Opuscula academica medica et philologica collecta, aucta et emendata

321쪽

ab eodem inflammato adeo parum calefieri, ut sino ullo ingrato sensu manibus teneri possent. Id quod

CHAVAsIERII experimento e contrario oppOSitum e8t. Quam ob rem Vereor multum, ne in illo accesserit

aliud quid, quod flammae vim atque essicientiam

auxerit.

EX quo tempore haec scripta erant, bis Illustr. KOPPIVs hujus materias mentionem injecit in Iahrb. d. Siaadiaretne Ud. to. VI. pag. 398 - 409. to. VII. pag. 405 - 409. Priori enim loco enarravit exemplum

seminas combustae, de quo FILLEAV in Iourn. gener. de med. 1813. mense Martio; pOSteriore autem Rugumentum dissertationis inaugur. : De Combustione cor-

G5it. 1809. defensae. Putat scilicet auctor dissertationis, qui KOPP1Vs ipso est vid. Erganu. Bl. z. Nall. L. Z. 1813. ΝΟ. 108. p. 863.), combuStionem Spontaneam, ad quam polus spirituοSi abusus disponat, quippe qui cum humores, tum partes solidas nostri corporis majore principii hydrogenetici copia repleat: electricae materiae vi essici. - Post hujus viri celeberrimi commentationem de eadem materia NAssius exposuit V. ΗοRN's Arch. i. med. Erfahr. 1819. p. 107 - 160.), qui meam sententiam de phaenomen hoc, omni attentione digno, hinc inde reprehendendam esse putaVit. Quamquam autem meam CauSam post huius Viri objectiones minime tantopere desperatam esse existimo, ut eius desensionem abjicere do-beam , tamen nunc illam suscipere nolo, cum illi ipsi negotio peculiarem libellum dicare apud animum

meum constituerim. Nunc potius duarum seminarum spontanea combustione peremptarum exempla addam, quae nonnulla singularia osserunt, in similibus exemplis non observata. Scilicet matrona nonaginta annorum , cum miniStra, aetate aeque fere graVi nam LXX numerabat annos 'nocte, quae d. xH. Ian.

l. 20

322쪽

1820. sequebatur, concremata inveniebatur. Utraque debili orant corporis constitutione et eo usquo macilentae, ut aridae dici possent. Tempestas illa nocte tranquilla , aer Siccus et adeo frigidus erat, ut thermo- metrum scala centesimali instructum, 10' infra umonstraret. Τοtum cubiculum humiditate et foetore, qualem parte8 animaleS combustae, et lana inprimis spargere Solent, repletum erat. Sponda, Stragulum, culcitae plumeae, earumque superindumenta linea ita concremata reperiebantur, ut siguram quidem pristinam retinerent, a IeVissima autem concussione in cineres dilaberentur. Eadem ratio in horologio, quod

lecto concremato proximum muro adfixum erat, ObSer

vabatur. Trabes, et reliqua lignea materies, pariete8 calce arenata nondum obductos enicien8, denigrata, etiamsi adusta non esset, tamen calorem urentem dispergebat. Omnis cubiculi supellex humiditate madebat , inprimis in lecti vicinia. Eo loco, quem

cum pede, tibiali et calceo indutum, quae partes Solae de toto ancillae corpore supererant, reliquis omnibus igne consumiis. Calvaria herae, cujus integumenta cum capillis penitus conflagrata erant, eo lecti loco reperiebatur, quo caput, cum semina cubitum iVisset, TeΡοSitum erat. Praeter calvariam particula cutis colli, IaciDia collaris rubri obtecta, supererat. In caminone Vestigium quidem ligni ardentis aut carbonum candentium deprehendebatur: in ejus cymatio candelabrum Sine candela, aliudque humi, in medio cubiculo , conspiciebatur, cujus candela famina Sua sensim

Liraque femina victu utebatur admodum tenui atque Vili. Hera sub ultimum vitae tempus aquam Coloniensem spiriiuosam abundanter ingesserat. A qua tamen con Suetudine, ex biennio non nihil remiserat, ct medico admonita: nam quominus penitus ab ejus

u8u abstineret, impodiobat hujus stimuli ad vitam

323쪽

conservandam necessitas. Eius ancilla autem, quae quoque parum cibi adsumebat, raro admodum spiritum vini potabat. Nutriebatur autem Vino Vetusto eoque optimo, quod calefactum, Saccharoque multo conditum saepius tanta copia ingerere solebat, ut inde inebriaretur. Vid. GΕΗsosi atque IVLII -- gazis clem ausiundischen Literatur 1821. inens. Iul.

324쪽

cata PSt.

Inter Varias artis medicae doctrinas, quae ab accurato physices atque chemiae studio nostra aetate maxime

illustratae sunt, physiologia, materia medica , diaetetice atque politia medica primarium sibi vindicant locum. Quantopere enim, ut aliquot exemplis id,

quod posui, declarem, illa physiologiae pars, quae in

respirationis utilitate probanda Occupatur, inVentis ΡRIES TLETI, LAVOIAIER1I, BLAcKIT , BLAGDENI RIiΟ-rumque immutata est Cum enim ΗΑLLYRVs ') in causam inquirit, unde aer, in pulmones admi88us, post aliquam moram elasticitate privetur sua, aliam adferre nequit, quam putredinem, quae copiOSum Va porem aquatilem inficiat, cum aere ad pulmoneS Ρene trantem, eOSque extendentem. Ab eadem putredine deriVat aeris, quem magna hominum multitudo in conclaVi bene clauso per aliquot horas respiraVit, iner-tIam ad Vitam sustentandam. Recentiora autem ex Perimenta ο8tenderunt, neque illud, neque hoc ph3e nomenon ullo modo pendere a temere sumta putredine. Haec enim si vere adesset, facilis foret ammoniae,

325쪽

quae putredinis solet productum esse, declaratio. Dum scilicet aerem, respiratione penituS Corruptum, adeoque Secundum HALLER*Μ ammonia divitem, aliquoties per aquam transfuderimus, acido quodam, inΡrI-mis muriatico , leviter imbutam, ammonia cum acido connubium initura salesque medios efformatura erat,

quos, aquοSis, quibus soluti erant, particulis leni calore abactis , in vas 2 vitreo, ad experimentum tale adhibito, sacile in conspectum producere poteramus. At vero nihil ammoniae detegere in aere exspIrato licet. Quanto melius nos, recentiore physice atque

chemia duce , eadem phaenomena explicamus . In aere inspirato enim praeter VaporeS aquaiIles gaS contIneVI duplex scimus, i Ny geneticum atque nitrogenetICum,

quorum illud, compositum e principio ONygenetico atque

calore, in sua elementa resol Vitur, simulac cum principio nitrogenetico seu agolico, quocum illi maxima intercedit adfinitas, commixtum est. Aer autem inspiratus Vario modo in pulmonibus immutari solet.. Cum enim non solum gas, quod ipsi inest, Oxygeneticum a Sanguine Venο8ο , qui ob principii nitrogenetici abundantiam colore profundius fusco, magis fluidus et ad coagulum tardior est, aVide adfligatur, Sed etiam, e DAVY1 experimentis, decem pollicis partium paries duae gasis nitrogenetici qualibet inspiratione absorbeantur, Volumen aeris, inspiratione hausi1, duplicI ratione imminui, in aperto est, neque sufficere ampliuS ad pulmones iusto modo extendendos. Collabuntur igitur Vel propterea pulmones, nec opu8 eSt, ut ad putredinem Vaporis, pulmonibus contenti , quae nulla omnino est, confugiamus. Sed non in hac voluminis

imminutione Omnis continetur aeris inspirati mutatio, sed Oxygenium, cum carbone sanguinis conjunctum,gas carbonicum efformat, cujus major copia in aere exspirato deprehenditur. Denique vaporum aquOSO-rum in aere, e pulmonibus expulso, abundantiam

sunt, qui ab ejusdem oxygenii cum hydrogenio conm

326쪽

iunctione potius, quam ab exhalatione ex ultimis arteriae pulmonalis ramulis derivare Velint. Duo autem illa, quae aeri atmοSphaerico insunt, principia Oxygenii set agoti si invicem intime combinantur, liberatur statim calor Vinculis suis, quibus antea in gaseoxygenetico ita coercebatur, ut neque Sen SUS, neque thermometrum adficere posset. Cujus quidem caloris, in libertatem vindicati, cum magna copia insit gasi Oxygenetico, facile est ad intelligendum, calorem Sanguinis omninoque corporis animalis hac via ac ratione, quamquam non sola, melius explicari, quam si illam e frictione sanguinis ad Vasorum parieteS, e fermentatione similibusque causi8 repetimus. Aliud, quo recentioris physiologiae praestantiam probare licet, exemplum a Sanguine desumere lubet, de cujus rubedinis causa explicanda multae sunt excogitatae opiniones. Et HALLERVs ') quidem nunc negat, ab aeri8 ad sanguinem accessu, qui fieri plane nequeat, rubrum Sanguinis colorem derivari posse, nunc contrariam admittit sententiam, fortasse subtilius aeris elementum ad sanguinem penetrare conjiciens. In hac igitur dubitatione de Vera rubri coloris, in sanguine conspicui, causa in eam delabitur sententiam, ut putet, hanc causam in acido nitri halitu, qui per universum aerem atmosphaericum dispersus sit, reconditam esse. Alii a ferro in sanguine contento , cui Oxygeneticum nubat principium, ejusdem rubedinem derivant, suaeque Opinionis fundamentum quaerunt in mercurii atque plumbi metallis, quae pro Varia Oxygenii, cum iisdem conjuncti, copia a flavo colore sensim sensimque in laete rubrum Solent tran8- ire. Cum igitur paulo ante probatum Sit, Oxygeneticumgas, quod cum ga8e nitrogenetico, sortasse et carbonico, aerem atmosphaericum constituit, in pulmonibus resolvi in sua elementa, quorum illud, a quo gas

2 .Libr. est. 283. mementa physiologiae. T. III. P. 335.

327쪽

oXygeneticuin nomen habet, Sanguini admi Sceatur, potest omnino ferri particulas, a quibus attrahitur, rubro tingere colore. Conjecturae huic firmitatem conciliant experimenta GRINDE LIi, quae quod sanguinis formationi intelligendae maximopere inserviunt, digni88Ima Sunt, quae hoc Ioco commemorentur, inprimIS cum inde luculentissime pateat, physiologiam e Studio physices atque chemiae, recentioribus temporibus insigniter perfecto , maximam cepisse utilitatem. Eam enim viam, quam Fo RcROY et VAVqVELI-NVs intelligentissime mon8trarunt quidem, Sed ulterius haud persecuti sunt, profligavit feliciter GR1NDΕ-L1Vs , DorpatenSis professor q). Cum enim duumviri illi, qui inter chemicos recentiores facile principatum tenent, demonstrassent, in sanguine ferrum phoSphο- ratum adesse, idque maxime Oxydatum; hanc magnam Oxydi abundantiam pendere a natro phosphorico, in Sanguinis Sero reperiundo, et hujus originem adscri-hendam sortasse esse impersectae resolutioni de compositionem dicunt chemici) ferri phosphoraii Ope natri; imperfectum denique serri Oxydum , cum ac do phO8phori junctum, albam, perfectum contra, Si eidem acido iunctum fuerit, rubram efficere mixtionem, parum profecto absuit, quin ad sanguinis rubri e chylo albido ortum declarandum pervenirent. Scilicet Ostendendum erat, unde oriatur natrum. HILDEBRANDTIVS ')id e principiis suis, hydrogenio et nitrogemo, in Cor pore demum animali componi conjicit. Quamquam

vero nihil est, quod huic coniecturae repugnet, tamen magis probabilis est natri Origo e Sale culinarI, cuius magna copia in corpore animali deprehenditur. Natura autem nostro corpori ingenuit vim quandisin, cuius emcientia maxima est ad Varias functiones ma-

328쪽

chinae nostrae rite perficiendas, quin ad Vitae ipsius rationem melius intelligendam. GaIVanismum puto,

qui nostra aetate detectus muΙtas res, quae antea densa caligine tegebantur, clarissima luce illustravit. Is quoque magno HSui nobis est in salis culinaris in na-ivum tran8mutatione. Etenim si cylindro vitreo inclusam solutionem salis culinaris seu muriatis sodae

actioni galvanici sui di exposueris, hujus solutionis,

quae antea, corporibus reagentibus diligenter tractata, ne Vestigium quidem si dae liberae ostendebat, nuncalcalitiam indolem in dubium Vocare haud poteris, quippe quae se luculenter partim in charta, curcumae radicis decocto flavo tincta colore, qui ab illa solutione in brunneum mutatur, partim in tinctura crotonis tinctorii prodit, quae a guttula acidi cujusdam

rubrum Colorem sumserat, nunc autem ab adfusa illa solutione iterum caerulescit. E quibus experimentis optIme essicitur, galVanicum fluidum aliquam acidi iniuiatici particulam e connubio cum Datro delicere, hocque in libertatem ita restituere, ut, quemadmodum alcalia solent, in reagentibus corporibus vim exSerere pOSSit. Quod ubi semel detectum atque extra Omnem dubitationem positum erat, sub examen vocare Studuit Gn INDE LIVS rationem, quae inter serrum phosphoratum, dIVersimode Oxydatum et sal culinare sub iisdem conditionibus intercedit. Nolo experimenta, hoc consilio instituta, repetere, potiuS ea proferam, quae Ita Sunt facta, ut pateret, hanc natri e sale culinari 1ormationem etiam, si materia quaedam animalis experimento simul fuerit subjecta, locum habere, nec serrI phosphorati aut decompositionem aut majorem Oxydationem Incidere. Columna gas Vanica, ad experimentum adhibita, e decem discorum cupreorum et Zinceorum paribuS constabat, quorum dimensoreS quatuor pollices aequabant. Hujus columnae vis derivabatur per sua aurea in Vas Vitreum, quo continebatur

329쪽

aquae destillatae, cum drachma dimidia albuminis OVOrum diuturna qua8Satione conjunctae , uncia dimidia , serri phosphorati albi ) grana decem, et muriatis sodae grana quinque. Eniciebatur ab hac gal Vanismi applicatione hoc, ut albumen OVorum in extremitate utriusque fili aurei coiret, atque in ejus fili, quod a polo columnae gal Vanicae argenteo negatisum Vocant) proVenit, Vicinia Oxydum ferri Sulphureo colore conspiceretur. Fluidum, quod in experimenti hujus initio signa acidi liberi obtulerat, in ejusdem fine obnatrum generatum alcatinam indolem luculentissimo prodebat. Cum autem major gal Vanismi Vis necessaria esse videretur ad rubrum colorem in misce a modo commemorata producendrina, columna adhibebatur, ocentum sexaginta usque ad octoginta Orbium cupreο-rum atque Zinceorum paribu8 conStructa. Quinque unciis aquae desiillatae sol ebantur una drachma cum

dimidia albuminis ovorum, duae drachmae ferri phosphorati albi, quinque grana carbonaii8 ammoniacalis et decem grana muriatis sodae. Cujus quidem solutionis partes aequales Sub continua , agitatione in duo vasa cylindracea vitrea dividebantur, humida taenia papyri mollioris invicem conjuncta. Ut primum gal vanismus in hoc fluidum Vim eriserebat suam, fila

aurea albumine oVorum coagulato Statim Obducebantur , paulo post materia animalis in Varios quasi acervulos iterum divisa est, et post duodecim horarum spatium illa albuminis pars, quae medio fluido innatans ab omni aeris contactu penitu8 8eclusa erat, mi-5 Praeparahatuae autem hoc serrum phosphoratum a1hum hac ratione. Acidi phosphorici, e Phosphoro praeparati, eju3que solidi, dimidia uncia solvehatur sex unciis aquaΘ destiΙIatae. Qua quidem solutione digershatur Oxydum ferri nigrum, quod Emcitur aqua per superficiem candentis ferri essusa, per aliquot horas eo caloris gradu, quo ebullirct solet aqua. Filirata solutio ubi refertiuerat, Iacteo coIore erat et ferrum PhosPhoratum anum Praebebat.

330쪽

rum obtulit spectaculum. Illa enim in Va8e, quod filum aureum continebat, a polo Zinceo Seu positivo dependens, pulchre rubro colore tingebatur, qui sanguinoin dilutum referebat. Quae huic rubro strato innatabat albuminis pars, aeque ac illa, quae inferius vasis spatium replebat, Subflavo colore splendebat. Fluidum ipsum manifesta acoris signa exhibebat. Vas hoc ubi paululum concussum evacuabatur, Variasvidi eo contenti strata, invicem commixta, uniformem exhibebant humorem, qui in pateram parum pro

fundam e sus post aliquam moram, quemadmodum sanguis, Secedebat in rubram maSSam, quae tanquam insula pellucido humore circumfusa erat. Illa

firmior atque rubra maSSa referebat Cruorem, haec

fluida atque pellucida serum Sanguinis. Quanquam autem inter Se conVeniunt hic humor arte productus atque Sanguis non solum hac in re, sed etiam in aliis, quae ab eodem Viro ') enumeratae Sunt, tamen etiam a se invicem disserunt. Etenim neque acidum sulphuris concentratum , humori limpido adfusum, qui Sero sanguinis similis est, noque calor ad ebullitionis gradum auctus hunc liquorem totum coagulabat, uti in Vero sanguinis sero fieri solet. Sed facilis est hujus disserentiae explicatio. Nam aqua destillata neutiquam potest tantam albuminis copiam SO- Iutam in Se recipere, quantam continet sanguinis Serum. Longe alia fuit miscetae ratio, in quam alterum filum aureum, cum negatiVO Seu argenteo polo

copulatum, demergebatur. Fluidum enim, quod ab initio minus pellucobat, sed athido colore erat, nunc omnis coloris expers atque pellucidum, alcatinam prodebat naturam. Albuminis porro ovorum eXigua tantum copia in aqua hujus vasis detegi poterat, quae in suidi superficie sub spumae servia comparebat.