Opuscula academica medica et philologica collecta, aucta et emendata

351쪽

inficiebantur, tres quoque/Ravianae familiase Iibori

referebantur, quibus per Vaccinationem ab omni infectionis Variolosae periculo securitas promi88a fuerat. Et quidem Antonius nave a febre vehementi correptus multum Vomuit: quos febriles motus tertio Vel quarto die post frequens pustularum eruptio SubSecuta eSt, SenSim Sese supra corporis Superficiem extollentium, in Suppurationem abeuntium, denique exsiccatis atque delapsis crustis brunneas maculaS atque cicatrices relinquentium. Quae quidem pu8tulae, a Variolarum natura neutiquam abhorrentes, tanta copia in facie, manibus, pedibusque inprimis es florescebant, ut confluerent aegrotumque fere trucidarent. Vix mortis

periculo ereptus fuit puer, cum idem morbus primo fratrem juniorem lenius corriperet, et paulo post majori cum Vehementia natu minimum. Ρraeter tria enumerata e empla commemorat Exper. RAVE infantes alios, qui ibidem loci eodemque

tempore post rite institutam a chirurgo Heynio vaccinationem Variolis correpti esse dicuntur. Sed cum illa sando tantum acceperit, nec tam de Vaccinationis recta administratione, quam de morbi variolosi natura atque decursu in hisce infantibus sua ipsius obserVatione edoctus fuerit, parum ponderis tribuit illis exemplis. Sed illis tribus insantibus, quos ab ipso Vaccinarum Variolarum mi aAmate imbutos morbum Inde

productum legitimo modo superasse consperiit, tantopere fides, quam hucusque habuit vaccinationis a Variolarum succedentium contagio securitati, labes actata est, ut illam amplius magistratibus commendare nollet. Narrationi, quam de hoc eventu ad collegium sanitatis suae ditionis mittebat, tres subjunxit quaestione8 , Ρrimam, quid ex hisce tribus exemplis deduci et possit et debeat 3 alteram, fueritne in Vaccinationis negotio Vitii quidquam commissum, unde SucceSSUS

Vanus probabili modo sexplicari possit 3 tertia denique

352쪽

doceri cupiebat, an epidemia Variolosa, namgdorsi

intra angustos terminOS coercita, Pendeat a Vaccina-Tum Variolarum, Bntea quam plurimis infantibus insitarum , vi antiVariolosa 3 Ad quas quaestiones etsi

cum Supere8Se mihi non nulla videantur, quae ab illo aut minus libere, aut minus plene dicta sint, haeciam supplere Conctbor. Et quidem Clar. gsgNERVs , cum conceSSR Veritate historiarum, quae a multis scriptoribus de redeuntibus bis aut pluries Variolis litoris consignatae 1eguntur, utilissimum iudicet, inquirere in decursum atque exitum illarum Variolarum, quae post morbum Vere VarioloSum, Semel jam Superatum, homines denuo opprimant, ego nunc conStitui huncce laborem in me suscipere atque talia eXempla paulo curatius excutere, ut conStet, quibuS te8tibus hoc singulare pha0- nomenon tanquam fundamento firmo atqu0 stabilinitatur.

1. A Donymus in Collest. Societ. med. Hamniens. to. ΙΙ. p. 91. , qui male ΛΛs KO v audit apud PLO Vc-qVgae V Μ in Literat. med. d. t. VOl. 1V. p. 260. ed.

noviss. narrat de puella sedecim annorum, qΠcte cum Sorore natu majore ante Octo annOS Variolas satis benignas perpe88a erat, sed subito, Variolis tunc sporadice observatis, horripilationibus, calore intenso, lumborum et occipitis dolore, pectori8que oppreSSione Corripitur, facies tumet, oculi rubent atque illacrymantur; stringentem in cordis scrobiculo dolorem, nau-Seam Sine Vomitu, pulsum celerem atque durum, delirium denique leve experitur. Tertio morbi die larga in facie atque pectore eruptio, cum Symplomatum re missione conjuncta. Quario quintoque die, cum totum corpu8 exanthemate iectum esset, Summa deglu

titionis dissicultas cum salivae adeo copioso prosluXU, ut suffocationis periculum inferret. Soror, quae ab aegrota remotius habitabat, de reditu ejusdem morbi

353쪽

anxia, primo variolas Sibi inserendas curaVit , sino effectu, dein sororem adhuc pustularum crustis foedam visitavit, libera manens a coniagio. Inde concludit auctor, Vere bis Iaborare posse hominem Variolis. Sed mihi videtur prior morbus, cujus nullΩm BCCuratam historiam exhibere potuit, ad varicellam pertinui8se. Nam sunt multa in promtu e empla, ubi post insitionem ejusdem virus variolosi hic vel ille infans Variolis , reliqui eodem tempore modoque tractati Varicella adsecti sunt. Priori morbo leniori gravior succedens hoc mihi probare videtur. 2. Ric HARTO MORTONO, celebri seculi decimi septimi medico, referebatur ab ATHERTONO, quem exercitatissimi ac sapientissimi viri titulo ornat, historia de femina, Octodecim annos nata, in cujus corpore post praegressum brevi ante capitis dorsique dolorem febrimque modicam Variolae parvulae erumpebant. Minime autem exanthematis proventu Symplomatum Vehementia fracta est. Etenim nausea, Vomitus atque frequens animi deliquium aegrotam male habebant: praeterea, quod morbi Vim augere Semper Videtur, fluebant menstrua. Morbus sub tractatione, illo tempore Solemni, h. e. calefaciente atque Sudorem promo ente , u8que ad diem decimum tertium protrahebatur: nausea, febrisque adeo intensa, ut aegrota deliraret , perdurabant: eruptio duobus ultimis diebus, symptomatibus ingraVescentibus, tam copiose prodiit, ut ne minima quidem corporis pars a stigmatibus libera conspiceretur. Nunc , febre manifeSto aucta , Salivatio larga oborta est, altero autem die iterum cessavit. Variolae fuscae et subnigrae demum factae pau-1atimque in crustas abiere. Die decimo quarto delirium , anxietas, Vigiliae redibant, atque in priorum Variolarum interstitiis novum exanthema propullularit. Symplomata minime mitiora reddebantur: pulsuS nunc sortis et celer, nunc debilis atque languidus: die vicesimo primo salivatio iterum aegrotam Vexabat: aph-

1. 22

354쪽

thae in ore atque faucibus prodibant tauta copia, ut vocem interciperent. Aphtharum autem proventus signum quasi erat Symplomatum Valde terribilium. Nam aegrotae profundo Somno oppreSSae tendineS Suhsultabant; manuS cum maxilla inseriore tremebant perpetuo; inscia urinam mittebat; linguam fere Semper molitabat; Stragula S colligebat; manus huc illuc jaciliabat; pu Siulae et ulcera Omnem senSum amittebant. Tandom huic tragoediae sudor prosusior , die vicesimo tertio orius et per triduum durans , finem imponebat. Nunc pustulae crustis tegsebantur in sacie. in reliquis autem corporis partibus pellicularum instar decidebant. An hoc ipsum exemplum probet, Variolas intra quatuordecim dies bis rediisse, valde dubito. Etenim in variolis exanthematis proventu omnia Symplomaia, quae illud antecessere, silent, in hoc autem morbo non perdurabant tantum, sed et augebantur: in Variolis crustae crassae sunt, in hoc morbo pelliculas seus quamulas reserebant: in Variolis eruptionis stadium vix ultra diem septimum protrahitur, in hoc morbo diebus duo docimo et decimo tertio nondum finitum

erat. Exanthematis autem ratio atque natura iampctrum accurate descripta est, ut inde minus tuto ad Variolarum praesentiam concludere po8SimUS.

Plures adhuc in scriptoribus medicis de VarioIis, unum eundemque hominem bis insestantibus, leguntur historiae, quae proximae scribendi opportunitati ser

vandae Sunt.

355쪽

XXV. DE VARIOLIS BIS EUNDEM HOMINEM INFES ΤANTI B VS.

C Ο N T. I. Programma hoc Scriptum editumque est, cum GV. LUD. CAPH. FERD. LΕΗΜΛΝΝ, Genthino - Bra1 denhurgicus, Licentiati medicinae et chirurgiae honoribus ornaretur,

plum Variolarum, bis intra brevissimum temporis spatium revertentium, in memoriam mihi reVocat similem fere eventum, qui Illustri HVFΕLΛNDo bis obvenit I). Scilicet post insitionem Variolarum, quae magna copia prorumpentes Omnia stadia rite absolvebant, crustis plane delapsis die decimo quarto in hoc, Vicesimo autem primo in altero aegroto ni Vus isque largissimus Variolarum, legitime suppurantium CruStaS-que sormantium proVentus observabatur. Quod quidem duplex eruptionis Variolarum stadium, intra tam breve tempus Sibi succeden8, neutiquam efficere morbi Variolosi, bis eundem hominem inVadentis, exemplum, recte adSerit HVFEL AND s. Vires enim, quibus exanthema in corporis superficie formabatur, haud suffciebant ad materiam Variolosam simul expellendam. Quiescebat igitur paululum morbus, minime autem penitu8 Suppressus erat. Quamquam de febris

356쪽

continuatione in narratione, nimium fortasse brovi, nihil commemoratum eSt, tamen quo iS pignorD con-

tondam, illam haud prius decessisSe, quam e nnihema, quod prima Vice Ob Virium desectum nondum in cute comparuerat, ibidem in conspectum prodierat. Hujus

sententiae stabiliendae argumentum repeio eri ObServatione de no is purgantium medicamentorum in Vario larum insitione nimium liberali manu adhibitorum, ab EXper. Λ. Η1Νgio tradita δ). Cum enim is suis ipsius infantibus Variolas inseruisset, et per purgantia romedia a variolis faciem inprimis liberam conserVare cuperet, die septimo post insitionem in gena dextra

duas pustulas efflorescere rubras ac duriusculas conspexit , quae cum alvus quotidie m0Veretur, per SeXdios sine notabili mutatione restabant, tandemque Oxsiccatae in squamas mutabantur. SpeS, quBm Conceperat pater, fore, ut nunc Omnis morbus profligatus QSSet, Vana erat: nam cum appetitu ciborum imminuto somnique absentia febris et tussicula molesta perdurabant. Cum lingua muco saxo obducta e8Set, Vomitusque urgeret, hanc febrem biliosae indolis esse autumavit II1ΝZivs , huicque opinioni medelam adapta-Vit. Neque tamen de successu curationis felici laetari poterat. Etenim febris vehementia multum intensior reddita copiosum sudorem proliciebat, qui aeque ac urina foetorem spargebat, Variolis peculiarem: coma aderat Vigil, quod metum injiciebat, ne materieS mor- hisca, ad cerebrum delata, perniciem ferret. Exhibebatur Vomitorium, quo ter multa pituita educebatur hoc essectu, ut ad se rediret aegrotus. Nunc Variolae, paucae illae quidem, sed magnase atque distinctae, die tandem vicesimo secundo prodibant cum omnium Symplomaium remissione. Ex hac morbi historia luculentissime elucet, Vires aegroti, repetita a Vi ductione , tantopere fracias fuisse, ut exanthema ad corporis

357쪽

supersiciem protrudi non posset. Sed natura hanc efflorescentiam, sine qua Sanitas aegroto reddi haud poterat, moliebatur febre Sustentanda, quae ubi idoueam Vim nacta erat, Variolarum proventum efficiebat.

Talia igitur exempla variolarum, bis aut saepius adeo redeuntium, neutiquam id probant, quod, qui

in ea Versantur opinione, ut contendant, eundem hominem pluries a morbo varioloso adfici posse, inde deducere conantur. Alia potius investiganda sunt, contra quae simile quid recte moneri haud possit. Ac ΗΛΕΝ1Vs quidem multus est in talibus historiis undi- quo colligendis, e quibus eas tantum Iaudabo, quae paulo copioSius descriptne sunt. Maxime memoranda videtur familia Vindobonensis illustrissima, in qua more quasi receptum fuisse naΓΓntur, numerυSam prolem bis pati Variolas. Filia

scilicet natu major cum Sorore anno c101Occ LVII in

monasterio S. Salesii, ubi educationis persciendae causa commorabantur, Variolis corripiebantur ita, ut illa gravissime morbo laboraret, Vixque os aperire aut quidquam deglutire posset, haec autem multaS quidem Variolas haberet, minore tamen incommodo. Nihilo tamen minus duobus annis post filia natu minor iterum Variolis sat copiosis iisque discretis ac benignis adflicta esse dicitur, MoL1NΛR1ο, familiae hujus medico, qui per tres septimanas bis pluriesve quotidie aegrotam ViSebat, teSte. Vere proximi anni sorornatu major correpta quoque Variolis est discretis tamque copiosis , ut ne minimus in facie, brachiis cruribusque detegi posset locus, a papulis liber. Graviter

Omnino aegrotabat, SaliVatione copiOSa, una cum Variolis erumpentibus orta, et die demum decimo quarto

penitus cessante. Harum frater anni c191 occLV in Vere

laboravit Variolis, teste eodem MoL1ΝΛRio. Biennio post de capitis dolore ac ventriculi plenitudine conquerebatur. Contra quae mala medicina purgans eX-hibita optutum haud edidit 6ssectum. Etenim ciborum

358쪽

fastidium, torpor et artuum sensus ingratus, similis illi, quem e Verberibus acceptis percipimus, remansit. Quarto morbi die primae pustulae ad Iabia, mentum,

frontem tempu8que SiniStrum apparebant, quae Sequonti die magnopere augebantur, nOVis SenSim Sensimque succedentibus per quinque dierum spatium. Ρustulae, prius lympha, po8iea pure repletae, Stigma in medio apice depressum, obtulerunt atque circulo rubro circumscriptae fuerunt. Vomitus, qui eruptionem praeceSSerat, Ρο8t eandem continuavit usque ad duodecimum morbi, OctaVuin autem eruptionis diem, quo penitus ce88aVit. ΗΛΕΝ1Vs hunc aegrotum in facio variolas crystallinas, in reliquo corpore purulentas habuisse credit δ). Iam igitur extra omnem dubitationem ponendum esse Videtur, hanc pustulosam eruptionem VerRS COnstituisse Variolas. Id ipsum cum Haenio in mentem veniret, triplici testimonio sacti Veritatem munire studuit. Et quidem ante omnia usus est adsertione seminae, quae matri horum liberorum a ministerio cubiculari erat. Quod quidem testimonium haud magno Pere curo, etsi bene memini, celeberrimum medicum Berotinensem, ΗΕ1Μ1vΜ , regi Borussorum a consiliis

intimis, haud erubescere profiteri, se ipsum, dubium

de Vera pustulosae eruptionis natura, iudicium seminae , quae aegrotis curandi8 operam Iocare Suam soleat, audire prius, quam decernat, Verae ne Sint Variolae , an Vari cellae '). Etenim inter utramque eruptionem interdum tantam intercedere existimat similitudinem , ut et medici experientissimi falli possint et saepe fallantur. Cujus quidem rei duo exempla adsert, semel sibi ipsi accidisse, ut sexto eruptionis die

359쪽

pustulosum exanthema 1μο veris Variolis declararet, chirurgo Veterano nec ultra barbae tonsuram Sapiento, in contrariam abeunte sententiam , quae tamen brevi post, Variolis Veris erumpentibus, confirmata sit. Rursus idem Berotini anno croi 9 cc LxxxxV11 e enit. Duo Karbii, oeconomi Chorinensis siti, quorum natu major Septendecim, minor quindecim ctnnOS nati S ercti, cum Variolis nondum laborassent, maximam sollicitudinem injecerant patri, audienti, in eorum Vicinia Variolas grassari. Mandavit igitur Viro, quem educandis liberis praefecerat, ut iis Variolas a WoLFIoseniore, medico domestico , inserendas quam primum curaret, in consilium simul adhibitis SEL 1o et ΗΕ1Μio. Quorum posterior ubi infantem conspeAit, e cujus pustulis Variolosum virus clesumtum erat, hunc illico varicolia laborare declaravit. Hoc iudicium, cum

duobus reliquis medicis communicatum, eOS neque Iddiligentiorom rei investigationem invitavit, neque R sententia proposita deflexit, sed acriter defendere porrexerunt, illum, qui insitionis materioin Karbii filiis

Suppedita erat, Vere Variolis adfectum fuiss0. Siluit ΗΕ1Μ1Vs. Die quinto post insitionem sine febre notabili in corpore alterius aegroti multae puStulae pro pullula ere, quae in altero cum intensa febre, Vomitu etc. die septimo in conspectum prodibant, et die

octaVo a medicis, sol O ΗΕiΜ1o contrariam Sententiam

tuente, Verae Variolae declarabantur. Qui quidem medicorum in re tam gravi dissensus praeceptorem utriusque Harbii commovit, ut patrem hac de re certiorem redderet. A quo cum iuberetur celeberrimos e Berotinensibus medicis in consilium adhibere, conVO-

diu mentem Suam aperire cunctatus orcti, tandem Viariolas dubias entre detix) esse statuebat. Variolae,

utrumque Iegrotum anno Sequente inse' auteS, Verum

360쪽

fuisse, quod I EiΜ1Vs adseruerat, luculentissime pro-

harunt.

Sed ad ΗΛΕΝΙ Μ nunc redeo , quem triplici testimonio narrationis Suae Veritatem confirmare Studuisse

supra dixi, feminae scilicet et duorum medicorum. De prima teste praeter ea, quae jam Verbo monui,

nihil addo, sed videbo potius, quid ariis periit pro

Sua sententia defendenda attulerint. Neque tamen invenio et Ilic, quo omnis dubitatio possit removeri, quin primae variolae fuerint spuriae. Etenim SEBIT ZIVΜ , conSiliarium et archiatrum, plane non no i mus, nec sufficiunt ejus tituli atque honores ad persuasionem de idonea ejusdem cognitione medica. ΗΟLZBAVERVS autem, quo tertio teSte utitur, veras fuisse variolas inde concludit, quod in aegrota natu minore pustulae quarto die eruperint, octavo ad inaturitatem pervenerint, duodecimo ruptae sensimque siccatae deciderint. Quae quidem signa omnia etiam in nonnullis varicellae sormis adesse, nunc ex HL 1Μ11 Iaudata commentatione de diagnosi varice lae recte formanda

constat. Cujus quidem viri auctoritati si quod addendum est fulcrum, illud facile invenio in aliorum medicorum , ad haec exanthemata inprimis animum ad-Vertentium, ConSensione. AnonymuS enim, quem Superiore prolusione laudavi si), eruptiones Vernales quasdam interdum veras Variolas egregie mentiri Observavit , et CHR. LUDOV. ΗοFΜΑΝΝVs , celeberrimuS quondam medicus, Omnes, qui Monasterii artem 1aciebant, medicos aliquando invitabat, ut aegrotum, qui eXanthematico laborabat morbo, accurate examinarent, et quo nomine morbus ille insigniendus esset, decernerent. Omne8 autem in eo conVeniebant, Variolas QSSe, quaS Videbant, aegrotumque referri debere inter

eos, qui bis Variolis insciantur. Qua sententia audita,