Opuscula academica medica et philologica collecta, aucta et emendata

371쪽

Iegem secundam, quam LARREYVS de proΡeranda artuum resectione stabiliVit, Valere non nisi in nos iadochiis militaribus, ma ima Vulneratorum multitudine repletis, minime autem universalem, nec ad pra in privatam aut ad nosodochia militaria, aegrotis parum impleta atque chirurgis idoneis instructa, trans

372쪽

ProIusione hac solemnitas academica, d. xxxx. mens. ΜBrt. A. cIDII cc xIV celebranda, nuntiabatur, qua CAR. CHR. FERD. HEINSIVS , Budissas, medicinae ac charursiae Licentiatus creanduS ercti.

Superiore anno retractare coepi argumentum, saepius jam agitatum, de amputationis artuum necessitate, arctioribus imitibus circumscribenda Ad eligendum hoc argumentum invitabar et quasi cogebar, Cum recens a Ioctione libri a LARREYο , quem nuper una Cum DΕs- GENET TES1ο , quicum jam a multis inde annis litorarum commercium habui, Lipsiae Vidimus, deprehenderem illium Virum, qui maxima inter suos pollet auctoritate, in ea Versari sententia, ut amputationem artuum magis festinandam esse Statuat, quam post Io. VLRici BIL GVERI tempora inter nostrates commodum visum est. A qua viri exercitatissimi ac illustris auctoritate tunc eo magis metuebam, quo propius ob maximorum eXercituum, in proelia ruentium, ad Πο- stram urbem adventum imminere Opportunitates videbantur, praeceptis LARREY1 abutendi.

Ii PIOgr. CAR. FRID. HAAsII disputationi inaugurati praemissum toum ortuum amputatio statim post ossium coiaisionem λειμ uenuia f

373쪽

Bone Deus 'quam larga fuit messis 8auciatorum globis tormentorum bellicorum, cum diebus Q. Maii,

et x 1. XHx. et xxx. Octobris anni praeteriti in nostrae urbis vicinia gravissime dimicaretur Quot exempla timc Observabantur hominum, qui si incidissent

tium , amputatione praecipitata ariuS amisisSent suos, quOS chirurgorum nostralium peritia servavit i Sed PreSSO nunc pede Sequar LARREYVΜ , atque e positis jam Superiore anno duobus casibus, qui subitaneam

amputationem requirere LARREYο Videntur, nunC QO-dem modo de sex reliquis referam.

Si igitur membrum, tormenii bellici globo aut bombardae, pus Veris pyrii vi ac impetu diffractae,

frustulo ita Vulneratum est, ut os quidem illaesum, mollium autem partium magna mi Ies absci8Sa, et Vasa majora disrupta conspiciantur, tunc jubet LΛRREYVs statim post Vulnus taΙe inflictum amputationem institui. Qua quidem sententia duo continentur ca8us, probe a se invicem discernendi, quorum alter membrum, cuius os integrum deprehenditur, magna partium mollium portione orbatum offert, illaesis et, quae Sanguinem adVehit nutrientem, arteria principe et nervo, alter idem membrum, quod magnam carnis iacturam fecit, discissa quoque arteria et nervo principe , illaeso tamen Os8e, exhibet. Inter utrumque autem casum magna mihi disserenita inisercedere vide tur. Etenim chirurgum, qui membrum, cujus os

arteriaeque truncus haud vulnerata sunt, carnibus tantum per tormenti bellici globum magnam partem 1aceratis penitusque absumtis, statim post vulnus inflictum resecuerit, festinatione hac graviter peccasse puto. Nam arteriae atque nervi trunco integro, musculorum , tendinum, aliarumque partium moIlium iactura Vel maxima sensim sensimque resarciri motuS-que adeo membri vulnerati servari poterit, modo Viri-hus adeo Valeat aegrotus, ut copiosae atque diuturnae

374쪽

suppurationis molestia8 8ine incommodo , Vitae periculum minitante, perferreiqueat. Quid 3 quod artoria quoque membri primaria potest ipsa Vulnere Sclopeiario discissa eSSe, nec Semper nece8Se QSt, ut membrum rescindatur. Nam notum est, ramo8 ex arteriae trunco

egressos, hocce occlu8ο ita interdum posse dilatari, ut membrum, advecta Suffciente nutriendi materia, otrecte nutriatur, et naturali calore foveatur. Id inprimis Observatum est in arteria brachiali, quae si, aneurysmate diducia, aut ligatura aut compre88ione ita occluditur, ut nihil sanguinis ad brachii loca, infra ligaturam aut compre8Sionem sita, deducere possit, tamen brachii amputandi necessitatem minime imponit. Videndum enim est, an rami, collaterales dicti, qui ex arteria brachiali profunda oriuntur, ab irruentis sanguinis majore quantitate sic dilatentur, ut vita membri, Vel deleta arteria principe, Superstes perduret. Eandem agendi normam sequuntur chirurgi inaneury8matis arteriae cruralis curatione. Etenim etiamsi liganda sit arteria cruralis supra locum, e quo arteria profunda originem ducit suam, tamen ad resecandum femur haud prius confugiet chirurgus, quam Viderit, arteriae iliacae internae ramos minime idoneam Sanguinis copiam ad nutriendum femur Suppeditare posse. Quam quidem sententiam post L. GVATTAN1VΜ ) etiam Io. ΛVs. EHRLicuius δ) ut alios ') taceam, haud dubio experientia sua satis ampla fretus fovet. Quod autem de an eurysmatis medela, quam is arteria membri primaria deleta fuerit , tamen non Semper artuS amputationem efflagitante , ad serui, id etiam ad artuum ves- uera , quae illorum arteriam principem dilacerarunt, poterit jure meritoque accommodari. Quae cum ita

375쪽

i sint , videtur illud LARRκYi praeceptum de festinandali Statim pOSt Vulnus acceptum artuum resectione, Si integΓO OSSe Cum magna partium mollium corrupti ODe

simul arteriae truncus dilaceratus fuerit, paululum

circumscribendum esse. Nisi enim vulnus tam amplum atque foedum suorit, ut rami illi, qui trunci sauciati ministerium supplere possint, Simul quoque discissi sanguinem ad partes, infra Vulneris locum sitas, deducere nequeant, aut Omnino abstinendum ab amputatione, aut certe ientandR erit artus Conservatio, quae tamen Iocum habere nequit, Cum praeter arteriae truncum etiam nerVUS membri primarius pe88umdatus QSt.

De quarto ca8u, quem LARREYVs putat ita Comparatum eSSe, ut amputationem Statim post Vulnus acceptum requirat, non liabeo, quae moneam. Si enim artus, a globulo ferreo minore percussi, Ossa diffracta, musculi nervique majores dilacerati fuerint,.arteriael trunco illaeso, neutiquam potest membrum SerVctri, i sed properandum erit ad remoVenda8 parteS, quae, vita orbatae sua, breVi a Sphace o corripientur, aegro- tumque, nisi praesentissimo Vitae periculo per institutam celerrime amputationem obviam iverimus, morti certissimae tradent. Rarissima quidem sunt exempla hominum, qui, cum membrum, globo ferreo majores aut minore tam foede dilaceratum, resecari noluerint, otiamsi sphaceli imminentis sensimque latius serpentiSi signa conSpexerint manifestissima, morti eripiantur, idque magiS naturae, quam artis auxilio. Eiusmodi historiam memini me Iegere, a Io. ΛΗΝΕΜΑΝΝΟ Ρ)literis consignatam, de milite annorum triginta uOVem, cujus anti brachium globus ferreus, e tormenio bellico proiectus, ita vulneraVerat, ut ossa radii atque ulnae diffracta, partesque molles vehementer dilaniatae reperirentur. Ad medicum militarem ΗΕWFELL1 Μ de-

376쪽

Iatus noluit amputationem, e qua Solia Vitae Conser-

Vandae spem pendere audiebat, subire. Deligato igitur leviter vulnere, aegrotus sibi relinquebatur. Soxio die spha celus, qui jam antea parieS Vulneratas Corripuerat, suos sibi ipse fines in humero adsignavit 1itiea

duxit, quod die undecimo serra reSecabatur. Sanitati redditus, menSe elap8o, nOSOcomium reliquit. Quintum casum, ubi, quo Celerius POSt Vulnerationem membrum praeciditur, eo majorem Salutis Spem aegroto adfulgere L ARREYVS Cen Set, hunc ponit, cumgIobus, e tormento bellico put Veris pyxii Ope emissus, in viae suae fine adeoque Viribu8 fere exhaustus , sub obliqua directione ad membrum alliditur. Tunc enim

Illaesa cute, Ossa comminuta, musculi, tendines, vasa

et reIiquae molles, quae cute, ad quam globus impingebat, teguntur, partes perditae reperiuntur. Si igitur exploratione instituta membrum tumidulum et quasi pultis instar molle deprehenditiiv, et quaqua Versum secti potest, disserri amputatio nequit. Fieri

autem interdum potest, ut sub integra cute mollioribus tantum partibus contusis et dilaceratis os a fractura

liberum reperiatur. Quod ubi deprehensum est, ibi

ab amputatione accelerata abstinendum, atque latius incidendae sunt partes degeneratae, ut non Solum sessu so sanguini atque ad depravationem prono exitus paretur, sed etiam laesionis gravitas atque ambitus detegatur. Hoc si fecit chirurgus, rite vulnus, deligandum est exspectandaque laesionis ta is ossecta. Inuaminationem enim si suppuratio excipit moderatior, ut sine vita se discrimine ferre eam possit aegrotus; si torpor membri OInerati, convulsiones aliaque Symplomata, nerVorum adfectorum indicia, absunt; si haemorrhagiae recrudescentis nullus metus, et quae sunt reliqua, tunc disserre et potest et debet chirurgus membri rescindendi operationem.

377쪽

Mirati sunt, nec temere, chirurgi praeteriti seculi, qui fiat, ut musculi Ossaque ipsa penitus dissoluta reperiantur, neque tamen in cute vel minimum conspiciatur signum, unde ad vim insignem, eritrin-SeCUS admotam, certo concludi queat. A globulo ipso, ad tale membrum alliso, rei illius causam derivare haud ausi sunt, quippe cum tunc ma ime nece8Sarium ducerent, ut in collisae partis cute nisi vulnus inflictum, certe color ob ortam Sanguinis e ruptis vasis profusionem immittatus inveniretur. Asrom igitur de effectis illis accusabant, quem globorum ferreorum majorum, e baliStis projectorum, VeIoci8simo motu compreSSum, elastica vi sua in partes , quaS e propinquo Stringeret, eodem impetu agero statuebant, ac si globus seu quodlibet corpus durum in easdem a fronte impegisset. Vocarunt istas vulnerationes nostrates Lusistretrichume.

378쪽

362 XXVIII. DE MEDICORUM MERITIS IN IVRISΡR DENTIAE SΤVDIVM.

Editum est hoc programm , cum memoria IIIustr. Comitis, Io,NΝΛΕ ΗΕΝR. LUDOVICAE DE BEST CHEFF - ΗΝ ΜΙΝ , egente CarloVitia, d. xxx. Iun. A. cIOIDCCC IU Die Te colenda esset.

Antiquiorum temporum medici in eo inprimis sibi placebant, ut e us, quam profitebantur, arsis dignitatem probaturi ostendere studerent, quantum illius momentum sit ad alias doctrinas aut illustrandas aut aborroribus liberandas. Et Io. Micii. ALBERΤ1 quidem, BERGΜAN NUS, DE THARDINGIVS , SE ELEN IVS que, ut antiquiores taceam, et medicinae cum theologia commercium , et quanta illius vis sit ad varia hujus capita explicanda demonstrarunt. MARTIN . GOTTII. LOEScΗERVS autem, Casparis theologi filius, do moritis modicorum in Augustanam consessionem exposuit. Neque defuere, qui utilitatem medicinae in jurisprudentia atque mutuum utriusque Scientiae ne um OStendere conarentur. Inter quos WEN DELINVA Biae scH1Vs fl), LAVR.

minari merenti P.

379쪽

Quamquam vero ab eorum opinione longissimo absum, qui in medicinae Scientiam, quae per Se Spectata amplissimam laudum suarum continet materiam, inde etiam, quod aliis doctrinis lucem aliquam adfundat, commendationis multum invenisse sibi Videntur, tamen non omnino supervacaneum eSSe puto, subinde quoque contemptoribus saluberrimae aritS probare, eiusdem utilitatem non intra anguStOS morborum CognOSCendorum et curandorum fines contineri, Sed latius patere et ad alias doctrinas diffundi, quae e medicina rerum Obscurarum i1Iustrationem, dubiarum confirmationem, fal-Sarum emendationem hauriunt. Quae cum ita sint, me facito veniam impetraturum esse confido, Si, cum mihi nec opinanii scribendi necessitas imposita sit, de medicis denuo quaedam exposuero, qui de jurisprudentiae studio bene mereri studuePunt. Utramque autem scientiam, Cum quae in conServanda aut recuperanda quiete et publica et priVata, tum quae in tuenda, aut si adflicta fuerit, resarcienda corporiS animique sanitate cernitur, maxime Sororio Vinculo inter se junctam esse, ita, ut altera alteri Iu-Cem ctccendat, perspexerunt jam diu viri longe celeberrimi. Inter quos ΡΕΤΗ Μ BALD Μ, PeruSinum,

Barioli Severi do Alphanis discipulum, seculi decimi

quarii insigne decus, liceat honoris cauSa Commemorare. Illi enim, qui Perusini, Paduae atque Ticini iurisprudentiam tanto cum plausu docuit, ut juras lucerna cognominaretur, ita de medicinae dignitate atque de medicorum judiciorum in plurimis iuris quae-8tionibus gravitate erat persuasum, ut iurium conSul-t08 moneret , ne negligerent medicos in consilium VO- eare de rebus, de quibus hi soli perite possent iudicare. Quam quidem viri, maxima tunc temporiS Ructoritate polloniis, adhortationem haud Vanam suISSe, docent juris peritorum opera, illo ipso, quod BALDVsillustra it, seculo et soquentibus evulgata. Sed Seculo demum decimo sexto, lege illa nobili, quae conStIiu-

380쪽

tio cri minalis Carolina vocatur, Sancita et confirmata est medicorum in causis forensibus iisque capitalibus

Verum enim Vero his, quae modo protuli, aditum munire conatus Sum ad illud argumentum, de quo nunc quaedὼm proferre apud animum constitui meum. E medici8 autem, qui de jurisprudentiae studio optime meriit 8unt, primus prodeat ΗΕΗΜ. CON RINGIVS , qui ineunte seculo decimo septimo in Frisia orientali, quae et IO. CHRIST. REI LIVΜ, cujuS praematuram mortem omneS, qui arsi salutari bene cupiunt, acerbissime Iugent, progenuit, in arce Con-ringenSI, unde fRmIlIae nomen haeSit, natus, tantam sibi comparaverat eruditionem, ut reges de honoribus in illum conferendis quodammodo certarent. Edidit Voro multa, quae jurisprudentiam tangunt, quaeque maximis laudum encomiis ab omnibus, qui solidiorioruditioni pretium recte Statuunt, excepta fuerunt.

Huc inprimis pertinent ipsius commentatio de origine juris germanici, con8ilium de ca8u conjugii cum sororis filia, Observationes et praejudicia in dicastorio Frisiae orientalis pronuntiata, dissertationes tres de judiciis in republica recte ordinandis, de majestatis civilis auctoritate et ossicio circa sacra, denique dissertatio ad librum I. codicis Theodosiani de studiis liberalibus urbis Romae et Constantinopolis. Praeter haec, quae ipse Scripsit ad Varia iuris capita illustranda, edidit quoque aliorum juris consultorum opera,

prudontia libros XII; ejusdem Hopperi tractatum do

bonorum CaeSareorum Secundum leges Iustinianeas curatione , aliaque. Quibus quidem omnibus suum do iurisprudentia bene merendi studium Conringius satis

declarasse mihi videtur. Neque Vero Silentio praeterire possum ΡΛVL ΜZAccΗΙΛΜ , ejuSdem fere aetatis cum Conringio inedicum, Innocentii X. a sanitatis cura. Is enim ob am-