Opuscula academica medica et philologica collecta, aucta et emendata

361쪽

ΗοFΜANNVs, rem aliter se habere, luculentissime probaVit, Suorumque argumentorum Vi OmnibuS persuasit , morbum hunc nil e88e, nisi rariorem Varicellae formam'). Ex his igitur patere arbitror, ΗΑΕΝ1 Μminime probasse, quod cupiebat, aliaque exempla in medium proserenda esse, unde certi88ime pateat, unum eundemque hominem plus una vice Variolis

adfici pOSSe. Duo ejusmodi exempla, ab aliis medicis accepta,

nobiscum communicaVit idem Vir, sententiae semel probatae pertinacissimu8 propugnatur Τ). ΡΕΤΗ. ΙΜΜΑΝ. ΗΛ ΗΥΜΑΝΝVΜ quidem narrat, proseSSOrem Francos ur- sanum, tracta8Se juVenem Vicenarium, qui Helmstadii litoris addiscendis operam na a erit, ctique pOSi febrem intensam, VerS IS VeSperam ingraVeSCentem, nocte maxime inquieta, tertii diei horis matutinis haomorrhagia narium copio8a cum intumescenita faciei, inprimis in oculorum Vicinia, laboraverit. In facio quam plurimae, in trunco aliquot maculae rubrae, supra cutis Superficiem elatae, con8piciebantur, quae subsequente nocte in puStulas lentis Ormes, rubro circulo cinctas, admodum elatas, abibant. Quo facto praecordiorum anxietas atque febris imminuebantur, atque satis bene sese aegrotus habebat die quarto, quinto atque Sexto. Hoc ad VeSperam Vergente no a eaque haud Ιevis incendebatur febris, pustulis in Suppurationem abeuntibus. Eae exsiccatae CruStas formabant, quae remotae cicatrices relinquebant. Qui quidem morbus quamquam negari nequit quam plurima Osferre, quae Variola8 fuisse probent, tamen in hac ipsa quoque narratione deprehenduntur quaedam, quae diligentiore descriptione indigere videntur. Huc in-

362쪽

primis refero cicatricum habitum, quem in varicolla plane diversum esse ab eo, qui in Variolis sit, d0- monstravit Illustris ΗΕ1Μ1Vs. Illum autem aegrotum , ubi ex Helmstadiensi literarum i Diversitate in

363쪽

Pro anima scriptum editumque est, cum iura ac privile a Licentiati medicinae et chiruriae d. xH. mons. Μδrt. A. cIIII cccxm in CAROL. FR. HAASIVΜ , Lipsiensem,

conferenda PSSent.

Maximo innotuit celebris illa, quae medio sere superiore Seculo mota atque Agilata eSt, quaeStio ue amputatione membrorum Vulneratorum saepius nimis temere instituta. Ex quo enim IoΛΝNΕs V1 Ricvs BiLGVERVS , exercituum regi8 BOrussorum chirurgus primarius , suam disputationem de amputatione a luu-

rarissime instituenda aut quasi atroganda. Nal. 1761.4. Opposuit franco - gallicorum chirurgorum insigni animorum leVitati, qua, quotiescunque membrum graVivulnere, ο88a inprimis confringente, adflictum erat, in ejusdem resectionem temerario impetu abripiebantur , exiitere quam plurimi, qui aut eXpIOSae sententiae defensionem in se reciperent, aut BIL GVER Μ COΠ-tra adVer83riorum Censuram, Saepe Satis aSperam ), tueri conarentur.

364쪽

Nunc vero minime id curo, ut utriuSque Sententiae momenta curatius rimer, sed potius ad temporis definitionem, quo post Vulnera inprimis, Sclopetorum tormentorumVe vi inflicta, artus fracti foedeque lacerati omnium optime debeant reSecari, animum adVeriam. Etenim hac quoque in re in diversas abiere sententias chirurgi celeberrimi, adeo, ut regia chirurgorum BCR-demia, quae quonda in PariSiis florebat, anno c1910cCLV uberet, praemio amplo proposito, finire experientia duce tempora, quibuS artu8, quorum Ossa fracta et comminuta Sint, extemplo resecari debeant, quibusve

haec ipsa operatio queat et debeat Iongius disserri. FΛvΗ11 , chirurgi militari8, commentationem praemio

post proelia ad F ontenoi et Laus sold commissa statim post VulnuS acceptum amputati fuerint, perii88e, contra ea illos, qui, aliquot septimanis praeterlap8i8, ei

superatiS CommotIODIS, nec non inflammai Otiis insecutae effectis, hanc ipsam operationem subierint, maximam partem Servatos fuisse.

Quae quidem Sententia, celebris academiae iudicio confirmata et quaSi sancita, non poterat non latius disseminari et quam pIurimos invenire, qui sine accuratiore inVestigatione commendatam tractandorum vulnerum methodum adeo religioSe Sequerentur, ut ne Iaium quidem unguem inde recedere sustinerent. Cum tamen alii, nec minus eXperii chirurgi, inier quos L n. HEISTERUM, PERCI '. POTT1VΜ, Λ Us. GOTT L. Ric HTER Μ, ΡLATNEROS , patrem et silium, LOVIS 1 Μ, BENI. BELLIVΜ aliosque nomina8Se Suffciat, Optimo successu artuum graViSSime Vulneraiorum reSectionem, ut primum Vulneratio accidisset, susciperent, tabe-laciari coepIt FA R11 Senteni R. Omnem Igitur Operam posuerunt in eo, ut diligentissime finirent tempora, quibuS aut cita, aut Serior amputatio conveniret.

in hac investigatione facem reliquis quasi praetulit

365쪽

LE CONTE, chirurgus Arcuellensis, qui una cum FAVRIO certaminis stadium ingressus, quamquam spe prae

mii propositi potionisi exciderat, tamon subtiliter in

quisivit in Varias res, quae Operationem hRnC RUt urgerent , aut tardarent '). Nostris temporibus et Vir illusiris, En N. PLΑΥΝΕΗvs δ), et praecipue DOMINI C. 10 A. LAR REY ') , Lib. Baro, qui Supremam Curam Sanitatis omnium francogallicorum exercituum gerit, idem argumentum retractarunt. Quorum quidem posterior cum viginti annis in quatuor orbis terrarum partibus secutus sit maximos Franco - Gallorum exercitus , atque quam plurimis iisque maxime cruentis proeliis velut alter Machaon interfuerit, experientiae divitiis omnino superat PLAT NERVΜ. Itaque Operae pretium facturus esse mihi Videor, cum ea, quae de temporibus accelerandi artuum amputationem L RREYVs docuit, in hac scribendi necessitate examinaVero. 8 Vero Octo casus Sumit, qui chirurgum cogere possint, ut statim post Vulnus inficium amputet.

Etenim quando membri pars tormenti bellici globo aut bombardae, pulveris pyrii vi diffractae frustulo,

a reliquo corpore penitu8 abrupta est, membri relicii pars reScludenda eSt, quippe cum parteS partim molles ingenti laedentis corporis impetu contu Sae, laceratae , tenSae, partim ο88eae per Iongitudinem fissae, fractae, comminutae Servari plane nequeant. Eandem legem scripsit amputationi suscipiendae B1Μ. BELL1vs β). Molius igitur consulit chirurgus aegroto, Cum per amputationem Vulnus inaequale et maxime complica-

366쪽

tum in aequale atque simplex, quam fieri poterit , citissime mutat. Arteriae dissectae, nunc melius in conspectum productae, rite ligantur, aegrotumque ametu prosusae haemorrhagiae liberant. Ossium fragmenta HVul Sa non po88unt non partes, quibus infixa haerent, irritare, atque dum in hujus irritationis societatem reliquum corpus rapiunt, febrim incendere, cui superandae vires aegroti neutiquam sufficiant. Sic

pHrteS ConiuSae Omnique Vita privatae, brevi in gangraenam Atque Sphacetum abiturae, nunc haud possunt totam humorum massam inficere, atque febri8, Vulnera comitantis, Vim intendere. Praeter haec commoda , quae eri amputatione promptissima in hoc casu in vitam aegroti certissime redundant, commemoranda adhuc est commotio, qua talibus vulneribus adflicti

per longius brevius temporis spatium opprimi Solent, de cujus essectis post FΛVR1VΜ q) Box cu Enus J) , En N. ΡΕΛΥΝΕnus ') aliique luculentissime exposuerunt, inter

quos inprimis commendandus est Scungi Ngnus libro: leber die Amputation grosser Glieder nach Schu mu ι-

Commotionem autem, tormenti bellici globo etc. productam, insigni nervorum Stupori originem praebere conStat, quo omnis doloris sensus Obtunditur atque penitus supprimitur. Videtur igitur nullum, praeter hoc ipsum, temporis momentum conVenientiuS QSSe Operationi chirurgicae, qualis membrorum mBjorum amputatio e8t, perficiendae, quo praeterlapso motus eo Vehementiores in corpore cientur, quo profundior

quies praegressa est. Qui quidem motus febrim incendant necesse est satis Vehementem, qua durante

periculum Vitae aegroti praesentissimum ab amputatione membri vulnerati imminet. Inde non mirum

367쪽

esse potest, amputationem fere Semper Successu desii- tutam fuisse felici tunc, cum in Symplomatum Omnium vigore institueretur'). Contra hanc, communi sero Omnium chirurgorum experientia confirmatam, OhSev- aiionem FAVRivs monet, in trecentis militibus, qui Statim post vulnus, in proelio ad Fonte Oi commisso acceptum, amputati morint, hanc ipsam Operationem non niSi tricies aut quadragies Vitam serVaSSe. Rectectutem cum BoVcΗΕRVA , tum ΡLAT NERVS reSponderunt, Observationes FAVR11 1idem neutiquam mereri omnem,

et experientiao divitias ipsi haud esse tantas, ut de iis,

quomadmodum Solet, Superbire recte pOSSit. Praeter commoda illa, quae e citissima amputatione in vitam ac sanitatem Vulneratorum redundare paulo ante a me dictum est, aliae adhuc res non in hoc, quem attuli, casu SOlo Sed et in aliis festinaro membi Ortim resectionem jubent chirurgos militares. Quarum quidem ires inprimis commemorat LAR REYVAL c. p. 360. Si enim nosocomia longius a proΡlii

Ioco distant, Vulneratique illuc in curribus maxime concutientibus et per vias asperas transportari debent, membra collisa atque fracta ob continuam sestucarum ossearum irritationem pessime sese habebunt; sin statim post Vulnerationem membrum, quod Ser ari Omnino nequit,ireSecatur, nihil aut certe minus nocebit

ejusmodi incommoda iransportatio. Neque vero illud quoque leve judicandum est, quod Vulnera SCIOpetorum gravia, diu largiterque Suppurantia, aut in gangraenam SphacetumVe abeuntia aerem nOSOCOmiorum

admodum corrumpunt; id quod ad progignendam febrem et gangraenam nosocomialem, plurimis aegrotis perniciosam, non potest non quam plurimum Conferre. Vulnus autem aequali sectione productum, quale eStainputati membri, intra breve temporis spatium sanari

368쪽

potest, nec fundit tantam saniel copiam, quantam vulnus sciopeti aut tormenti bellici globo effectum. Eadem celeritas, qua Sanitas plerumque po8t artuum amputationem re8titui solet, fructuosa quoque est aerario publico : Sumtus enim, nutriendis et curandis aegrotis in noso dochio impendendi, eadem ratione minuuntur, qua curationiS diuturnitas contrahitur. Denique urget LAR REX Vs l. c. p. 361. et hoc, quod Vulnerati, quorum artus in ipso proelii loco resecti

sint, post primam deligationem sibi ipsis per aliquot

dies relinqui commode po8Sint, ingenio saepiuS Vulneratorum multitudine chirurgorum assiduitatem frangente et opprimente. Chirurgorum atque medicorum militarium numerus omnino videtur haud respondere exercituum magnitudini, qualis nunc esse solet. Si enim Verum eSt, quod a medico militari, e inussia nuper reduci, accepi, tam enormi exercitui, quo Franco - Gallorum imperator superiore anno Russiae bellum intulit, non nisi quadringentos medicos atque chirurgos additos fuisse, hic quidem numerus minime sufficit aegrotis atque Vulneratis omnibus prompte et

rite curandis. Alteram legem, qua membrorum Vulneratorum amputationem regundam esse cenSet LAR REYVS , hanc

proponit, cum corpus laedens, pulVeris pyrii vi motum, membri vulnerati οSSa confregit, molles partes contudit, laceravit profundeque destruxit. Neque dissentit hac in re ΒΕΝΙΑΜ. B ELLIVS l. c. p. 454., qui et hanc operationem institui jubet, cum Solae partes molles , ossibus integris, ita sint dilaniatae atque destructae , ut circulatio sanguinis in parte Vulnerata re8titui nequeat. Difficile autem judicium hac de re esse recte monuit idem BELLIVS l. c. pag. 465., nec non nici TERVs in v) atque ScuΜvcΚΕnus 'fl), et historiae

369쪽

de talibus vulneribus, quae praeter opinionem sine amputatione, quam aegroti pertinacissime Perhorrescebant, ita sanata sunt, ut membrorum integritas servaretur, luculentissime probant, nec artis peritissimorum Virorum judicium semper sibi de operationis hujus

chirurgicae et necessitate et exitu constare. E plurimis observationibus liceat unam illuStrationis causa adservo. Puer duodecim sere annorum in mola, cuius aIae Venti Ope circumaguntur, ludenS manum deritram eo ipso temporis momento, quo mola in motum deducebatur , rotae injecerat circumactae, cujus dentibus

culi dilacorati, sed et antibrachii ossa diffracta, partesque carnosae tendinο8aeque ad Ossa usquo dilaniatae

erant. Vulneris hujus labia tres pollices a se invicem distabant, nec inter manus antibrachiique partes moI-1es alius nexus obserVabatur, quam per taeniam, dimidium pollicem latam, quae cum Va8a sanguifera contineret integra, circulationi sanguinis aliquo modo prospiciebat. Tertium Vulnus ipsam articulationem ossium antibrachii cum humeri Osse laeserat: Olecrano ab ulna separato, ligamentisque disruptis. Penitus igitur discissi erant musculi cubitaeus internus, radia is cum internus, tum externus, se ores digitorum communes et sublimis et profundus, denique flexorhrovis digiti minita: contra ea cubitaeus externus illaesus conspiciebatur. Chirurgus, qui omnium primus in auxilium Vocabatur, cum hujus enormis Vulneris curam nollet solus in Se Suscipere, alium eumque Veteranum in medelae societatem adsumsit, qui

quamquam de amputatione membri tam graviter laesistatim suscipienda plane non dubitabat, tamen Operationem hanc sine medici publici auctoritate atque auxi-Ιio noluit instituere. Ad VLRic. CHRIATOPH. SAL CHO-V1VΜ igitur res delata est. Qui ubi omnia accurat perquisiVerat, in ea fuit Opinione, ut contenderet, Te- sectionem brachii minime esse necessariam. Nec Vana

1. 23

370쪽

fuit spes, a medico facta. Nam quae Calendis Septembribus inchoabalux curatio, ad finem perducta est monse s ebruario ineunte anni proxime sequentis hy). Qui quidem casus eo dignior memoratu OSt, quo plure8 conditione8, quae ab amputationis fautoribus ad operationem hanc suscipiendam judicantur neceS-sariae , Simul adsuerunt. Ossa enim Valde commi nuta , parieS molles contusae et dilaniatae, articulatio laesa, ligamenta illam firmantia, discissa erant. Haec

autem Omnia GV1L. BRoΜFiΕLD us hin) chirurgum urgere contendit, ut membrum quantocyus resecet hocce modo Vulneratum. Nihilo tamen minus Servatum e8t

membrum.

Plura exempla Vulnerum talium, quae quam is propter alteram legem allatam amputationem requirere Viderentur, tamen sine illa ad sanationem perducebantur, cum in Boxci ΕΗ1 atque BILAVERI Commentὼ-tionibus laudatis consignata legantur, nolo in enumeratione illorum jam nunc longior eSSe. Hoc unum tamen moneo, tempu8, quo OpuS DTcti, ut Curatio per-sceretur, in omnibus aegrotis ad Sex u8que menses et ultra fuisse protractum. POSSunt autem tempora incidere, quibus sejusmodi diuturnae curationes plane non reSpondent Votis summi exercituum ducis. Nisi g tur aut fluminum undis mergi maXimam gravissime Vulneratorum multitudinem, aut accen8ο pus Vere pyrio nosodochia cum aegrotiS uno temporiS momento evertere malueris, quod ab humanitate nostrorum tempo-Tum maxime alienum est, Sane commoditati prospicit

Cata amputatio. Quae cum ita sint, facile intelligitur,