Artis medicae principes, Hippocrates, Aretaeus, Alexander, Aurelianus, Celsus, Rhazeus

301쪽

LIBER DE FRACTURI s

Studii i itur non multi est: manum fractam tractare , & quilibet, ut ita dicam , medicus hoc potest. Verum cogor plura de hoc scribere , quod sciam medicos esse, qui tibi sapientes esse videntur ex figuris manus in deligatione, ex quibus ipsos indoctos esse putare oportebat. Sed enim multa in hac arte molo judicantur. Quod enim peregrinum eis, quum nondum intellexerint an bonum sit, magis laudant quam familiare, quod jam bonum esse sciunt ; L alienum magis laudant quam probe notum. Dicendum igitur ,

quaenam medicorum peccata de natura manus tum dedocere, tum docere Velim. Nam tu aliorum

corporis ossium doctrinam hic sermo affert. Manum itaque , de qua nobis sermo est , quidam pronam deligandam dedit; ille vero cogebat sic tenere Vel ut sagittantes, quum humerum injiciunt, atque ita habentem deligabat hoc ipsum illi secundum n ituram ellu existimans ; R in testimonium adducebat tum omnia cubiti ossa, quod directionem inter se haberent, tum coloriS concordiam , quod ipsa per seipsum rectitudinem haberet, idque hoc modo & externa & interna parte. Hoc modo etiam dicehat, i Carnes, & ner-VOS a natura productos elle, & artem sagittandi in testimonium citabat, & haec dicens ac faciens, sapiens ullo sibi videbatur. Verum aliarum artium oblitus erat, eorum quae robore & eorum quae artificiis operantur ac efficiunt, non animadvertens aliam in alio figuram secundum naturam esse, Rin eodem opere alius dextrae manus figuras secundum naturam esse, alias sinistrae, si ita contingat. Alia cnim figura in jaculatione secundum naturam est, alia in fundae jactu, alia in lapidis jactu, alia in pugilatu, alia in quiescendo. Quot Vero artes invenire quis possit, in quibus non

302쪽

HIPPOCRΑΤ Is eadem figura manuum naturalis est Z Ω in uns quaque arte aliter ad instrumentum, quod quis que habet, Se ad opus , quod perficere Vult, manus figurantur. Ei vero , qui sagittandi artem eXercet, hanc figuram alterius manus optimam est e,. Consentaneum est. Cardini formis enim

brachii pars, in cubiti sede in hac figura in Liens ,. octibus cubiti R brachii rectitudinem facit, Veluti totum unum esset; & refractio articuli fra ta est in hac figura. Verisimile est igitur hoc modo minime flexibilem & rigidissimum esse huno

locum, & non superari, neque remittere, dum a deXtra manu nervus trahitur : & sic nervum quidem quamplurimum trahet, a firmissimo ve- To , ac confertissimo emittet. Ex talibus enim sagittarum emissionibus celeres & vehementiae, &longinquitates fiunt. Deligationi Vero cum arte sagittandi nihil commune est. Nam & ubi deligavit , si manum ita habiturus esset, multos Utique dolores majores vulnere adderet ; & si flecte-ye juberet, neque ossa, neque nerVi, neqUe camnes in eodem permanerent, sed superata deligatione alio transferrentur. Et quae tandem est figurae sagittarii utilitas 3 Et in hac parte fortasse non peccaret is, qui sibi sapiens esse videtur, si ipsum vulneratum sibi manum exhibere permi teret. Alius porro medicus supinam manum praebens ita extendere jubebat, atque hoc modo habentem deligabat hanc figuram naturalem esse PUtan S , conjectura esse colore facta ; & ossa hoc modo secundum naturam esse eXistimans , eo quod Os eminens circa manus juncturam , ubi parvus digitus est, e directo esse apparet ejus ossis , ex quo ulnam homines metiuntur, & lvec testimonia adducebat, quod secundum naturam ho Cmodo figura se haberet ; & recte dicere putabatur.

303쪽

LIBER DE FRACTURIS. 28sAt vero si quidem manus supina eXtendatur, Vehementer utique doluerit. Cognoscere autem poterit hoc quisque sua manu ita extenta, quod dolorosa est haec figura. Nam & debilior Vir, fortiorem ita manibus suis comprehensum , Ut subiti flexura supina frangitur, qUΟCumque Voluerit duxerit. Neque enim si gladium in hac

manu habeat, eo uti poterit, adeo violenta haec

figura est . Deinde si ubi deligavit quis, in hac figura sinat, major quidem dolor ubi obambula-Tit, magnus autem etiam ubi decubuerit, sentietur. Qinia & flectere manum si opus fuerit, Omnino necesse est D musculos, & ossa aliam figuram habere. Sed & citra reliquam perniciem in hac figura haec ignorabat. Os enim circa juncturam manus eminens , juXta parVum digitum , hoc quidem cubiti eis. Quod vero in flexura eis, a quo ulnam homines metiuntur, id brachii caput est. Ille vero idem os esse, & hoc & illud putabat 1, itemque multi alii. Est autem idem

cum illo, is qui cubitus sive cubiti gibbus vocatur , in quem innitimur. Si quis igitur ita supinam manum habeat, tunc & os distortum apparet , & nervi a manus junctura tendentes ex interna parte, R de digitis, distorti fiunt. Tendunt

enim hi nervi ad os brachii, unde ulna mensuratur. Tanta fine, ac talia sunt peccata, & ignorantiae naturae manus. Si Vero Velut ego jubeo, manum fractam quis extendat, OS quidem quod est circa parvum digitum , ad cubiti flexuram tendens , in directum convertet, rectitudinem vero habebunt nervi a manus junctura ad brachii summas partes tendentes , & manus dum appensa excipitur, in consimili figura erit, in quali etiam erat dum deligaretur, ita ut neque ambulanti, neque decumbenti ullus dolor aut fatig -

304쪽

IPPOCRATIS tio accedat. Desidere vero hominem ita oportet , ut ossis pars ad clarissimam pr.esentem lucem constituatur, ne is qui extensionem tractat, Cir ca sufficientem directionem fallatur. Nam periti artificis manum admotam, ne OS quidem eminens in contactu lutere poterit. Porro ex cubiti ossibus ubi non ambo fracta sunt, facilior curatio est, si supernum os sauciatum est, etiamsi crassus id existat ; partim quod sanum subtentum fundamenti loco ipsi est, partim quod facilius occultari potest , nisi juxta manus Guncturam

sauciari contigerit. Crassu enim est Caro, qu C superne innascitur. Infernum Vero OS OXCRm est & non facile occultari potest, & Vehemen tiore extensione opus habet. Si vero hoc contritum non fuerit sed alteriam illud, vilior extemso sufficit. At si ambo fracta fuerint, fortissimaeXtensione opus habent. In puero etenim vidieXtentd magis quam oportebat. Verum plerique minUS quam Oportet, eXtenduntur. η Convenit autem, facta eXtensione, votis admotis dirigere, deinde cerato illito non ita multo, ut ne deligamenta circum fluitent; ita deligare , ut summana manum non inferius cubiti flexura habeat , sed etiam paullo superius, ne ad summana partem

sanguis influat, sed intercipiatur. Ρostea linteo deligare, initio ejus supra fracturam injecto, ita

ut firmet quidem, non tamen 2dmodum premat.

Postquam autem circumdedit eodem loco bis aut ter, ad supernam partem deligans distribuat, quo sanguinis influxiones intercipiantur, & illic desinat. Convenit autem prima lintea non e ste longa. Secundorum Vero linteorum initium supra fracturam injicere, ita ut semel circumdet eodem loco, deinde deorsum distribuat, & minus premens, S magis traducens, quo linteum dextram deligentur, aut ad

305쪽

LIBER DE FRACLURIs 28 ipsi sussiciens sit, ad recurrendum eo ubi alterum d sivit. Hic igitur lintea ad sinistram, aut dextram

deligentur, aut utram partem contulerit, ad iracturae figram, &in utram declinare expedierit. Postea Vero splenia eXtendere oportet, modico cerato illita

Nam sic & mitius & stabilius se habent. Deinde sic

linteis deligare alternatim , modo in deXtram, modo in sinistram ; & plerumque inferne initio facto , sursum ducere ; aliquando etiam superne deorsum. Extremitates autem subaridas, R in acutum abeuntes , spleniis obvolutis curare oportet , ita ut copia opertoriorum non totum acervatim, sed particulatim corrigat. Insuper autem circa manus juncturam sive articulum laxe circumdate splenia oportet alias atque aliaS. Copia vero linteorum sufficiens primum, duae partes sunt. Signa autem bene curati , & terminus recte deligati, haec sunt: si interrogaveris ipsum an compreisus sit, & si compressum quidem se esse dixerit, sed leniter , & maxime circa ipsari, fracturam. Hujusmodi ita facta esse perpetuo dicere Oportet eum, qui recte deligatur. Signa Vero mediocritatis haec sunt. Ea die ac nocte qua deligatus est, ipse sibi videatur non minus, sed magis compressus else. Postridie vero tumorem parVum , mollem ad summam manum obortum esse. Mediocritatis enim factae a te compressionis signum hoc est. Desinente autem die minus compressus esse sibi videatur. Tertia vero die d- gamenta laxa esse ipsi videantur. Et si quid horum jam relatorum defecerit, nos cere oportet deligationem moderata laxiorem esse Si vero quid ex relatis abundaVerit; nosse oportet ultra modum compressum esse. Et ex his conjectura facta, postea deligans aut laxabis, aut comprimes magis. Res lVere autem oportet ter

306쪽

et 88 HIPPOCRAΤΙstia die; ubi extenderis. Et si primum moderate deligasti, hanc deligationem paullo magis quam

illam comprimere oportet, & initia supra fractu-xam injicere, quemadmodum etiam antea. Si quidem enim hunc prius deligaveris, sanies ex hac ad extremitates hinc atque illinc exhauritur Si vero aliquam aliam partem prius compresseris, in illam ex compressi eXhauritur. Intelligentia autem ad multa utilis e istit. Sic igitur semper incipere oportet & deligationem, & compressionem ex hoc loco. Reliqua Vero juxta rationem, ita ut quanto longius a fractura digressus fueris , minuS ComprimaS, UUΠqUam quidem laxa omnino circun dando, sed adhaerentia. postea vero

pluribus linteis deligare oportet in singulis deligationibus. Et si interrogetur , dicat se paullo

magis compressum esse quam prius , & praesertim circa fracturam. Sed & alia & circa tumorem,& circa dolorem , & circa adlevationem pro prioris deligationis ratione fiant. Postquam Vero tertius jam aderit dies laxiora esse ipsi videantur deligamenta. Deinde resolvere Oportet , is rursus paullo, magis comprimendo deligare, Ahoc cum omnibus linteis, quibus deligandus erat. Et postea omnia ea ipsum apprehendant, quae etiam in primis deligationum circuitibus contigerant. Ubi vero tertius aderit dies, &septimus a prima deligatione, siquidem recte deligatus fuerit , tumor in summa manu , atqUO hic non valde magnis S erit. Lo 'S autem , qUideligatur, in omnibus deligationibus tenuior, ac gracilior comperietur : Verum in septimo etiam valde tenuis; & ossa fracta magis ino Ventur , Ω facilius ad correctionem ducuntur. Et si haec hujusmodi querint, facta coaptatione velut ad fe-xulas adhibendas deligare Oportet, paullo magiS

307쪽

LIBER DE FRACTURIS.

comprimendo quam antea, li non dolor ali tu smajor fuerit ex tumore, qui ςlt in summa manu Ρostquam autem linteis deligaveris, ferulaS circumponere Oportet, & vinculis quam layi illinis circumdare, quietis saltem gratia , ut ferularum appositio ad comprellio item manus nihil faciat Ρostea vero Sc dolor, R ad levatio eo em modo fiant, velut in primis deligationum circuitibuS. At vero ubi tertio die laYas elle dixerit, tun postea ferulas firmare oportet , maxime quidem

circa fracturam, scd & alia juxta rationem , si quidem & deligatio magis laxa fuerit, quam

comprimat. Crassiisimam autem ferulam ese oportet, qua parte extat fractura, non tamen multum. Et ait hoc foedium vel maxime adhibendum est, Ut ferula e directo magni digiti non ponatur, sed hac vel illac : inimo neque a di recto parvi digiti, qua parte os supereminet in munus articulo , sed hac vel illac. Juod ii ad fracturam conferat hac parte aliquas ferulas poni,

breviores ipsas aliis cise oportet, ut ne per Ueviant ad ossa praeminentia, juxta manuS articulum. Ρericulum eis enim ulcerationis , A denudationis nervorum. Oportet autem tertio quoque die ferulis valde leniter firmare, hoc GO itantes , quod feruhe , deligationis coli serui ndae gratia, apponuntur, non autem compretiionis

gratia adligantur. Si quidem igitur probe nove ris , quod in prioribus deligationibus ossa sui si cienter fruit directa, Sc neque pruritus intes fetu, neque ulla aliqua ulceratio suspecta sic: ita dum ferulis deligatum linere oportet, donec rigulti dies transgruit iis lucrit. In triginta enim diebus

universis maxime ex toto cubiti olla cor TOhoc H-tur. Certum tamen nihil est Num nataria a natura , & ictas ab aetate valde dato t. POis .

308쪽

ΗΙΡΡΟ CRATIS quam autem solveris, aquam calidam adfundere oportet, & postea deligare, paullo minus compri- . mendo quam antea, & paucioribus linteis quum prius. Et postea tertio quoque die solvere, ac rursus deligare, ita ut minus comprimaS, & paucioribus linteis utaris. At vero si ubi serulis de ligatus est, ossa non recte potita esse suspiceris , aut aliud quid vulneratum veXet, in dimidio tem poris spatio, aut paullo prius solvere, & rursus deligare oportet. Victus porro his, quibus ab initio ulcera non facta fuerint, neque ossa extra

eminent, sussicit aliquanto simplicior. Verum parciore victu utendum est ipsis usque ad diem decimum, ut qui jam etiam quiescant; R obsoniis tenellis utendum, qine transitui mediocrita tem exhibent. A vino vero, & carnis esu abstinendum. Ρostea tamen sensim progressit facto reficiendi sunt. Hic sermo velut lex justa posita

est de fracturarum curatione, & quomodo traC-tare oporteat, & quomodo eventus sequi , ex

justa tractatione. Quidquid vero non ita eventum habuerit, scire oportet, quod in tractatione quid defectuose, aut redundanter factum est. Quin &haec insuper in hoc simplici modo considerare

Oportet, quae ΠΟΠ ita valde curare solent medici, & quidem quum omnem curationem, & totam

deligationem corrumpere pollini, si non recte fiant. Si enim umbo offa fracta fuerint, aut infernum solum: is vero qiri deligatus est, in fas

cia quadam manum eXceptam lic appensam habeat, & plurima Iasciae pars circa fracturam exsistit, ita ut munus hinc atque hinc pendeat: hunc necesse est reperiri os ad supernam phrtem distortum habentem. Si vero sic ira ctis offbus & sum mam manum in fascia linet, ' partem juxta cubiti flexuram, reliqua vero cuhiti pars non sic

309쪽

LIBER DE FRACΤURI s. 29 Ielevata : hic ad in sernam partem os distortum habere comperietur. Proinde in fascia molli latitudinem habente maximam cubiti partem, g. ma-Dus articulum aequaliter suspendere, ac elevata gestare oportet.

SECTIO ILAT vero si brachium stactum fuerit, si qui

dem quis extentam manum in hac figura extendat, musculus brachii extentus deligabitur. Postquam autem deligatus cubiti flexuram in lexerit , musculus brachii aliam figuram habebit Justissima igitur brachii extentio haec e L Lignum cubitale, aut paullo brevius, qualia si int ligna, quae in foramina' ligonum immittuntur , sus 'endere oportet, hinc atque illinc catena deligatam. Hominem vero in alta quapiam te de colloCatum , ita manu superincumbere oportet, ut lignum id sub ala sit moderate habens, ut homo vix sedere possit, & fere sublevatus sit; supposito postea alio quopiam fulcimento , & coriaceo pulvino uno aut pluribus subjectis, quo moderatam altitudinem habeat cubitus , ad rectum angulum Obliquatus. Optimum quidem est corium latum ac molle, aut fas iam latam circumdare , & magnum aliquod pondus appendere, quod moderate intendere pollit; sin minus, vir aliquis robulfus in hac figura cubiti, circa cubiti flexuram deorsum cogat. At vero medicus erectus stans, & alterum pedem in altiore quopiam haben8, adgressionem faciat, ita ut votis OS dirigat ac compo nat: facile autem dirigetur. Nani haec extensio

bona eos, si quis ipiam recte przeparet. Deinde deliget fasciarum principiis supra fracturam injectis ; & reliqua omnia, quemadmodum priuS mO

310쪽

HIPPOCRATIgnuimus, tractet; & easdem interrogationes faciat;& iisdem signis utatur, an moderate habeat, aut secus. Et per tertium diem deliget, magis comprimat. Et septima, aut nona die cum ferulis de liget. Et si suspicionem habeat, os non bene positum esse , intermedio tempore solvat , & ubi

probe collocavit , rursus deliget. ' Corroboratur autem maXime os brachii in xl. diebus. Pol quam Vero hos eXcesserit, solvere oportet, & minus comprimere , & paucioribus quoque linteis deligare. Oeterum victum quemdam exquisitio-Tem, quam prius constituere oportet, & ad longi u tempus. Ejus vero conjecturum facere oportet, ad tumoris, qui in summa manu est, robur respiciendo. Insuper autem Si ad h9ec animum advertere oportet , quod brachium a natura ad eXternam partem incurvatum est , & dis

torqueri solet, si non bene curetur. Sed & alia Omnia Ossa, quae a natura ad hanc partem distorta sinit , etiam dum curantur ubi fracta sunt, distorqueri solent. Ubi igitur tale quippiam in suspicionem venerit, lata insuper fascia brachium circumcirca complecti oportet, & circum pectus deligare, & ubi quiescere volet, inter cubiti flexuram & costas , splenium quoddam multiplex conVolutum ac complicatum supponere, aut aliud quid, quod huic simile existat. Hoc enim modo

incurvatio ossis recta eVadet. CuVere inmen oportet, Ut ne minus ad internum partem Vergat Ρes vero hominis ex multis, ac parvis ossibus compositus est, quemadmodum etiam summa mZnUS. Franguntur quidem non ita valde lipec ossa , si non. Und Cum Corpore, ab acuto aliquo aut gravi vulnerato. Vulnerata igitur quomodo curare oporteat, in ulcerationum parte refertur. Si vero quide loco suo motum fuerit, aut digitorum articu-