Quaestiones de epigrammatis Graecis ex lapidibus collectis grammaticae; dissertatio ... quam ..

111쪽

qui aperte demonstrent ab ipsis Graecis hanc mutationem ortam esse. Quod frequentiora exempla exstant in barbararum gentium titulis, quae lingua Graeea non indigena atque sua, sed externa utebantur, quam apud Graecos, nemo mirabitur Graecam autem si agnoscimus originem, iam quaerendum est, quanam ratione ex ipsius Graecorum linguae natura et indole haec mutatio procreata sit. Ac postquam ob eo hi subtilissima explanatione Pathol. p. 500 sqq. procul abiecta est eorum opinio, qui cum Rossi ab antiquissimo aevo de ipso Homero somniabant huius mutationis primordia repetere studebant,

unum restat ut contractione vel correptione quadam ex nominibus in ιος to breviores istas sormas actas esse statuamus, quod et ad vulgaris sermonis universam indolem quadratet, cum propria prae ceteris nomina sic affici videamus, bene congruit cum Fichii egregiis de personarum nominibus observationibus, quibus ad nomina personarum quacumque ratione contrahenda Graecos quam maxime propensos suisse demonstraverit.

De metaplastis et heteroclitis.

In unaquaque lingua senescente ac pedetemptim ad labem vergente regularis et nominum et verborum declinatio eo praecipue destruitur, ut ex falsa quam vocamus analogia usitatissima vocabulorum terminationes ab eis formis quarum propriae sunt ad alias transserantur quo ex studio singula flexionis genera uniformia reddendi denique omnium cum omnibus evadit confusio ac perturbatio. Eiusmodi mutationum eum etiam in linguae Graecae posteriore usu satis multae inveniantur, unam hic nominum declinationis depravationem uberius tractabimus, quae ut paulo frequentius in titulis adhibetur, sic ad explicandam rationem qua progredi soleat talis analogia aptissima videtur, accusativos dico nominum III decl. in αν pro in

exeuntes.

1 Respiciendum est ipsum tit Atheniensem n. 136 haud dubie in antiquissimorum huius mutationis exemplorum numero esse. i Corale

112쪽

Incipiendum est a singulis epigrammatum exemplis colligendis, praesertim cum de quibusdam dubitent viri docti. i)n. 168 in tit. Ait propter barbariem saepius citato v. 3 του

n. 372 IV saec. προς πατέραν αἴλυθον es p. i). n. 522 adm reo. Thessaliae s τ α διασυ σαθ n. 716 Romae o ποθ' Haiροι Πετροκορακαν ἔκλη- ον Nominativum Πετροκοραξ habes V. 8. n. 920 Romae ab homine qui Tripolitanus natu erat I

n. Im in Muse Neapolitani vascul Οἰδιποδαν. Quibus accedunt duo exempla, quorum auctoritas non ab omnibus comprobatur.

n. 372 enim haec leguntur V. 3 sq. καὶ θρήνηJσε πατὴρ κ αὶ πασα πατρις κ αι ποτνιαμητηρτὴν σὴν ἀωροτητα κ αὶ ἀθαλάμευ τον ηλικικὶν. Sie AΩPOTHTAN exstat in lapide quam scripturam cureum Wilamovitgi in ἀωροτατην mutemus, iustam non video causam. Solum enim quo quis niti possit argumentum, quod quantum video nullum aliud huius substantivi exemplum exstat ἀωροσυνη legitur in titulis), cum alioqui gravissimum sit, in epigrammate recentiore omnibusque barbarismi indiciis instructo minoris est momenti, quoniam multa in eius modi inscriptionibus reperiuntur nove et inaudite dicta. Huius autem aecusativi usus eo minorem habet offensam, quod in praescriptis aperte exstat πατέραν. - Dissicilius est de fit. n. 406eertum iudicium proferre, cuius initium sic edidit Franc CIG. n. 4000)ἀνδρειάνταν εJἰςορβς, 'i λε πωτικο ει κω l O ...Huic restitutioni, quae bonum facilemque sensum praebeat, ad-1 Huc etiam pertinet mira pronominis forma μέν pro sta n. 322ia. 2144. Chr. n. . 2 CL cap. VIII, 4. Dissilia πιν Corale

113쪽

versatur, quod in lapidis apograph legitur ElK N, receptuma albelio:

ανδρειάντ αν εJἰσορρς, hi λε, πωτικου εἰκων. Tum autem sententia tam puerilis efficitur Hoc si aspicis Abgnum, viator carissime, Zotici statua est ut, cum tota huius tituli notitia solo Lucae apographo eoque pessim constet, huius mendum statuere malim, nisi sorte in ipsa forma εἰκών similem accusativum littera, auetam agnoscimus. Habemus igitur decem certa testimonia huius mutationis satis rarae, Omnia in titulis posterioris aevi, pleraque terrarum a genuino sermonis Graeci usu remotiorum. Idem quadrat ad reliquas inscriptionum Ormas, quas quidem invenerim: CIG. n. 1781 ανδο αν in tit Thessaliae. n. 2089 γυναὶ καν θυγατ εο αν in tit Olbiopolitano Traiano non antiquiore). n. 8619 ἐραν et n. 879 χε io αν. - D. 8691 τὰν αρχον ταν v. 18 et 27). Ross. Inscr. Gr. ined. n. 26 ανδ ραν. Mitth. d. arch. Inst. III p. 339 θυγατέDa in tit. Tanagr.

denique, quod non minoris aestimandum videtur quam inscriptionum testimonia, τά ν μητέρα in epistula hominis plebeii Aegyptii barbare conscripta cit Boech ad CIG. n. 1781 ex Peyr Pap. r. I p. 22). Atque hoc quidem exemplo ad eam terram pervenimus, quae longe frequentissima huius usus exempla praebet, Aegyptum dico, cuius testimonia exstant apud Septuuuinta, collecta a Sturgio De diat Maced et Alex. p. 12 sq. aὶγαν, ἀκριδαν, ἄνθρακαν βασιλεαν, Βηθσαιδάν,

ἐαγάdαν, κνυ αν, φαραγγαν φρέναν, χεὶραν. Sed plebeii tantum sermonis proprias hasce formas fuisse vel inde cognoscitur, quod in Novi estamenti, cuius sermo ceterum multis variisque labentis graecitatis indiciis impletus est, optimis qui

114쪽

riuntur, nisi quod in Apocalypsi propter requentiora vestigia

eos admisit Lachmannus ut ἄρσεναν 2, 3 εἰάοναν I3, 14; μῆνα 22, 2 es A. Buumann Gramm de neutest. Sprach br. p. 12 G.). Iam ad explicationem huius mutationis accedamus quae separari non potest ab origine ac ratione substantivorum quorundam, quae ex antiquae graecitatis sormis mirum in modum

derivata etiam in hodiernorum Graecorum usu inveniuntur. Nam cum infima aetate singulorum casuum notio certe definita quae ante fuerat valde obscurata ac perturbata 88et, nova denique orta sunt substantiva sic sormata, ut ex casuum numero unus nominativi locum ac significationem usurparet, ex quo

nova deinde huius vocabuli declinatio penderet. i Per se autem intellegitur earum modo terminationum rationem hic haberi potuisse, quae nominativorum usitatis formis similes videbantur; nam ea erat atque usque ad hunc diem est indoles sermonis vulgaris, ut non tam plane nova atque inaudita proferat, quam omnia, quae antiquiore usu constant, eonfundat atque commisceat ut obec omnium rerum perturbatricem summo iure vocat vulgarem graecitatem). Itaque prae ceteris tertiae declinationis genetivi in oς, accusativi sing. in et plur in ας apti erant, a quibus talis novarum formarum procreationis initium seret. Sic ex accusativo την

φλόγα derivari poterat substantivum ἡ φλογα gen τῆς φλιγας, eademque ratione ἡ σφοαγίδα, ὁ γυναῖκα, ἡ Α μητρα

alia, et ex accusativis plur substantiva in ας ut ὁ ἱερέας, ὁ βασHέας. De aetate autem huius mutationis unum exstare video testimonium apud Eustathium p. 665 7 π του φριζτρικὰ φρῖκα παρα τοὶς στερον ἡ φρικα καὶ ἡ φρDη γωνι-- ς; nam recte Lobech, qui Paralip. p. 142 hunc locum laudat, vix laturum fuisse iudicat, ut in hanc opinionem inciderent Eustathii aequales, nisi iam illa aetate percrebruisset haec

terminationum casualium perturbatio.

1 Simili ratione Romani Graeca quaedam verba Latinum in sermonem tranStuleruut e g. στατ in ace. στατ α Statera, Re πλακονs, acc. πλακουντα Placenta, ae.

115쪽

Etiam in epigrammatis paucae quaedam exstant sormae, quas qui primo aspectu huc referat. In tit Smyrnaeo liti vulg. n. 312 4 φυχ ὁ ε κ κραdlxὶς felάμ' ἐς αιθερον ικελος aves, ubi Jacob ad coniecturam refugit αἰθέρ' ἐπεDελον, albet autem heteroclitam formam recipere non dubitavit. Tota huius tituli a. 164 effossi notitia uno nititur Bullialdi apographo,

quod tamen accurate confectum esse non est quod negemus. Attamen equidem omnem dubitationem de huius formae auctoritate mittere me non potuisse confiteor. Hoc enim pro certo affirmaverim ab ipsius epigrammatis satis scite compositi poeta, quem cum ceterum haud indoctum tum Homeri imprimis gnarum suisse ex bono sententiarum conexu et Homericarum formularum modico neque inepto usu concludimus, hanc sormam Vulgarem, cuius geminum exemplum non repperi, insertam non esse. Sed etiamsi hominem humilioris condicionis integram epigramma, a quo omnis nominum mentio abest, suum in usum convertisse, aut quadratarii neglegentiae hanc formam vitiosam deberi statuamus, semper eadem remanet dissicultas, quod in toto epigrammate sedecim versuum nullum praeterea

linguae vulgaris vestigium exstat. Quidquid autem de huius formae vel auctore vel auctoritate iudicamus, explicationem grammaticam vix reperiemus aptiorem, quam si ex genetivo αἰθέρος substantivum II declinationis fetum suspicamur. Alterum autem, quod huc pertinere videtur adiectivum ιακα- eo pro μάκαρ in tit. Italicon. 656 τρὶς μάκαρος δὲ θος. . . et n. 454 in raehonitido I p. Chr. n. 8aec.)

aliter explicandum esse puto. Nam cum huius adiectivi, quod quantum video in pedestri ratione nusquam usurpatur, ingularis sit terminatio αρ, ex adiectivorum μακάριος, μακαρτος similitudine lacile etiam μάκαρος formari poterat. Haec transformatio etiam eo adiuvabatur, quod unus huius adiectivi easus isque usu frequentissimus μακάρων si νῆσοι μακάρων in ipsis epigrammatis usque ad infimam aetatem saepius celebrantur s. n. 366 6. n. 648 9. n. 649, 2. n. 1046, 9 νιῆσος

116쪽

- 10 - μακαρων n. 72, 2. n. 1072 incertum relinquit tertiaene an secundae declinationis sit adiectivum. Sed redeamus ad accusativos in αν exeuntes. Inter hos enim et novam illam declinationem aliquem conexum interesse neminem fugit quinam autem sit accuratius describendum est. Nam cum accusativi in αν aptissime quadrent ad substantiva, qualia sunt λογα, φρικα, primo aspectu dubium non videtur, quin isti accusativi testes exstent locupletissimi iam antiquiore aetate, quam ceterum statuere solemus, hanc inauditam declinationem in regionibus paulo remotioribus usu esse pervulgatam. De qua opinione primum, quid obeck, auctor ille

quidem ut in optima, sic in recentissima graecitate tractanda gravissimus, iudicaverit t. α), audiamus: Deinde cum exempla masculinorum et neutrorum indicium praebeantis illud magis epheleystico quam ex heteroelisia tractum esse, res controversa erit, utrum ii, qui titida protulerunt, ceteris quoque

casibus ad hoc exemplum usi sint quod ne liquido diiudieari

possit obstat exemplorum paucitas et scribarum in syllabis finalibus crebra vacillatio. De cetero fieri poterat, ut obscuratis, quod requenter accidit in vulgari dialecto casuum discriminibus unus ceteris celebrior et sonantior, qui est quartus casus nominativi locum occuparet Vel inde quod summo iure vir doctissimus scribarum i) vacillationi ut diligenter ratio habeatur admonet, longe maximam paene dixi solam fidem inscriptionum testimoniis hie tribuendam esse apparet. Quae cum sane pauca sint, tamen ad priorem illam opinionem impugnani Quamquam ipsum duco quibusdam locis parum respexisse librarios istos quibus si credimus, ipsi Platoni Cratyl. p. 404 B accusativum 3ημητραν adscribemus, qui omnium codicum scriptura firmari videtur. Hunc enim locum cum tamquam certum testimonium laudaverit vir summus, non video cur non etiam in Hymnis Homericis traditum titulum Εἰς Θημητραν retinuerit Platonis autem locum ex subtili obeti observatione emendavit Schang, et summo quidem iure, praesertim cum a librario parum diligenti ad sequentium accusativorum litterae, exemplum etiam huic primo facillime apponi potuerit et M si μητρα τε και Πραν και, πολ λω καὶ Ἀθηναν. Eadem ratione Apollodori loco Bibl. IQ, 43 singulorum codicum vacillatio inter Oητραν et ζμητρα expeditur: πρω-

117쪽

- 106 dam satis gravia suppeditant argumenta. Nam cum semininorum accusativi facile a nominativis in a derivari possint, in formis masculini generis ut λιμέναν, πατέραν, ἰdenrOδαν

hac explicatione, id quod minime fugit Obeckium, plane destituimur. Prae ceteris autem ipsa usus frequentia hanc quaestionem diiudicat: nam accusativorum non minu sedecim titulorum testimonia enumeravimus reliquorum casuum certum quidem nullum investigari poterat. Ergo explicationem potius ab universa quadam posteriori graecitatis ratione petimus, cuius ad praestantissima exempla illustranda mox accedemus. Namque ubi primum singularum sormarum, ut casuum, notio certo ante definita paululum obscurari coepit i), non plena si tim omnium rerum confusio ac perturbatio irrupit, quam aperte significant novicia ista substantiva, sed aliud antea exstitit studium, ut quacumque ratione quasi fulcirentur istae formae quae labem ac ruinam minarentur. Quamobrem eis formis maxime avebant illius aetatis homines, easque ubi non usitatae erant adhibere audebant, quae singulorum casuum notionem certa littera addita tam aperte ac dilucide exprimerent, ut ante ipsos oculos poneretur neque ulla relinqueretur dubitatio atque ambiguitas. Quo cum accederet, ut vulgaris graecitatis usitata pronuntiatio litteram, in fine vocabulorum parum accurate ac perspicue exprimeret ), factum est, ut accusativi terminatio ν, quae iam antea praeter primam et secundam etiam tertiae declinationis aliquam partem hoccupaverat etiami Cf. caput ultimum. 2 Cf. Mullachium l. c. p. 155, ubi adde unum tituli testimonium in inscr. Chors Taur. IG. IV n. 8851 ἐς τὰ κάστρο, et quae ipsi exposuimus p. 66. - Quam facile nasalis sonus verbis in fine addi potuerit, egregiis nuper testimoniis demonstratum est infinitivorum Thessalicorum in -ειν pro αι in tit Laris a. l a Chr. n. Lolling, Mitth. d. Arch. Inat. VI p. 62, cf. Robert Herm. XVIII p. 474 ut νγραφειν, ἐσσέσθειν, δεδόσθειν sim. Hasce enim formas non antiquitus in dialecto Thessalica servatas sed posteriore aetate ortas esse concludimus ex tit Crann non ante medium fere IV. a. Chr. n. saec. inscr. Caueris 100, b regulari infinitivo δεδόσθαι. 3 Cf. πόλιν, χάριν sim. κρων de qua forma vide G. Meyerum, Gr.

Gr. p. 283.

118쪽

aliis huius declinationis formis, tamquam proprium atque solum accusativi signum, appingi inciperet quod in dialectis quibusdam iam antiqua aetate accidisse titulorum Cypriorum testantur accusativi ἀνδριjάντα νατῆραν. Infima demum aetate ex hisce ipsis accusativis ηιιητραν, γυναὶκαν im. qui iam aliquot per saecula usum vulgarem occupaverant, quoniam profiteri videbantur primam declinationem, sormati sunt nominativi reliquique casus. Qua enim ratione talis immutatio paulatim procedat, Optime observare licet in heteroclisia, quae in radices III de l. in ες desinentes irrupit atque huius quoque memorabilia exempla epigrammata praebent. Nam cum iam antiquo aevo ex nominum propriorum nominativi ambiguitate duplex ortus esset

accusativus εὐκράτης εὐκρατη et Σωκρατ ν, idem posteriore

aetate interdum ad adiectiva transferebatur, ut duobus in epigrammatis )4 824 a Tauromenii Augusti ei. θυιι αρην βιο- τας λβον et n. 1038 in tit Pamphyli sat recenti στρῶξιν ἀσφαλ Similium accusativorum vestigia Stur ex Septuaginta collegit l. c. p. 127 sq. ἀσεβῆ ἀσθενῆ ιιονογενῆ συγγενιῆν. Accedunt exempla quaedam ex Novi Testamenti Odicibus, de quibus cf. Butimannum l. c. - Denique hic quoque plena evasit confusio e nominativo et accusativo orta primae et tertiae declinationis, de qua memorabile exstat testimonium, quod ad Atheniensium sermonem vulgarem respicere bene suspicatur b. utimann Gr. Gr ampl. gra ann 7 in t M. S. V. τριακοντουτης es praeterea Lobeckium ad Phryn p. 408)Ἱστέον δὲ τι τὰ παρα το τος παρ' i ιιὶν ξυτυνα ι ωθι

In inscriptionibus autem tot nominum propriorum exempla hanc perturbationem illustrant, ut plenum et absolutum declinationis schema ex eis possit componi. Gemethi Σωκράτου CIO. n. 2114e Cis III 2, 2227, ιογέ-νo CIO. n. 8621, Καλιγενου ib. n. 9284 al.

119쪽

1 Satis magnam difficultatem duo praebent loci, quibus tertiae per8onae pronomina mirum in modum adhibentur. Atque

cum ipse de se loquatur deiunctus, ιι pro su exspectaVeris. Equidem, nisi, quod dubitanter proponit albet, ultimos versus aliunde illatos statuimus, nullam video rationem, qua haec structura solvi possit. Tituli autem Berrhoeae ess. n. 527

τOυνεκά μ ιν στήλλην γραφατο -ωγριενη tam perversa atque barbara est constructio, ut de eius explicatione desperandum videatur. 2. Pauca exstant exempla memorabilia liberioris usus pronominis, quod nos ad tertiam tantum personam resere solemus, in illis autem exemplis etiam ad primam secundamque personam spectare videmus. Multa de hoc usu disputaverunt viri docti, imprimis C. Brugman: in Problem de homerischen extkritili atque satis onstat, quantopere inde ab Alexandrinorum sere aetate hic usus vetustissimus renovari atque latius patere coeperit c Illhner, Gr. Gr g 455 73. Douulgari usu sufficiat ea memoravisse quae exposuit Mullach

120쪽

- Q09 p. 320 sq. pigrammatum tria huc pertinent exempla, quorum in uno ad primam in reliquis ad secundam personam pertinet reflexivum. n. 356 in tit Hadrianis T ΙΙΙ sere saec.

n. 618 in tit. Rom. anni 44. Chr. n. v. 19 εο δ' ἔχε φροντέδα κοσμου. 3. Audacissimam et inauditam contractionem instituero ausus est poeta barbarus epigr. Phrygii Christ aet. n. 26, qui ex analogia formarum quales sunt ταυτα pro τὰ Dτα similem dativi pl. formationem sibi finxit, articuli formam in consonantem exeuntem nil respiciens ἰ μασι ν ταυτοῆς. 4. Ex demonstrativis υτος et δε quae coniuncta ad augendam demonstrationem inveniunturi 273 a Romanae aetatis Λιφέλου υτος δ' ἐστι τυπος), posteriore aetate passim ita inter se permutantur, ut quae formae alterius tantum pronominis in usu sint, ad alterum transferantur. Sic in Phoenicis illius it. Att. n. 96 υτη legitur pro usitato τι δε ubi accedebat formae ταυτη similitudo nam etiam antiquiore aetate formarum pron dem a diphthongo et a cincipientium non eam usus constantiam fuisse qualem Attici quasi certa lege sanxerunt, demonstrant inscriptiones Boeoticae' et titulus Camiri, qui τουτοι praebeat de quo es. Curtium in Stud. Lips. IV p. 19). Eandem autem vacillationem in ipsis recentissimis titulis observamus, ut CII. Ι n. 8683 πολις ταυτη,

n. 8702 ὁ πυργος τουτος. b. Denique scriptor epigr. Damasc. n. 43Pa Orma ἐνταυθα et ἐντευθεν mirum in modum inter se consudit, cum scriberet: εντευθ' ρχιερευς γυ ποτ' κο .l Prorsus geminum exemplum habemus in tit barbaro Panticapaei CIG. n. 2H4 και υἱου ειμοθέο Οἰκοδομησα sic αυτῶ τὸ μνημεῖον. 2 movum vide exemplum ἴτον in tit. Tanagr. liti Δε Buli decore Heli. 1880. p. l. Dissilia πιν Corale