장음표시 사용
171쪽
nunc est ostendere. Potestatem condens lues, etiam illas
omnes quibus gens Ebraea ad politicum bonum fruendum gubernaretur, reservasse sibi ipsum Deum. atque etiam istas leges illi genti condidisse, tam manifestum est, ut qui id operose probare vellet, lucem soli, quod aiunt, sceneraturus videri posiet. Elucer autem id maxime ex plurimis Levitici Numet rum & Deuteronomii capitibus: quae quasi dives sunt penu, ubi quicquid etiamnum invita humana commodis legibus desini tum est magnam partem comprehenditur. Primum sane, cum Deus ter O. M. ex Arabiae monte Sinai pararet lege fetars, de se ipso praefatus est hunc in modum: Egosum Phrea Deus tuus, qui eduxi te ex 'Ppto e domo ser vitutis. Unde liquet, latam Legem a Deo, non tanquam creatore coeli & terrae, sed veluti a summo populi Israelitici duce. Tum quae totius reipublicae quasi praecipuum debuit esse vinculum, legem Decalogi audienti populo seorsim, & quidem justae Legi auctoritatis conciliandae ergo, ceu decet sapientem Legislatorem, per fulgura ac tonitrua clarissime promulgavit: eamq; mox duabus inscripsit tabulis,quae
proinde tabulae staderis sunt dictae: deinde paulo post eas sin
gulari arca, quae itidem arcae faederis hinc nomen accepit, secit in perpetuam inusitati faederis cum Deo initi memoriam. recon
di. POP haec ubi jam populo terror esset incussus, soli quidem Moysi, sed post satis pridem spectatam populo divinam ejus
probitatem, non sine comitantibus perpetuo stupendis mira culis, istiusmodi complures edidit leges, qualium inpolitiis optimis instituendis usus esse solet; qualibusq, vigentibus quam con modissime inter homines vivi potest, abolitis ex adverso vel aliis existentibus, fieri non potest, quin injurix , alicui saltim , cives sint expositi. Hae nimirum sumi illae, quas ut distinguamus amet e caeremonialibus, quarum recensione codicis Mos sci bene magna pars c'nsumitur, Forenses dicere consuevimus. Atque illarum singulas pressus considerare, operaest quidem, magnum
172쪽
ῆB RAEO Rr M. II 3 magnum fuerit pretium, nostri tamen inpraesentia haud quaquam est instituti. Facturus id aliquando est Vir Clarissimus, sub cujus auspiciis haec nobis nata est considentia. ut levidensia ista ad
IX. Praeterquam vero quod Deus universales tulit leges, per quas similibus delictis similis atque eadem poena fuit irrogata , usu etiam venit, ut quidam malefici ad occultas poenas a Deo raperentur, vel sciscitanti Moysi singularis quaedam poena indicaretur, quae malefico esset irroganda. Poenae capitales qui dem quae apud Hebraeos obtinebant, videntur ad quaternarium numerum commode posme revocari. Sunt igitur illae: Com. bustio sive vivi comburium , lapidatio, decollatio, & denique strangulario suffocatio sive suspendium. Quod autem quidam, s. i. vi. de quos inter sunt doctissimi Viri Sigonius & Lipsius, cruci. et ilia' fixionem etiam supplicium inter Hebraeos ustatum fuisse exi--. lueestimant, nae in eo oppido saliuntur. Id quod ostendit no-ς 9 bis O mί,υ Isaacus Casau bonus. Sed quod diximus Deum εάρ e kki.
ipsum quosdam ad occultas poenas rapuisse, apparςt ex Levit. cap. in Baron.
X. Num. XI XII XIV XVI. Sed & singulatia quaedam supplicia' ab ipso Deo quibusdam irrogata videmus, & Moysi in mandatis
datum, ut ea homines exequerentur. Sic Num. XXV mandat
Deus. ut principes populi suspendantur: si recte quidem hic habent sese versiones codicis Ebraei. Νum. XV memoratur, quendam
ligna Sabbatho collegisse; cum autem lege minus clare fuisset ex. pressum, quomodo is ipse plectendus esset, mandalle Deum, ut capitali supplicio assiceretur, hoc est lapidibus obrueretur. Excepit. XXIV capite intelligimus, blasphemum quendam in custodiam datum suisse, donec luculenta a Deo darentur responsa, qua ipse poena esset plectendus: & cum illa data essent, japidibus bl sphemum illum itidem fuisse obrutum. Ita quae lcgibus clarissime definita non erant, de iis expectabatur ipsus Dei definitio. Non injuria autem sorte etiam dixeris, ex parte in loP cum
173쪽
cum poenarum ei vilium sacrificia quoque a Deo esse imperata. eorumque modum definitum: quandoquidem sciscet omne de . Ictum ad injuriam Dei, etiam inquantum ille Rex erat, pertinere visum fuit. N. Eadem porro ratione , s in iis, quae ad sacros ritus per
tinebant, quicquam suboriretur dubii, consulebatur itidem Deus, ejusque expectabatur responsum. Ut apparet ex cap. IX. m.
ubi de contaminatis & peregre profectis agitur, an simul u 1 cum caetetis sestum pascitatos celebrare & agnum edere ipsis. esset integrum. Cum filiae Zelophchadis peterent, ut sibi etiam darentu praedia, Moyses ad Deum ipsarum causam deseri; Semandata accipit, ut quae ipsarum parenti Telophchadi tribuenda fuissent, nunc ipsis filiabus tribuantur, uti haec leguntur Num. XXVII. Edita etiam tunc universalis sanctio est, ut quae desuncto cuidam tribuenda essent praedia, illa tribuerentur illis, qui proxi-λ in E ipsi sanguine essent juncti aut cognati. Cum etiam dubium
suboriretur; an illae ipsae Zelophchadis filiae, jam ωκλωι factae,
viris, qui non ejusdem cum ipsit essent tribus, nubere possent, nec ne. Moyses exquisita Numinis voluntate ita respondet: meen verium quodpraecipit Iebova de filiatus Zelophthaius, dicendo, cuilonam videlitur in ocula sub nutent: verumtamen in Iumilia tritas ternae suae nutunto. Nam nox avertetur posses, in seu Israelis utritu in tritum : quum filii Israelis adhaerebunt quasque possessioni triIM paterna sua. Illae autem i elationes, quae ad Deum fiebant,in Id braeorum republica maxime erant necessariae, cum nec legibus definita omnia e sient quae usu venire poterant, nec illis quicquam. addere sive demere, vel omnino in illis migrare, ulli homini esset licitum. De vulgaribus rerum publicarum legibus Aristoteles.
m, uti In Ebraeorum republica leges utique erant optime Omnium
174쪽
omnium j ostae, & eaedem etiam dominabantur: at incidere quaedam poterant quae ex illis definiri liquido non possent. Cidica talia igitur etiam potestatem ac arbitrium sibi servaverat deerat ο α χω. illius reipublicae ipse Deus; quomodo nimis tum in aliis rebuspublicis istiusmodi potestatem habete debent
ά. --mς. Et vero legibus θεοσὸρτοις quae Ebraeorum rem. publicam moderari debebant, non licuisse ulli homini privato ausu aliquid addere sive demete, id exsertis verbis dicitur Deut. IV. N XII. No addetis ad verbum, quod vobis loquor , nee auferetis ex eo. stodite mandata Domiηi Dei vestri, qua ego praecipio votis. Hoc igitur argumento inaximo est; juris istius maiestatis, quod
in legibus serendis est positum, nihil quicquam penes hominem su isse. XI. Ut autem potestas leges serendi penes Deum, serariter immunitatem &prietilegia concedendi potestas fuit. Ita
qui ex tribu Levi erant, omnes a militia iubet esse immunes &sacro muneri addixit , Νum. i. Immunitatem a militia concessit etiam aliquibus aliis, utpote qui vineam noviter excolere coepissent: qui uxori se despondissent necdum domum eam duxissent rqui novas aedes exstruxissent nee dum eas incolere coepissent: de nique qui timidi essent & caeteris etiam metum videtentur in .cussuri. Quomodo haec leguntur Deut. XX.
XII. Porro de belli sterendi arbitrium in gente Israelitica Deum sibi reservasse,& penes Deum illud suisse, de eo dubitarisen potest. Non enim vel castra ex arbittio suo locare aut mutare populo in itinere fas fuit. Deus praeerat Sc intererat praeliis. Versabatur in gente Israelitica, Num. XIV Deus in medio vestri eir.
inquit Moyses, ου protolis contra hostes pugnabit, D t. XX. ipse Deus jubet numerari populum, ordines constitui, & praelium in iri Num. r. Ita singulos tribuum praesectos jubet in acie in pri ' scio ordine locari Deus. XX. Jubet etiam praelium inire cum Midianuis, dc internecione delere eos, quia gentem Ebraeorum ad P a idolo
175쪽
os DE RE Prat Ica. idololatriam illexerant Num XXV ct XXIV. Quemadmodum autem semper feliciter praeliabantur, quoties Dei jussu id saei e bant istae litae, sic contra turpiter rem gerebant & magna clade assiciebantur , cum injussu Dei pugnabant. Moyses in quarto
historiae suae sacrae c. xiv. dehortatur gentem suam, ne inirent praelium: Dominus voliscum non eis, inquit, ne corruatis. . uxili. Est He de A siseratibiis tandem ostendendum n lbis, quod ipsorum q uoq; instituendorum arbitrium penes ipsum Deum remanserit in Ebraeorum te publica. Piet id commode satis, dum de ipsis magistratibus, qui in republica Ebraeorum fuerunt, disseremus. Antea autem, quam hoc faciamus, consideranda proponimus illa ipsas. Scripturae verba, quibus Deus rer Optimus M gentis Israeliticae REX disert appellatur. Nimirum hinc etiam oppido fiet manifestum, το κυροον sve summam potestatem, qualis in aliis rebus publicis penes homines esse solet, in Ebraeorum republica servasse s bi ipsum Deum. Igi tur jam tum Exodi xlx, Eritis mihi regnam sacerdotale, dixit ipse Deus. Cum porro Ebraei postularent, ut sibi Rex daretur, quales finitimae ipsis gentes sibi praefecerant, Deus ad Samu
Pegi . lem loquitur in hunc modum: Audi vocem populi in omnitin, ροα- ' Iuuantur tiIn n enim te ahece ηt, sed me, ne regnem super eos Regnaverat igitur ipse Deus in Israelitica gente, antequam proprie dictus rex ex hominibus constitueretur: & eo modo postea non regnabat Deus eum ex hominibus Ebraeis Rex est et datus. Idem vero clarissimc innuit Samuel, ubi suae genti κακοθι xstet, M. illam exprobrat, quod postulassent sbi regem dari. Cum vid retis', inquit, Nabasum Ammonitarum Regem leίgo vos appetentem, dis relatu mihi: Non tu sed Rex nolis dominalitur, cum tamen ipse
Phota Veser esset. Sed & illud huc pertinet, quod eum Gideon rem bene gessisset,& quidam ex gente Israelitica ipsum Regem eligere di regnum poneris ipsius itidem addicere elle*r,
176쪽
vellent. quod, inquam, ipse Gideon ita respondit: Ego nequaquam dominator velu , sed Iebovi vobis dominabitur. Syracides
denique expressit idem hisce verbis: In unamquamque gentem p ae posuit rectorem , κ, προαλάβιυ τὸν tiro λ αυει μερίδα, cs pars mi Israel facta est manifesta. Germanicus noster interpres Lutherus
sensum commode expressit hunc in modum: ut trist tr scivi
tueramus dicere. Qui igitur ex hominibus populo Israelitico praefuerunt usque ad saulem, illi non summam teipublicae pintestatem, aut quae iura dicuntur majestatis. ipsi habuerunt, sed duntaxat αἰ sive magistratus stricta significatione vocis sunt dicendi. Ex mente autem Philosophi, sive magistratus maxime illi sunt appellandi; ἰαιο πῖέδοτ βουλscinest me Niωνε D N ταξα , κέ μοιm tam . quilus datum eis deliterareri quilusdam,sir judicare sive statuere,o maudare sive julere, S maxi' me hoesostremum. Gessit ergo istiusmodi magistratum in populo Israelitico primus omnium MOYSES. Quem habito respectu ad Deum, qui summam potestatem sibi in populo Ebraeo servaverat atque adeo illius Rex erat, haud absurde Protegem dixeris. Cette Deut. XXXIII vers s in benedictione Moysis habentur verba, eum quibus id non male congruit. Apud vulga tum interpretem illa ita sonant: Erat Moyses apud rectismum Rem Osander autem ita corrigit: Etsuis Myses in recto Rex, in coctiagendo capitilus populi in unum tritulus Israel. Leonis Iudae versionaec est : Et fuit aequalisis Rex. illam Valabius immutat hoc modo: Fuit autem iη Israel stuκquam Rex. Quicquid sit de una voce, Ebraea, de qua sententiarum animadvertere est divortium inter interpretes, Moyses utique Rex hic videtur dici. Verum id omnino intelligendum , quomodo Vatablus intelbgit, quod
nimirum Moyses fuerit tanquam Rex. Atque eodem modo commode noster interpres Germanicus r ii altitd li t
177쪽
cmis Verus utique Rex haud fuit, neque unqualis se pro vero Rege gessit, qui se amictissimum mortalium queribundus profitetur, XI S XII. XV. Caeterum gessisse Moysen magistratum, habuissem ipsum potestatem, peculiari tamen modo ab ipso Deo depeo.
dentem, deliberandi, statuendi, & mandandia,c de controversiis judicandi in gente Ebraeorum, id ex historia facta, quam ipse
Moyses conscripsit, abunde liquet. Cum per deserta Arabiae in Palaestinam tenderent Ebraei, aliquanto tempore solus Moyses
causas dijudicarat omnium: ut operas matutino tempore exorsas in multum vesperae produceret, & Vires suas nimium quantum exhauriret. Quod cum Iethro generum suum invisens animadverteret, judicia aliter instituendi consilium ipsi dedit. Sacer striptor memorat illud hisce verbis: Res quam tu facis, non est lona. Omnino marcesces S tu Spopulus iste, qui tGum est. Nam
Pavius ea negotium quam ut tu hoc Iolin conficias. Audi igitur vocem meam, consulam tibi, Setis Dein tecum. Tu gere curam populi coram Deo ου refer causas ad Deum, ου doce eos statuta es leges, des viam eis ostende in qua ambulent, atque epus quod jaciant. Porro ex omnim o tu prostice viros fortes, timentes Deum, visos veraces, odiem. res at aritiam, S proce idos trilunos centuri oes quinquagenarios S decurioris. I se judicent populum omni tempore: omnem Hro rem gravem quae inciderit, ad te reserent ; V vero uriversas res parvas judicent. levabuntque te cum fuerint tecum.. XV I. Non insuper id consilii habuit Moyses, atque ex eo operae, quae ipsi soli hactenus incubuerat, partem in alios de rivavit. Audierat ipse & dijudicarat causas suae gentis, promiscu Eminimas eum maximis. At ex consilio soceri, in litibus magis liquidi iuris judicandi laborem aliis delegavit, nulla judiciorum parte sibi reservata, nisi quando lex ipsa vel deficeret vel obscvtios esset. Certe in consilio Iethronis haec sunt: Tu gere curam rvuli coram Deo, reser ωUM ad D M. Moses ipse Deus. ι, ιν scribit.
178쪽
scribit, In hune modum illos a sese constitutos iudices isthoc tempore sese allocutum: cuod si docile vobis visum alliud se
rit , referte ad me sit ego audiam.
XVII. Verum illi ipsi quos Moyses ita instituit judices,
ex quibus & quemadmodum fuerint instituti, non perinde libquet. Possit sane cui videri. suisse illos jam antea capita tribuum, eoque in potestate positos, cum ita Moyses memoret se dixisse: Et sumpsi capita trilutim vestrarum, viros sapientes V notiles , ω constitui Hos capita super vos, principes chiliarim, principerceriuriarum,principes pretec bin, principes de riarum, S praefecte trinum etestrarum. Non licet tamen hoc ipsum ex illis verbis colligere; capita enim seu priscipes audiunt etiam, quibus nulla in alios competit potestas, modo prae aliis vel virtute vel re qua dam alia emineant: quales sane illi suerunt sapieηtia 6s nobilitate. Vulgatus interpres hosce principes vocat & quidem primi ordi nis tribunos commodius sortastis chiliarchos dixisset in secundi ordinis centuriones, tertii quisquagenarios, quarti denique decanos. -XVIII. Quales fuerint illae chiliades, hecatoniades, pentecostyes, atque decades, de eo itidem omnium non eadem est sententia. Non potest tamen quenquam prudentum sugere, illam populi divisionem summe suisse utilem, & sapientissime institutam :quia nimirum ingens hominum numerus non potest commode in ordinem redigi & gubernari absque ejusmodi populi distinctione. Eapropter sane illa passim in militiae quoque usum traducta est. Caeterum de capitibus quae dixi populi sic
distincti, legimus conjecturam Bonaventurae Cornelii Bertrami uequam etiam ipsius verbis huc adscribemus: Ex Jos a cop. Vii Ebiae. L. liquet, populum Ebraum distrilutam primam fuisse in tredecim tritus, p. 6o. Mintrius ictas in Septuaginta gentes, quas Hebraei animas vorans sepius copii m i
quam Mochpachoth, quod vulgo exponunt familias : septuaginta Mas 'geutes is familias, gum Ebraei fen appellant Barim. id es, domos, δε- uas is Gefarim, id es, visos seu capita. Capita veto sca viros,
179쪽
nig DE RE PUBLICA his appectamus qui patres Iamiammt,stuosio quam Latini familium
a st Eunt habent. Chiliarchos, Centuriones, quinquagenarios S Decmriones, ut jam subindicavi, no per gentes quae duntaxat septuaginta erant. designat puto: nuper eos qui proprie dicuntur gefarim, id est, viri seu capita, quum immenso sere numno futuri essent ,sed per batim,
id est, domos seu familias. XIX. Caeterum fuerunt quidem singulae tribus divita ingentes: hae porro in domos: domus denique constiterunt ex pluribus patribus familias quod autem gentes illae exacte septua ginta suerint, non apparet. Quot & quae singularum tribuum gentes aut familiae suerint, cum Ebraei in desertis Arabiae quadra ginta annos fere exegissent, rectius videtur intelligi posse ex viget mo sexto Num. capite: & vero secundum illam distributionem po pulusjam occupata Palaestina semper fuit divisus. Quod item . Bertramus existimat, chiliades illas, hecatoniadas item, pente- eostyas & decadas esse domorum quales nimirum in Josuae capite septimo versi . intelliguntur, non patrum semilias id non omni procul est dubio. Verisimilius dixeris, esse illas chiliadas patrum famulas, cum eundem loquendi modum de praefectis militum passim usurpatum videamus. Quemadmodum enim Moyses dicitur constituisse principes chiliadum & centuriarum qui causas iudicarent, ita etiam praesecti militum dicunt , quidem principes chiliadum, alii hecatoniadum. Videantur
modo postrema capitis XXXI Num. tmemata. Chiliades nimirum hae atque itidem hecatoniades militares, cum suerint singulorum virorum: suisse igitur & a iteras illas tales, per est verosimi te. An vero principes chiliadum, hecatoniadum, pentecostyων,& decuriatum, qui causas dijudicarunt, subordinati invicem sue rint, quomodo principes chiliadibus & hecatoniadibus militum praesem utique suerunt, de eo amplius videtur cogitandum.
XX. Hos igitur minores magistratus & iudices divus Moyses instituit, ipse autem a Jebova immediate fuit institutus.
180쪽
EB R Xo RVM ' rami observandum: quod illi a Moyse instituti munus suum pro- '
prio consilio propriaque prudentia tantum administraverint: Moyses vero quina maxime egerit tantum internuncium Dei. Neque vero quidquam legas alicujus in republica momenti a Moyse actum, nili speciatim id jubente Deo. Eoque Moyses mandata immediate accipiebat a Deo, etiam quando castra mu Unda, aut bella gerenda cum hostibus essent; nec alia autoritate , constituebantur Chili archi & Tribuni militum. Sic Num. XXXI Moyses a Iehovajubetur ulcisci Midianitas. Post Moyses man- qata summi Numinis perfert ad populum: iusso illo deligere a que instruere qui in militiam proficiscantur. Ipse tamen delectos dicitur misisse & amandasse in campum. XXI. SUPEREST de illa magistratuum institutione agere, de qua narrare putatur sacer scriptor Moyses biro quarto cap. Xl. quaeque paulo ante facta' est, quam eo penetrasset gens
Israelitica, unde exploratores in Palaestinam mittebantur. Incesserat nempe tum gentem contumacem satietas mannae, mirabilis ulli,quo aliquamdiu victitarat, atq; ex adverso carnium appetitus. Agre etiam secerat populus optimo suo ηγεμονι, carnes ab , ipso exposcens, quod inde gentem abduxisset ubi carnium sueratas alim .Queritur igitur Moyses desu 1 miseria,&mori praeopta- vit quam illam perserre amplius. ipsa Moysis verba sunt illa: de mihi efet caro. quam dem toti populo huic ρ nam Lot , adis sum' ' me dicendo: Da nolis carnes, uti comedamus. Non possum ego solus ferre onus totius populi hujus, nam grave hoc ea supra me. Deus autem Moysen deligere jubet Septuaginta viros, ex primoribus di praesectis seu moderatoribus suae gentis, eosdemque ad tabernaculi ostium ducere, addens, quid tum iacturus ipse sit. Tum
descendens, inquit, loquar tecum ili, S θροηam de spiritu qui est supra