장음표시 사용
41쪽
α Pbdifica particularis. quia tangit eclipticam qua parte incipit
tignum cancri: alter vero dicitur tropicus capricorni a G, tangit enim eclipticam, qua parte incipit signum capricorni, ob similam nempe rationem ; prior dicitur solstitium' Alvum , posterior verbhiemale. Duo circuli polares sunt minimi, paralleli aequatori; tantum a polis distant, quantum tropici ab aequatore, nempe Vigintiaribus gradibus cum dimidio. Unus dicitur arcticus S F V polo , sive borealis: alter antarcticus XIV sive australis. Eos repraesentant coeli circulos quos
poli Zodiaci de quo postea) diurno mota
describunt. Horum quinque circulorum poli iidem sint ac poli mundi seu primi mobilis : circulorum enim parallelorum iidem sunt poli. De Coluris. Coturi sunt duo majores circuli qui se invicem perpendiculariter secant in polis mundi, ac proinde qui aequatorem , tropicos & polares dividunt in quatuor pa
Designant in sphaera quatuor puncta cardinalia : nempe principium Arietis, principium Librae , principium Cancri S principium Capricorni. Horum punet
42쪽
Pbsca particularis. 23rum duo priora dicuntur aequinoctialia, ex eo nempe quod, ubi sol in iis existit, aequantur noctes diebus. Posteriora duo dicuntur solstitialia, ex eo nempe quod ubi sol ad ea pervenit, Non Progreditur ulterius versus polos, sed regreditur VerSUS aequatorem , ut melius intelligetur ex dicendis de Zodiaco. Alter igitur colurorum dicitur colurus aequinoctiorum F G Ι Κ, qui per polos &puncta aequinoetialia transit , dc coturus
solstitiorum B C N , qui per polos &puncta soli titialia progreditur: hic ergo ad designanda solstitia, ille ad indicanda
aequinoctia excogitatus. De Zodia αNota concavam firmamenti superficiem arbitraria designatione ab Astronomis divisam fuisse in certas stellarum congeries , quae signa coelestia seu constellatio
Harum autem constellationum duodecim sunt quae in firmamento eumdem constituunt circulum quem in sphaera n stra exhibet Zodiacus; ille nempe latus circulus secans oblique aequatorem in duas partes, quarum altera ad Septentrionem porrigitur , altera ad austrum : unde pars una leptentrionalis, altera meridionalis: Tom. n. B
43쪽
16 Phlysica particularis. d vidirus ratione longitudinis in duodecim partes quae sunt totidem constellationes , quae quia nomen habent saltem plurimae in ab animalibus, inde circulus ille vocatus est Zodiacus a voce graeca. Hae porro duodecim constellationes his versibus expimi solent:
Sunt aries, taurus, gemini, cancer, leo, Virgo. Libraque, scorpius, arcitenenS, caper, amphora , pisces.
Quia verb illa duodecim signa integrum
circulum constituunt, & quia aliunde omnis circulus dividitur in trecentos sexaginta gradus, hinc unicuique Zodiacii gno tribuuntur triginta gradus; duodecies enim triginta gradus essiciunt 36o; circulus autem 36o gradus complectitur. Repraesentatur ille circulus cum aliqua
satis notabili latitudine, sed media insignitus linea, eclyptica dicta. Sol nunquam ab eclyptica deflectit ; caeteri verb planetae
nunc in boream , nunc in austrum ab
illa deflectant; alii quidem magis, alii
Vero minlis; quamobrem huic circulo tribuitur ea latitudo, quae illas planetarum declinationes comple statur, nempe
latitudo octo graduum hinc Sc inde ab ecliptica. Poli hujus circuli iidem non sunt ac
poli mundi, sed ab iis distant viginti-
44쪽
. Plusca particularis. χ' tribus gradibus cum dimidio, quantum nempe Zodiacus ab aequatore deflectit: dum autem tota volvitur machina , illipoli suo motu describunt circulos polaxes : hi porro poli stant duo puncta coluri solstitiorum & designantur litteris S & X. Usus Zodiaci est ut per ipsum explicetur annuus planetarum motus, sicut poste . declarabitur. De Circulis terrestribus. Circuli coelestes ad globum telluris intelligendum translati sunt 1 Geographis:
suus enim est terrae aequator, quem Vulgo
lineam dicunt, quique aequatori ccesesti subjicitur suus meridianus ; sui sunt tro-llici, sui circuli polares , qui circulis co estibus subjiciuntur. Tropici & circuli polares hunc habemusum ut terra dividatur in quinque partes , quas Veteres dixere Zonas; una est torrida, duae sunt temperatae, duae frigidae. Zona torrida jacet inter utrumque tropicum , & ideo complectitur gradus 47. sic dicitur quia radiis selaribus ad perpendiculum subjicitur. Ni degunt stib Zona torrida vix e periuntur aliquam dierum Sc noctium diversitatem, & sphaeram rectam habent sub viuea ; hinc primo arcus diurni & arcus
45쪽
αῖ Ph ca particularis. 'nocturni sunt aequales, id est , tamdiu sol est infra hori mem quamdiu suprὲ: hine 1 o. aestas duplex sub linea , quia bis unoquoque anno sol lineae respondet ad perpendiculum : hinc ejus incola: Ascii dicuntur , id est , sine umbra , quando sol eorum capiti imminet ad perpendiculum. At quando sol responciet signis
septentrionalibus, umbram meridianam versus austrum ; quando respondet meridionalibus, eamdem Versus Septentrionem
spargunt: hinc Amphiscit vocantur, id est,
umbram utrinque projicientes. Zonae temperatae jacent tropicos inter& circulos potares: una est septentrionalis, quam nos incolimus , alia meridionalis : unaquaeque continet gradus: qui Zonas temperatas incolunt, noctium& dierum diversitatem experiuntur, dc quidem eo majorem quo longius a linea aequinoctiali digrediuntur: qui incolunt temperatam septentrionalem circa meridiem, umbram projiciunt versus Septentrionem : qui vero degunt in meridionali,
projiciunt ipsam in Austrum ; hinc dicuntur Heteroscii, id est , umbram spargentes ex una tantum parte, sed opposita.
Duae Zonae stigidae circulis potar bus
extenduntur ad polos, & occupant singulae 23 gradus & to fere minuta : majorem vero dierum noctium diversitatem e i
46쪽
Phsica particularἱs. periuntur, qui ipsas incolunt; ita ut sub
polo dies ut continuus sex mensum; nox proinde continua sex mensium : hinc ilicolae appellantur Periscii, id est, umbras circa se successive dispergentes in orbem Veteres existimabant Zonam torridam ab aestu & effervescentia solis, frigidas Vero ob nimium frigus esse inhabitabiles ;sed error iste turpi stimus fuit emendatus: nautae nostri salvi & incolumes ab uno polo ad alium ferme polum naVigarunt: cognitae sunt plagae, tum sub aequatore, tum circὶ polos, quae suos habent incolas :sed de his postea.
Meridianus terrestris est circulus major transiens pariter per polos, & secans terram in duas partes aequaleS, quarum una orientalis est dc altera occidentalis ; cum E contrario aequator terram
dispescit in duas partes, septentrionalem, di meridionalem.
Unus est aequator; sed plurimi designantur meridiani: primum inter eos fixum& permanentem ponunt Geographae nostrates, cum Ptolomaeo, in Insul, ferri, quae inter Canarias maxime occidentalis est. Ex illorum circulorum intelligentia praesertim pendent navigandi ars & scientia Geographiae; nec enim sine eorum notitia possunt cognosci locorum situs.
Scilicet longitudo loci terrestris petitur a
47쪽
primo meridiano, progrediendo ab occasu in Ortum, ita ut progressio fiat usquedum regrediatur ad eamdem insulam; latitudo vero petitur ab aequatore : igitur longitudo est gistantia loci a primo meridiano mensurata arcu aequatoris; latitudo vero est distantia loci ab aequatore ersus polum mensurata arcu meridiani. Hinc urbs aliqua dicitur habere majorem vel minorem longitudinem, quo
magis vel minus distat a meridiano; hine
terrae omnes, quae sunt sub primo meridiano, dicuntur nullam habere longitudinem. Hinc urbs dicitur habere majorem vel minorem latitudinem quo magis vel minus distat ab aequatore; hinc qui degunt sub linea mulam habent latitudinem ; maximam habent, qui longissime ab aequatore sub ipsis polis versantur. Denique locus ille neque longitudinem, Nieque latitudinem habet, qui punctum est in quo primus meridianus secat aequatorem. Ex his latitudo loci est ipse poli elevatio : nam rei pectu eorum qui aliquam habent latitudinem , id est , qui ab aequatore digrediuntur, unus polus attollitur , alter deprimitar: quapropter qui sub liraea nullam habent latitudinem , ii utrumque polum in horisonte pos1tum conspiciunt.
Ex his facillime in tabulis geographicis desumi possunt &longitu. loci, pact
48쪽
Ph ica particularis. 3Ia primo meridiano secundum arcum aequatoris , & latitudo ab aequatore secundum arcum meridiani: verlim ut fierent tabulae geographicae, debuerunt prius stabiliri locorum longitudines & latitudines. Hinc duae quaestiones; prima, quomodo PO tuerit inveniri longitudo loci, sive te restris sive maritimi ; secunda , quomodo potuerit latitudo seu elevatio poli defin: ri: utrumque sic explico. Vel quaeritur longitudo loci remotioris a primo meridiano, vel loci propioris ;si quaeratur longitudo loci remotiolis, veteres usi sunt eclipsibus lunae, ut illam definirent: scilicet horis singulis gradus is describuntur in diurno mundi motu,
ut ante dictum fuit; v. g. si sol sit in meridiano Parisiens , erit hora a meridie prima respectu loci occidentalis, qui pariter gradibus is distabit: hinc si quis
ab occidente in orientem iter faciat, quo ties gradus IJ pererrat, toties ipsi Qt Critur citius una hora, quam Oriatur loco
a quo discessit. Hinc clim attigit locum 18o gradibus distantem , ipsi meridies est,
media vero nox eidem loco, a quo discessit; unde si alterum hemisphaerium emerisus revertatur ad locum unde: profectus est, uno die antevertit eos populos ad quos reversus est ; & diem, quem dominicum vocant, dicit diem lunae: e contrario
49쪽
3α Phdifica partisul rIs. judicandum de eo qui iter faceret ab
His postis , ex eclipsit lunae certo judieabant de loci longitudine : eodem temporis instanti conspiciatur eclipsis in variis locis , Parisiis sit media nox, si in alio loco numeretur hora decima , erit ille locus Occidentaliter 3o gradibus. Si in alio appelletur secunda matutina , locus erit orientaliter secundum 3O gradus. Verum quia eclipses lunae sunt minus ste Uentes , quia aliunde nubium interis positu observari persaepe non possunt, incommoda sane fuit haec via detegendae lonQitudinis : Recentiores igitur aliam ten-ra vorunt longe commodiorem : vidit oculatissimus Cassinus immersiones satellitum
Jovis in umbram , ac emersiones eX Umbra esse itet frequentes, ut singulix ferὁ
ii bus 'possint conspici; eorum cursus Numera it, monuitque observatores alios ut satellites interrogarent tanquam certissimos navigationum duces, S signa quibus locorum longitudo posset accuratὁ definiri: hinc observationibus factis apud Sinenses , Indos, & in aliis locis, coli tis clim iis quae factae sunt in Observatorio Pariliensi , emendatae sent 'tabulae geographicae, & urbes regionesque ad sit a
loca revocatae. Has tabulas excudi curavit clarissimus Geographa & eruditissimus Historicus Dominus de Li'.
50쪽
Pbsica particularis. 33 Quod si quaeratur longitudo loci pro
toris , Vel aestimatione , itinerariis videisicet, Vel geometrica triangulorum re inlutione , situs loci determinandus est. Quod spectat ad latitudinem potest inveniri multis modis, quos inter haec via facilior: scilicὸt 1 inveniatur linea meridiana , hoc modo : erigatur in plano
D : sic infigatur plano extremitas ' E C. ut extremitas D perpendiculariter immineat punisho E: ex eo tanquam centroducatur mane circulus F G H, cujus peripheria transeat per extremitatem um
orae F factam a stylo: decrescet umbra ante.meridiem , sed a meridie augebitue ea proportione qua fuit imminuta ; ita
ut fiat exitemitate umbrae arcus F I Hrducatur vero a centro E linea K G si cans arcum in partes aequales ; ita ut umbra crescens & umbra imminuta fuerint aequales, haec linea erit meridiana ; quae si dividatur ab alia L M ad angulos re et os , intelligentur meridies, ortus, septentrio de occasus: atque ut certior fias in hacce praxi duci potest, praeter arcum
F G H , arcus alter N O P, nam linea media inter illas intersectiones N & serit meridiana.2φ. Ponatur quadrans circuli in linea