장음표시 사용
511쪽
ηρα Ph ca particularis. 'Disputatur de modo quo formentur lapides. Aristoteles vult ipses Lompingi ex sicco halitu. Refellitur : nam selus halitus ficcus non
potest esse lapidum materia : enimvero in corpus durum transformari non potest halitus sccus sine humore; ideo ex sola terra non formantur lapides , quia corpora quorum partes omni humore destituun- tur in pulverem fatiscunt. Alii volunt lapides ex aqua concrescere: at immerito , quia nisi alia ad miseeatur materia,explicari nequit haec transmutatio. Alii docent lapides formari ex terra Scaqua simul. Reselluntur. Nam in terra diluta aquis nihil nisi lutum emergit. Alii praeter terram aquam requirunt succum lapidificum per meatus terrae percola um : sed nisi explicetur quid sit luccus ille lapidificus, & quomodo in ternar
visceribus percoletur, verba sitiat ista. Itaque ex natura lapidum conjicimus cum Avicenna eos concrescere ex visco tenaci humore , rigidisque salium partibus cum terra permixtis: nec enim uisticit solus humor tenax, aut sela terra, auTissa duo simul, sed praeterea requiritur copia salis ; enimvero in lapidibus durities , experientia teste, videtur repetenda 1
512쪽
salibus: v. g. sal metallicus omnes cogit Q-lutiones Sc cuncta indurat corpora : hinc ovorum testae, marina conchilia , cochlearia suam repetunt duritiem l sale nitro :hinc etiam nitrum & quaedam lixiviosa lapidescunt. Totum istud comprobari potest experientia saeta a Domino Ducios : sal tartari multo aceto saepius fuse & distillato
impregnatus, immixtus menulae stampensi, igne reverberii parum phlegmatis emittit. Si deinde massa ex vase extracta, affusis . decem . aquae ferventis libtis trajiciatur per Chartam bibulam, omnis acrimoniae expers percipitur . & postero die invenitur coagulata, ita ut si vi ignis tentes aquam elicere, massa in lapidem convertetur : igitur sal humore tenaci & viscoso
dis Iblutus nec-non terra in lapides concrescunt accedente illico caloris motu: porro in terrae visceribus sunt salinae partes , sunt terrestres , est humor ille visco
sus & tenax qui jam dici potest lapidi-
ficus , est matrix in qua corpus concrescat; denique sunt ignes subterranei. Haec est coagulationis causia in lapidi- . bus pure mechanica; atque tres illas leges
ponimus: I est ut partes apte configuratae sint, v. g. si convexum cavo amein seratur. 2. . est ut materia subtilis circuirasu a comprimat partes. 3a . est ut agiti
513쪽
.q' 'difica partDularis. tet: hinc Bla agitatione butyrum ex lacte
Sunt plures lapidum species; omnes non persequar , dicam praesertim de gemmis & lapide magnetico.
Verisimile est pellucidas confici ex materia fluida : nimirum sola fluiditas videtur posse dispositionem partium inducere quae ad pelluciditatem requiratur : hinc vitrum fit ex materia liquida : hinc me talla ipsa', ut argentum & plumbum, in aquis fortibus aut acetosis distatuta in crystallos abeunt pellucidas. Non fer aliter formantur gemmae qu m sales ipla' 'ex variis lamellis, adeo ut vel in adamante sint scissurae quibus lamellae lamellis j
Color in gemmis est 'omnino adventiistius; vel enim a minerali quodam colorato Oritur, vel ab exhalatione ingente. Itaque gemmarum materia fluida est ;& chm adhuc fluida' est, fit mixtio cum succis metallinis & mineralibus. Quare si quae sint in gemmis medicatae vires, non aliunde oriuntur quam ex suc- scis mineralibus, qui cum materia lapidum adhuc fluida commixti simul indurantur , cum interim separari non possint
514쪽
succi ut in granatis, cum gravitatem gemmarum specificam augeant & eas variis omninoque dive s subinde coloribus de tincturis assiciant. Neque hoc loco inquiram an gemmis insint nujusmodi vires de quibus tam plura fabulantur; enimverb fabulis proxima sunt quae de viribus gemmarum narrandMitridatici, Pharmacopolae, ut remedia sua pretiosiora reddant DE LAPIDE MA G N ET I C O.
Mirabiles & varii sunt lapidis effectus,
imo variae sunt magnetis species ex qui--hus plurima phoenomena habentur, it1 ut ducenta fere nobis sint cognita. Revocantur omnia ad tria capita, ad directionem , attractionem & communicationem : triplex quippe virtus debet distingui, directiva , attractiva & communicativa.
Vis directiva magnetis in eo consistit quod magnes situm aliquem affectet, it1
ut ex una sei parte versus australem plagam, ex altera versus septentrionalem convertatur quasi sponte sua : patet experientia. Si magnes vasi tanquam cymbulae imponatur , tunc quippe non erit ad omnem situm indifferens in sua cymbula, sed
secundum unam partem austrum, secum
515쪽
dum aliam respicit aquilonem, nec quiescit cymbula nisi tandem in eo sim collocetur magnes.
Ex quo lapis ille spectari debet ut parva terra in qua distinguendi sunt circuli, puta aequator & duo poli, septentrionalis &. australis.
Australis polus magnetis is est quem magnes convertit ad boxealem terrae polum , & vice versa polus borealis est ille quem ad polum australem terxae dirigit, , quod videre est in acu nautica, adeo ut ars omnis navigandi in Oceano aliquot abhinc saeculis huic potissmum experientiae innitatur. Vis attractiva magnetis in eo consistic quod magnes ferrum aut alium magne tem aliquando ad se rapiat, aliquando repellat ; quae quidem attractio 3c repulsio videmur esse mutuae, ut exilerientia probari potest, qua magnes impositus cymbulat aquae innatanti sequitur ferrum quocumque duxeris : quod idem continget si cymbulae ferrum imponatur & mag
Vis communicativa magnetis conssistit in eo quod magnes sua imbuat virtute ferrum sibi admotum dc praesertim polis. Haec constantissima sunt; verum dissicultas est maxima circa causam phoenomenitam multiplicis. Peripatetici more suo
516쪽
qualitatem magneticam dixεre causam hujusce triplicis effectus : hac de re dederunt conclusiones & objectionibus satisfacere conati sunt: alii dispositiones m chanicas excogitavere, & si quaedam certa sirit En hoc argummis, multa sane in- eerta sunt.
, DE VI D IRECTIUA MAGNETI' Ut certa ab incertis secernamus, aliquod propositionibus meam expono sententiam.
Sit itaque, PRIMA PROPOSITIO. Magnes non convertit se ad terra polos nisi per corpus aliquod quod sit motum. Pr. Nam illa conversio est aliqua m tus localis species in corpore residens sed nihil movetur localiter nisi ab eo quod est in motu : sic dum versatiles pinnulae diriguntur versus aliquas mundi partes, ncin dubitamus id fieri vento, dum pluma Versus unam mundi partem volitat; illud sine ulla errandi formidine tribuimus aeri agitato : idem fertur judicium , dum fax accensa in cubiculo agitatur ridem dum naves puppim proramque convertunt : nam haec est naturae lex, corpus quod movetur, ab alio movetuF.
517쪽
Corpus lapidem magneticum movens ct siccstnvertens ad polos,est corpus subtilissim: . Facilis est propositio : .nam corpus illud subtilissimum est quod oculis non deprehenditur , quod corpora solida facile per
meat: atqui corpus convertens magnetem
culis non deprehenditur, corpora dura permeat, quia ejus actio Mna impeditur interpositu alterius corporis: videlicet si
limaturam Calybis septa tabularum spa gas & tabulato subjicias lapidem , lima- ω-is
tura varios obtinebit situs pro vario mag- . vnetis situ: ergo corpus ma8nerem conVπ- tenS ad terrae polos debet esse subtilissimum. TERT 1 A PROPOSIT Zo.
Grpus illud subtilissimum subit magnetis
poros angustissimos , quos permeat. Patet experimentis: propositio , v. g. si 'temere limaturam calybis spargas suprὶ chartam, In cujus chartae medio sit magnes apte dispositus, haec gyros ac vortices circa magnetem pulchrὸ describet, et videlicet ratione quae luculenter propositionem nostram astruat, hoc est, quae prin
518쪽
Ph fica particularis. 99bet corpus, subtilissimum concitatissimὸ
agitatum conti iviis & reciprocis ictibus& reditibus permeare totum magneticum lapidem: siquidem si charta succutiatur, non sine admiratione cernes limatiuam calybis velut in quosdam angulos sese ac- Commodaturam secundiim quos eat &redeat materia magnetica : quod si alium magnetem propὸ admoveas, ita ut polus australis magnetis unius polo septentrionali alterius obvertatur, tunc net unus vortex, ideoque pi imus Vortex aliam in- . duit figuram versus polum ata rimatum: at si cognomines holi sese respiciant, tuncia contrarium deprehendetur, fient duo voria' cices atque emuvia magnetica ; ab uno Nodeuntes, ncua progredientur recta ut rubeant alterius polos, sed st tim in seipsios reflectentur per polum oppositum, quo faciliorem habeant aditum, Te verrantur; atque inde fit ut limamracalybis breviores & magis arcuatos describat vortices: ergo manifestum est magnam subtilissimam sebire poros angultillimos lapidis magnetici.
519쪽
rpus illud subtilissimum quod subit paros
lapidis magistici liberum non habet aditum nis magnes determinatum habeat stuma Iflud quoque experientia comprobatur: nam si magnes non habeat situm dete minatum , cum cymbulae impositus est, ipsum acquirere conabitur; ex quo patet liberum non esse aditum materiae subiti 1issimae: hinc acus nautica posita juxta magnetem deprehenditur diversum haberestum pro diversis partibus quibus respondet v. g. si polum magnetis contingat, ipsi perpendiculariter insistet, ita ut longitudo acus nauticae cum axe magnetico
quasi describat lineam; quod si juxta
aequatorem eadem acus collocetur, tunc
non videbitur magneti perpendiculariter adjacere, & axem in angulos rectos secare sicut aequator ipse intersecabit, sed disponetur secundum lineam parallelam , ita ut ipsa acus nauticae longitudo ad angulos rectos ab aequatore intercidatur: quod si eadem acus ab aequatore magneris ad dierum polum ducatur, qud ab aequatore longius. recedens propius accedet ad polum, eo magis ad axem incli-
520쪽
phsica particularis. IOInabitur, ut diverso illo situ eximiam referat hujusce vorticis speciem quem circa magneticum lapidem per subtilissimam
quamdam materiam describi statuimus. Eadem materiae magneticae circulatio, quae perenni fluxu circa magneticum lapidem essicitur, certo comprobatur ex perimento ducto ex situ quem constanter servat limatura calybis temerὸ injecta in chartam eo modo quem suprὲ docuimus: Cum enim tenuissimae lamellae' calybeae disponantur omnes hoc modo, & cum acus nautica circὲ diversas magnetis partes disponatur ratione supra allata , ce Iissimum est materiam subtilissimam comtinua vettigine ab uno magnetis polo egressam ferri in alterum polum per quem regrediatur in intima magnetis viscera. Observandum est constantem esse dc
perpetuam limaturae calybeae vel acus nauticae praefatam da spositionem, nisi specialis lapidis magnetici contextus inducat aliquam anomaliam, ' ita ut in illo lapide
venae venis aequabiliter non cohaereant,
seu rectus non sit situs & parallelus, sed quasi anfractuosus. Nihilominus tamen materia calybea sic disponetur ut eximiam aliquam vorticis speciem adhuc subjiciat
oculis. V. Ex hac dispositione limaturae calybeat facilὸ est magnetis polos observare, Vel