M. Antonii Mureti Ad Leonardum Mocenicum, patricium Venetum, orationum Ciceronis in Catilinam explicatio

231쪽

IN CATILINAR. III. ro fe 3 dd Seruilium uid reus . quem locum quia interpretatum alij a se non in tali fatentur, ut Silatus, alij ineriste exponunt, ut Latomus; ali , ut Ioeonis,Ηs ornarimu nibi Ialiud afferunt, nisi illud ex Festo, lacum Seris uilixm Rome a conditore Seruilio Dominatu fuisse: opera rectum puto esse, aliquid ei lucis afferre . de hoc igitur ticu, i uti Firmici e libro primo xta beseos verriba sint: Vis ne aliquid tibi, quia in Dilanis temporiis bas immoraciar, de lacu Sert illa referam in quo mulistorum scitatorum capita, ad osPentationem immani mi facinoris, sectis ceruicibus pependerant. Seneca allaieni iii libro singuliri de diurna prouidentia : Videant,

inquit, largum in foro funguinem, π supra Seruilium lacum id enim pro riptionis spoliarium est senatois

rum capita, Cr pasta uagantes per urbem percussoaerum greges, cir multa misita ciuium Romanorum uno

loco post dem, imo per ipsam fidem, trucidate. Horixum locorum coJatisne, quantopere ciceronis verba illum tur, nemo,ut opinor, non uidet

DISIENSIT ZI. La P i D US. cum impedire, ne ulla in campo Martis sepeliretur, c qui bonos reis gibus tantu, ante v am, tributuo fuci ut acta itilias restindere conaretur. I ius libro X c. Appianus libro primo de bc it cinilibus. Plutarchus in Pompeio. Florus libri tertis capite Altimo. a, CATULO. hic est Catulus Te, qui Ciceroanem patrem patriae nominavit: quis tam erat prisceps fetnatas,atque adeo Auitatis. NON TAM IPS VS INTERITUS. a ,

232쪽

quod ipsie cuis sediti us ac reo inutilis foret ' Apus

Plutarchum quidem certe SP a cum hominem omnium xcq Fimum vocat. ita cnim alioquitur Pompeium, viso ille opera consul prior renunciatus erat, ΠΡ γαβ

statim aperte cepi se insinuare se in eum ipsam potenatiam , quam Salia in Auitate obtinuerat. sed uerba, quibus hoc Plutarchus declarat , absurdi me conueris. factu ut ab illo nescio quo, qui Pompe uitam latine inaeterpretari uoluit. an, ut catulo gratificetur, ita Daquitur nequc enim eiu dem hominis erat, qui cat Iuni laudasset, dicere, Lepidi mortem re .luctum atae tuli be . atqlle animaduerte, quam considerate loqua*tur . non enim prorsus negat, Lepidi mortem Iuctitoasim fuisse: agit cum ad populnm: Cr Lepidus tenuiodrum se propugnatorem aduersitis Ullanos baberi uolum

rat : sed neat eam tam luctuosam fuisse, quam celea

rorum.

ATQ VE ILLAE D ISSENS I O NES .comanes ueteres libri: Atque ita tamen omnes dissensiones. ςxod perspicue verum est.eadem autem verba paulo hias a repetit. COMMUTANDAM. quod alij penes senatum,eli' penes populum esse rerum summam uolebant. A Ta V E ILLAE TAMEN. duplex bis comis puratio est . Superiores illae diisensiones ad commutatis

233쪽

I N CATILINA R. m. rosdam tantum, haec coniuratio ad extinguendam remp. pertinebat. Ille diiudicate sunt non recociliatione conricordiae ,sed internecione ciuium: haec oppressa est fatiua urbe ,salutis omnibus bonis. cICERO

Quibus pro tantis rebus Quirites nutilum ego a uobis praemium uirtutis, nullii insigne honoris, nullum monimentu laudis postulo . praeterquam huius diei memoriam sempitcrnam. in animis ego Uestris omnes triumphos meos, Omnia orinnamenta honoris, monimenta gloriar, Iaudis insignia condi & collocari uolo. nihil me mutum potest delectare, nihil tacitu, nihil denique huiusmodi, quod etiam minus digni assequi possint. memoria uestra

Quirites nostrae res alentur, sermonibus crescenta iterarum monimentis inueterascent. & corroborabuntur: eandem dic intelligo, quam spero aeternam fore, & ad salutem urbis, S ad memoriam consul Mius mei propagatam ; uno cis tempore in hac rep. duos ciues exciti se, quorum alter fines uestri imperii non terrae, sed coeli re gionibus terminaret, alter eiusdem imperii domicilium, sedes seruaret .sed quo nia earsi reru, quas ego gessi, non est eadeo iiij

234쪽

n V R E T V s rtuna. atque coditio, quae illorum , qui cxlcrna bella gesserunt; quo d mihi uiuendum est cum illis. quos uici , ac subegi; illi hostes aut interfectos, aut oppressos reliquerunt: uestrum est Quirites, si ceteris

Darecte facta prosunt, mihi mea ne quando obsint, prouidere: mentes enim hominum audacissimorum sceleratae, ac nefariarne uobis nocere possent, ego prouidi; ne mihi noceant, uestrum est prouidere. qua

quam Quirites mihi quidem ipsi nihil ia

ab istis noceri potest: magnum enim citin uobis praesidium , quod inihi in perpe tuum comparatum est; magna in rep. di gnitas, quae me semper tacita defendet; magna uis est conscientiae; quam qui negligent, cum me uiolare uolent. se ipsi i dicabunt : est etiam in nobis is animus Quirites, ut non modo nullius andaciae cedamus, sed etiam omnes improbos ubtro semper lacessamus. quod si omnis i petus domesticorum hostium , depulsu

a uobis, se in me unum conuerterit: UO

bis erit prouidendum Quirites, qua comditione posthac eos esse uelitis . qui se pro salute ucstra obtulerint inuidiae pericu

li si omnibus: mihi quidem ipsi, quid est,

235쪽

i quod iam ad uitae fructum possit acquiri , praesertim cum neque in honore uestro,neque in gloria uirtutis quicquam uideana altius, quo quidem mihi libeat ascendere. illud pro recto perficiam Quirites, ut ea, quae gessi in consulatu , priuatus tuear, i atque ornem ἰ ut. si qua est nauidia in com seruan da re p. suscepta, laedat invidos, mi/: hi ualeat ad gloriam . denique ita me in

re p. tractabo, ut meminerim semper co-ru , quae gesserjm . curem V Ut ea uirtute.

non casu ge istae sile uideantur. Vos Qui rites. quoniam iam no X est, ueneramini 'ρ' illum Iouem custodeni hujus urbis, acue strunmtque in uestra tecta discedite, & ea' quanquam iam periculum cli depulsum, ' , χ' tamen aeque ac priori nocte seci stis, culto diis, ut illis tr defendit c. id ne uobis diu/ tius raciundum sit, atque ut in perpetu δἐ esse possitis, prouidebo. II V R E T V sp acca VIBUS PRO TANTIS REBUI. Ime peroratio est , qua ciues orat, ne huius beneficii meis' anor iam ex animis suis eoiuere patiantur: nudum se di : ullud ab eis praemium postulare . deindes ς tali iam ii tum pro piciens euν calamitatilin tempestates , Icussus 'ipse postea iactatus eth commendat eorum fidei lutem

236쪽

M V R E T V s u. m. ad extremum,confrinat se qualis fuerit consul talem etiam priuatum Di tuenda rep.fore. EANDEMQUE DIEM INTELLIGO. Dies hic idem ualet, quod tempus: ut in Diuinatione , P duo breuiorem diem. quod cutem bis dicit cicero, tati est . intestigo, eandem diem, id est, idem tempus propagatum esse cr Usalutem urbis, cr ad memoriam cofulatus mei: quod quidem tempus Pero clernum fore. itaque quandiu stabit urbs, tandiu recordabuntur boismi res,uno tempore duos in hac rep.cxtitisse cives, πe. Se autem,er Cn. Pompeium significat. QVO' QUIDEM MIHI LIBEAT As CEND E R E . nam nxilus est magistratus supcrior confiulatis,prae ter dictaturam.banc autem optare, boni ciuis no esset. non enim fere dicebatur dictator,nisi periculosiIsmis re . temporibus. VIRTUTE NON CASU. interdum enim etiapraui homines casu aliquid praeclarum cr memorabile perficiunt: sed postea redeunt ad ingenium: atque hoc ipso indican id uirtute gestum non esse. unde cicero , de L. Trebellio loquens, qui cxm aliquando bonus class fuisset,postea se ad Antonium coutulerationis,inquit, est,qui hunc non casu existimet rccte fecisse QV Ο N I A M l A M NOX EST. banc orationem habitam esse sub noctem, Plutarchus quoque reu

237쪽

bao ANTONII MURETI AD LEO.

NARDUM Ja O C E N I C U M, P. V. Quartae orationi, in catilina explicatio.

I projs tantum, Mocenice, Cr ijs Ai praemi s, in quibus praecipuam feliciis

s tutis partem uulgaris opinio constituit, ad benemerendum de humano genere praestanti homines ingenio adducerer tur: multos, ut opinor, er certo,ab instituto uirtutis itinere animaduersa superiorum aetatum exempla re uocarent. nam si replicare memoriam temporum, Crantiquitatis monumenta excutere velimus, deprehenderimus , unaquaque in rep. eos fere, quorum plurima in eam extabant, maximas beneficia, omni scelere lac ratos, omni crudelitate raptatos, omni acerbitatis gerinere diuexatos fuisbe.quod quamuis ita cxploratum estre tibi π ijs omnibus, qui operae aliquid in antiquiatatis cognitione posuerunt, vix ut confirmationis indiapeat: tamen, ut , siqua esse potest, ubitatio eximatur, aliqao quae inibi nunc in mentem ueniunt Ilustria e rei exempla tibiiciam. Prime autem in hac cogitati ne occurrunt illae omnium laudandarum artium, is stris, adeo humanitatis parentes Athenae: quam optiis

mis studi s deditam, refertam a sidue, atque,ut ita dirixerim,foetam eruditissimis hominibus ciuitatem cui unis quam insigniter adiuuare,impune licuit f non illatiadem, cimonem, Themistoclem, Aristidem, Aesibiis ner Demosthenem, quorum omnium summis erat us

238쪽

t Μ V R E T V sheneficiis, in exilium pepulit s non illud probitati in destiae, integritatis , inpientiae specimen Socratem veri ineno necauit s Cr constituto aduersius impios, ac praisve de rebus diuinis sentientes supplicio eum poti me affecit, qui unlls ex ormibus ad ueram dei cognitionem proxime accesserat s sed Romana resp. quanto ceteras omnes magnitudine uirium, atque imperj amplitudia xestperauit si tanta maiorem nobis, atque ampliorem huius generis exemplorum copiam subministrat . cum

in historianiqui: is ingreditur, is in ipso quasi uestia

luto illum i hin urbis parentem Romulum senatorum manibus crudeli me disicerptum, ac dilaniatum uidet. quod si tam horrendi facinoris immani atrocitate Jerictata, intro tamen ire perrexerit, non longe progressus, obretum habebit Collatinam, ob inaucia popalaris suspicionis auram, in cxilium profici centem ea cx umbe, qacm ipse magna ex parte dominatu regio liberariarat. Atque ut Coriolanum tacitus praeterea Marcism

certe camiarem, balid facile dixerim, militari'ne uiris tute, an fide, iustitias maiorem, mirabitur, παiserabitur eadem calamitate perculsum. Scipionem uero illum, de quo uere scripserat Ennius, nullam ei stadtuam, nullam columnam a populo R. erigi posse, qμα magnitudini rerum ab ipsa gestarum responderet, quis est, qui cum iudicilexerit eo post tot tamq- insignes uia, ctorius redactum,ut exilium bi uapte sponte consciuerit, non debilitetur, ac concidat animo ; planes iudia ce nullam ijs attingendum esse resp.partem, qui conis

modo ac tranquillitati suae consultum uelint Q nidi

239쪽

IM C AT ILI NAR. IIII. III si s turbines, illas procellas,illas tempestates ciuiliumcdsensorium comemorems quibus no uncis aut alter praeclarus cr salutam reip.ciuis percussius est: sed ipsi acer

ut, ipsa millia immortalitate dignorum hominum neis fari s conscelerat laetorum latronum manibus trχcidata iacuerunt. O acerbum illud, cr uel Romani nomianis hostibus miserabile Pectaculum; cum pasim per

Mas immantum gladiatorum in principes ciuitatis de' baccbabatur furor: cu qui aliquando re .praesidio fuerant, eis nullum In ciuitate praesidium reperiebatur: cum quorum eloquentia ipsis gloriae, alijs admiratiomni , reipfalati fueraticorum ex illis ipsis Rostris, e quibus tam epe contionati erant, incisis cervicibus,capiatasanguinolenta pendebant .sed ut luc mittamuS ; quia bivi fatis dolenter deplorandis,alicuius eorum, qui tunc occubuerunt , opus esset ingenio : Ciceronis casus, toritiusq; urtae iactatio quem non, qui in iuuanda patria commodum suum, aut aliquod eiusmodi praenetium sicquatur , a retp.tractatione deterreat s cuius enim unquam homιnis uel plura,vel niuiora merita populus Romanus , habuit s ut ille tamen,cui senatus togato supplicationem decreuerat,quem Q.catulus, prisceps senatus , essem M. Cato, quom mxlii ali parentem patriae meriti moti axerat: cui L. Gellius coronam ciuicam a rep.deberiri dixerat,quid non postea calamitatum,indignita sim,

acerbitatum in ea, qtu ipsius consilijs stabat, ciuitate herpessius est sipse in exilium ab homine teterrimo putifus , direpta bona, uexata uxor, vexati liberi, domu snicens: quicquid denique meruerat clodius,cicero per

240쪽

tulit: er eos ob ipsis res pertulit,quibus nuta satis aeriis pla praemia poterant inueturi. Quocirca si sola, ut initio dixi, praemiorum expectatione praeclari uiri ad virtutem,s ad iureandam genus homin&m adducerentatur: multigne dubio, cognitis aliorum casibas, a prori posito abduceretur. Sed est profecto Mocentce,est maritor quaedam uis, quae tibi, ac tuisimilibus persuadeat, uirtutem non modo detractis omnibus premjs, verum etiam propositis omnibus supplici s , esse expetendam: pulabrum e se adiuuare ciues suos, er omnes curas, omnes cogitationes, omnes uigilias in reip. salute dem gere i nullum elas causa periculum, tilillam inuidiam , nullum dimicationem defugere: ciues benefici s affecti δε quid praemiorum retulerint, non repx standum: sin parum grati, parumq 'memores fuerint, quid denique nos reip. non quid alij nobis debeant, cogitandum. μὰ

pe enim ex te audiui, cum diceres, gratulari te tibi, Cr magnam gratiam debere omnium rerum moderato dii deo,quod ea in rep. natus esses, in qua verendum non

esset, non modo ne quisquam ob uirtutem in inuidiam vocaretur, sed ne uel minimis in rep. benefici sua praemia denegarentur: sed tamen si uixisses illis temporiabus, ex optionem tibi deus tul4set, Ciceronis fortinam ab urbe conseruata exulantis, fortunae Caesaris, in caridem oppressa dominantis,antepositurum fuitse. Ac plane ita est, ut dicam. gratuita prorsus,non mercenaria est uirtuου neque praemiorum mercedibus ad recte agenta

dum excessio bomines ingenio, sed ipsa dignitate, atque

honestoc dimis tur, ςut si de aliquo praemio coa