M. Antonii Mureti Ad Leonardum Mocenicum, patricium Venetum, orationum Ciceronis in Catilinam explicatio

51쪽

I M c A Τ I LI N A T. I. I QV AE CUM ITA SINT. Argumetationis fuimina est. Si omnia tua consilia vota sunt, exire debes. Sunt autem nota. tibi igitur est exeundum. aΠHota aut, ni baec tota pars tum breuibus meinbris, tum incisis, tu etiam ijs, quae incisis breuiora seunt, contineatur: quod dicendi gemis ad imperandum, cr ad per rerre fac icii duaptum esse, tradit Demetrius. MAGNA Dils IMMORTALIBUS. Plo coe ad pictatis signi cationem injcit, ex ad quandam

orationis dignitatem. AT E U V I C ' Ρ s et I O V I. non quod biei e Iupiter non sit tu i mero deorum immortalium: sed cum a ceteris, bonoris causa , separat. Sic apud Aristoriphanem , cd . Mia Θεσι. π apud Homerum, et πτε ME. κπρα νHes πῖ λαωε. er apud Virgilium, Reia liquias Danaum, atque immitis A cbIlli. - . STATORI. Huius appellationis causam e Liuio er Plutarcho pcita. NON EST SAEPIUS IN UNO HOM, NE . non Ciceronem, sed Catilinam significari puto. SALUS S V M M A. Harum dictionum utramlibet sustuleris, orationem, meo quidem unimo, elegantio effeceris . sunt tamen ambae in ueteribus Itbriis.. ' CICERO

Quandiu mihi consuli designato Catilina insidiatus es. non publico me ptaesidio, sed' priuata diligentia defendi'. cum proximis

comitiis consularibus me consulem in campo,& competitorcs tuos interficere uoc

52쪽

NVR ET VIIuisti compressi tuos nefarios conatus amicorum praesidio,& copiis, nullo tumultu publice concitato: denique quotiescunque

me petisti, per me tibi obstiti: quanquam

uidebam,pcrniciem meam cum magna calamitate rei p. esse coniunctam . nunc iam aperte rem p. uniuersam petis templa deorum immortalium, tecta urbis,uitam on nium ciuium, Italiam denique totam ad exitium, ac uastitatem uocas. quare, quo

niam id quod primum . atque hujus im/pcrii . disciplinari maiorum proprium

est , facere non audeo : faciam id, quod est adseueritatem lenius, ad communem salutcm utilius . nam sit te interfici iustero, residebit in rep . reliqua coiuratorum maγnus : sin tu, quod te iandudum hortor,exieris,eXhaurictu rex urbe tuorum comitum

magna, & perniciosa sentina rei p. quid est

Catilina 3 num dubitas id me imperante facere, quod iam tua sponte faciebas p exire ex urbe consul hostem iubet: interrogas me. num in exilium ρ non iubeo: sed, si me consulis, suadeo . quid est enim Catili na , quod te iam in hac urbe delectare possit, in qua nemo est extra istam coniurationem perditorum hominum, qui te non

53쪽

IN CATILINA R. I. rametuat; nemo, qui te non oderit quae no/ta domesticae turpitudinis non in ulla uitae tuae est ρ quod priuatarum rerum dedecus

non haeret infamiae 3 quae libido ab oculis. --α

quod facinus a manibus unquam tuis. 2,-- quod sagitium a toto corpore abiit ρ cui 'tu adolescentulo, quem corruptelarum iblecebris irretisses, non aut ad audaciam fer rum, aut ad libidinem facem praetulisti rquid uero nupericu morte supcrioris UXO ris nota is nuptiis domum v acuam feci si cs. non ne etiam alio incredibili scelere hoc lυ scelus cumulasti quod ego prietermitto,&facile patior sileri: ne in hac ciuitate tanti facinoris immanitas aut extitisse, aut non uindicata else uideatur. -ς -- Leae M V R E T V s υι ραVAM DIU MIHI. Di milia peritati dis simile praesidium requirunt. quamdiu me priuatimpe iisti, insidias tuas a meo capite priuito pr.esidio depuli.

aperte uniuersam remp. petis. quare alia ratione coercendus es. t 'CONSULI DE sIGNΑΤΟ. Cal. ciuin Ian. in 'μ λ terficere me meditabare. O

PROXIMIs COMITII s. bubitu a me: quibus si desig'uti sunt Silanus, Cr Murena. ---- ET COMPETITOR Es TVos. MI, re S c iniecto, incubuisse ad eos populi volantatem uidebas. c. . v o

54쪽

AMICOR V M PRAESIDlo. descendi,inquit, in campum cum sirmi ιmo praesidio forti Hinorum uiroram, cr cum illa lata , insigilii lorica, non quae me teri . geret: ceterimsciebam catilinam non latus aut uenis

irem es caput, Cr collum solere pctere uerum ut omisries boni animaduerterent, Cr, cum in metu, Cr per culo consulem uiderent, id quod est factum, ad opem , praesidiumq- incum concurrerent. Idem narrant Dio,CrPlutarchus. PETISTI . verbum gladiatorium. unde illud, Non te peto, piscem peto. REM P. VNIVERSAM PETI s. Duae sunt '. amplificandi rationes contraria'. una,cum posita re quapiam tota, partes illius enumerando persequimur: ut hic, cum remp. dixisset, addidit templa deorum immor

tecta iubst,. cetera: cui simillimus locus est principit, orationis tertiae: altera, cum a partιbus ad in a 4 totum progredimur: ut in Pisonem: Oculi ,supercilia, . . . se rotis, uultus denique totus. H QI ARE O N i A M i D. Iocus bic in librisi a . manuscriptis, paulo aliter g tam in impresis legitur. nempe hoc modo: Quare, quoniam id quod est primum, - quod huius imperj, disiciplinaeq- maiorum proprium est, facere nondum audeo. utra lectio melior sit, alij iudicent. tD QUOD EsT PRIMUM. ut te interfici iu

55쪽

IN c AΤILINAR I. 19 EXHAURIETUR. metaphora a naui. est autem exhauriendi uerbum ualde proprium in sentina si ut esto eunda agraria constat. EXHAURIETUR EX URBE TUORUM C O M l T V M. ueteres libri boc amplius: Exhauriri, tur ex urbe, tuo discessu, tuorum comitum Ercet. qua uerba cur repudianda sint, non uideo. C O N s U L HOSTEM. ubi res tantum narranis

da est, propria nomina aptiora sunt: ut, Discedit λMelino Cluentia. at, ubi permovendi animi, tunc acri 'commodatiora sunt ea, quae apponuntur ad nomen I ut, Nubit genero focrru, quanto urbementius, quam si diceretur, Nubit Melino S ia: CT, Exire ex urbe conis

fui bostem iubet, quanto fortius, quam si diceretπ,

Exire ex urbe Cicero Catilinam iubas NON IV BEO. ne poterat quidem. nulla enim laxerat apπd ueteres Romanos, quae ussum maleficium exiIio multaret, sed in exilium ibant, qui legis multam sufferre in ciuitate nolebant. Cicero pro caecina. V ID EST ENIM CATILINA. Quassdeposita confulis persioni, siuasoris personam fusicipit: ut quod postea dicet uideatur, non odio , sed misericordia Catilinae commoueri. uadet igitur,ut ex urbe exeat:

quod uita ei suavis esse non possit, ubi oderit omnes, odio sit omnibus, ubi infamia stagret, ubi aere alieno sit obrutus, ubi nefaria ipsius de disserditione reip. conmlia omnibus nota sint . at haec simodata suasio longe amax imam catilinae infectationem continet. QVI NON ODERIT. Est enim, ut dicitur, pa

56쪽

MVRETVs rem odij metus. QV A E NOTA. patet, metapboram ese ab ijs notis, quae pecudibus, aut mancipi s inuruntur. in ueteaeribus tamen libris legitur, Quae nota domestica turpia tudinis in ista uita tua non inest fA B O C V L I s . illi enim ad libidinem duces sunt rut alibi diximus. Catilinae autem flagitia ita nota sunt omnibus, ut explicanda non sint.

AD LIBIDINEM FACEM PRAETULIs T I. facem quidam exponit scorta. inepte. facem enim proprie dicit: quod noctu ire ad amicus solerent unde est diuinum illud epigramma Valeri Aeditui ad puerum, qui eunti ad amicam, praeferebat facem. Cnid faculam praefers Pbileros, qua nil opu nobis sIbimus. haec Iacet pectore flamma fatis. Istum nam potis est uis saeua extinguere venti, Aut imber coelo candidu praecipitatu iAt contra hunc ignem Veneris , si non Venus ipsa, Nulla est , quae positi vis alia opprimere. Valerius de seruo Antonj: Quod ab eo, cum ad stupruiret, laternam praelatam contenderent.

DOMUM VACUAM FECI ss Es. suspiciori se significat, eam ab ipsio necatam.

ALIO INCREDIBILI SCELERE . uel

quod filium occiderit I, ut est apud Sallustium: uel quod

filiam suam, cx adulterio susceptam , in matrimonium duxerit: quod ei objcit cicero in oratione , quam baribuit in toga candida . Plutarchus eum , praeter parriciis

dium fratris , ait , fui sis uirgini uitium obtulisse.

57쪽

IN CATILINA R. I. CICERO Praetermitto ruinas fortunarum tuaru .

quas omnes impendere tibi proximis idi bus senties. ad illa uenio, quae non ad priuatam ignominiam uitiorum tuorum, noad domesticam tuam difficultatem ac turpitudinem, sed ad summam rei p.atque ad omnium nostrum uitam salutem* perti/nent. potestne tibi huius uitae haec lux C tilina, aut huius coeli spiritus esse iucu dus, cum scias horum esse neminem, qui

nesciat te pridie Cal. Ian. Lepido & Tubio consulibus stetisse in comitio cum telo pmanum, consulum & principum ciuitatis interficiendorum causa, parauisse ξ sceleri ac furori tuo non mentem aliquam, aut timorem tuum, sed fortunam rei p. obstitisse ρ ac iam illa omitto : neque enim sunt aut obscura, aut non multo post commis se . quoties tu me designatum, quoties me consule interficere uoluisti P quot ego tuas petitiones ita coniectas, ut uitari posse nota iderentur, parua quadam declinatione, ut aiunt, corpore effugi ρ nihil agis, ni

hil assequeris, nihil moliris, quod mihi

latere ualeat in tempore: neque tamen co

nari ac uelle desistis. quoties iam, quoties c iiij

58쪽

iam tibi extorta est sica ista de manibun quoties uero eXcidit casu aliquo & elapsa

estὸ tamen ea carere diutius non potes quae quidem quibus abs te initiata sacris ac de uota sit, nescio, quod eam necesse putas . consulis in corpore defigere. nunc uero quae tua est ista uita ξ sic cnim iam tecum loquar, non ut odio permotus esse uidear.

quo debeo ; sed ut misericordia, quae tibi nulla debetur. M V R E T V s

PROXIMIs IDIBVs. Cur tandem idiburi Intelligendum est , quo tempore facta haec coniuratio, magnum in urbe es alienum fuisse. cum igitur Catilina tabulas nouas polliceretur, multi bac spe ducti ad coniurationem sese adiungebant. huic malo Cicero lingulari quadam prouidelia occurrit. proposuit enim tabulas auctionarias: id est, quibus eorum qui aere alis no obruti erant, bona uenalia proscriberentur, ut, sidis' oluere ipsi, quae debebant,nollent, ex auctione contasceretur, unde creditoribus feret fatis. ita staudandi e sublata , soluendi nec itus consecuta est. bas tabuistis significat si propositurum idibus Nouem.ideos tunc stu urum Catilinam , sibi fortunarum suarum ruinam

imminere. tantum enim eris alieni conir erat, ut eum fortunis omnibus exui necesse esset. DIFFICULTATEM. OcndoiM , αμηχανιαν .POTEs TN E TIBI HUIUS VITAE

59쪽

IN CATILINA R. I. at HAEC L V X . Multo melius in antiquis Iιbris: quorum alij babent, Potest ne tibi buius uitae lux: alij , Potest ne tibi b sc lux catilina, aut huius coeli Cyc. . . '. PRIDIE KAL. IAN. M. Aimilio Lepido, L. . . , Volcatio Tullo cos cum P. Autronius, Cr P. Cornelius

vlla cos designati, ambitus poenas dedissent; ins istois

rum locum L. Aurelius Cotta, L. Manlius Torquatus

suffecti essent: catilina, qui, repetundarum rein i P. ./ l iclodio Pulchro factus, consiulatum petere probibitus taesset, indignatione, Cr odio in remp. accensius, cunι υ rei Autronio Cr olla, certe quidem cum Autronio)alijssnobilibus uiris, consilium in t interficiendi ad Cal. Ian. nouos consules, rejtituentis consulatus ijs, qui ab iis care coacti erant, occupatams remp. pro sua libidine moderandi. id consilium initum est circa nonis Decemb. eius rei causa, pridie Cal. Ian. Catilinam cicero ait in comitio stetisse cum telo: tum, ut opinor, cum abeut res magistratu consules, ad populum, e Rostris , ex more, uerba facerent. Postridie, cum M. crassus, qui σipse coniurauerat, mutato, ut creditur, consilio, non afuisset: ideoq- C. Iulius caesar, ipse quoque eius co iurationis particeps , signum, quod conuenerat, non dedisset, erat autem signum, ni togam de humero derii cereio res ulterius progressa non est: sed diluta in notanas Febr. Tum quoque aliquod amicum P. R. numen esis fecit, ut catilvia, priusquam armati conuenissent φgnum daret. id P. R. saluti fuit. Haec e Sallustio, Asconio, Suetonios, collegi.

IN COMITIO. comitium ocus erat propter seu

60쪽

nius.

γ FORTUNAM REI P. Libri veteres, fortunantc. ι-47 P - Π Πη Videtur.ita enim Cicero sepissime Ioὰ cxtus est. Fortunam veteres,' puto, nihil aliud quam diuinam uoluntatem uocabant. Signum autem eius rei

dira nc via' est, quod Alcman eam Iustitiae fororem, Providentiari ia-,4. σμlcm lium esse dixit . etsi hoc alio transferri pose ui,. γέ l.' isto ilit dic insis, rustis ac prouidis hominibus omnia proi. i. 'i Pere succedere. Sed profecto non ea,quae ratione ac cotusilio provise , administratas essent, ad fortunam referirebant. imo ea potius, quorum cause ignorarcvtur , quaec; quasi diuinitus cecidisse iuderentur. quod dr ab Aristotele, libro sicundo de principi , tradita fortunae definitio ostendit . itaque rationem poetae, id est humarinum prudentiam, fortunae opponuntHoratius: Vt vereo qnam sibi fortem Scu ratio dederit, sicu fors obieceaerit. iti tims deo. Ouidius: At tu seu ratio te nostris

appulit oris, Sive dcus, regni comoda carpe mei. cur p mouis nomen apud ueteres Graecos idem valeret,quod dei: ita ut Plato supremum illum deum, qui banc unia versitatem rerum architectatus est, daemona appellet: eodem sidera nomine fortunam intelligebant: unde foristinatin cli monas, infortinatos caco Lmonus nomisnabant. Fortunam igitur , CT perfectam sapientiam,Cr mentem, atque animum mundi, CT fatum, π deum cum dicerent, nominibus modo variatis,unam eundems rem indicabant.de supientibus loquor. vulgarium enim,

cr stultorumscio longe a 4m fui Jesententiam . itaque