M. Antonii Mureti Ad Leonardum Mocenicum, patricium Venetum, orationum Ciceronis in Catilinam explicatio

61쪽

IM CATILINAR. 1. 22 vecte apud Homerum id est, Iouis constalium, exponitur fatum, σrecte haec duo a Virgilio coniuncta sunt, Fortuna omnipotens, er ineluctabile fatum. Atque buc de re ita uir eruditissimus M.Varro apud ciceronem loquens inducitur.Partes autem mundi esse onrnia , quae insint in eo: quae Natura sentiente temeantur, in qua ratio perfecta insit,quae sit eadem simpiterna nia hil enim ualentiuη esse,a quo intereat. Quam vim Arriamum esse dicunt mundi, eandemqi esse Mentem, sapie Hamisy perfectam: quem D E V M appellant, omniumq

rerum, quae sunt ei subiectae, quasi Prouidentiam quattiam,procurantem coelestia motaei deinde in terris eaque pertinent ad homines: quam interdum Necessitaten rappellant: quia nihil aliter positi, atque ab ea constitu sum sit, interuenire: quasi fatalem cr immutabilem

continuationem ordinis sempiterni. nonnunquam quiadem eandem Fortunam, quod efficiat multa improuisa , nec opinata nobis,propter obscuritatem,ignorationemq causarum. Haec non tantum erudissima, sed etiam fanis

ctifima uerba Varronis si quis attente considerauerit, facili perspiciet, apientum hominum,qui antiquis tem aporibus floruerunt, eam, quam dixi, de fortuna fuisse sententiam . Ergo ita pingebant eam, ut globum pedi abus ipsius subiicerent: uo significaren totam banc gloribosam mundi molem deo subiectum esse . in eiusdem attrara manu gubernaculum ponebati in altera copiae coram: quod a Pindaro acceptum,PIutarchu3,Dio cboficis minus, ex Lcctantiusprodiderunt : nimirum indiccnis

62쪽

M V REΤV stes, omnium esse rerum gubernatorem dcvm, eundem Onorum omnium largitorem; ut Hesiodus loquitur , δωτηρα ἐκων. Atque hoc senseu recte dictu uideri pote)Ea Sallustio,Fortunum in omni re dominari recte a Cicetaran magnam Fortunae esse uim in utranque partem inos enim,σ cum prospero flatu eius utimur,ad optatos exitatus peruenire; π cum illa restauit, affligi. neque ueroitu haec intellexι Je aut Ciceronem,aut Sallustium existimo: sed , ut sepe sit, sapientias, quam sentiebant, loriculos. Democ benes autem, non Orator modo summus, uerumetiam philosephus,omnem prosus rerum bum narum rectionem ac gubernationem Fortune tribuit: Μεγαλη γαρ eo , ολον η πχη παροι παντἐΠ τα en αν ί ταν. Quid autem Fortunae norirnine inicilla ipse paulo post docet. cum enim dixisset, si quis sibi optionem dare ma est Atheniensium fortunnum, quam Philippi: causam subjciens, cur eo sit an

mo, ait plura videre se in Atheniensibus, quae ad conciriliandam deorum beneuolentiam ualeant, quam in Pbili por λυγαρ αρορμας Mes et meoi sidΘεων Lνοιογε ἰν Μωυ/αῖν εν ω,κ εκωω.Ecquid uidetur aperte prosteri, Je fortunae prosperitatem in dianitia beneuolentia poneres Quod si quisquis est qui ueris siculum illum fecit, τυχη - θνηγῶν et αγ ατ ουαλία, quem Cicero ita interpretatus est, Vitam regit Forturia, non sapientia; eum, inquam, quicunaque fecit, si ita intellexit, ut ego intelligo, me merito illum Theophrastus in Callistbene commendavit: i

sums Theophrastum iniuria cr Plutarchus, ex Hii in

63쪽

IN CATILIN R. I. 23eessendum eo nomine, atque exagitandum putarunt.boc enim dicere uoluit, res humanuε non humanasia diui providentia , gubernari omnes I bominum deliberati

nes inanes esse atque irritus, nisi eis uoluntas diuina comitetur. Quid enim s nonne quotidie itidemus,quae faripient ime cogitata uiderentur, pes me cederes quod si callidi ima exercitati'morum hominum consilia euetus pleratique deserit: tamen ne pertinaces erimus, Crinhumana prudentia momenti aliquid positum esse dicemus s commouere nos deberet uel illa sepulcralis spicut imae curiora regis ae inscriptio, 3' s

sapientem se fuisse praedicat, sed in fortunatam. filiae

enim turpitudin , Cr filiorum mortem acerbifimam uiderat: ipsisse, malis uicta, inusitato mortis genere peremerat.Timotheum Atheniensem quem alij Cononis illium, Ulpianus rhetor Cononis patrem facit ex mutitis uictorijs, ex statua in foro posita insignem, piator

quidam euinxerat dormientem, Cr retia tenentem marinu. astabat dormienti fortuna, quae castella, urbessplurimas in ea retia demitteret. aegre tulisse picturam illam Timotheus fertur, er gloriatus esse, illuε uictori vias, nonfortunae beneficio , sed Aua sibi uirtute partas.s ris,quid consecutum sit s ne unum quidem est, po stea quam illum uocem edidit, uictoriam consecutus.V α luit uidelicet deus hominis arrogantiam compescere: Crostendere eiusmodi res a seu a muniscentia,non ab humarina uirtute, sapientia ue proficisci.nam ob hoc ipsum suae Forturia,eadem alio uocabulo Ncmesis dicitur. Viis

64쪽

M VOR E T V sdeo autem, qMrι posse, si fortuna, ut nos dicinatis edisdem cr diuina prouidentia est, qui factum sit, ut eam

multi omnibus conuicijs insecuti sint , cr caecam, inruis tam , inconstanter ac volubilem uocauerint . cui quis stioni non dis iciliter occurri potest. Etenim nemo est, qui nesciat, optimis plerunque viris maximas in uita dissicultates ac molemas objci: exilia , vincula , egestaintem, morbos , orbitatem , contemptum , odia, ιdorum

proprium quasi patrimonium esse . at contra improbissimos ac nefarios homines enumero affluere diuitiis ,

florere honoribus,ubmdure ijs omnibus quae suavem viatam esserunt,inter clientum adulatorums turmas , sine idio prope molestiae morsu , totum uitae spatium constricere uidemus. binc illae in fortunam querela hominum

nescientium ea omnia diuino consilio feri , cr habere veri imas cavis partim subtiliter explicatas a theolarigis , partim etiam in arcanis diuinitatis abditas ac retrusas . non igitur caeca fortuna: dei enim oculus , ut diciatur , videt omnia: sed caeci potius ipsi , qui non uideaerent , deum datam a se boniis , ac fortibus uiris nolle ociosam desidere uirtutm , ideos dare ei ubi se exerisceat. Quid enim attinuerat munire Me , armare foristitudine, ac patientia Regulum, si in uiola ecaut in mae amoriendum Disseis Onosivi Herculi inuictum Miud corporis er animi robur ,si in umbra et fuisset , atrique in octo consenescendum s Mollia , planas itinera

dedignatur virtus, ardua , salebros , atque aspera cor cupiscit. Exerceri suos deus omni acerbitatum genere viat, ut habeat, quod in eis r uncretur . nequc elum

65쪽

1M c ATILINA R. I. 24 es aut praemium sine uictoria, aut uictoria sine certa mine,aut certamen sine aduersario potest. mala autem interdum opes, honores, imperia permittit,ut hoc ipso argumento intelligant boni, non esse in bis rebus positatam virtutis mercedem: Iongeq: praestantiora esse ab itilo suis laboribus praemia constituta. Quod autem inis constantem eam, Cr uolabilem dicunt: magis etiam in dicat, eum nihil aliud, quam dei uoluntatem, esseta quesnon ipse quidem mutabilis est: sed agidua rerum bum narum mutatione, ac uicissitudine condocefacit nos, ne

quid in eis firmum,aut stabile putemus. sitia litaui γαρ βριάE, ἐα c&άοντα χ λε IE, P δ 'αρί κλον μινυ ,κμ α λον ου uo εμέας άς ὐο ρ πια δαμα c να s. Video, plus hac dere uerborum factum esse, quam ira ficituLe riptionis ratio postulabat . sed me paulo prori uectum a portu longius, in altum postea subitus quidam disputationis aestus abduxit . quod si hoc quasi diuertiaculum lectoribus non inamoenum fuerit, cur excusare me debeam, non est . cui minus placere a principio corα --α .i perit, ei liberum erit paginas aliquot transilire. Orimis ri α

E, exurgendum aliquando altius , cr ex illo Miloficis pbia, cuius tu praecipue studio caperis, Iocupleti inopem plendidius aliquid depromendum fuit. IFORTUNAM P. R. de qua extat perelegans PI tarcti libellus. AUT NON MULTO Dos T COMMI sins Λ. libri ueteres , aut non multa postea commilla: cru

66쪽

catilina commistrit. ' OTIES TU ME DESIGNATVM. Irubri ueteres, Quoties tu me designatum, quoties consurilem interficere conatus es s melius omnino,quam quomodo ιmpressum est.

PETIT IGNES. εμβολας uerbum gladiatorium, ut ante dixi. 'CORPORE EFFUGI. Duobas modis uitare petitionem aduersaris licet ut aut obiectu cr oppositu aliae cuius rei, ictum repellus, aut declinatione corporis, irriti ritum reddas . hoc posterius vocabant,corpore effugere V Ni ui L AGis, NIHIL ASSE ERIS.

e re is est Gim ν. quod plane hoc loco non conuen Q itaque legendum suspιcor, Nihil agis, nihil sequeri octas vim μ', nihil moliris . est uiuem, nihil sequeris, nihil tibi

M u VOTIES IAM , QUOTIES IAM TI Ui . At.A, B I EXTORTA EST. elegantius uidetur,quoa imodo scriptum est in antiquis libris: Quoties tibi iam, quoties iam extorta est sica ista de manibus f ut sit hisi malue repetitio illi Demosthenica b γαλ λὶν,-εMν ω - ιυδρες κΘηναοι,π cet. INITIATA SACRI s. Sententia est . ita te graris, tuouise uidearis alicui deo, te sicam illam in confulis corpore defixurum . hac enim cottam primo, CrTorquatum, deinde me consulem sepe iam e medio tru

Venisti

67쪽

la c

Uenisti paulo ante in senatum quis te ex hac tanta frequentia tot ex tuis amicis ac necessariis salutauit ρ si hoc post hominum memoriam contigit nemini, uocis expectas contumeliam, cum sis grauissimo tu dicio taciturnitatis oppresius ρ quid, quordaduentu tuo ista subsellia uacia inacta suntZ quid, quod omnes consulares qui tibi per sepe ad caedem constituti fuerunt, simul atque assedi ili. partem istam subselliorum nudam atque inanem reliqueruntξ quo tandem animo hoc tibi ferendum putas ρ serui mehercle mei si me isto pacto metuerent. Ut te metuunt omnes ciues tui; domum meam relinquendam putarem: tu tibi urinbem non arbitraris 3 &, si me meis ciuibus iniuria suspectum tam grauiter, atque Obsensum uiderem ; carere me aspectu ci. uium, quam infestis omnium oculis comspici, mallem : tu cum conscientia scele/rum tuorum agnoscas odium omnium iustum, & iandiu tibi debitum. dubitas,quo rum mentes , sensu si uulneras , eorum aspectu p ra sentiam cp uitare ρ si te parentes timerent, atque odissent tui, neque eos ubia ratione placare posses: ut opinor, ab eoe

68쪽

'nVRETVs I . rum oculis aliquo concederes: nunc te patria, quae communis est omnium nostrum

Parens, odit, ac metuit, & iandiu te nihil iudicat nisi de parricidio suo cogitare. hu ius tu neque auctoritatem uerebere, neque iudicium sequere, neque uim pertimescesZquar tecum Catilina sic agit,& quodam mo. do tacita loquitur. Nullu iam tot annos facinus extitit nisi per te, nullum flagitium sine te: tibi uni multorum ciuium neces, tibi uexatio, direptio* sociorum impunit fuit ac libera: tu non solum ad negligendas leges & quaestiones, uerum etiam ad euertendas , perfringendast ualuisti. superiora illa, quanquam ferenda non fuerunt, tamen, ut potui, tuli: nunc uero, me totam esse in metu propter te unum ἔ qui do r quid jncrepuerit, Catilinam timeri; nul ' ' ulum uideri contra me consilium iniri pose - ς se, quod ar tuo scelere abhorreat; non est ferendum . quamobrem discede , atque hunc mihi timorem eripe; si uerus, ne OPAE primar:sin falsus; ut tandem aliquando ti/mere desinam. M V R E Τ V sVENISTI PAULO ANTE IN SENAM

T v M. uenisse eum in senatum, ait Sassustius, aut dis

69쪽

IM c ATILINA R. I. 26 . slinulandi causa , aut sui expurgandi alculi iurgio I csitus foret . quibus in uerbis, sepe cogitaui, quidstribi uellet illa uox, iurgio. nunc in libro manu scripto, quem inibi Franciscus capellim, patricius Venetus, bonestifimus aiolesiccns, dono dedit, non valde illo quiae dem bono, sed tamen, cuicuimodi est, in eo scriptum uideo: Sieut iurio lacesitus foret: unde conjcis, pro,

rutato, Iegendi , muria. QUID, QUOD OMNES CONIV LARE

particula, quid, in ueteribus libris hoc Ioco non repe ter ψεtitur . neque fune repeti debet. tale quiddam insta quois AEa n 6

que notabimus. UsERVI MEII BRCLE MEI. Magnum atque λ excellens bulas loci artificium est. confert criim si sigm M ... catilina, ita ut se quidem ingenuae cuiusdam humania tutis, catilinam uero superbae cui fidam, Cr non toleo urandae plenum crudelitatis ostendat. deinde quod feruos '''

cum ciuibus comparat, profitetur pluris a se seruo suos feri, quam a catilina ciues, mirifice ad struenduodium ualet. necesse est enim, ut exardescat auditor, er in eum indignatione incitatus feratur, a quo se mi. noris fieri audit, quam ab alio feruos . neque non illud, DOMUM MEAM, magnia cum uehementia diis tum est.Domum,inquit, eam, cuius ipse dominus sum; in quam non modo struis, sed nulli omnino homini, existra me unum , quicquam iuris est; fervorum causa reis linqueremr tu urbem, quo civisim animos expleas, rea linquendam non putabis sSERVI ME HERCLE MEL argumeatum ex

70쪽

MVRETV sminori, id est, ex minus uerisimili. vix enim credibile est , qucnquam tantum tribuere se K suis, ut propter eos suum Albi domum relinquendam putet . quod tumeta hic tanquam uerum ponitur. Si igitur id quod minus cressibile uidetur, est: deberet esse er id, quod maiori

probabilitate nititur. s I ME Is ΤΟ ΡΑCTO METUERENT.Iibri ueteres, metuerent atque odissent: cr paulo post: tibι urbem relinquendam non arbitraris s de quo alij iudicent . - ET s I ME MEIS CIUIBV s. alterum argu mentum indidem ductum, unde superius: Ego, inquit,

si uel iniuria odio me esse cιuibus si irem, urbem resisti .ae querem. quid te facere oportet, qui iust ιmum in te omnium odium Quo sicissATQUE OFFENSUM. libri ueteres, atques N,. --μ. infensim, muς. ubium cse , quia M ia discat. sI TE PARENTES. Hoc a pari ductum uideriri potest. Par ratio est parentum ex patria: At si te pas rentes metuerent atque odissent, fecederes. idem igitur ,-- . .. facere debes, cum te metuat ,atque oderit patria.

- . QVAE TEcVM cAΤILINA. Longe puti. cherrimum exemplum, quam uel conformationem, vel persionae fctionem latine uocare possumus. Porro ex hoc alterum, quod in bac ipsa ora . . tione reperiemus, cr illud Appi Caeci in oratione pro coelio, puto ad imitationem Platonis efficta esse, qui hoc modo leges in critone, ueteres Athenienses pro patria mortuos, in Menoecim loqvcnita introduxerat.