장음표시 사용
91쪽
Corcinatum, ac pullis indutum, quo magis misericordiam erga avum cieret. Infante autem blande jussicibus arridente, & manibus plaudente, id consecutus est, ut Curia misericordia mota mulctam Menecra ei remitaret, pristinoque eum honori restituerer Autor Lucianus in TOXaride. Denique pecuniarum quoque in persu dendo vis est maxima. Quippe iis etiam petitiadent, qui κωχλdistri ': -- de Philippus Macedo dicebat omnia Castella expugnari posse,in quae modo asellus onustus auro adscendere posset, Ut ait Cic. epist. XIII. lib. I. ad Att. quam rem etiam confirmant, quae de eius fraudibus in corrumpendis auro civibus tradunt Demosth. II. Olynth. II. Philipp. Mistides in Panathenaica, & 11. de sbcietate, Pausanias in Achaici , Diodorus lib. xvi. Plutarchus in Paullo 2Emilio, Cic. I.de offriter.MaX.lib.
VII. cap. II. Horatius lib. D 1. Od. vi. Sed &in veteri verbo est, virtutem & sapientiam vincunt testudines, h. e. nummi imagine
testudinis insigniti; qualium in Peloponese usum fuisse, scribit in Onomastico sito Iulius Pollux. Pertinet huc quoque illud E ripidae in Medea; πείθειν or dona Dis persuadere aiunt. Non igitur
92쪽
AC CONSTITUTIONE. 8Isola persuadet oratio, sed saepe etiam aurum sententiam dictat: item adspectius sine voce; ut facies miserabilis, formae pulchritudo, similiaque. Itaque videri possit rectius sensisse Tullius, cui Oratoris finis est persuadere dictione, quam Aristotcles, qui scopum simpliciter iacit persuadere, sive persuadere justa ac utilia. Atque A ihoc nomine etiam Philosophus, ac Rhetor summus, sugillatur a Quinctiliano. Sed objectamen hoc vere cassum cst terriculamentum. Nam uti Philippus Cedo proditionem amabat, non prodito misy in
rem: ita , quoS auro corrumpebat, non tam proditionem amabant, quam pecuniam : eoque eis, ut patriam proderent, a
Philippo persuasum fuit; patriam vero pecuniae Caussa recte prodi, persuasum non fuit. Itidem Verres aliquis , etiam cum pecunia impetrat, ut absolvatur , non
tamen persuasisse videri debet. Nam quem facto judices absolvunt, hunc anumo condemnant. Parque ratio est, cum
vel formae pulchritudine, vcl facie miserabili, judices moventur, ut hominem liberent. Nec enim nesciunt, aliter a se agi, quam oportebat. Quare aliud profecto est bellum cauponari, vel moVere
93쪽
judicem liberorum singultu lachrymose , sermone sui cum Appuleio dicam interfi-
sciente, ac verba devorante: aut judicciri muneribus labefiliare, ac corrumpere, aut similibus exorare' exorabulis; aliud item,
presse proprieque loquendo, est persuadere; ad quod opus est, ut auditor caus sam nostram judicet esse rectam. Id vero non quomodocunque, sed sola dictione
praestari potest; cum m πειθ ἐν non aliud Rhetori sit, quam diserta oratione, actionis Caussa, animo alicuius aliquam inserere opinionem, insitamve evellere. Nempe
Sicyoniis quidem suit sacellum Suadae sita ne simulachro; ut in Corinthiacis Pausa nias scripsit: Oratori autem nullum est istiusmodi sacellum, sed huic
Suadaesacellam haut aliud est,quam oratio: ut Aristophanes ait in Ranis. At dicat aliquis , persuasionem non pos. se statui ultimum oratoris finem, 'Cum ea ad utilitatem rcferatur Rcip. Vertim neque est, quod haec ratio pulverem alicui ob oculos spargat. Nam utilitas Rci- publicae non est finis Rhetoricae proprius; sed Politicae, cuius ipsa instrumentum est. Itaque se cum Rhetorica habet, quemadmodum
94쪽
nis ultimus est fretium; licet freni usus ad AI E 'f' artem equestrem referatur. Nam frenuni est finis operae , h. e. actionis: at assequestiis est finis operis, h. e. freni ipsius: quae duo necessario si int distinguenda. Verum alia quoque sese nobis osteri difficultas . Nam videtur persuasio Oratoriessecomm unis cum philosepho, & quovis artifice. Quod si cui hic aqua haeret , exemplo id facile evincemus. Age enim , Vir princeps male Remp. ordinet . nonne & Philosophus , dc Orator,' sui muneris ducent, rectam principi monstrare viam Z quod ille nudis rationibus
conabitur , hic vinula ac delenifica oratione ; uterque ut doceat, uterque ut vir princeps agat, quod cognoverit esse e
commodo Reip. Non igitur solus Orator id agit, ut persiladeat; sed idem philosephus praestat. Nec de singulis stientiis, .
atque artibus, magis est obseurum. Nam& Arithmeticus persuadet numerorum doctrinam ; de Geometra, figurarum aC magnitudinum ;& Physicus, rerum naturalium 3 eademque disciplinarum omnium ratio est. Respondemus istis, πὼῖε ν η hoc perindere. loco non essempliciter fidem facere pro-
95쪽
bando aliquid rationibus: verum ratione diserta aliquem ad agendum impellere. Itaque merito Platoni in Gorgia duplex
statuiti ir πειθω sive persuasio, una λδαραρι- , altera πις;κη. Διδασκαλικlis ait fieri docendo aliquid σάναγ- f. ΠιQκu vero censet probare ac necessariis Gδοξων quibus fidem facit orator, non
- docendo, sed persuadendo . Posterius so- P Mi 'h η ' persuasionis genus docet Plato ad Rhetoricen pertinere Sed Contra haec objiciat aliquis, saltem futurum hoc pacto, ut Rhetoris snis non differat a sine Di lectici; cum hic quoque, quando inter- rogando id agit, ut opinionem aliquam in respondentis animo gignat, neutiquam id
ex picta quippe per quod distinguatur Dialectica hiilhqP Apodiolica. Ad hoc dicimus,etiam Di lecticum proprie disputare cognitionis, sive opinionis caussa: quod si actionem forte intendat, id esse, non a natura artiS, sed voluntate artificis; eoque minimc id per se finem fore, sed per accidens. Rhetoricae vero dispar est ratio: quia quaestio, qua a Dialectico, cognitioniS gratia, CX-cutitur in Lycaeo , cadem ab Oratore, propter actionem,Ventilatur in senatu, aut
96쪽
foro. Vnde satis paret, Rhetoricen per se, & natura sua, propositam sibi habere actionem. Loquor autem de Rhetorica, non qua huius artificio etiam ea, quae quaestioni civili non subjiciuntur, copiose ornateque extra hypothesin tractari posssunt: verum qua ea famula est Politicae, cuius finis in actione consistit. CAΡ. VI. DE OFFICIO ORATORIS. Ereor
scholiastae ibibonii , m scriptoris ad Herennium. magnificum Valgae judi
cium de Fabio. Valgae cum Trapezruntro contentio. Aristoteles contra Fabium defenditur, simul; refellitur Mirandulanus. E νδοξον εὐ m νον ut disserant. Di,ersas disciplinas de re eadem rectei agere, dummodo tractandi modus sit di ersus. Lamponis' Anaxagorae judicium de capite arietino , habente unum
97쪽
finem esse, non perseR-dere, sed apte dicere adpe si adendum.
Γ, Ε fine Rhetoripae abunde egimus, ad se fortasse nimis quoque diu per hanc lineam serram reciprocavimus. Videa mus nunc de ossicio; quod multi cum fine confundunt, eosque inter Aphthonii scho
sententia suit, ut ante diximus. Atqui quod alterius causia fit, ac ficti debet, id non λnis, scd ossicium est. Qyare melius illi, qui cum Tullio aiunt, huius artis ossicium csse, dicere apposite ad perstiadendum: sive , ut Arnobius loquitur lib. II. loqui
suadenter. , loquamur uadenter Graece m νως. Atitor ad Herennium ossicium stimiit, posse dicere apposite : verum fallitur, cum posse sit facul- ratis ; at dicere apposite sit voluntatis, atque ossicii. quae duo plurimum differunt. Nam, Ut Caetera mittam , cum Sophistica sit Logicae pars ύmωδης ' , facultatem sellendi Logicus habere debet: at Voluntatem non .lcbet: quippe cuius sit dirigore rationem in Cognitione veri. Aristoteles V Rhetoricae ossicium facit,
Cνδεχομενον πιθανον 't. Illud autem
, hoc quidem loco significat, dc
rcrum, de Verborum, tum inventionem, tum
98쪽
AC C O N S Τ Ι Τ v Τ I O N E. 87tum tractationem; non vero selam rerum
excogitationem. Quare non est, quod nobis remitiginem in hoc cursu injiciat Fabius; qui, ut mire proclivis est in damnandis Aristotelis opinionibus, ita &definitionem Rhetoricae ab eo allatam , Cum eo nomine reprehendit, quod falsiim artis finem assignet f in quo pro fecto , non Aristotelis quidem , sed Fabii ipsius, spissum errorem stiperiori capite deprehendimus P tum etiam, quod mutila sit ; ut qua ex quinque artis par
tibus una tantummodo exprimatur.
dam, inquit Quinctilianus ', recesse tab eventu, sicut Aristoteles, qui dicit; Rhe- Iorice eis vis inveniendi omnia in oratione persisadibilia r qui sinis, or istud mitium, de quo supra diximus, habet; εὐ insuper, quod nihil nisi inventionem complectitur, quae sine elocutione von eis oratio. Magnus
profecto Rhetor Fabius fuit, de quo non ignoro illud Vallae v judicium; P eminem 2D, Α - posse, neque Mynctilianum intelligere, nisCiceronem optime teneat idi neque Ciceronem
probe sequi, nisi diuinctiliano pareat; n qse unquam fuisse quempiam eloquentem pose 'inctilianum, nec sis osse; nisi quis totum arti eius formandum, imitationique F iiij tradia
99쪽
88 DE RHETORICES NATURA tradiderit. Quin a vetustate quoque tanto in pretio habitus est Fabius, ut Ausenius, in Prosessorum Burdigalensium CommC- moratione, Tiberium Victorem Minervium magnifice laudaturus, cum Vocet, alterum Metoricae vinctilianum. amobrem erit fortasse, qui tanti viri autorita
te inductus, persuadeat sibi, Fabium me lius perspexisse, quomodo definiri deberet Rhetorice, quam Aristotelem: ciusque judiCium co maioris apud nos ponderis esse debere; quod, cum post Aristotclem, Her magoram, Apollodorum, Ciceronem, Ha licarnasensem, aliosque plurimos nobiles vixerit Rhetoras ; optima quaeque ex iis
suas in Ct cras converrere , ac de omnibus judicium ferre potuerit. Verum NOS quidem inctilianum magnae cruditio nis, S clegantis judicii fuisse, agnoscimus; ac de quo scrio illud dici possit, amasse eum
in bonam mentem: vertim enimvero dolei
dum plane, quod vir maXimus toties, re t vicula deceptus squemadmodum suis lo- . cis id claro Commonstramus) recedat ab Aristotcle, Rhetore longe se perspicaciore, qui solus, non solum de arte, sed etialis CXarie, atque adeo artificiosistime scripsit;
ac Cui, Ut omnium optimo, optime optu
100쪽
mam operam dari putamus. Neque nos, aut Ausonii judicium movet, qui Latinorum tantum rationem habuit: aut Vatilensis squamvis viri non mimis de Rep. literaria meriti, quam Camillus olim de Ro- . mana) elogium terret: quia ille, nec in Fabio l udando modum invenit, nec in AR
stotele, Tullio, Prisciano, & quo non, s unum Fabium demas 3 iniectando, saepei, habeat caussam. Taceo, quod neque in Christum horrendum i spicula sibi de esse dicebat; ut quidem scripsit Iovianus Pontanus '. Videtur autem vir ille nimisi quantum liberaliter Quinctilianum sustuta lisse laudibus, quod videret Georgium Tra- peruntixum perpetuum esse ii, hoc inceL
iendo. Nam &lib. IV. Antidoti scribit, ca de caussa sibi semestri intcgro cum Trape riuatio fidisse contentionem; neque in gratiam cum eo rediisse, nis; cum is publice docendi provinciam desineret. Verumi tandem obviam eamus Fabii argumento,' eiusque ostendamus invalentiam. A it is, ab Aristotele primam solum Rhetoricae partem delitatri, quam ici ρεαν, seu inventio nem nominamus. Cui argumento si su rit relponsum; simul corruet, quod objicii tur a Bernardo Mirandulano. Nam & is: F v censet,