장음표시 사용
61쪽
IO DE RHETORICE s NATURA tele recensitorum numero excludentis,
pluribus agimus singulari libro de Logicae
substantia ac constitutione. CAp. IV. DE s PBIECTO RHETORICAE. Triplex
notio subiecti, tertiaq; in tres alias dia flinguitur. Disersum vi obiectum ora
toriae θεω g, quam Θεωνας obiectum,Res omnesi obiectu inquam,
commune'adaequatum: se roprium: obiectum, aestio cimi maximeqQ prium, Hypothesis. ratione ita lecticet Rhetorice ἀντςροφοι dicantur. in Orabus refellitur: item Sem.
randulanus. ias , a rhetorica ut disserant. 8a mente rerum omnium notitia in oratore requiratur ab antiquis. Mur tuae refutatur. Aphrodissus cum Aristo-- tele conciliatus. orator de rebuου
naturalibus dissutat, ea plurimum, nousemper, applicare ad quaestionem empi-
62쪽
' lem. Philosophorum sermo non convenit oratoribun nec ecclesiastae Christiano.Qisirimen inter tam οον , quomodo hae Nocentur a Latinis. De cor
rupto Tranquilli loco adsensium Fabra. Causse nomen antiquius , qu contro- ersiae. Miniis apte controversiam dici, quam x πάθε m. Font Nersia essesum Osuaseriis opponitur. Maiastinae er
ror. Aristotilis es Theophroti libri
κε ctrcumstantia vox proba. De numero circumstantiarum etd ulgaris opimo diluitur. Scalderi de eodem j Acium expenditur. Rhetoricen modo
considerandi, disserre a disciplinis circa
eandem materiam versantdin. ApolD- ,- Rhetor refutatur.
DIF FERENTIA, qua in assignata de-Ditione haec facultas a Dialectica cumprimis dissimitur, tria tangit: sisHemim, finem, oscium . Nam cum vel a subjecto, vel a fine, vel ab utroque, diis rentia sumi seleat , quemadmodum Am
63쪽
stientia aliqua, velaIS, versatur ac elaborat. M Prasat.in
L DE RHETORICES NATURAmonius docet praefatione in Porphyrium: . Aristoteles hac definitione n in utrumque solum, sed ossicium insuper est complexus. Est autem sui ecthun triplex; in quo, de quo, & circa quod. S-jectum in quo est substantia ratione accidentiti, qu.ae insunt unde &sabiectum inhaesionis dicitur. HaCnotione, Rhetorices idem est suti jectum, quod cςterorum habituum:nempie animus humanus. Subjectum de quo est, cu i aliquid attribuitur; unde alio nomine dic itur)υ- possum, aut subjectum praedicatiouis: quΟ- modo ston a sut edium cst in hoc pronunciato: spongia eis ζωοφυτον, et epiantanimal, ut transfert Budaeus . Haec subjecti significatio non facit ad pr aesens in stitutum, quia sermo est de qua si ione sim plici, non Complexa. Subjectum e irca quod, est objectum, sive -- οf άχνη ' , ut Ammonius describit. Aquibusdam suberitum occupans Dominatur. Hoc loco sudectum postremo accipitur modo. Sed is ipsc in tres alios, quasi ramos, distunditur. Interdum enim ustirpatur amplissima significatione pro quacunque,e considerata in quavis disciplina: quomodo Phusicis corporis naturalis principiis, aut affecti tibiis, subjecti nomen tribuitur.
64쪽
Ita an ima statuitur esse subj ecbim trium librorum de anima; quod ἀκυρως dici potest, Iicet proprie corpus animatum sit subjectum, cuius principium est anima. Item tu Parvis, ut vulgo vocant, Naturalibus, non dubitant interpretes se coli nomine apγpellare, sensum, memoriam, vigiliam, somnum, & similes affectioncs. Alter huius vocabuli usus est, cum intelligitur subjectum scientiae proprie dictum, h. e. illud cuius principia dc assectiones explicantur sciendi gratia: 'quomodo corpus naturale
est subuectum Physicae, ens qua ens Mer physicae, δ c. Tertio est sibi ecbim scientiae
practicae, aut artis, quod proponitur, ut inco aliquid emciatur: atque ita ferrum, aut lignum est subjectum artis fabrilis, anima humana virtutis. Quae significatio male a quibusdam cum superiori Cofunditur, Cum
diversa admodum huius, ac illius subqccti, ratio sit. Nam in scientiis contemplativis requiritur plena su ecti notitia: in scientiis practicis, aut artibus, non item. Cuius
caussa est, quod subjectum in his, non sciendi gratia proponitur, sed operandi. Ita faber haut studet scire naturam ferri. Nec Ethico necessaria est plena notitia partium
animae . sed quanta opus ad propositi scopi D iij cons
65쪽
consecutionem: ut docet Aristoteles cap. ult. lib. I. Ethic. Subjectum hoc loco acci- pimus postrema notione; quod ut claro Cognoscatur, distinguendum inter duas
officii oratorii partes, pro quibus subjecti
ratio variat. Prior ossicii pars est qua secum cogitat Oraton, quae argumenta ac disponendi ratio , cuiusmodi
ornatus , aut actio, maxime videatur conducere ad animos impellendos. Altera pars est quatenus puta idem Orationis instrumento studet nominum animos ducere in id , quod velit : quod. ima voce dicimus persuadere . Oratoriae objectum est . quaelibet res. Nihil enim est, quod non proponere sibi pos
sit orator ad ornandum, copioseque id explicandum. At obiectum est animus illorum, apud quos caussam orat. Nam postquam orator de optime formanda orationet diu secum CogitaVit, . quod vocabamus 9 in publicum prodit orationequc, ad persuadendum apta' opinionem 'quampiam in animis auditorum. gignere claborat. Aristote les utrumque nos objectum docet sua
descriptione : sed quidern implicite in v ce m θανον. Nam, quemad
66쪽
modum dicebamus , τη-sive persuadere nihil est aliud, quam in alicuius animo gignere rei cuiusquam opinionem. At o ectum disertim Aristoteles expressit, cum in definitione sita dicit, vel fari oratorem τι ἔκαον, Ceu
quamlibet rem: quod pluribus mox osten- .demus. Fortasse autem hanc nostram de duplici Rhetorices objecto sententiam non incoiiunode sic quoque explicabimus ; si dicamus, orationis objectum internum, quod argumentum Vocamus, esse rem quamlibet: objectum externum, sive circa quod versatur usias orationis,esse animum eorum, apud quos habetur oratio.
Oratorem autem Circa rem quamViS O
cupari posse, non solum definitione istac docet Aristoteles r sed aperte etiam adserit initio primi Ethicorum ; ubi non tantum Dialecticen, ac Rhetoricen, negat habere ἀφωροσρονον, hoc est, materiam certam , atque ab aliis distinctam: sed & Rhetoricen iccirco Dialectices ἀντηνοφον statuit; quod est similem, eluc demque materiae. Cicero in Oratore interpretatur , ex altera parte resondentem. Sedicum id, quicquid contra Victorium Maio- .ragius dicat magis contrarietatem ostedat,
67쪽
quam similitudinem , de qua Aristoteles agit, ut liquido probant, tum rationCS, quas subtexit, quod utraque facultaS VCT- setur circa res omnes , utraque ab omni- bus quodammodo cognoscatur, pluraque 'alia, quae inibi affert: tum imprimis, quod lRhetoricam post disertim vocet Dialelli- cae ) rectius prosecto Alexander Aphrodisiensis comment. in lib. I. Top. &Scxtus Empiricus adversus Mathematicos, ubi de Philosophia disputat, interpretan
tur larvοφον, h. e. Circa res easdem versantem. Tota autem aberrant via, qui eo adstruere conantur, Dialecticon, & Rhet ricen esse eandem numero disciplinam; quae sententia est Bernardi Mirandulani, kaliorum quorundam. Sane si valida haec seret ratio, Jam quidem non tantum Di lecticc& Rhetorice, sed Mε-φυσγκη, Δ -- Eesipiκη, Una Cadcinque forent disciplina,
cum hae omnes versentur circa TCS OmneS.
Verum hoc lac quidem illi ipsi dixcrint, qui Dialccticam & Rhctoricam candem p tant facultatem. Vident enim, diversimode rcscasMcm ab iis considerari. Nam Metaphysica ratiocinatur ex principiis, ac caustis propriis entis: Mctaphysica quoq;
68쪽
tantum universaliter considerat ens quaens. At tum cui ab Aristotelestibjicitur tum Σοφι κη, sub qua ab eodem ponitur ; tum, de qua agimus, Pi1τηυκη di non eX principiis neces sariis cntis accidentia demonstrant; sed ratiocinantur ex Communibus accidentibus,
quae probabilia,vel sunt, vel apparent. Neque tantum a Metaphysica haec quinque differunt; sed itidem distinguuntur a se
ipsis. Nam Σοφιωκη , &-, argumentantur CX Iis, quae Vera apparent; illa
quidem lucri causta, ut SC Plato scripsitin Sophista; haec vero, quo Victoriam repor tet ab adversario. Διαλὲκ κῆ, 8c argumentantur ex probabilibus: sed Δια,κδικὴ quidem ex iis,quae aut omnibus , aut pluribus, aut sapientioribus videantur probabilia; idque plurimum Cognitionis caussa : tantum ex iis, quae Omnibus, aut plurimis, probabilia videantur ; idque fere actionis ergo: ex iis , qtrae adversario Videantur probabilia; idque ut aiscrsarii, aut eruditionem, auz dogma exploret. Verum quomodo Dialectica, ac Rhetorica, disserant, infra pluribus ostensuri sumus.
69쪽
Od si materia Rhetoricae est του taee ', requiritur in oratore rerum omnium cognitio. Nam si non omnino verum est. quod dicebat Socrates; omnes in iis , quae scirent, satis esse eloquentes; quanto minus probabile erit, aliquem in eo, quod nesciat, disertum esse posse Z Cicero prooemio librorum de Oratore: , mea quidem sententia, nemo poterit esse omni laude cumulatin Orator, nisi erit omnium rerum magarum atque artium sesentiam consecutu Et Crassiis apud eundem I. de Orat. Is erit Orator, meaiententia, hoc tam gravi dignus nomine, qui, quaecunque res inciderit, quaestrictione explicanda rudenter,ocopiose, erornate, o memoriter dicat, cum quadam actionis dignitate. Et III de Oratore. ique istos veteres doctores auctoresque dicendi
nullam genus dissutationis a se alienum putasse, accepimin s sempe,que esse in omni orationis ratione versatos ; ex quibus Elam Hippias, cum Olympiam venisset, maxima illa quinquennali celebritate ludorum gloriatus eis, cuncta pene audiente Graecia, nihil esseum in arte rerum omnium, quod ipse nesciret. Idem I. de Inveni. Gorgias Leontinuri
antiquissimus fere Rhetor, omnibus de rebus oratorem optimeposse dicere exsimavit. At dicas
70쪽
dicas fortasse, nos ex Oratore facere Hippiam quendam παντοδαῆ l . Sed qui siccum' omniseium. animo suo ratiocinabitur, neutiquam intel
ligit, quod Peripatetici omnes 1emper docuerunt, lingui s quidem disciplinas ibis limitibus circumscribis, sed, si ulum dc exercitationem spectemus, omnes inter se Communicationesn haberct unde dc ἐγκυκλο et δεια ,h.C. orbis disciplinarum,appellatur. Itaque quod de architecto scripsit Vi-xruvius id de Oratore)ure optimo dixeia i di rimus. Non debet, ne oleis esse Grammatiacm,ut uerit Aristarchised non agrammatos: nec Musicus,ut Arisoranus sed non amusos: nec pictor, ut Apellas; sed graphidos non imperiime ne lotis, quemadmodum Miron, seu Polrcletus; sed rationisploticae non igna-rm nec denuo medicus,ut Hippocrates sed non aniatrologicus: nec in caeteris doctrinis sngulariter excellans; sed in his non imperitus. Ridet alicubi hanc Vitruvii opinionem disic tissimus Muretus 't: sed eum in praecipitiuabduxit malo intellecta Rhetorum anti- , o I ''quorum sententia. Neq; enim statuunt,di-- stincta omnium cognitione opuS esse ora- tori; sed satis esse aiunt,ut universalem omnium habeat notitiami modo plenius N accuratius noscat ea,de quibus crebro dicendum cst. Α