장음표시 사용
81쪽
lectica quidem versatur Circa ra iaαδεν ', Verum qua ενδοξον. η: politica considerat Civiles quaeitiones, verum qua faciunt ad beatitudinem civilem ; Rhetorica a
tem tractat τε ἔκαον, qua m νον , hoc est,
persuasorium, ut in Domitiano loquitur Tranquillus, sive persuadibile, ut imetilianus transfert ; apud quem tamen 'nonnulli codices habent persuasibile . Sed rectum esse per dibit. , analogia
indicat similium vocum , quae a praesenti originem ducunt, non supino , ut
Refutandus autem nobis est hoc loco error Apollodori, Hermagoram eo nomine reprehendentis, quod quaestionem diviserit in finitam, & infinitam. Nam eX- istimabat Apollodorus, non esse quaestionem unam alia magis minusve finitam. Verum id si verum esset, non Cicero pro Milone , priori quidem loco ostenderet, minime semper nefas es Ie hominem ab homine interfici; postea Vero probaret, insidiatorem jure interfici posse. Manifestum enim est , quaestibnem priorem esse generalem magis ei posteriorem magis esse specialςm. Vti & generalis est ea Quaesiti' ; sime ducenda uxor. At specialis
82쪽
cialis est , sitne Martia ducenda Cat ni . Generalis quoque est, An liceat ei' fugere ex carcere , qui capitis sit Condemnatus , cum id sit contra senten- tiarii judicum civitatis. At specialis est, An Socrati id liceat, Philosepho , jam grandi aetate, idque Athenis. Verum, inquiebat Apollodorus , sive ostendam, matricidam interficiendum esse, sive probem , Orestem stipplicio assiciendum , nihil interest , cum non de persena, sed de facti jure , sit controversia. Respondet Augustinus , spe evenire ,
nita impunita , honorata inhonorata quadam relinquenda videantur , non tam ex rerum qualitate , quam qualitate personae. Q uod si est, falso adierit Apollodorus , nullius plane momenti ecie discrimen personarum. Adde quod Thesis crebro sit argumentum, quo adstruitur hypothesis : Cuius ratio in mundo est. emadmodum enim conclusio continetur seb propositione maiori; unde sit ut etiam, antequam ei minor adjuncta fuerit, conclusionem η, teste Ari-klib. Aha stotele, sciamus potestate, imperfecte, &Confuse ; licet actu , perfecie , distincteque ignoremus: ita etiam hypothesis
83쪽
Qb thesi comprehenditur; unde & nomen accepit, cum ita dicatur, quod sit Mare ἀδειαν ' . Atque hinc liquet, cur saepe ne cesse habeant oratores excurrere in locos CommuneS. neque enim id tantum fit,quia, cum genus ipsum latius pateat, in eo quasi Iuxuriari possit oratio; verum imprimis, quia a genere ipsb causia vini sitae accipit probationis. C A P. V. DE FINE RHETORICE s. Aliusfinis
artis docentis, alius utentis. Adversuae uinctilianum fuse disseritur. Anium aliae conjecti rates, abae exquisitae, Ρά Ῥι contentae. . o pacto ris per des Thrynen liberaritjudicio. Athen ensium lex, ut ne cernant judices, quem, sint condemnaturi. Galbae factum. Item ut Zenothemis Iberarat Menecratem. Proverbium , Virtutem S sapientiam vincunt testudines. Aristoteles adversus Fabium iterum defensis.
84쪽
T E materie satis dictum. Proxima est A controversia de sine. Sit vero homunis male conciliati, disceptare velle,ecquis sit Rhetoricae ac oratori propositus finis. Nam, ut bene ait Arnobius lib.VII. ciuicquid ritur, debet habere caussam sui: neque ita esse ab ratione sejunctum, ut in operibus feratur cassis, o in vacuis Lilat inanitatis erroribus. Quamobrem hac quidem in reminime tempus teremus : sed quis sit ille finis, protinus edissertabimus. Est autem finis Rhetoricae duplex, quia alius est scopus artis docentis , Qius utemtis. Docentis scopus est cognitio ipse; estque finis stibordinatus; contra quam sit inscientiis theoreticis,in quibus hic finis ultimus est. At utentis finis est duplex. Prior est, cuius gratia cognitio msa proXime acquiritur; sic tamen ut ipse regeratur ad finem ulteriorem. Hic finis ossicii nomine verius signaturi quia cum ad aliud ordinetur,-- loquendo magis medii, quam
finis, nomon meretur. 'Hoc de ossicio
85쪽
dicemus cap. seq. At alter finis dicitur architectonicus cuius causia omnia Gunt, ipso vero nullius fit gratia. At hciat maxin E fini κυυ-ατως id nomen Convenit.
Estque is, a cuius notione diiciplinae operatrices auspicantur, ut testatur, cum Galenus lib. de ratione artis medicinae, quam ipse συμαν u Constitutionem Vocat; tum Aven-roes in principio operis Medici Colliget inscripti. Istiusinodi finis Aristoteli est τι πιιιειν : quomodo & Gom' in Gorgia, gias apud Platonem Rhetoricam ait
'οῦ ,- , πιλίταν. Atque hanc sententiam, utut summam ad uuidem flocco habeant, nec Fabii , Sext.
t east tot agelidet, nec acumen eludet. Ficulnumisi: Ei, certe argumentum est, quod ut arietem validissimum intorquent. Aiunt hoc pacto Oratorena subjici fortunae, ut, si minus persuastrit, nomen situm retinere non pocsit: unde colligunt, recedendum esse ab eventu, finemque assignandum, qui sitin manu artificis; quemadmodum in Grammatica, caeterisq; artibus,fieti selet. Verum qui sic loquuntur,minime videntur cogit re, Rhetoricen esse facultatem:facultatum
86쪽
AC C ON S T ITV T Io N E. autem eam esse naturam, ut non semper
consequantur suum finem. Qque frustra sunt, Cum nos exemplum Capere Iubente Grammatica, Musica, ac similibus artibus', quae finem habent ωυσμενον '. Nam, ut supra quoque dicebamus,
non una Omnium artium ratio est.
rundam finis neutiquam est in manu artificis : atque istiusmodi sunt sive conjecturales , ut ait Galenus ad , Thrasibulum. Has autem δι--αεις sive facultates cum Peripateticis nominamus. Quaedam vero, quanquam haut semper finem obtinent, tamen non, nisi raro admodum , eo fiustrantur. IC- circo Aristoteles hasce artes lib. III. Ethic. Cap. III. σικυβῶς aliis cap. s. vocat. Dico autem , raro non obtia Se
nere sanem ; non , ut1 quidam, semper teneas.
consequi. Nam si recte dictum fuit ab Aristotele ', nihil absurdi esse nariiram 1 lib. 1
interdum sito excidere fine, cum idem. videamus in arte usu venire , quae imi- κροατ.tatrix est naturae; cur non, inverso Phita f ' losophi ordine , dicere nobis licear, nihil mirum esse, si artifex quivis interdum 'fine suo frustretur, cum idem ipsi contii gat naturae verum
87쪽
Neque rhe- tor modis: Mmnibus Pelia: Ladele sollat, . Nec medicus
nnare: sed sit nihileorum, quae adhiberi
Verum turbet fortasse quempiam nobilis quidam Peripateticus 4 in longis illi, ad Topica commentariis, quae ante a se conscripta jam Caecus emendavit, & inluc edidit. In his enim distinguens inter finem per se, & per accidens; finem per se esse vult, ut omnia agat Rhetor, quae ad persuadendum conducunt; per accidens finem esse ipsum perseadere: quomodo &in Medico finem per se esse dicit,ut omnia
faciat, quae ad valetudinem conferunt, seu Conservandam, seu recuperandam ; per accidens vero finem esse is nitatem ipsam, ut quam non semper intendat, quia sciat non semper se eam consequi posse. Vertim facile removebimus turbinem hunc, ne navi nostrae frangar ratem. Aristotelem
audiamus, qui cum alibi semper fine Rhetoricae ab ossicio distinguit, tum id quoque
non obscure facit lib. I. Top. cap. II.
ἀχα δὶς Mi . Idem de Medico scribit inctilianus '; Et tauedicus, Inquit , finitatem aegri petites tamen aut valetudinis vi, aut intemperantia aegri, aliove quo casi siumma non contingit, dum ipse
88쪽
omnia secundum rationem fecerit , medicinae e non excidet. Quo tamen loco Fabius male medicinae finem dixit pro ossicio. Aptius igitur Seneca lib. VII. de beneficiis
Cap. XIII. inuaedam , eius condicio-
nissum, ut effectum praestare debeant: quibusidam pro essectis eis omnia attentasse, ut sicerent. Si omnia fecit, uisanaret, peregit
medicus partes suas. Etiam, damnato reo, oratori consat eloquentiae ossicium, si omni arte 's usus eis. Quae cum ita sint, Contra
quam Scheolus putabat; id statuimus esse proprium, &per se finem, ad quod omnia debet dirigere artifex; quomodo ad per
suadendum omnia dirigit orator, ad sanitatem medicus. At si orator, & medicus, rebus desp eratis, non id agant,ut finem adipiscantur; sed tantum, ut afferendis omni bus , quae ad persiiadendum conferunt,
quantum in se fuit, praestitisse, tum sibi, tum aliis, videantur: jam putamus id non per se, sed per accidens finem fore. Adde
quod Medicus, nisi cum in errorem ducat inscitia, vel transversiim agat maritia, neu tiquam aggressurus sit homines ἁπιγνω- atque, ut loquitur Arnobius η, re cusantes perpeti sanitatem. blam desperatii etiam Hippocrates vetat adhibere medi
stis Cari Langit IURE legebatur quod magis placet Ioanni Livianeio, notis ad Latini Pacati Panegyilia .R Iib. 1. adversus gentas. Duiliguo by Cooste
89쪽
78 DE RHETORICES NATURA medicinam : ut inquit Cicero epist. X V. lib. XVI. ad Att. de apud Lucianum, filius, qui abdicatus erat, quod nollet medicum
noVercae manum admovere, ait se νορον
oratoria facultate . Nam nec oratori sus cipiendae sunt caussae turpes, dc despera- morbos, post- tae, si vir bonus haberi velit: qualis ne vati ui ' liquam futurus, qui ausi ultarit Tito Ca lib.r.ea vi strutio: quippe qui, Mellio teste , docebat, Rhetori concessum esse , sententiis uti falsis, audacibus, subdolis, captiosis: simodo' . verisimilessint, o movendos hominum animos qualicunque actu irrepere . Propterea turpe esse dicebat , si quid tu mala causa destitutum , atque impugnatum relinquat. Alium quoque arietem intorquent. Negant enim , eum , de quo locuti sit-mus, idoneum esse Oratoris finem, quia multa adeo sint, quibus hoc sit Commune. Sane formae venustas non selum hoc cum dicendi vi commune habet, ut persuadeat; verum etiam plus sepe hac in parte pollet ; uti argumento es , quod Homerus scribit, senes Troianos,conspecta Helenes forma
90쪽
Arma, mutasse sententiam. Plutarchus 'qlioq;, Fabius, Athenaeus ', Phrynen Mut illi capitis periculo liberatam , non Hyperi-ΔMmo..dis actione, quanquam admirabili, sed comspectu corporis eius speciosissimi, quod diducta nudaverat tunica: eaque res Caussam
praebuit Atheniensibus cm mns enim moribus bonae leges natae stat P cavendi Plebiscito, ne judices illum, de quo sententiam laturi essent, cernerent; ut testatur idem Athenaeus . Etiam miserabilis . ibidem. fortunae signa emcacius tape persuadent, quam oratio. Itaque M.etiam Antonius ' , 'cie.1.da M. Aquilium defensiirus, scissa veste ostendit cicatrices , quas pro patria adverse peda ore sitsceperat. Item Sergius Galba dem exora-
Iudicio elapius eli, Cum liberoS suos pam Livius lib. s.
vulos in Concionem produxisset, ac suis quoq; manibus Circumtulisset filium Galli Sulpitu, Cuius tutor erat. Cicero quoque, cum pro Flacco diceret, filium eius parvulum adduxit,ut fletu sito a patre condemnationem d precaretur. Zenothemis itidem apud Massilienses infantis usus est patrocinio . Nam & is filiolum situm, nepotem Menecratis qui a sexcentis viris condemnatus erat,ob inique injudicio latam semientiam in curiam tulit oleaginis frondibus