장음표시 사용
231쪽
mus, militudinem quamdam inter res corporeas Interce , dere , cuius ex rebus cognitis verisimiliter de incognitis judicamus. Hanc autem ratiocinandi mrmam vocant hi. Iosophi ana rani id est similitudinem, proportionem: quae
quidem praecipuum est in rebus Physicis fundamentum. Ut autem ex analogia continodius ratiocinemur, quasdam tradiderunt Regulas physici Iuniores, cum contemnendae Inon sunt. Multius ponit octo, i)Miluus autem md eim . a Ne tonus vero 3 tribus tantum legibus rem istam omnelii alafiniri posse sibi persuadet quae plerisiue Philosophis placuerunt, mihi etiam praeter cetera n crotium omne Physicum liquido expedire videntur, si qumdam adjiciantur . Hae sunt hujusmodi I. naruralium non Ares admitti debent, qu- ρ ei Oerae flut V prim leni explicani Mimni. Him reguli, quae setis iis p rspicua, tria omnino P
nit. Alterum, debere causiam id est non pro arbitrio fictam, nee solum possibilem , - : Vere cognitam observationibus plurimis confirmatam . in peccant contra primam partem scholastici, cum a
, densum aquae in antlia ducunt ex horrore vacui. Nam hic horror est quid commenticium, nulloque experimento probatur sed est ipsum me phaenomenon aliis verbis expositum . Peccant etiam Cartessiani, qui omnes naturae itactus tribuunt fluido cuidam infinite divisio , quod cor Pori non resistit is quam matreram subtilam , te aetherem
Vocant . Nam materia iis proprietatibus praedita nullo experimento innititur: immo vero plurimis consitatur, ut suo loco demonstrabimus . Pereant contra mundam trudem Cartesiani , cum hypotheses , ad summum possibiles, pro veriso exploratis obtrudunt. Exemplo fit horologium, cuius inde tum pondere, tum chalybe convoluto , tum motu aquae, tum aliis de caussis moveri potest. Qui igitur aliquod horologium magnum animadversens illic di
i Physic. Om. I. P. I. c. s. a Introdue . ad Uer Phys. Astron Lecto.
232쪽
α. Dc , PHYs Ie Aceret, halybe moveri, rem possibilem quidem adfirmaret, nisi secto periculo, cons ierat interiori mWicatione iudicare ponet, nec a pondere, nec ab aqua, nee ab alia caussa moveri . Alterum , quod ponit, est, ut Lem menti facia fatis Hinc peccant, qui humorum adscensum in tubos exilissimos, quos capulares vocant, tribuunt pressioni, gravitati aeris: nam etsi pondus aeris satis sit exploratum , tamen ex eo ratio reddi non potest earum rerum , quae intubis capillaribus eveniunt. Tertium est, ut in Onstituendo numero eatissarum parci res finius. Cum enim natura rerum a sapientiium archit
esto condita sit, qui non, ut nos, illituri non inutilia ad finem , quem vult, adhibet, sed quam mutim utilia necessaria; ipsa simplex' elegans si necto est ita que super tacuis in hoc ordine rerum non utitur, Qua
cis omnino caussis contenta esse solet. Ex quo tritum jam illud apud Philomphos proverbium: Namur nihil molitur
frustra itemque illud Eri stra fit 3 FWa, quod fieri μυρ
HAEC regula ex superiori constuuitur. Nam si ininus
omnino similes a diversis munis proficisterentur, plures darentur caussis, quam necesse est , contra primam regulam. Ex hoc autem principio recte constituimus, o sim gravitatis corporiam in America, Athica, Asia, eamdem esse ac in Europa causiam inspirationis, i exoritistionis in hes iis, eamdem esse, quae in hominibus. Caute tamen in hac similitudine constituenda nos. g rere debemus e nam occurrunt effertus, qui primo adsperiusimiles videntur, re autem miles non sunt Uelut in Ventis seu varia agitatione aeris qui miles esse, ab eadem caussa proficisci videntur verumtamen cum alii friardi snt , alii calidi ; quidam recta linea 'irent, quidam obliqua, spiralia non prorsus similes runt Propterea non ab eadem caussa dimanare a ripicuum est inore in eius mi u rebus ex adiunctis si circiuinatiuis iudicandum est.
233쪽
evidens est, quam quae maximes quam si tollimus , 'hysica omnis scientia perit. Nam cum corpora omnia, quae in hac rerum universitate sunt , examini subjicere nequea
mus , sed ea tantum, quae nos circumitantu si post longum examen invenimii , corpora huiusnodi alas proprietates habere, quae nec augeri possint, nec inminui crine diim dicamus, reliqua corpora, quae vel in caelum osserunt, vel sub terram conduntur, iisdem proprietatibus praedua esse: velut exi omne resistentia, mobilitare, is retia Nam qua
cumque mutationem in corpus inducere velimus , numquamessiciemus, ut corpus partes non habeat, ut desinat resist Te alteri corpori, ut transferri a loco in locum non possit, ut natura sua aut motum, aut quietem sibi dare queat id est ut omni extensione, soliditate , mobilitate, inertia Privetur: quae corpus a non corpore distinauunt . Voca tu proprietates prima e
Haec eadem regula valet etiam in proprietatibus illis rima, quas vocanti uiarias,' a primis nascuntur, A qum tum minui possunt, tum augeri , ut gravitas ρ-- fitor, ceterae. Sed proportione strvata, sub aliquibus conditionibus , iis quibus tuo loco . Et luee et Nemoni regulis.
, ram accurat mi uique et , euis uenaedi siplinae, sint, religiose sequuntur altera a nemne Eclecticorum, qui, τ' hoc nomine digni sunt, ad isti non mes . Sed ea , trint loco M a repres hesent: em tamen utra- adis
234쪽
qui omnium plausum habent, vel observasione, periclitatione recte instituta. Ti. Usime repetita, zoto fumi , pro merii ad ri debent NI si hanc regulam ponimus , omnino de augmento Physices actum est nemo enim se ipso observationes , tentamenta omnia , quae instituta sunt, capere potest cus totum terrae orbem lustrare quisque deberet sis omnia,
quae ab omnibus Physicis , Mathematicis tam longinquis in locis, idque tanto, studio, impens sint obserarata,
iterum observare , omniaque tentamenta ad examen o care, antequam iis fidem haberet. Propterea Physici omnes libri tamquam inutiles projiciendi Brent. Itaque, aequum est, ut tot viris in periculis faciendis plane contritis, de quorum, iudicio is peritia , diligentia in periclitando ratio nulla dubitandi se offert
fidem habeamus eo magis si plures in eamdem sententiam loquantur. Et etiam aequum est, immo vero omnimode eis Grium, ut evidentiae morali cedamus , existimantes , eos
vere id ipsum, quod scriptum reliquerunt, secisse. Hinc si alidum observationes probatae inveniuntur ab societatibus celebrioribus, vesut Florentina veteri , --dinens, Parisiense, Berotinens, Petropolitani, Mimburge si, uecio, Danica is his similibus , pro certis admitti possunt aquae quidem firmitas ct certitudo etsi tantum mralis sit, tamen ad philomphandum in Physicis rebus pro
6 ca certitudine haberi potest quodammodo. Immo si unus Auctor, cu) accuratio, Wiides omnino cognita sit quique vitam omnem & observando, tentando consumsit , ut Robertus Boylius, Ne tonus, Merhaavius , Stahlius . h. t Generis alitu rem aliquam
a se sepissime laniatam Z in tam esse testantur ratio nulla en, cur de periclitationis aut veritate, aut accutita
235쪽
HAEC Regula ea ipsis re, rationis binibus, q*
Logica indieavimus, apertissime proficiscitur atque mihi praeter ceteras in utilis, necessaria videtur ad illa credibilem illam vim praejudicatarum opinionum, quae Phi-Iosophiam depravant , penitus evertendam . Quare iii Rex prima Regula veluti orollarium deduci possit a tamen: cum non tirones modo, sed ipsime Philosophi studiis comtriti in hoc negotio saepissime labantura erit aliquod ope -- pretium eam accuratius explanare.
Ratio autem est. Nam cum Physiciis non ex re trus msbus subjestis de insensilibus iudicare quia coli mutur, ideo illas abstractas tum misphysicas, tum e metricas, quae nullis observationibus , s experimentis o firmari ponunt, imum quae Dicte in k olubra attonibus Usis repugnant omnino ad res Physicas inducenda es
inportunas non enim res naturales ex nostris i deis comis Pon 3 sed contra deae nostrae ex ipsis phaenomenis c ceristis is perspicuis derivari debent . Quod si phaenomena sunt explorata , tum quidem ut eorum rationes, a Pr Portiones ostendantur , principiis abstractis uti rectissima
Possumus, non illis quidem ex ingenio consistis , sed ex ipsis initimiae obseraratione ductis. 1. Peccant in primam partem Lesbiiixiani, eum που- da suas in rerum naturam tali ratione inducere conantur:
sensa ex simplicibu ne extensis, nec figuratu omponatur, necesse est. Nam etsi prima proposui certa quadam c limia lata acceptione sit vera tamen generatim sumta est falsa Nempe verum est , dari simplex camparate ad compositum et nisum tamen est , dari si is in M. Alio modo e verum est , compositum etapbysicum ex simplicibus componi esu est compositum Physicum coloreum ex si licia bus
236쪽
Μetaphysicum, sed Physicum, quod cor materia ab omnibus nominatur, examinent ac explorent , corporis a tem praeeipua proprietas sit ex ' si rara, sine qua nubium corpus m dico esse , sed ne cogitari quidem potest figurae vero natura fit abere parem soleram. amo relinquitur, conlpositum Physicum semper habere partes. Ergo ex composito elaphysico ad Physieum nihil omnino effici potest . Ergo ex deismet hysicis ad res Phy-seas eodem modo inducendas argumentari non licet. P
tius illi e contrario inserre debebant cir is proprieta est, esse extensum, e si ιratum. Sed eorpus quantumlibet aestuum semper est coum ergo quantumhbet ex rura Ie ero Hen in Θ Murauim hoc es semper habes partes secus mimina fim naturam corporis omismet ,ο -- niri σι που fieri, potest. Igitur ut Glimiai ni aliquid incerent,pro murius illabebant, idque vel ratione emicua a sensibus proficta,
vel ciuem ratione tali , quae ex perspiciu erideriter μα- turr . dari posse corpus , et exin μή, quod vim fit exten- - , nec oratum . . dari posse rem nec extensum, ne AEt ratam , quae adita heri rei simili, extensionem, mconstituat. Dum autem id non etficiunt, quod pro o non essicient , semper de paralogismo postulantur Propterea quod id tamquam verum ponunt, quod vel ipsis stnsibus refutatur deinde ua a composito eisphysico ad Phy
να-νt-α in senariam eae, item non agno est. II. Pere ait in secumiam ruitem hyso illi, qui argu menta quaedam athematica ad res nymia quasi obtortis, no fle stere conantur: quorum aliquot exempla dabimus.
t. tomistae, ut uneta Mnonica excludant a compo 'sitione corporis, argumentantur hoc modo. Demonstra. tum in Geometria est, quamcumque lineam dividi pos, is in partes aequales tum diagonalem quadrati esse maiorem lineis e latere ad latus ductis, stu quolibet Iari terer item ex duobus circulis concentricis exteriorem Lis se maiorem interiori Ged hae demonstrationes lauarent,
M . Anonis sententia eam vera ergo Minor constat. --m si linea ex undecim minctis constaret, dividi non
237쪽
, mim ducas, hae designabunt totidem puncta in circulo, interiori. ergo inditque circulus aequabitur . sed haec sunt , ista ergo' illud. MVerum haec argumentandi ratio nihil incit . Nam -- sum, linea , ' His circulus, ceteraque, ut a Geometris considerantur, sunt ideae abstractae a materia, quae reapis
nusquam tali modo sunt. Nusiluam enim exsistit punctum sne partibusci nec linea , quae constet ex talibus unetis aut quae sit tantum longitudo, sine aliqua latitudines nec circulus , cuius peripheria vel ex punctis , vel ex lineis huiusmodi constet, alia hujus generis , me in ore sunt Geometrarum. Propterea nullum ex iis argamentum duci
potest ad res Physica eodem modo inducendas. Nam id esset ab idea abstracta ad concistam, ut vomist, argume
nune repugnante, sellax arsumentandi genus est. Dices . Ultima ruperficies ubi lapia; vel eonfiderati potest verrus cubum, vel ultra cubum versus aera . Hirrum modo, habet quidem profunditatem si altero modo, earet profunditate, aliter non esset ultima , ut ponitur. Similiter termiuus superficiei, nempe linea , si confidereis tu versus ubum, habet quamdam latitudinem: sin a m M versus aera, nullam habet latitudinem . Eodem modo considerari debet terminus lineae, nempe punctum. Ergore vera datur superficies, li a A punctum , ut ametris concipiuntur sed , concess antecedente, negamus eoinquet s. Nam consideratio illa superficiei versus aerata est quainam abstr mometaphyso, Que nulla pacto Heu, ut esse re possit
eo modo , quo consideratur numquam enim superficies Mne altitudine depressa, seu profunditate exsistere potest. Nam quemadmodum figura quadrata cubi fine ubo esse non potest, quia est modus ubi, qui modus re vera est ipsemet cubus ita superficies ubi line ubo esse non te , quia est modus corporis cubie , id est reapse idem cubus. Et quamquam alii alio modo appellent, re tamen
238쪽
Dx RE HYsICA hypothest illae Geometrarum sunt ideae abstractae , .merae mones , quae nusiluam eo possunt . Ergo nihil ex iis ad res Physica eodem modo inducendas colligi potest: nam id esset argumentari ab re abstracta ad Physicam, . . in secundum quid ad se uiter , quod est Lilacia It Mndant , infinitum in re finita contineri posse,
se ratiocinantur . , Sit circulusci hic est magnitudo finita; M in eo poni pomunt punctamathematica numero infinitar, a quolibet uil to ad punctum duci potest linea . ergo infinitae erunt illeae in circulo, atque inter lineas interisceptae superficies infinitara ideoque infinixum Potest con . - tineri a finito. M a
eritin si animadvertemit, e in ideo abstractis. quae reapse tali modo esse non possunt iplane cognoscerentime in circui Disoni se uno in Hii ; nec a radi in γυ--- pisse tala Imeas, ns fictione quadam mentis:&, quod input est , nec infinitum misomnino finiri me, aut
quasi nitum cogitarit nam haec verba mutuo sera struunt is sunt contradictoria . Propterea cognoscerent, is argumentari ab deis, quae non nisi abstracte sunt verae, ad res Physicas, quae abstra ictionem omnem respuunt hoc est se argunrentari a dicto fecundiana quid ad simpliciter, seu
si meto genere ad aliud quod sophisma a latiissim patet, magnoppre a uicis reprehenditur i. At his i Geometra nostri bene concipiunt stris ab frui infinitas, alias aliis tum maiores , tum minores Sed id est, quod nos negamus . Fingunt illi quidem haec,' alia luimodi, ut brevius ac facilius rationein reddant graim rerum, quas sibi demonstrandas proponunt:
sed re vera nec ita concipiunt, nec mente insermare pos sunt: non enim infinitum mente compleidit potest. Quare ut Geometrae dum cogitant punictum fine partibus, Ibneam sine latitudine, superficiem sine crassitudine, non inde insertur ejus moli res eodem modo exsistere, aut exsist
x posseu sed omnes intelligunt dςmonstrauonum fabricam
damim at tu inlustraMartim grati dicta esse , reapse vero multo aliter se habere; sic dum cogitan peripheriam circuli ex infinixis lineis infinite pararis . stantem, A vii
239쪽
eis emeentricis seriem infinitam tum quadratorum, tum cuborum sibi succedentium; huius generis alia 3
non inde cogere debemus, eiusmodi negotia reapse ac e dem ma loci habere sed illud tantum ingeniose haec a que commode excogitata est at demonstrationes ipsas tumbressius, tum clarius compingendas . Quare nihil est , cur nobis objiciant magna nomina Geometrarum nam haecessicere non Omunt, ut contradictoria unasini Porro si deae abstracta Geometrarum re vera exsisterent, contradictoria
vera viniit scilicet punctum non haberet partes, linea n. nisu eret latitudinem, superficies non haberet crassitudinem, ut ponitur ' rursum haberent , quia ex his corpus comstitueretur, quod sine latitudine, crassitudine fieri non potest . Similiter linea infinite exigua non haberet longitudinem , ut ponunt insimul haberet, quia sine aliqua longitudine ne luit constitere demonstratio Geometrarum actostendendas proprietates aliquas circuli, sphaerae cylindri, coni, ceterorumque . 1 Proinde Geometris ideas abstraetas 3 relin-
a I. Ut ostendant , avrea n circuti esse aequalem tri-x- facto ex peripheria QMii basi, e ratisi Histi tuaine; eo demet circurum quasi obmirum Uiii ι mittera m , in tui rivi a divisum, quo sum latera. a. ut ostendant, tangentem circuit avulum inserit exiguum euo peripheria circuti iis
cerea concipiunt eis si miseluti obronum infinitorum laterum 3 tangentem vero velati unum ex his infinitis Iairaritas prolongatum, quod eum latere vicino facit angulum . . Ut exponant, quan tu sit oboae foliditas , concipiunt superficiem convexam diu fum in to preticuLis ita parvas, ut infimite accedant ad spem
Hiem lanam , quae articulae sint bases totis ramidum , quae in centro phaetae desinam . . Ut demonstrent, qualis sit super-sseisi coni, concipiunt conum quasi diramidem infinitora m late. mm, quae ora tamdem is superficiem conse eam a finam m. Nempe in his ea in con 'in lineaM eircuitiorem elutim hymnum infinitorum laterum rectorum eum erode Ust circu-Ium, considerant illius peripheriam veluti continue e mam, id es nullis rectis lineis consta tem eodem modo in aliis eis. ειο si obicias , secun tam elementum rectum circuli eum primo elemento recto roducto tam facere duas linea rectas
240쪽
α1 Dηκα Puus rea relinquentes , res Physica firmis peripleuis rationibus probare e confirmare debemus. fatium scidis a tangente, meisma Desse posse qualem am
mino fit almin. Sin imis Myscias, merba in infiniis laiso in cirram, infinitae superficies in s resiste tin, si re -- ni - infinitum , esse Muraincentiari sin autem Aenisvem lineam , T sverficiem parvi nam δε pro Mintinum imam vinonem minet iam es ore posse, ut linea amisma recta σD meis paruissima et o non sint tales, id es lia a curva, hine fiat recta . sin/Iiter si nonas angula infinite obtusos iis
Arono nisi torum lat 'um . re vera sim cant infinitum esse contraceentia: M autem si meant vario angula a minia
mi lineis facto , en e esse avula rectilineos, ideoque a quo Iibet angula res/lineo mensisrabiles o, quod inde sequitur angulam extoreum poli' ni factum a tangente circuli esse item
nu incutis maior me rarentur, quia non hasere teri eriam Minxtinue inma sequatur ne e est , ut fi dia irem I in eodem puncto tantant rectam , peripseria matre disidaram lan rect i uri factum a tangente, o re beria minori Λ NIre n olbietas , hae latera infinite parvari etiam mi pro minori-us quocumque a signabili latere , nullam emt- quantitatem alereu ideoque necis de eomparasis interne a litis aliquis eret a nisi quod idem , atque eadem demus de avulis infinite premis dicere debemus . Si haec im
nara primum raehunt te, is ueluti Minnem non recte in ii tum m steriis calculi infinite si malis Arae se eontemnor: dei de Ham nt, bis ---esonibus a fallaciis emerii m. An praeeumn inventum , ae si res omnes Mathemattea utilis ruor . . d it tu diem in falsa ne esse tan praeclara ma-