Syntagma Romani Juris AC Patrii

291쪽

28a ontagm.Romoris, ac PatriLib.ILTit.XX. ignorarit: alias praesumi non debet, redemptione alienae rei heredem suum gravare voluisse quempiam Lo7. 8. F. de Gutri tem Quapropter, si' de testatoris scientia dubitetur, nisi secus rerum adjuncta suadeant , legatarius probare debet , t statorem non ignotasse, rem alienam esse , cum praesertim alias probandi necessitas incumbat actori d. h. 4. b. t. Ceterum , cum deiuncti voluntatem implare cogatur heres , potiori jure rem ipsius heredis testator legare poterit , licet eam suam existimet t. 67. 8. F. de leg. 2. Ea i

men in specie, si plures heredes suerint, damnuM haud lalidum heres sentiet rem suam praestare jussus, sed singuli pro portione hereditaria ratam pretii heredi damnato solvent l. I. C. s cera.

UI. Rursus, si cui res propria legetur, & quae in ejus pleno sit jure , inutile legatum erit: quod

enim cujusquam est, ejus amplius fieri nequit, Maliunde ejusdem rei dominium ex pluribus causis nemo sibi parare potest 2 3. 4 22. Fia acqu. ps. Proinde , si testator rem propriam amico leget . suam eam existimans, inutile legatum erit h. Io.ώ. t. Cum igitur, ejusmodi re legata , inutile legatum sit testamenti tempore, liuet tempore momtis ea distracta a legatario fuerit , adhuc inutile legatum existimabitur. Nam in legatis etiam te ρος mortis cum testamenti tempore fictione juria conjungi debet. Quapropter ex regula Catonianλquae legata non valerent, si testator decessisse ponatur testamenti tempore, ea inutilia adhuc erunt, quocumque tempore testator obeat LI. F. de rem' Catan. Id ipsum tamen intellige, nis res sub comditione legata fuerit ; nam ad legatum conditio,

292쪽

nale regula Catoniana non pertinet L penula. F. eod. Quod si testator rem legatarii falso crediderit, cum plus, quod in veritate , quam quod in opinione in , valere debeat , legatum non vitiatur. Generatim enim quoties res sita quasi aliena tagatur , utile legatum existimabitur, quia lavem dum voluntati defuncti, quae exitum habere queat D. eod. I). VII. Quod si legatarius , antequam res aliena ab herede praestetur, ejus dominium nactus fuerit, distingui quidem oportet , utrum ex causa lucratuva , an onerosa eam fuerit adeptus. Si enim nactus rem suerit ex onerosa causa , veluti empti ne, cum ei, cui pretium abest, res ipsa videatur abesse , rei legatae pretium petere ab herede eotest : sin rem adeptus ex causa lucrativa fuerit , nihil potest ex testamento petere , cum duae lincrativae causae in eamdem rem, & personam concurrere nequeant g. 6. h. E. . L 1 . F. de obt

i Opportunum hic suerit advertere d. f. rr. libra . riorum fortasse vitio , ne quid inclementius in Triboni num statuam , in mendo cubare. Quae enim ratio primae ispeciei affertur , plus -υς , quod in veritate est, quam quod in opinione, prorsus inepta foret, si locum retineat, quem ei addicunt vulgati codices r quasi vero legatum consistere nequeat, si re vera res sit aliena. Proinde posterioris speciei ratio eoassari priori debet ἔ prioris ver speciei ratio nonnisi posteriori convenire potest. Ita igitur restituendum existimarim totum illud institutionum caput . Si quis rem suam as alienam is verit , valet legatum, quia exitum voluntas defuncti habere putes. Sedes legatari; esse putavit, valere constat. Nam plus valet, quod in viritate est , quam quod in opinione. Hanc ego lectionem miror hactenus praemonstrasse ne ἰnςM.

293쪽

284 Ontagm.Rom. Juris, ac Patr.LibaLTit. . oe a I. Cum igitur legati causa lucrativa sit , si cui res eadem duorum testamento legetur, ubi

ex alterutrius testamento rem obtinuerit, ex testamento alterius ne pretium quidem recte postu- Iabit d. f. s. h. t. Quod enim Iurisconsultus ait in L 34. g. a. ff. de Di I. in ea specie bis peti posse, id procedet tandem , si ex priori testamento non res ipsa, sed ejus aestimatio praestita ab herede fuerit. Qui enim aestimationem habet, rem ipsam non videtur habere t. 88. F. de verb. AN. Quod si quis rem partim ex onerosa , partim CX

lucrativa causa fuerit adeptus, quatenus ex causa

onerosa possidet , pretium recte postulabit t. 82. F..de lem I. Hinc, si cui legatum fuerit praedium alienum, ejusque proprietatem, ususructu deducto,

emerit, licet cum proprietate consolidatus mox usust ructus suerit , totum praedium ex testamento petere non prohibetur β. o. h. t. Neque credaS, in ea speciς legataritimis videri plus petere, cum nudam tantum proprietatem emerit, usumfructum vero quassierit ex lucrativa causa: ususfructus enim in ejusmodi petitione locum servi tutis obtinet. Proeinde mentio ususfructus omissa non magis legat rio obesse debet , quam et , qui standum petens servitutis impositae non meminerit. Ceterum ut

epe alias actoris intentio judicis ossicio temperatur, ita hic, ubi heres ostenderit , usumfructum adlegatarium gratuito pervenisse, id tantum legatario judex praulari jubebit, quanti, deducto usui ructu, laret nuda proprietas l. 8a. a. β. de te . I. VIII. Quid si res legata alienata ab ipso testatore fuerit λ Equidem si necessitati obsequutus rem testator distraxerit, legatum adhuc prinari debet, quia praesumi non potest, alienationem initam ad

294쪽

De Doth. hvsimendi legati causa. Sin rem ultro testator alionant , legatum peti non potest , quia adimen- .

di animus ex voluntaria alienatione praefirmitu Ia. kt. Ea autem in specie legatum adeo co Tuit , ut, re etiam a testatore redempta legatuisti non convalescat de adire legat. At verosi pignoris, aut hypothecae causa res creditori obligata legata fuerit, eam luere debet heres, non legatarius , modo deiunctus rem obligatam esse non ignorarit. Quod si hypothecae nexum testator nesciverit, consistet adhuc legatum ; verum a legatario res tui debet s. h. t. Id ipsum tamen intellige, modo ne aes alienum exaequet rei pretium.

Neque enim quispiam praesumi debet , inutili legato legatarium ludificari velle. Vid. Vinn. ad d.

g. s. h. t. . . . . -

IX. Porro legari a testatore possimi non solum res corporales, sed incorporales etiam ς ejusmodi sunt servitutes, nomina, actiones, pignora.

Nomina vero dupliciter legari possunt. Primo siquis debitori leget, quod sibi debetur : deinde si

leget testator creditori suo, quod ipse debet. Prius illud legatum tiberationis dicitur g. I g. b. t. Si mjusmodi tamen legatum fuerit, non eam liberationem parit, qualis per solutionem, aut accepti lationem contingit , sed quae in eventu tantum obtinetur 4 Debitor enim , cui liberatio legata fuerit , ' juris quidem rigore, testatore mortuo, conveniri adhuc ab herede potest ; tantum conventus doli excepti nem habet , aut non lacessitus etiam ultro heredem convenire poterit, ut se per accepti lationem liberet

L 3. F. de liber. teg. Quod si creditori suo, quod debet, quis leget, valet quidem legatum, si plus

in legato sit, quam in debito ἱ veluti si pure lega-

295쪽

ras Onragm.Rom)uris, ac Pare.Lib. IITit. . tum fuerit, quod sub conditione, aut in diem do. hetur : si plus in legato non sit , inutile legatum erit ε. I An oe l. 2ς. F. de leg. I. Quid si creditori legetur , cui a testatore nil debeatur J Summa quidem haud adjecta, legatum inutile pronun- Ciavere veteres i. 7s. ff. de leg. I. eadem adjecta tamen , quatenus rebctum foret, legatum utile censuerunt. Scilicet ut ob salsam demonstrationem legatum vitiari negarunt alias, ita in praesenti specie causae desectum salsae demonstrationis jure cem

seri voluerunt l. as. ff. de liberi lem Hinc si do. tem maritus indotatae mulieri leget , summa din- gnata quidem, utile legatum erit ; sin minus, ab uxore nil peti potest 1 s. h. t. X. Raptim hic quoque videndum de legato generis, & optionis, de quibus Imperator g. 22.o' seqv. h. r. Principio genus passim in jure dici, tur, quod logici speciem vocare amant, & induvidua sub se plura complectitur'; quemadmodum& a logicisserecedentes speciem Iurisconsulti vocant rem certam, ac numero definitam, & quod indiυiduum filii logicorum appellant. Utile amtem generis legatum erit, modo genus definitum, di Iurisconsultorum sit , veluti servus , equus22. h. t. Nam si generatim animal relictum sue. rit . derisorium legatum videbitur, eoque Vel minsta tradenda heres defungi poterit. Quin, & sum do generatim legato , nullum legatum esse Papinianus scribit t. 6ρ. f. 4. de juri dot. Cum enim

quaelibet fundi portio fundus dici queat L oo. A.

de verb. fign. vel una gleba praestanda legatarium heres lacile posset eludere. Verum in ea specie nostrorum temporum aequitas suadere videtur, saltem si plura praedia in hereditate fuerint , ut em

296쪽

rum aliquod legatario detur arg. l.7I. fide te . I. Quod ii non genus simpliciter legatum fuerit, sed electio libera ex omnibus sub genere speciebus, optio legari dicitur. Ejusmodi legatum olim conditionem habere censebatur , se te narius vismus optasset. Eo igitur ante electionem obeunte , ad heredem legatum non transmittebatur. Uerum secus Iustiniano placuit, qui ejusmodi legatum purum haberi jussit. Proinde hodie, si lagatarius non optarit vivus , ejus heres eligere non prohibetur

XI. Nondum hinc abire me sinunt interpretes . Illud enim hic definiatur , Oportet , heredi ne, an legatarii damno res legata pereat. Sane cum uitas jubeat, factum proprium cuique niacere, quacumque culpa heredis res legata intercidat, heredis damno peribit l. 87. h. penula. F. de te . I. Recte autem ult. loc. cit. Jurisconsultus obtinere idem pronunciat, si in praestando legato heres moram admiserit: siquidem si legatarius rem in tempore accepisset , ea sortasse alienata, poterat damnum effugere. Quod sit sine heredis culpa, uel mora, res intercidisse dicatur, eam legatario perire placuit f. I 5. h. t. Sed & in ea specie si rei legatae pars tantum perierit, quod superest, a legatario vindicari poterit. Re enim solida legata ,singulae ejus partes legatae videntur, idque exemplo gregis ad unam ovem redacti declarat Tribonianus I 8. h. t. Secus tamen de iis est , qua; non unum corpus constituunt , & quorum alte, Tum principale fuerit , alterum accessionis vice fungatur. Perempta enim re principali , quae lo- cum accessionis obtinent, a legatario uindicari ne

queunt l. a. ii de pecul. lea. Ita quidem , seDVO

297쪽

188 Syntagm,Rom Juris, ac PatriLib.ILTit. . vo mortuo , peculii legatum extinguitur , R , pereunte penu legata , vasa peti non possunt La. 6 de pen. te . Idem recte assirmat Iustinianus de fundo cum instrumento legato : fundo enim distracto , instrumenti legatum extinguitur I7. h. t. Quod tamen addit , de fundo instrudio legato idem obtinere oportere, in eo qui dem Iurisconsulti veteres dissenore videntur: neque enim desuerunt, qui existimarent, in ea sp, cie quaestionem voluntatis institui posse, quassi utrumque legatum principale soret , & a fundo instrumentum separatim legatum existimandum esset. Uid. Vinn. ad d. g. I . h. t. & Ulric. Hub. in prael. eod. β. I s. Utcumque id erit, quae de legato intercidente diximus, intelligenda sunt , si res imterciderit testatore superstite. Si enim res pereat, testatore jam mortuo , cum legati dies statim cedat a testatoris obitu , quodcumque ex eo supe

erit , seu illud accessio , seu principale sit , recte

vindicabitur l. I 2.1f. de pecul. DX.

XII. Quod ad personas , quibus legari potest,

eas facile definieris . Generatim enim, qui testamentL factionem habent, seu capere ex alieno testamento possunt , eis recte legabitur: contra qui testamenti factione carent, eis legari non poterit et . At. Ejusmodi non peregrini tantum, quique ex lege Papia jure capiundi carebant, sed incertae quinque personae censebantur olim. Cum enim legata ex testatoris benevolentia proficisci viderentur, nubia quidem benevolentia testator credebatur complecti posse personas , quas incerto sibi intellectu sisteret contra juris regulam, quae extrema judicia certo consilio regi oportere statuebat Ulp. fragm. 22. 7..Hinc, rigore juris civilis inspecto, postumi saltem

298쪽

ne lagatis. 289i saltem alieni non solum institui , sed & legata ca-

pere vetabantur 26. b. t. Uerum enimvero in-

dignatus Iustinianus hanc juris scrupulositatem ibi herius testatorum arbitrium coercere , personaruml incertitudinem legatis , aut institutionibus obesset vetuit, si quandocumque de persona certo conflai re posset ε. et . b. t. Quod ad monachos, ii capien- di jus in Regno dudum habuerunt , si in Mona: sterio professi sorent, quod acquirere in communi posset tantum ex recepta regula rei legatae domunium Monasterio quaerebatur. Cum tamen apud nos hodie Monasteria , & cetera loca , quae pia vocant , res soli acquirere nequeant , eas saltem capiundi jure monachi hodie destituuntur , licet vota nuncuparint in Monasterio , quod ante Regias ea de re literas solidum capere non vet, retur. Conser , quae supra praecepimus sub tinde ber. inst. q. 4. Actum agere hic ego nolim. XIII. Quod ad jus accrescendi, id in heredibus quidem necessario admisere Prudentes . Cum enim testatum & intestatum inter naturalis veluti pugna videretur esse, coherede deficiente , partem vacantem hereditatis necessario scriptis hermdibus accrescere oportebat, ne, si legitimis ea deferretur , contra juris regulas partim testatus , partim intestatus videretur decessisse quispiam . Licet autem ratio eadem in legata non caderet , deficientem i, men legati partem in hereditate subsidere noluerei veteres, quia, decerpto semel ex hereditate legato, i praesumpta testatoris voluntas legatariis potius ,s quam heredi favere credebatur. Ita quidem interi collegatarios etiam jus accrescendi ex jure conjurui ctionis evaluit . Conjunctim autem tripliciter i i gari potest ., Quidam enim re ρο υerbis conjuncti Tom. LI. T di.

299쪽

lapo Dntag. Rom. Iuris, ae patri Ub.LI. T LXMdisuntur: quidam re tantum quidam verbis dum. taxat. Re & verbis conjuncti censentur, quibus, partibus non distinctis, eadem res eadem oratione legatur; veluti Titio, oe moto fundum Cornm ianum do, lego. Re conjuncti existimantur, quibus res quidem eadem, sed diversa oratione legatur ἔveluti Titio fundum Cornelianum do , tego e ma-vio eumdem fundum Cornelianum do, lego. Hi &disiundii aliquando dicuntur in jure, quia diversa oratione vocantur ι. I. 3. F. decus usin accresci Verbis denique cun juncti putantur, quibus res qui dem legatur eadem, sed partibus distinctis, & quae mente tantum intelliguntur; veluti Titio . oe Mivio fundam Cornelianum do, tego aequis partis

bus. Inter eos omnes ius accrescendi obtinet 1ine discrimine, neque ego video, cur post GOveanum de iure ac refc. n. 26. quidam verbis tantum comjunitis id juris abjudicent contra apertam Pauli sententiam in ι. 8 .F. de Ieg. 3. Ceterum lege quidem Papia ad locupletandum aerarium jus accrescendi valde fuit accisum Heinnecc. ad i. Pap. 3. II. cum tamen idem omnino restitutum a Iustinia. no fuerit L un. C. de ead. tou. qui hodie illud servandum negant, juris inscitiam crassiorem proedunt .

XIV. Ius autem accrescendi definiri eum Cn. iacio potest in parariti. de in m accr. ius uanc, scendae, aut retinendae partis eius, qui non comeurrit , vel concurrere desit. Uerba minciscendae, aut retinendae duplex jus, accrescendi scilicet, di non decrescendi , designant. Nam re quidem &verbis, aut verbis tantum conjunctis, altero non Concurrente, re vera videtur legatum acaciscere :ab initio enim pars sua cuique in ejusmodi legatis

300쪽

tis relicta intelligitur. Contra re tantum conjunoctis , Metio non concurrente, legatum potiuS non decrescit, cum ab initio legatum videatur cuique solidum , ut rationes init imperator iu d. t. uu. C. de cad. tolt. Sed subtilitate ista tute carere licet , cum re vera conjuncti omnes ab initio iatotum, & partes habeant: potius adverti velim , re quidem conjunctos, licet invitos, deficientis poditionem nancisci sine onere, si quod conjuncto tu rit appositum contra reliquis conjunctis, licet volentibus, cum onere tamen sociis iapposito legatum a crescere d. l. Mn. q. I I. C. de cad. xoII. Id inde sectum videtur, quia re conjunctis apertius solidum relinquitur ab initio, quam ut onere ceteris imposito minui

illud oporteat. Postrema definitionis verba discrimen indigitant, quod inter legatum proprietatis, & usus- fructus in jure accrescendi versatur . Primo enim rei proprietate legata , jus accrescendi , testatore mortuo , statim extinguitur , & quisque partem

suam ad heredes transmittit. Secus in usustuctu est: eo enim legato pluribus uno deficiente, pars V cans neque in heredem transit , neque cum prinprietate consolidatur, sed conjunctis accrescit t. i. de Uufr. accrest. Deinde proprietate legata, qui partem suam aut ab initio non agnovit, auti amisit agnitam , jus accrescendi non habet ; at . usus ructu legato , qui partem suam vel ab initioi non agnouit, aut amisit agnitam, accrescendi jure' non caret l. 1 o. is eod. Eam juris diversitatem im: de repetit Ulpianus in d. l. I. g. F. eod. quia ny fructus quotidie coustituitur, o lexatur, non, ut proprietas, eo solo tempore, quo tegatur. Vid.' quae supra praevertimus de Uufr. D. Ceterum illud hodie cum in usustuctu, tum in proprieta-