장음표시 사용
71쪽
hitans confirmare possum ea misceri,parari,impendere reipublicae,quae qui reliquerit,nullo modo mihi quidem decsptus esse uideatur. Quid est enim iam non modo pudori,probitati,uirtuti,rectis studiis,bonis artibus,sed om. nino libertati ac saluti locicnon mehercule quenquam audiui hoc grauissimore pestilentissimo anno adolescentulum aut puerum mortuum,qui mihi noa diis immortalibus ereptus ex his miseriis,aim ex iniquissima condicione uio
, bid. . . . ciuitast tibi unum hoc detrahi potest,ne quid hiβν qμψδ 'U'
sti mali putes contigisse,permultum erit ex moerore tuo diminutum. Relinoquetur enim simplex illa iam cura doloris tui,quae non cum illis communica hitur,sed ad teipsum proprie reseretur.in qua no est iam grauitatis & sapienγtiae tuae,quam tu puero praestitisti, ferre immoderatius casum incommodo rum tuorum,qui sit ab eorum,quos dilexeris, miseria malo seiunctus. Eteonim eum semper te,& priuatis in rebus,& publicis praestiti iti tuenda tibi ut sit grauitas,& constantiae seruiendum. Nam quod allatura est ipsa diuturnio
tiam debemus. Etenim ii nulla fuit unquam liberis amisssis tam imbecillo mullier animo,qus non aliquando lugendi modii secerit: certe nos quod est dies allatura,id consilio ante serre debemus: neo expectare temporis medicina. quam reprssentare ratione possimus. His ego literis si quid prosecissem, exi stimabam optandum quiddam me esse assecutum. sin minus sortevaluissent,
officio tamen esse functum beneuolentissimi at amicissimi: quem me tibi 3c fuisse semper existimes uelim,d futurum esse confidas.
M. CICERO S. D. P. SESTIO P. F.
On obliuione amicitiae nostrae neque intermissione consuetudis nis meae, superioribus temporibus ad te nullas literas misi: sed quod priora tempora in ruinis reipublicς nostris iacuerunt,posteriora autem me a seribendo tuis iniustissimis at* acerbissimis incommodis retardarunt. Cum uero & interuallu iam satis longum fuisset;& tuam uirtutem animi mangitudinem diligentius essem mecum recordatus,non putaui esse clienum institutis meis hsc ad te scribere.Ego te P. Sesti,& primis temporibus illis, quibus in inuidiam absens,& in crimen uocabastre,desendi:& cum in tui familiarissimi iudicio ac periculo tuum crimen cono iungeretur,ut potui accuratissime te tuam* causam tutatus sum:& proxime recenti aduentu meo cum rem aliter institutam ostendissem,ac mihi placuissset si assuissem tamen nulla re saluti tuae defui.cum eo tempore inuidia ansnonae inimici non solum tui,uerumetiam amicorum tuorum,iniquitas totius iudic a multa alia reipublics uitia plus quam causa ipsa ueritast ualuissent, Publio tuo nem opera,neque consilio,neque labore,nem gratia,neo resti monio defui. Quamobrem omnibus ossiciis amicitiae diligenter a me sanocte* seruatis,ne hoc quidem praetermittendum esse duxi,te ut hortarer rostgarem*,ut & hominem te 8c uirum esse meminisses: id est ut & communem incertum* casum,quem neque uitare quisquam nostrum,nee praestare uti opacto potest,sapienter ferres:& doIori sortiter ac sortunae restares. cogitast .res M in nostra ciuitate,& in caeteris,quae rerum potitae sunt multis iam sesimis atque optimis uiris iniustis iudicηs taleis casus incidisse. Illud utina ne
72쪽
uere scribere ea te republica carere,in qua neminem pruderatem hominem
res ulla desectet. De tuo autem filio uereor,ne si nihil ad te scripserim, debiturius uirtuti uidear testimonium no caepisse: sin autem omnia quς sentio per scripserim ne refricem meis literis desiderium ac dolorem tuum. Sed tamen prudentissime facies,si illius pietatem,uirtutem, industriam, ubicunque eris,
tuam esse,tecum esse duces.Nec enim minus nostra sunt,quae animo compleoctimur,quis, quae oculis intuemur. Quamobre & illius eximia uirtus, sumomus in te amor,magnae tibi consolationi debet esse, S nos caeteri qui te non ex fortuna,sed ex uirtute tua pendimus,semper* pendemus:&maxime animi tui conscientia,cum tibi nihil merito accidisse reputabis,& illud adiunges. Homines sapienteis turpitudine non casu,& delidio suo non esiorum iniuria commoueri. Ego&memoria nostrae ueteris amicitiae,& uirtute at in obseruantia filii tui monitus,nullo loco deero neque ad consolandum, neque
ad leuandum fortunam tuam.Tu si quid ad me sorte scripseris, perficiam, ne te frustra sci ipsisse arbitrere.
T si egomet,qui te consolari cupio,consolandus ipse sum,propte
rea, quΘd nullam rem grauius tuli iamdu, quam incommodum tuum: tamen te magnopere non hortor solum,sed etiam pro amore nostro rogo atworo,te colligas, uirum prebeas:& qua cono
dicione omnes homines,& quibus temporibus nati simus,cogites. Plus tibi uirtus tua dedit,quam fortuna abstulit.propterea quod adeptus es,quod nosnulti homines noui: amisisti quae plurimi homines nobilissimi. Ea denique uidetur condicio impendere legum, iudiciorunt,temporum, ut optime adiit cum eo uideatur esse, qui quam leuissima poena ab hac rep.discesserit. Tu ueoxo,qui & fortunas & liberos habeas,& nos caeteros* necesssitudine & bene uolentia tecum coniunctissimos: quum ψ magnam facultatem sis habiturus nobiscum & cum omnibus tuis uiuendi:& cum unu sit iudicium ex tam multis, quod reprehendatur,ut quod una sententia ea* dubia, potentiae alicuius condonatum existimetur: omnibus his de causis, debes istam molestiam quam lenissime serre. Meus animus erit in te liberos tuos semper, quem tu
CICERO RUFO. T si mihi nunquam dubium fuit. quin tibi essem carissimus, tamecotidie magis id perspicio: extat* id, quod mihi ostenderas quisbusdam literis hoc te studiosiorem in me colendo lare, quam in prouincia fuistes etsi meo iudicio nihil ad tuum prouinciale officium addi potest quo liberius iudicium esse posset tuum. Itaque me & supe
riores literae tuae admodum delecitauerunt,quibus & expectatum meum adsuentum abs te amanter uideba,& cum aliter res cecidisset ac putasses, te meo. consilio magnopere esse laetatum:& his proximis literis magnum caepi seu
istum & iudic a & osticii tui.iudicij,quὀd intelligo te, id quod omnes sortes ac boni uiri facere debent nihil putare utile esse,nisi quod rectu honestum sit:officia, qudd te mecum,quodcun* caepissem consilii, polliceris fore.quo ne* mihi gratius,ne ut ego arbitror tibi honestius esse quicquam potest.
73쪽
i Mihi consilium captum iamdiu est,de quo ad te non quo celandus esses, nithil scripsi antea.sed quia communicatio consilη rati tempore, quasi quaedam admonitio uidetur esse officii, uel potius efflagitatio ad coeundam societat vel periculi,uel Iaboris.Cum uero ea tua sit uoluntes,humanitas, beneuolenotia erga me,libenter amplector talem animum: sed ita non enim dimitta pudorem in rogando meum si seceris id quod ostendis,magnam habebo gra tiam: si non teceris,ignoscam.& alterum timori, alterum mihi te negare non potuisse arbitrabor. E st enim res professio maxima.quid rectum sit apparet: quid expediat,obscurum est.ita tamen, ut si nos ii simus quiesse debemus, id est studio digni ac literis nostris, dubitare non possimus, quin ea maxime conducant,quae sunt rediissima. uare tu si simul placebit, statim ad me ue. nies: sin idem placebit,atque eodem,nec continuo poterit, omnia tibi ut no ta sint faciam. Quicquid statueris, te mihi amicum: sin id,quod opto,etiam
amicissimum iudicabo. CICERO Rupo
Uo modo potuissem, te conuenissem,st eo,quo constitueras,uenire uoluisses. Quare etsi mei commodi causa commouere me nos luisti,tamen ita existimes uelim,me antelaturilsuisse, si ad me mississes,uoluntatem tuam commodo meo. Ad ea quae scripsisti,commodius equidem possem de singulis ad te rebus scribere,si M.Tullius scriba meus adesset: a quo mihi exploratum est,in rationibus duntaxat reserendis' de caeteris rebus affirmare non possum nihil eum secisse scientem,quod es,
set contra aut rem aut existimationem tuam .dein si rationum reserendarum ius uetus,& mos antiquus maneret,me relaturu rationes,nisi tecum pro cono
iunctione nostrae necessitudinis contulissem confecissem*,no suis . Quod igitur secissem ad urbem,si consuetudo pristina maneret: id quum lege Iu
Ita relinquere rationes in prouincia necesse erat, easdem totidem uerbis res serre ad frarium feci in prouincia. nem ita seci,ut te ad meum arbitri u add cerem: sed tribui tibi tantum,quantum me tribuisse nunquam me poenitebit. totum enim scribam meum,quem tibi uideo nune esse suspectum, tibi tradi, di: tu ei M. Mindium fratrem tuum adiunxisti. rationes consectae me absens te sunt tecum : ad quas ego nihil adhibui praeter lectionem. Ita accarpi librum a meo seruo scriba,ut eundem acca perim I fratre tuo. Si honos is fuit, malos rem tibi habere non potui: si fides,maiorem tibi habui,quam pen ipsi mihi. si prouidendum fuit ne quid aliter ac tibi &honestum dc utile esset, referre tur.non habui,cui potius id negothdarem quam darem. Illud quidecerte factum est,quod lex iubebat,ut apud duas eiuytates, Laodicensem Sc Apamensem,qus nobis maximae uidebantur,quum ita necesse erat, rationes consectas&consolutas deponeremus. Itaque huic loco primum respondeo, me,quanquam iustis de causis rationes deserre properarim, tamen te expisctaturusdisse,nisi in prouincia relictas rationes prolatis haberem. Quam obrem de Volusio quod scribis non est id rationum .docuerunt enim me prariti homines, in his cum omnium peritissimus,lum mihi amicissimus C. Ca, millus ad Volusium transierri nomen a Vilerio non potuisse: praedes Vas
Ierianos teneri.neque id erat HS XXX,ut scribis,sed HS .XIX. erat enim
74쪽
curata nobis pecunia Valerβ mancipis nomine: ex qua reliquum quod erat in rationibus,retuli. Sed sic me & liberalitatis fruetu priuas. & diligentiae.& quod minime tamen laboroJmediocris etiam prudentiae.liberalitatis, imauis scribae mei beneficio, quam meo, Legatum meum Praesectum,. in. Leptam maxima calamitate leuatos, cum presertim non deberet esse obliga ti.diligentiae, Q existimas de tanto officio meo tanto etiam periculo nec scis, se me quicquam,nec cogitauisse: Scribam,quidquid uoluisset, cu id mihi ne
recitauisset quidem,retulisse.prudenti cum rem a me non insipieter acq am,
ne cogitatam quidem putes. Nam & Volus a liberandi meum fuit copsili, um:& ut multa tam grauis Valerianis praedibus,ipsi* T. Mario depelleretur,a me inita ratio est, quam quidem omnes non solum probant, sed etiam laudant.& si uerum scire uis,hoc uni scribae meo intellexi non nimium placere. sed ego putaui esse uiri boni,cum populus suum seruaret,consulere sortus nis tot uel amicorum uel ciuium . Nam de Lucceio est ita actum, ut authore Cn. Pompeio,is a pecunia in fano poneretur.id ego agnoui meo iussu esse factum.qua pecunia Pompeius est usus ut tua, quam tum deposueras ex tuis.
Sed haec ad te nihil intelligo pertinere. I llud me non animaduertisse,moleste ferrem, ut adscriberem, te in fano pecuniam iussu meo deposuisse,nisi ista peιcunia grauissimis esset certissimis p monimentis testata,cui data, quo. S. C. quibus tuis, quibus meis literis P. Sestio tradita esset. Quae cum uiderem tot uestigiis impressa, ut in his errari non posset, non adseripsi id,quod tua nihil reterebat. Ego tamen adscripsisse mallem, quum id te uideo desideo rare . Sicut scribis tibi id esse reserendum, idem ipse sentio: neque in eo ruicquam a meis rationibus discrepabunt tuae. Addes enim tu, meo ius. ii, quod ego quidem non addidi: nec causa est cur negem: nec si causa esset.& tu nolles, negarem. Nam de sestertiis nongentis millibus certe ita relas tum est, ut tu, siue frater tuus referri uoluit . Sed si quid est, quum deto gelo parum gratiosum est, quod ego in rationibus reserendis etiam nune corrigere possim, de eo mihi, quum. S.C. non sum usus quod per leges liceat, considerandum est. te certe in pecunia exacta ita afferre ex meis raotionibus relatis non oportuit, nisi quid me fallit. sunt enim at a peritiores Illud caue dubites, quin ego omnia faciam, quae interesse tua, aut etiam uel late existimem, si ullo modo facere possim. Quod scribis de beneficiis, scito a me Sc Tribunos militares,& Praesechos,& contubernales diin taxat meos delatos esse. In quo quidem me ratio sesellit. liberum enim mihi temopus ad eos deserendos existimabam dari. postea certior sum sadius, triginta diebus deserri necesse esse,quibus rationes retulissem. Sane moleste tuli non illa beneficia tuae potius ambitioni reseruata esse,quam meae, qui ambitione nihil uterer. De Centurionibus tamen,& de Tribunorum militarium cono tubernalibus, res est in integro. genus enim horum beneficiorum definitum lege non erat. Reliquum est de . HS. C. millibus , de quibus memini mishi a te Myrina literas esse allatas , non mei errati, sed tui: in quo peccastum uidebatur esse , si modo erat, fratris tui & Tuli 3. Sed cum id corris gi non posset, quod iam depositis rationibus ex prouincia decessimus,credo me quidem tibi pro am mi mei uoluntate,pro ea spe facultatum,quam
75쪽
tu habebamus,qua humanissime potuerim rescripsisso Sed ne* tum me hujmanitate literarum mearum obligatum puto, neque me tuam hodie epist tam de. HS.C.ficaccaepisse,ut η accipiunt,quibus epistolae per haec tempora molestssunt. Simul illud cogitare debes,me omnem pecuniam, quae ad me saluis legibus peruenisset,Ephesi apud publicanos deposuissetid suisse. m. XXII .eam omnem pecuniam Pompeium abstulisse. quod ego siue aequo animo,siue iniquo sero: tu de HS.C.aequo animo ferre debes, k existimare eo minus ad te , uel de tuis cibarris,uel de mea liberalitate peruenisse. Quod si mihi expensa ista. HS .C. tulisses, tamen quae tua est suavitas, qui in me
amor,nolles a me hoc tempore aestimationem accipere: nam numeratu si cusperem,non erat. Sed haec iocatum me Putato,ut ego te existimo. Ego tamen cum Tullius rure redierit,mittam eum ad te, si quid ad rem putabis pertineo re.Hanc epistolam cur non scindi uelim,causa nulla est. Vale. M. CICERO . S. D. L. NESCINO.
Ratae mihi tuae fuerunt literae: ex quibus intellexi, quod etiam sine literis arbitrabar, te summa cupiditate assedium esse uidendi mei.quod ego ita libenter accipio, ut tamen tibi non concedam. nam tecum esse,ita mihi omnia quae opto contingant,ut uehemen Ut enim cum esset maior & uirorum &ciuium bonorum,& iuscundorum hominum, & amantium mei copia, tamen erat nemo, qui cum essem libentius: quam tecum, & pauci quibus cum essem aeque libenter rhoc uero tempore, cum at 3 interierint,alii absint, alij mutati uoluntate sint,iunum medius fidius tecum diem libentius posuerim, quὸm hoc omne temo pus cum plerisque eorum, quibuscum uiuo necessario. Noli enim existima re,mihi solitudinem non iucundiorem esse,qua tame ipsa uti non licet,quam sermones eorum, qui frequentant domum meam, excaepto uno, aut sumomum altero. Itaque utor eodem perfugio, quo tibi utendum censeo, lite rulis nostris, praeterea conscientia etiam consiliorum meorum . Ego enimis sum ,l quemadmodum tu facillime potes existimare , qui nihil unquam mea potius, quam meorum ciuium causa secerim : cui nisi inuidisset is,quem tu nunquam amasti me enim amabas I&ipse beatus essiet:& omnes bos ni.Ego sum qui nullius uim plus ualere uolui,quam honestu otium . idem cum illa ipsa arma, quae semper timueram , plus posse sensi , quam illum consensum bonorum, quem ego idem effeceram: qua uis tuta condicione Pacem accipere malui, quam uiribus cum ualentiore pugnare. Sed & haec& multa alia coram, breui tempore licebit. Neque me tamen ulla res alia Romae tenet, nisi expectatio rerum Africanarum .uidetur enim mihi res in propinquum adducta discrimen. puto autem mea non nihil interesse: quanoquam id ipsum quid intersit, non sane intelligo. Veruntamen quicquid il/Iinc nunciatum sit, non longe abesse a consi I as amicorum. Est enim res iam in eum locum adducta,ut quanquam multum intersit inter eorum causas,qui dimicant,tamen inter uictorias non multum interfuturum putem.Sed plaone animus, qui dub as rebus forsitan fuerit infirmior, desperatis confir/matus est multum: quem etiam tuae superiores literae confirmarunt.
76쪽
.quibus itellexi,qu in sortiter iniuriam ferres: iuuit* me,libi cum summam humanitatem,tum etiam tuas literas profuisse . Verum enim scribam, te/neriore mihi animo uidebare,sicut omnes sere qui uita ingenua,in beata ciui, rate & in libera viximus. Sed ut illa secunda moderate tulimus, sic hanc non solum aduersam,sed funditus euersam sortunam sortiter serre debcmias: ut hoc saltem in aximis malis boni sequamur, ut mortem quam etiam beati contemnere debeamus,propterea m nullum sensum enaei habitura, nunc sic affecti non modo contemnere debeamus,sed etiam optare.Tu si me diligis,fiuere isto otio tibi* persuade, praeter culpam ac peccatum, qua semper caσria isti & carebis homini accidere nihil posse,quod sit horribile aut pertimeoscendum. Ego si uidebitur recte fieri posse ad te ueniam breui. si quid accideo rit,ut mutadum consilium sit te certiorem faciam statim. Tu ita lac cupidux mei uidendi sis,ut istinc te ne moueas tam i firma ualetudine nisi ex me prius quaesieris perliteras quid te uelim facere. Me uelim,ut facis,diligas,ualetudioni tuae 5c tranquillitati animi seruias.
M. TVLLII CICERONIS LIBERE PISTOLARUM AD A. TOR, Q. VATUM ET CAETERO S.
M. CICERO S. D. A. TORQUATO. T si ea perturbatio est omnium rerum,ut suae quem RV fortunae maxime poeniteat, nemo sit , quin ubiuis., quam ibi ubi est esse malit, tamen mihi dubium nori est,quin hoc tempore,bono uiro Romae esse miserrio mum sit. Nam etsi quocum in loco quisquis est,idem
est ei sensus,& eadem acerbitas ex interitu rerum ocpublicarum&suarum tamen oculi augent dolorem, 'V--- qui ea quae caeteri audiunt intueri coguntur,nec auero terea miserqs cogitationem sinunt. QMare etsi multarum rerum desiderio te angi necesse est,tamen illo dolore, quo maxime te confici audio, in Romae non sis animu tuu libera. E tsi enim cu magna molestia tuos tuam desideras. tamen illa quidem quae requiris suum statum tenent,nec melius, ii tu adelles, tenerent, nec sunt ullo in proprio periculo.Nec debes tu,cum de tuis cogitas, aut praecipuam aliquam sortunam postulare,aut communem reculare. De Ieautem ipso Torquate est tuum sic agitare animo, ut non adhibeas in conli lium cogitationum tuarum desperationem aut timorem,nec enim is , qui in
te adhuc iniustior, quam tua dignitas postulabat suit,rion magna ligna destdit animi er a te mitigati. nec tamen is ipse a quo salus petitur,habet explicatam aut exploratam rationem salutis suae.Cum Q omnium belloru exitus in
certi sint,ab altera uictoria tibi periculum nullum esse perspicio,quod quideseiunctum sit ab omnium interitu: ab altera teipsum nunquam timuisse cert
77쪽
scio. Reliquum est,ut te idipsum quod ego quasi consolationis Ioco pono,
maxime excruciet,commune periculum reipu.cuius tanti mali,quamuis do. cti uiri multa dicant,tamen uereor, ne consolatio nulla possit uera reperiri, praeter illam quae tanta est,quantum in cuius p animo roboris est atm nemorum. Si enim bene sentire recte sacere satis est ad bene beate uiuendum,
non uereor, ne eum, qui se optimorum consiliorum conscientia sustentare possit miserum esse nefas sit dicere. Nec enim nos arbitror uictoriae praemiis
ductos patriam olim & liberos & fortunas reliquisse: sed quoddam nobis officium iustum&pium& debitum reipub. nostrae dignitati uidebamur
sequi. Nec cum id faciebamus,tam eramus amentes,ut explorata nobis esset
uictoria. Qitare si id euenit,quod ingredientibus nobis in causam, proposio tum suit accidere posse,non debemus ita cadere animis, quasi aliquid eueneo rit,quod fieri posse nunquam putarimus. Simus igitur ea mente, quam ratio& ueritas praescribit,ut nihil in uita nobis praestandum praeter eulpam putemus: ea* cum careamus,omnia humana piacate & moderate seramus. At haec eo pertinet oratio,ut perditis rebus omnibus,tamen ipsi uirtus se sustentare posse uideatur. Sed si est spes aliqua rebus communibus,ea tu,quicunq; status est futurus, carere non debes. Atque haec mihi scribtii ueniebat in merem,me esse eum,cuius tu desperationem accusare solitus esses,quem hi aut horitate tua cunctantem& distidentem excitare. Quo quidem tempore non ego causam nostram,sed cosilium improbabam. Sero enim nos hs armis ad uersari uidebam,quae multo ante confirmata per nosmetipsos erant. doleobam pilis & gladijs,non consilijs,neque aut horitatibus nostris de iure publico disceptari. Neque ego ea, quae facta sunt fore cum dicebam , diuina. ham sutura: sed quod & fieri posse,& exitiosum sore, si euenisset, uidebam.
id ne accideret timebam: presertim cum si mihi alterum utrum de euentu atεque exitu rerum promittendum esset,id futurum quod euenit , exploratius Possem promittere. His enim rebus praestabamus , quae non prodeunt in aciem. usu autem armorum,& militum robore inferiores eramus. Sed tu itolum animum nunc adhibe quaeso,quo me tum esse oportere censebas. Haeced scripsi, quod mihi Philargyrus tuus omnia de te requirenti fidelissimo animo cui mihi quidem uisus est narrauit,te interdum solicitum esse selere
uehementius: quod facere non debes,nec dubitare,quin aut aliqua repub.sis suturus qui esse debes:aut perdita,non amictiore condicione, quam caeteri. Hoc uero tempus,quo exanimati omnes,& suspensi sumus,hoc moderatiore animo ferre debes,l & in urbe ea es, ubi nata & alta est ratio, ac moderastio uitae:& habes Ser. Sulpicium, quem semper unice dilexisti,qui te proosecto & beneuolentia & sapientia consolatur. cuius si essemus & authooritatem 5c consilium secuti, togati potius potentiam quam armati uicto oriam subissemus. Sed haec longiora sertassie suerunt, quam necesse suit: il la quae maiora sunt,breuius exponam. Ego habeo cui plus, quam tibi debeoam neminem: quibus tantum debebam quantum tu intelligis,eos huius mi hi belli casus eripuit. qui sim autem hoc tempore intelligo. sed quia nemo est tam amictus, quin si nihil aliud studeat, nisi id quod agit. postit nauare aliquid,&essicere: omne meum consilium,operam, studium certe uelim existimes tibi,tuis, liberis esse debitum. M. Cicero
78쪽
M. CICERO S. D. A. TORREATO. Elo I te,ne me putes obliuione tui rarius ad te scribere, quam Q. lebam: sed aut grauitate ualetudinis, qua tamen iam paulum ui deor leuari,aut quM absim ab urbe, ut qui te proficiscatur, scire
non possim. Quare uelim ita statutum habeas, me tui memoriam cum summa beneuolentia tenere, tuas* omnes res non minori mihi curae, quam meas esse. Quὁd maiore in uarietate uersata est adhuc tua causa, quam homines aut uolebant,aut opinabantur,mihi crede,non est pro malis temporum,quod moleste seras. Necesse est enim aut armis urgeri rem p. sempiter nis,aut his positis recreari aliquando,aut sunditus interire. Si arma ualebunt,
nee eos a quibus recesseris uereri debes, nec eos quos adiuvisti: si armis aut condicione positis, aut defatigatione abie stis,aut uictoria detractis, esuitas respirauerit,& dignitate tua sevi tibi & fortunis licebit: sin omnino interie rint omnia, fuerit is exitus, quem uir prudentissimus M. Antonius iam tum timebat,cum tantum instare malorum suspicabatur: misera est illa qui, dem eon latio, tali presertim eiu i & uiro, sed tamen necessaria, nihil esse praecipue cuiquam dolendum in eo, quod accidat uniuersis. Quae uis insit in his paucis uerbis c Plura enim committenda epistolae non eranosi attenodes, quod facis : prose sto etiam sine meis literis intelliges te aliquid habe. re, quod speres.nihil quod aut hoc,aut aliquo reipublicae statu timeas: omonia si interierint,cum superstitem te esse reipublicae ne si liceat quidem, uelis, serendam esse sortunam, presertim quae absit a culpa. Sed haec hactenus. Tu velim scribas ad me quid agas, & ubi fimarus sis,ut aut quo scribam,aut quo ueniam,scire possim. M. CICERO S. D. A. ΤORQUATO.
Vperioribus literis beneuolentia magis adductus,quam quo rest ita postularet,sui longior.Neque enim confirmatione nostra egeibat uirtus tua: neque erat ea mea causa atque sortuna, ut cui ipsit omnia deessent,alteru confirmare. Hoc item tempore breuior esse debeo. siue enim nihil tu opus fuit ta multis uerbis, nihilo magis nunc opus est: siue tum opus suit, illud satis est, presertim cum accesserit nihil noui. Naetsi cotidie aliquid audimus earu reru,quas ad te perferri existimo,summa tame eade est,& ide exitus,que ego ta uideo animo,a ea,quae Oculis cernimus. nec uero quicqua uideo,quod no idem te uidere certo scio. Na etsi quem existu acies habitura sit,diuinare nemo potes tamen & belli exitu uideo:& si id minus,hoc quide certe,cu sit necesse alteru utru irincere, qualis sutura sit uel
haec uel illa uictoria. Id cum optime perspexi,tan uideo nihil ut maIi uideatur futurum, si id uel ante acciderit quod uel maximum ad timorem proponitur. Ita enim uiuere, ut non sit uiuendura miserrimum est. mori autem ne*mo sapiens miserum dixit, ne beato cui Sem. Sed in ea es urbe,in qua haec
uel plura ornatiora parietesapsi loqui posse uideantur. Ego tibi hoc cono firmo, & si leuis est consolatio ex miseriis aliorum, nihilo te nune malo re in discrimine esse, quam quemvis aut eorum qui discesserint,aut eorum is qui remanserint . alteri dimicant, alteri uictorem timent. Sed haec consolao
79쪽
tio lautis est,illa grauior,qua te uti spero: ego certe utori nec enim dum ero. angar ulla re,cum omni uacem culpa: & si non ero,sensu omnino carebo. Sed rursus γλαί, δε αθῆνας,qui ad te haec. Mihi tu, tui, tua omnia maxims curae sunt,& dum uiuam,erunt. Vale. M. CICERO S. D. A. TORREATO.
Oui, quod ad te scriberem nihil erat:& tamen si quid esset, sciis
bam te a tuis certiorem fieri solere. De futuris autem rebus, etsi semper dissicile est dicere,iame interdum coniectura possis pros. pius accedere,cum est res eiusmodi, cuius exitus prouideri poso sit. Nunc tantum videmur intelligere, non diuturnum bellum, etsi id ipsum nonnullis uideatur secus. Equidem cum haec scribebam, aliquid iam aestum putabam, non quo ego certo sciam, sed quod haud dissicilis erat coniectu xa. Nam cum omnis belli Mars communis, & cum semper incerti exitus praeliorum sunt: tum hoc tempore ita magnae utrinque copiae, ita paratae ad depugnandum esse dicuntur, ut utercunque uicerit, non sit mirum sutuorum. Illa in dies singulos magis magis opinio hominum confirmatur.
etiam si inter causas armorum aliquantum intersit,tamen inter uidiorias, non multum intersuturum. alteros propemodum iam sumus experti: de altero nemo est quin cogitet,cum sit metuendus iratus uictor armatus. Hoc Ioco si uideor augere dolorem tuum, quem consolando leuare debeam, fateor me communium malorum consolationem nullam inuenire, praeter illam, quae
tamen, si possis eam suscipere, maxima est, qua* ego cotidie magis utor:
conscientiam rectae lioluntatis maximam esse consolationcm rerum incomν modarum : nec esse ullum magnum malum, praeter culpam. A qua quum tantum abium us,ut etiam optime lenterimus: euentus. magis nostri con.
filii, quam consilium reprehendatur: & quum praestitimus quod debui.
mus,moderate, quod euenit,seramus. Sed hoc mihi tamen non sumo, ut te
consoler de communibus miseriis,quae ad consolandum maioris ingenη,5c ad ferendum singularis uirtutis indigent. Illud cuiuis facile est docere, cur praecipue tu dolere nihil debeas.Eius enim, qui tardior in te leuando fuit, quam fore putaremus,non est mihi dubia de tua salute sententia: de aliis auo tem non arbitror te expediare quid sentiam. Reliquum est,ut te angat quia absis a tuis tandiu: res molesta, ab iis presertim pueris, quibus nihil potest esse sestiuitis. Sed ut ad te scripsi antea,tempus est huiusmodi, ut suam qui soque condicionem miserrimam putet :& ubi quisque sit ibi esse minime Deolis. Equidem nos quὀd Romae sumus, miserrimum esse duco, non solum quod in malis omnibus acerbius est uidere quam audire, sed etiam quod ad omneis calus Iubitorum periculorum i Ragis oblecti lumus quam si abes.semus . etsi meipsum consolatorem tuum, non tantum literae, quibus semo per studi . quantum longinquitas temporis mitigauit. Quanto suerim do Iore, meministi .in quo prima illa consolatio est, uidisse me prius quam coteros, cum cupiebam quamuis iniqua condicione pacem . Q uod etsi ca se, non diuinatione mea factum est, tamen in hac inani prudentiae Iaude delector. Deinde quod mihi ad conse lationem commune tecum est,si iam uocer ad exitum uitae, non ab ea rep. avellar, qua carendum esse doleam, Presertim
80쪽
presertImciam id sine ullo sensu furiarum sit. Adiuuat etiam aetas,&acta iam uita: quae cum cursu suo bene consecto delectatur, tum uetat in eo uim ci. mere, quo nos iam natura ipse pene perduxerit. Postremo is uir, uel etiam ij uiri hoc bello occiderunt, ut impudentia uideatur eandem fortunam, si res cogat, recusare. Equidem mihi omnia propono: nec ullum est tantum ma tum , quod non putem impendere . Sed cum plus in metuendo mali sit, quam in ipso illo quod tametur, desino. presertim cum id impendeat,in quorion modo dolor nullus,uerum finis etiam doloris futurus sit. Sed haec si iis multa, iiel plura potius, quam necesse fuit . facit autem non loquacitas mea, sed beneuolentia longiores epistolas . Seruium discessisse Athenis mo. Ieste tuli. non enim dubito, quin magnae tibi Ieuationi Iitus sit esse co tidianus congressus,& sermo cum similiarissimi hominis, tum optimi 8c prudentissimi uiri. Tu uelim te,ut debes& Ies,tua uirtute sustentes. Ego quae te uelle, quae* ad te, & ad tuos pertinere arbitrabor, omnia studi se diligenter curabo, quae cum faciam, neuolentiam tuam erga me imis labor: merita non assequar. Vale. M. CICERO S. D. A. CAECINAE Votiescunque filium tuum uidi uideo autem sere cotidie pou liceor ei studium quidem meum 8c operam sine ulla excarptioone aut laboris, aut occupationis, aut temporis: gratiam autem atm authoritatem,cum hac excaepsione, uantum ualeam,quan
tum* possim. Liber tuus & lectus est,& legitur a me diligenter,& cu stoditur diligentissime. Res & fortunae tuae mihi maximae curae sunt. quae quidem cotidie faciliores mihi & meliores uidentur, multisque uideo ma gnae esse curae: quorum de studio,& de sua spe filium ad te perscripsisse, certo scio. His autem de rebus, quas coniectura consequi possumus,non mi hi sumo, ut plus ipse prospiciam, quam te uidere atque intelligere mihi pero suaserim. sed tamen quia fieri potest, ut tu ea perturbatiore animo cogi φtes,puto esse meum, quid sentiam, exponere.Ea natura rerum est,& is temν Porum cursus , ut non possit ista, aut tibi aut caeteris fortuna esse diuturo' na: neque haerere in tam bona causa, & in tam bonis ciuibus tam acerba iniuria. iniare ad eam spem, quam extra ordinem de te ipso habemus. non solum propter dignitatem dc uirtutem tuam e haec enim ornamenta sunt tibi etiam cum at is communia I accedunt tua praecipua propter exisnatum ingenium, summam uirtutem: cui mehercules hic, cuius in pote. state sumus, multum tribuit. Itaque ne punctum quidem temporis in ista sortuna fuisses, nisi eo ipso bono tuo, quo delectatur, se uiolatum putassset . quod ipsum lenitur cotidie: significatur* nobis ab iis, qui simul cum eo uiuunt, tibi hane ipsam opinionem ingeni j apud illum plurimum pros suturam. Quapropter primum fac animo forti atque magno sis. ita enim natus, ita educatus,ita doctus es, ita etiam cognitus, ut tibi id ficiendum sit. desnde spem quoque habeas firmissimam propter eas causas, quas seriopsi. a me uero tibi liberis tuis omnia paratissima esse confidas uelim. Id olim& uetustas nostri amoris, & mea consuetudo in meos ,& tua multam ga me officia postulant.