장음표시 사용
161쪽
tus. Istius filius Basilius III. ante imperium Gabriel appellatus, quum subacta Plescovia, & principatu Smolecensi potentior esset factus, Cetaris titulum adscivit. Ast filius ejus Itan Vasilowitz, hoc est Johannes Basilides IU. toto orbe notissimus dc propter tirannidem a plerisque culpatus, ab aliis autem defensus, adjectione regni Catanensis & Astraca nensis , titulum auxit, nomenque Caesaris & insignia af fectavit. Integri tituli initium , ex stilo aulico, qui tem pote Basilii fuit, expressit Paulus Iovius, de Moscovit. legat. hoc modo: Magnus Dominus Basilius, Dei gratia Imperator , &c. Rectius Guagninus in descript. Moscov. c. s. Nos magnus Dominus , Ioannes Basilius, Rex cst magui Dux totius Russae &c. Optime vero Adamus olearius, Mathematicus accuratissimus, quique in repetitis per Moscoviam itineribus omnia curiose notavit P. m. 2F. titulum sequentis tenoris recenset: Magnus Dominus Gar,---gnus Dux, Michari Foedoro irae, omnium Russorum Autorea
Diximus Basilium III. Ducale nomen cum Regali circa A. MDXV. in perpetuum commutasse e nunc sua auctori tate, an aliorum auspiciis diadema susceperit, videamus. Qui enim Pontificem Romanum ceu Christi Vicarium,& omnium dignitatum sontem venerantur scriptores, velut ex compacto id agunt, ut hac etiam parte Sedis auctoritas salva sit. Horum antesignanus Paulus Jovius sibi non constat . dum in Legat. Moscovit. pag. 12 . script. reris. M' . narrat, Clementem VII. regalia ornamenta ultro obistulisse Basilio, si rejectis Graecorum dogmatibus ad gremium Ecclesiae Romanae se conferret. Mox Protei in
162쪽
ῶ Titulo Imperatoris Rugorum. I 9
modum mutatus subjungit, cupivisse Basilium regii nominis titulum concessione pontificia Promereri ; eo quod ipsos Caesares Imperii insignia a Pontificibus accipere cognovisset. Rursus dubitans ait, famam tulisib, quod ab Imperatore Maximiliano titulum cum postularit. Haec Jovius. Odericus autem Raynaldus Tom. Xi X. Annal. Eccl. ad
A. I 84. pag. cX ML Archivi Vaticani refert, Ioannem Basilium III. quem satis craste cum filio Basilio 'confundit,a Sixto IV. regium vel Imperiale nomen poposcisse, contra nitente tum Casimiro Poloniae rege : Sixius vero, inquit. Polono rescripsit, se illius confulturum juribus, nec eo inconfiato , Mosollam totius Russae Regem Imperatoremve se dictvirum. Aliter rursus Paulus Piasecius tradit, Theodorum , mUnum Moscoviae Ducem, de impertiendo Rcgis titulo , Gntificem Romanum solicitaste. Uerba ejus in Chron. Gest. in Europa sing. ad A. Is93. p. m. I 2. sunt ista: Solicitatus Pontifex Clemens VLII. pro Theodoro, Duce semiae. ut illum Regio titulo donaret, constanter recusavit rnis suismate Graeco relicto, ad confortium Ecclesiae Romanae Dux ille cum suis ditionibus rediret. Denique Ioannes Antonius Gabbutius, in vita Pii U. ad calcem tomi Ι. mensis Maji in Actis SS. relata, PiumlPapam scribit, consilium, cepisse, legationem ad Moschos destinandi, qua eos ad Catholicae pictatis cultum revocaret: Eiusque rei nem insectam esse , quod olim ad Romanos Pontifces , Antecesseres suos,
Clementem VII. Paulum , er Iulium , utrumque ejus nominis
Tertium , a Moschorum Principibus legati missi fuissent , qui
certa munera, regia videliceι insegnia , ab Apostololica sede po- .stularent. & ut Sacerdotes aliique pii viri, civilium artium visces in Moschisiam mitterentur. Optabat enim Basilus , Moschorum Princeps , Regii nominis titulo per inum Clemens m decorari ; cum id dare sacrosancti iuris, cs Ponti
eiae Mai satis esse judicaret. Verum hujus non major , quam vacillantis Pauli Iovii apud me est auctoritas ; cujus verba Gabbutius tecto nomine sua secit ; longeque
163쪽
praetulerim unius Herberstainii judicium, decem istiusmodi parasitis; per quos adeo Vanae finguntur species. ut nec caput , nec pes uni formae reddatur. Nunquam enim Moschi suprematum Ecclesiae Romanae, multo mi
nus jus Papale, Reges appellandi agnoverunt; sed typhum potius & dominatum Jovis illius Capitolini semper dete stati sunt. Sub Ioanne autem Basilide alienissimi fuerunt
a Latinis , eorumque caput ne quidem verum pastorem esse assirmarunt; id quod vel ex illis , quae Antonius Pos. sevinus , Ic ita, cum aliis eX causis, tum ob Legationes, quas A. is 8 i. Gregorii XIII. nomine , ad memoratum Joannem obiit, celnerrimus. in commentariis de rebus Moscoviticis, ad religionem spectantibus retulit, abunde constat. Non equidem negarim, semel & iterum quosdam Rusiorum unionem optaste cum Ecclesia Romana : id enim arguunt, quae Papebrochius in praefat. ad Ephemeridas Graeco Moscas n. i 3. & I . eollegit. Quod autem Cardinalis Baronius in append. ad tom. VII. Annal gloriatur , Isidorum Metropolitam Κioviensem , totiusque Rusisiae Archiepiscopum , sub Eugenio Papa IU. decretis Concilii Florentini subscripsisse, id quidem siluisse praestabat: quia erciscundus iste miscellio Constantinopolim duntaxat missus, propria auctoritate Florentiam se contulerat.& in patriam redux captus, bonis spoliatus atque in ca cerem conjectus fuit, auctore Herbersiainio & Guagninor Vanum praeterea eme, quod idem Cardinalis tradit, Russae Regnum A. Io74. Romanae donatum, & a CZare Demetrio ab ea receptum esic, Stricius ostendit in dist de Relig. Moscovit. C. 4. Nunc Baronem Herberastainium audiamus in comment. Ter. Moscovit. pag. m. IE.
Scribuni quidam Moseum a Pontisce Romano N a Caesare Max miliano nomen expetivisse , titulum Regium. Mihi veriasmile non videtur: Praesertim. cum natu hominum infensor sit , quam summo Pontisci , dc quem non nisi Doctoris risuod natur. Caesarem autem Romanum non majorem se existimas,
164쪽
de Titulo Imperatoris Ruforam. Isr
ut ex litteris suis apparet, in quibus nomen suum Imperatoris ritulo praeponit. Huic pulcherrimum Renati Choppini locum comitem dabo , quem Celeberrimo Ludewigio intrach. de auspicio Regum acceptum fero; Renatus cnim lib. II. de Doman. Franc. tit. I. n. I s. ita scribit : Audacius MosioviIa Bassius , Ruthenorum Dux, qui cam Tartarorum
subesset imperio , 'imus Regios Moschorum fasces sibi arrogavit,
VII. CZAR, vel ut alii scribunt TZAR, lingua Slavonica
Regem sonat, non autem per crasin a Caesar derivatur. In omnibus enim Russorum scriptis , di sacris & prophanis , Cetar Regem, Re r vero Imperatorem notat. i linguae Hebraicae sunt periti , fortassis radicem suppeditabunt, unis de vocis oriso ducatur: mihi vero idem in hoc studiorum genere accidit, quod sunt de elephantis , amatores suminum esse maximos, sed imperitos natandi. Certissimo autem ejus, quod hoc loco demonstrandum est, argumento nobis esse potest versio Bibliorum Stavonica , a
multis Hieronymo, ab aliis Methodio tributa, in qua Cetar David, Cetur Salomo, & locus iste: Non habemus Regem nisi Caesarem , per CZAR & ΚΕZAR cxplicatur. Sic ctiam in pane thurgiae destinato , Ρrascuram Russi appellant, in circuitu supra crucem ista verba, Pesus Christus Cetar gloriae.
leguntur. Tatari: item Praecopenses Reges suos Cetares nuncupant, auctore Guagnino in descript . Mosc. cap. s.
Vicini autem Poloni, Bonemi & Slavi, quia Regem suum
Troi, Mal, Mail vocant, ignorantia Ruthenicae linguae CZarem , Caesarem interprctati lunt. Enimvero licci Moschorum lingua, non minus quam Bohemica & Polonica, Sta-vonicae lingiuae dialectus sit: ita tamen confusione nationum a ccteris discrepat , ut Slavus Rustiam , Rusius Bohemum vix intelligat, Helberstainio auctore. Non melius agitur ad cubile vcri, dc fontem erroris pervcnitimus, quam si linguas istas, in hac voce, compararc lubct. Molchis, Re-
165쪽
probationcm dcpromam, ex petitione secunda Oiationis D minicae Mattia. vi. v. 9. quae sequentem in modum converistitur in lingua Russica, Polonica, Bohemica, Si avonica, Pridei zraibie Prastri Erotesimo lipaloiusto Pridia tiove iube. I be. tu time. kraios . Uerum non vicini tantum . sed ipsi etiam Russi, plus in Cetaris. quam in Regis titulo majestatis ineste existimarunt. Sive id aemulationi antiquae cum sic tro Gustantinopolitano . quam Adamus Bremensis supra indicavit; sive subjectorum ac exterorum adulationi ; an vero ambitioni Joannis Baulidis peculiari tribuendum sit, haud satis scio. Vix alium autem in finem Iohannes sabulosa illa. & nescio unde petita sentis suae primordia, de Prusib, Octavii Caesaris fratre, cu-aus ipse decima propago sit, in vulgus sparsisse videtur
quam ut hisce coloribus augustius redderet nomen suum . dc praetextum quaereret, terras vicinas occupandi. Oder Nnius hoc non obscure indicat in ejus vita pag. 2 2. Et quorsum alias duplex Aquila, cum duabus coronis, in siis
pillo dc insignibus ejus expressa λ quae Adamus olearius instin. delineavit pag. i 9. Iam patris ejus Basilii epistola,
de cujus tamen tide vehementer dubito apud Iovium, di apud Raynaldum , Imperatoris nomen praefert: Comenti Papae, Pastori ac Doisori Romanae Accusae, Magnνs Dominus Bassius, Imperator ac Dominator totius Russiae dcc. Post ipsum
Demetrius a. d. 28. Dec. I 6os. litteris salvi conductustrius Imperator subscripsit, quod testis abj.4 QM , SeldenuS te statur de tit. honor. p. I. c. 2. Huc etiam pertinet, quod scriptor Mercurii Gallici tom. 3. litteris mandavit, quam confidenter Michaelis Fedrowitzii orator, apud Matthiam Im. Peratorem pronunciarit, CZares ex antiqua Caesarum prosapia oriundos esse. De cujus commemorationis fide, si prius dictaconserantur, nil causis est, cur adeo dubitarit SchurZ
166쪽
de Titulo Imperatoris Russorum. I s j
semel, ius in dissertat. de Stephano Raetino Cosaco s.
Optime Coris vocabulum. & rem omnem exposuit Sigismundus Baro Herberilainius, vir linguat Slavonicae Isiritissimus, in comm . rcr. Moscovit. pag. X l. cujus ipsi verba & hic legisse non poenitebit: Cetur mutenica lingua Le- rem An cat: cum autem communi Stavonica lingua, apud Polonos, Bohemos alios omnes , sumta quadam consonantia , ab
ultima ea gravi quidem Ollaba Cetar, Imperator seu Caesar intelligatur I unde omnes , qui Rhutemcum idioma seu hi, eras non callent, item Borimi, Poloni, atque etiam Stavi regno Hungarico subditi, alio nomine Regem appellam, nempe Krat, alii K alia quidam Grour Cetar autem Iolum Caesarem seu Imperatorem dici existimante unde factum, ut Abureni interpretes audientes Principem suum ab exteris nationibus sic appellari, coeperunt is ipsdeinceps Imperatorem appellare , nomenque Cetar dignius esse, quam Regis licet idem signiscem existimant. Ceterum si evinvas omnes eorum historias, atque sacram scripturam, ubique tu nomine CZAR mperatoris vero XESSAR reperies. Eodem
errore Imperator Turcarum Cetar appellatur, qui tamen non alio
emine iste quam Regis, hoc es Getar titulo ab antiquo es usus. ne Constantinopolim Garuria, quasi dicas Regiam Urbem, murcae Europaei, qui lingua Slavonica utuntur, appellant.
Quod si ergo vicini, eadem lingua matrice utentes. ipsique Russi Cetaris vocabulum Imperator ; non mirum est . reliquas Gentes Europaeas hos duces secutos csse. Multos laudare possum, omnium nationum scriptores, etiam prudentiae civilis peritos, & professa opera de titulis honorum agentes , quibus certum fixumque sedit, Rusorum Dominum Imperatorem esse: sed brevitatis amore quatuor tantum privatis, totidemque publicis testimoniis defungar,
in quae non Cadit exceptio. Primas dabo Germano , Davidi Chytraeo lib. XXII. Chron. Saxon. ad A. I 'Io p. m.
9s. In feriis Pentecostrs , Magnus Holsatirae Dux, Derbato movens , ad Moscerum Imperaetorem . in urbem Mosquam prose V α reus
167쪽
ctus es ; ubi omnibus captivis Germanis Moschus libertatem ipse petente donavit. Et Magnum Regem Livonia publice renunciare jussi, eumque in Livoniis cum exercιiu remist. Hunc Britannicus Strabo . Guillelmus Cambdenus excipiat , invita Eligabethae ad A. hunc in modum scribens: Venerunt sub hoc tempus in Angliam, Stephanus Tmerdico se' Nεο- 'Drus PQorella, a potenti mo illo λώβηna Basilide, Russorum G Moscosiae Imperatore. in s eXpresse Bodinus, aeternum Galliae suae decus, lib. I. de Republica c. 9. Primus quidem
Bassius, qui se Magnum Dei cubicularium s Mouovisaνum
Regem appellabat, ab Imperio Tarraro m defecit : hic vero, qui nune imperat , Maximi Imperatoris appellarione utitur: G certe potensia snitimos Reges, excepto Rege Turcarum, aut superavit. aut exaequavit. Quaternarium hunc numeriimclaudat Nicolaus Sicccnsis , Illyricus Clementis VII. Papae interpres, oui litteras Basilii , in hanc sententiam Latinis verbis transtulit, apud Paulum Jovium de legat. Moscovit. p. I 2I. Clementi Papae , postorι ac doctori Rinanae Ecclesae, Magnus Dominus fastius, Dei gratia Imperator ac domin tor totius Russae dcc. Si vero doctiorem & recentiorem Italum quis postulet. Janus Vincentius Gravina, nuper An-tcccsibr Romanus clarissimus , in oratione secunda, pro Romanis Legibus, Petrum, Moschorum Regem , plus semel Magnum Moschorum Imperato em compellavit. Atque haec quidem privatorum testimonia hoc loco sussiciant, ne nimium iis tribuisse arguamur. Nunc publica producenda erunt :nec aegre inven1am plura autem occurrent his, quibus ad aditus patet. Eligabetham Magnae, Britanniae Regina Imperatoris titulum Ioanni Basilidi, juvcni supino, dc propter subactum Casanense regnum, edato adscripsisse, certum est ex ejus litteris apud Hackluit pari. I pag. 339. nec dubito, id genus excmpla plura in Actis ebus aevi publicis , r periri apud Ricmerum aliosque. Praepotentium Fixderat rum Belgarum amplum mandatum Attaema publici juris lacit tom. I. lib. Iol. pag. 1 F. quo Legati eorum in
168쪽
de Titulo Imperatoris Rulrum. I s
Moscoviam- profecturi Α. I 63o. CZarem Caesaream Maj sarem vocare, eumque sequentem in modum alloqui jubentur : Den Doreisutium , Grootmachtesten 'rs , exis ere, Michaiis Pheodorowitz , alter Russen Ke er ende Gos- rs, sin Sehoeder tot m, domis . Mosiou , ende Miser tot Casan, Asracan ende Siberien , mere tot Plescou, Grobrans tot Smolem o dcc. Haud multo post, Galliae Rex A. I 6s . Au tres haut tres magnanime Prince . Grand Selmur, Emis pereur de Russi e Mosiovis, scripsisse fertur, in Electis juris pubi. t. XII. pag. 9 3. ReX Persarum denique, ante hos annos sexaginta , Alexio Michaelo it zio. sellam gemmis exornatam, quae in palatio Moscovitico servatur, dono
dedit ; in cujus fulcro dorsali Cetar POTENTlSSIMUS
ET FELICISSIMUS RUTENORUM IMPERATOR
appellatur. Cujus rei auctorem oculatum habeo , Anonymum recentissimum, in Heraenderi Rusand pag. 348. S. IX. Notatu autem dignissimae sunt litterae Maximiliani I. Imperatoris Romano-Germanici A. is I . ad Basilium Ιwano-Wita, cundem quem supra diximus , in CZaris nomen seipsum adoptasse, lingua Teutonica exaratae, cum bulla aurea appensa, & subicriptione Maximiliani: in quibus non semel, sed novem iteratis vicibus : Basilius Dei gratia Imperator Κayser VDominator omnium Russorum nominatur. Dignum est monumentum, in cujus veritatem curatius hic inquiramus. Notum quippe est Sigismundum Hcrberstainium in Comment. rer. Moscovit. pag I 2. & 13. jam olim tempore BJcrdinandi I. vehementer doluisse, a viris Principibus sib, exprobatum , quod ipse Orator Maximiliani hujusmodi litteras ad Basilium pertulerit, in quibus Imperatoris & Regis no men ei tributum sit. Hoc autem quomodo refellere cone tur, melius ex ipsis ejus verbis apparebit; quae , quia multa huc pertinentia continent, adscribere non pigrabor: Cur vero, inquit , hunc titulum ab Imp. Maximitiano peteret Mo- fraus, qui anteqsam quicquam inter eos negotii esset, non modo
169쪽
se ei parem, sed superiorem videri misit. nomen suum Iria. Ium semper Imperatorio praeponem, sive loquere ur . size siriberes; quod nunc quoque , ut dictum est, ιμ mordicus retinetur Arregiam nomen, ne ad Polourae quidem Regem scribens , pos meum ex Mosemia retium usurpavit. μέ quisem 3n confesso es, quod ad Imperasorem . aut summum Ponti cem scribens . se Regem is Dominum ιotius Rus e vocat. ne Immraro to uidem nomine abstimi, si quas forte litteras, ex Ruthena tingua in Latinam versias , ad ueti: nimirum ipsis inter Hibus vocem Cetar . quae Regem significat , Imperatorem uren nrtous.
Atque hunc in modum idem Re by Regem S Imperatorem facit. Sed quod ab Imperatoribus Maximiliano, ejusque nepotibus. cν ea. ius si Rex , in Poloniae Relum injuriam, id nemo crediderat. s uorsum ensim attineriι eum Regiam diluitatem, ut fama es.a summo Pontisce petere, s eam ab Imperatoribus aecepisset Non me fugit, quantum fidei Sigismundo hac in re debeamus, Viro cum natalibus claro, tum egregiis animi dotibus orn to . Equiti aurato. Consiliario Augustorum, Camerario &Fisti Austriaci praefecto t. sed qui praeterea, quod Caput est, ablegatus a Maximiliano Imperatore, ejusque nepotibus Carolo V. & Ferdinando . Oratoris munere apud Russos, Hungaros , & Polonos plus semel fundi us est, & toti Rutheno foederi auspex fuit, ipsaque ejus fundamenta jecit, ita ut, magnifico Caroli V. elogio, nemo in eo. ψs nedum non aeferri, sed ne conferri quidem possi, in epist. ad Ferdinandum fratrem.
Toleto scripta Α. is 26. Tentemus autem , num eX temporum distinctione lucis aliquid assulgere. & dissidium hoc pi cari possit. Litterae Maximiliani ad Basilium datae sunt A.
x I4. Heberstainius commentaria sua, Ferdinando dicata , Α.3 49. in lucem emisit. Tum vero controversia, de CZaris titulo. inter Moschos & Polonos recens enata erat; adeo ut Ioannes Basilides ab his aut CZar appellari, aut omnes pactiones irritas esse voluerit. Fuse hanc concertationem
descripsit Albertus K alowim, in histaria Lithuaniae, ad
Λ. is 8. & seqq. ubi sic ait: Mawini a vox Cetar, non Caesarem
170쪽
de Timsi Imperatoris Rusorum. I IIurem signiscat, aut Imperatorem quemadmodum exterorum aliis qui ignorarione iaιomβιιs, adularione mixta lapsi, vocitare Iolent Magnum Ducem Moseoviae Iid Regem ' Legati aatem Poloniae Regis , quod homo arroguns privata auctorisare insontem istulam invasisset, Rege suo inscio. recusabant constanter, euis foederis tabulis inserer e. Provocabatur ei fini ad agnitionem Maximiliani o ejusque Oratorem Het berstainium; cui non levis invidia. hoc pacto apud Regem Poloniae. & Ordines Lithuaniae conflabatur , suam modis omnibus a se amoliri
studet in verbis allegatis. Nec quicquam video , cur tanti viri asseverationem increpemus ; quom haud necesse est. litteras in Russiam attulisse, aut Brunde vii praesentem fuisse, quando eae Russorum legatis tradebantur. Notum est, circa Λ. ixa . exarsisse simultates. inter Maximilianum Imperatorem , dc Sigitaundum Poloniae Regem ; illius ergo intererat, Moschum, juratum quasi Polonorum hostem, sibi conjunitam habere; id quod ut obtineret, ultro, non rogatus aut Misitatus, palpum ei obtrusit, titulo Caesaris adicripto. Accedebat communis interpretatio non Rusticae tantrum, sed etiam Caesareae Aulae. Quam in rem memorabilis locus extat, in epistola de Religione Moscovitarum, jussu Ferdinandi. Regis Romanorum , dc ad ipsum scripta, a Ioanne Fabri, qui tum in aula degens. eidem a sacris eo sessionibus , pollea Episcopus Viennensis fuit. Verba HusFreheri taIlect. rer. Moscovit. pag. i 32. sunt ista r s in praesentiarum vel per Oratorem , vel per episeolam Mose Drum Imperator insinuat, hoc ritula uti consuevit: asinus Dei gratia Imperator , istius Ruspiae Uc. Atque ceruiae est quo anno proximo elapso x XIV. mense Augusto, dum in Dubta Vienna ιua, re ex magni Baslii nomine Fatatarent, suas orationem fuam exorsi. Denique quid multis opus
est piam Herberstainium, si se perstra esset, in alia omnia nunc rum fore, confido: postquam intimus Gloriosissimi Petri cretarius, Schaphimss. litteras Maximiliani authenticas Α I718. c-α pulvero scrinii Legationum , m