장음표시 사용
61쪽
iam satis superque apparatae prae sedulo caloris Subterranei fotu Neque rem, ut exillimo,controuertet, qui Aristotele praeceptore didicit, quod stirpes , sit eplantaesbis radicibus Limentum
iam confectum ex terra hauriunt, quo circa, ne emcrementum quidem contrahi in stirpibus solet.Ter ra enim caloreque eiusperande, ac Nuntre utuntur.
odnam illustrius expectas testimonium, ut certior fias de Calaris Subterranei praesentia, atque cilicio in Plantis educandis. Sic reparantillae, atq; suffciunt nouos commeatu ebeniniico Terrae sinu inexhaustoque aerario, prae quibus diuites, atq; succuleniae turgescunt rursus, multoque cum faenore nouos tandem crogant fructus, atque semina in mortalium commoditatem,& Naturae obsequium. Haec igitur consert stirpibus Ignis Subιerraneus.
IrXL Animalibus quae commoda practet Ignis 5 Derraneus. N Fque minora erogat beneficia Subterramus unis nobiliori animantu generi. Vt enim prsteream alimela,quae illius ope promota distribuit sedula Tellus cui uni rerum naturi partium, ut cum Pli nio sentiam , numque loquarJximia proptermerita cognomen indi
62쪽
' De I ne Subterraneo. ssedimus maternae venerationis ) tutela m tamen, atq; munificentiam, quam praestat nobilioris notae animatibus,diutius haud supprimam. cundissimam quidem Maris naturam laudi bus, atque admiratione prosequutus quandoq; suit Philosephorum Princeps Aristoteles, proximam verb,eamque essectricem mirae necunditatis causam, versuppressit,uel ignorauit.Vbem namque humoris , illiusq; non inepti inexhausta affluentia , ni appostum nacta suerit promotorem, dubio procul sterilis languescit, atque inhonora . Non recularet eadem uda suisantia praeclarum liud syderum ossicium, quod legatitia opera sublunaribus hisce prauitat lucidi corporis imago. Verum frequen.
tissimo eventu admonita, diuturnaq; cuncta. tione delusa, dat manus calori, quem iugem ministrat Ignis Subterraneus . . aid enim remotissimo aduenae,necnon mul toties intercepto, propriam credet salutem, atq; existimationem, toties familiaris hospitis experta beneficentiam. Perpetuum vero illum incuba- tu caloris,qui Subterranei Ignis soboles minimE controuertet is, qui ambiri aquam meminerit, inque calentis terrae sinibus seueri, Chymici vasis ad instar, cui artifices non inepta analogia , nomenclaturam Balne maris indicere.
Hinc sub glaciali freto ad plurimam anni par-
63쪽
tem astrorum aspectu penitus orbati, & vivunt Pisces, atq; proficiunt, neque intensa qualitas, inuidumue sepimentum derogant aquae tepori,quinimmo pertinaci illa circumuentio iine, cauent ne avolet, duplicantque substrato calori vires. Accedit, quod materiae illa uber
ras, nonnisi maris pinguedini accepta referri potest , omnia siquidem dulci aluntur, & con-hant, pingue verb dulce est . Quum vero opera caloris concoquentis pingue illud omne constiterit, dubio procul ambae saecvnduatis
causae, materialis nempe, atq. etaiens , Su terraneo Igni grates debent, atque perlatuunt.
Multus quidem est tepor ille, qui intra vasta maris spatia diuersatur , cuius praesentia prinhibetur, ne moles aquarum uniuersa rigeat,atque obdurestat. Vertim neque flumina, neque lacus congrua teporis illius portione fraudamtur, praecipuE quibus alveus prosundior,& caloris scaturigo propior. Hinc natura monente , aquis semet immergunt Polonicae hirundines, hyemisque saeuitiam , recludunt, vel te perant , amicoque contubernio tamdiu perfruuntur, donec diffugientibus nivibus, geluq; s luto, rediuiuae emergant, & alarum remigio rursus aera sulcent. Animalia verbi quae terram incolunt, & quibus caloris, atque sanguinis curta supellex, non impar experiuntur bene fia
64쪽
De Igne Subterraneo. 6 Ineficium. Vt enim prae solis recessu brumam aduentare praesentiunt,repetunt notos sibi ter cuniculos, vel nouos effodiunt, qua industria myriades animalium vindicantur, n6 ta tum a certissima nece, verum, Sccauetur, ne integrae species penitus aboleantur. Testud, num industriam, quam pluries delici illissimo nostro in Viridario seruaui , non importunErecensebo. Refugiunt illae quidem brumam, terramq; perserant f verum tanta certitudine futurae hyemis intemperiem praenoscunt , ut non praesente, neque adhuc instan te hoste, in tra penitiores terrae partes semet intrudant , & qub penitius id fecerint ,ed saeuius grassaturam hyemein cerib certius praesciamus. Non dissimili arte declinant,& homines,prqsertim,
qui prope Polum habitant , frigoris inhirias quapropter istiuis sedibus surrogant spelum
cas, atque profundissima antra; dumque se,atque armenta alienae fidei committunt,Cxporiuntur interim no dubiam Ignis Suburranti beneficentiam .
tibus nonnullia Dissmulauimus hucusque obuias diis Liates , ne nobis recta properantibus es- a sent
65쪽
serit impedimento: nunc verbexplica phiis, quae in definitione Subiere neι nobis allata suere, saperest, ut obices, quos e citant nonnulli, magis quam iudicem , pro illi superemias. Negant primum tepere vita ra terrae , sed aequali stigoris gradu vb , sei perque pollere affirmant: non si mordeat Syri Canis, aut saeuiat bruma, non si superficie tenus, vel intimis illam scruteris. ΦΨm
pter nouae credulitatis in confirmationem,m tuantur organa vitrea, malo omine a Samst rii, Sanctorio olim fabrefacta,ut temperamemta distingueret. His vero consultoribus cerib ietius se obseruasse praedicant, nullam vilibi fieri loci mutationem conclusa ab aqua, secussi manus vota phyalis propior fiat,stat ina succedere:& quod superest, se sum decipi affrmant,
dum hyemis te ore vinarias cessas, terraeo speluncas calidas, frigidas aestate iudicamus, pris impressa nobis ab ambiente qualitate aduersa in excessu, cui mediocris illa terrae qualitas, tamquam medium extremis, mediocre excessibus, opponitur. Irrident proinde vulgi, quem dicunt, errorem, non consensum,
hincq; iactabundi gloriantur extorrem se secis se peripateticam antiperistasim e finibus naim talis speculationis. ibo verb , eis minus aintam agnoscam antiperistasin problemati huic
66쪽
enodando de calore, vel frigore terrae, ex mus pro anni tempore , S con stitutionibus, alim, incedam via, quod patebit in posterum , non est tamen, quod antiperistasim mille experimentisa me obseruatam , controuertam. Ne
veprateret orum quia in adagio est, verum imira proprium disputationiS limen me comin am, in aliud tempus problema dissero, interimq; obieruo, nil incere nobis Aduersarij conatus, quin veritate urgentestisse adactum, ut teporem quendam terrae inesse sateretur .
Quid enim aliud est illa mediocritas , vel medium inter frigiditatis, &caloris excisisi quam tepor quod si aliam scrutati suerunt qunt
rem, vel misturs modum , producant, nec inuidi suppi amant, secus permittant nobis cum plebe sentire, ac sapere Illud tamen norint, alijs opus esse machinamentis, prster inducta
Organa, ut expugnetur antiqua illa arx, euide-tia, diuturnoque hominum consensu firmata. I iam enim perpenderem multos ies, necnon curioseobseruarem organorum energia
prehendi tandem nomisi vehementioreo cessus frigoris, vel caloris ab illis indicari, diocritatis verb gradus ignorariprorsus, graue desuescerer Quapropter proditi Nouimur tes Sophi a proprijs machinamentis dum se; sum ingeminant, sensibus suere iniuru quam do
67쪽
do ratum sit,cunctis , in conseilbinumquemaque proprio abundare sensu. Accedit quhdsensus antiquo priuilegio prae est iuri dicundo sensilibus quibusque ,neque ab illius iudicios
cet cuiquam ad nouum appellare tribunal . um Lucretius Carus eximius Poeta, atque Philosephus,sensibus commiserit olim notitiam
veri , neque hemui p se refelli, patulo, quod di
cunt ore, pronuncia uerit. Praeterea, neque sensorium cssacaci,atq; diuturna qualitate prius assectum, potest statim aduersam qualitatem percipere, vel perceptam integre iudicare: at pro peculiari anni aetate,vel constitutione per cipimus statim frigidum ,vel calidui aerem speluncarui& prosundioi is putei aqua nulla igitur prorsus facta suit in sensorio tactus impressio prscedenti qualitate tactili. Superest,ut experimentis , quibus tantum deseiunt Aduersarij, rem propositam confirmemus. Compendiosum verb primo loco adducam, cuius ego n*nsemEl periculum feci matutino tempore, rigente bruma praesertim, dum curiose exclusi Lsem vesperi nostro e conclaui frigoris nequiti am . Vt verb aquam tetigi, illico haustam, tepidam dubio procul persensi, non frigidam, qualis calenti manui, ac submadidae videri debuisset. Praetereo ascendentes E puteis vapores, ab alijs obseruatos hyemis tempore, argu
68쪽
mentum non dubii caloris ; produco ego cht ystallina vasa, atq; argentea , quibus , si a state media recens hausta putealis aqua infundatur, vel vinum diu in puteo prius submersen , pal lent statim, mox rore persunduntur, perquetia longas strias nouiter genita aqua guttatim delabitur., is ambientem aerem proprio , atq; astititio calore orbavit Z tenuique e substantia classam reddidit,nisi aquae illius frigiditast Cursi aequalis huic sualitas singulis anni tempori. bus , hyeme secus euenit ἰ quum tamen aer no-us mutationi magis tunc sit dispositus, prae Solis absentia, & stigidolum halituum praesentia quae controuertere ridiculum penitus esset. Qubd si prae taedio rem iucundisi mam experiri recuses,descende salte profundam in cellam, futurus ibi spectator non dissimilis euentus. Etenim hyeme Aquilonia, atq; serena vigente, arescunt, solum , fornix, atq; parietes,madescunt singula inaestiuo solstitio, situ obducuntur vasa vinaria s neque tantum resoluitur
Sal Margharitarum in oleum , vel liquorem, quod notabat Crollius, velum & omnia, qui liquari a frigido, & humido nata sunt, cons stim ab aere se affecto illud patiuntur. Inunc, & aequalitatem comminiscere, incauti', diuende. Cave tamen ab olitoribus,quibus nunquam suadebis, ut syncera, atq; recen-I ti aqua
69쪽
ti aqua puteali plantas irrorent, aut aspergant aestatis tepore, veriti prae frigore certissimam illarum perniciem, suasurus nihilominus hycime, ni glaciei immineat periculunt . Et quan do in glaciem incidimus, dicant nobis Aduei sarij, qui tueatur itinc aqua squalem gradum qualitatis inuito aere frigidi stimo e Cur non glacietur in Puteis,communi plurium liquoisi sorte ἐ Quum tamen certissima illudi nobis luceat via, eaq; perquam compendiosa' ouam nobis strauit olim Ignis Subterramus.
OBstrepunt alii, Caelo nimis addicti iusq;
controuertunt Ignis Subterranei enim necessat lana caloris fatentur operam
noua illa subterraneorsi generatione, sic pe negant aliunde petenda esse subsidia, pi stem quam a C lo, & Astris , quae motu ac lumine, non calorem tantum impartiri; verum, Sprq- stantissinios influere es hctus in hanc plagam dubio procul consueuρre. Quapropter superis lationibus adeb tribuebat Philosophus, vi puenecessario nexu, nostratia tueantur, atq; g pernent. Accedentet verb Sole fieri generatio
70쪽
nes, recedente corruptiones, Lunam paruum esse Solem,constanti mente ep*pciauit P Ster ver is non controuersa in Peripato placita , symbolum conserunt M thematici, xati particularibus astris commissam olim singularum specierum custodiam , nouaq; haru indiuidua, nonnisi a sublimi illo prototypo, atq; custode, reparari. At sacessat hinc procul mendax Chaldaeorum turba, cui nostrae nunquam patuerunt res, suus stet veritati honos, non abiecta , quam profitemur reuerentia Priscis veritatis cultoribus . Certissimam quidem impendit Caelum operam in lisc inseriora, verum eam, nec higem, nec aequam , quod supernus innuimus , modbquedata occasione uberius explicaturistinus , si docilem, non pervicacem nacti fuerimus Auditorem ulla siquidem pestis rei litterariae nocentior, atque perniciosior est, quam segnis illa oscitantia, s ctarumque cultus, quibus dum mordicus haeres, omnem tibi ad veritatem capessendam obstruis viam. Age proinde rem candidὰ dijudica, mutus addictus iurire in verba Magiari. Perreni illa orbium vertigine, fulgidi s astrinnam radiis calorem seueri, excitari, recen Regigni in hac Mundi plaga mutationi obnoxia, non est, quod controuertas: secus futurus 'ut garibus quibusq; ludibrio, atq; contemptui . I a Quo