De igne subterraneo physica prolusio D. Ioannis Nardii ..

81쪽

Ioannis Nar

Nipse in Pythagoricis Morrauit, asis au his rasiodiam, it in bis. Hsc ille E re nostia nar li

Cap. VI Opera qua practat Sub

terrai us Ignis, modumque pro- ''prius Drutamur. . Postrema tandem nobis superest tentanda,

ni superanda, prouincia,speculatio nempe operum, quae prς stat Ignis Suburraneus. Iam pro re nata libauimus nonnulla, importunEtunc absoluturi, quod omni iure cogente PH- senti debebatur disquisitioni. . Vertimessimumrb dum manum admoveo , ne mea vacillet des aqvd Lectorem,in re necessaria , dc quam primo tractationis in vestibulo pollicebar ,di-flhrait me interim nescio quis curiosus, anxieq: effagitat, modum sibi aperiri, quo Subtereaneus Ignis opera illa prssiet. An proprijs in ardibus, intimisque in penetralibus fabrefaciat illa, moxque absoluta excludat an vero sedulus sconomus, & Naturs Prorex loca visitet,id negotia disponat ' Sciscitatur insuper, an v luntarius illuc properet, an euoceturi Curi

82쪽

De Igne SuIterraneo. 79 sitissecero, haud prostob operam ludam,quuminime dubius hinc patefiat aditus ad ea, quae in posterum allaturi sumus nim capessenda. Hoc age percunmtor, quo fiat latis. Singulis ille modis, quos dudum recensuisti , comsulit naturalium rerum prouentui, atque saluti. Proximam , uti par erat , assicit in primis,m teriam enis Subterraneus, eamMe, vel superat, et varia mistionis genera molitur, pro quorumodo noua educitur forma nouo coposito ius

dictura . Legatitia insuper proprij caloris opera promouet, atq; fouet umplicia, & mista, quod audisti sepelius. Nonnunquam verb fit,

ut obsequentem nactus materiam Ignis ille, copiosumque commeatum, longis itineribus nouas faciat stationes, vel Colonias deducat. Imultus nunquam properat, nec volens euocatur, sed Naturae instinctu Lumen astrorum, tam veneraturus, quam amici caloris contubernio fruiturus,Terrs fines quinquam prste graditur. Nouum hoc minime continget ei,

qui nouit, simile adsimile serti, dissimile vero, contrariumque auersari, atque restigere.Pauseli terrae pori, frequentesque ritus exitum parant uni Subterrane'AEslate vigente quo fit ut frigida,tunc reddatur Telluris viscera, auola te igne, cuius praesentia aestuabant. Vt verbrigidu in hostem aduentare persentit, actutum

83쪽

8o Ioannis Nardij

palantes conuocat ille Phalanges, ει nota latibula repetit, idq; optimo consilio, nam &no uas describit copias,&antiquas, prae nimia sorsan licentia contumaces, alienaq; consueti dine corruptas, instruit abunde , atque ex Dgat. Sic reparatis viribus, rursus hyeme seruet, immensum terrae aestuarium. Iam satis tibi sui se factum opinor s concede remora .

Cap. XXVII. μνι&tim opera Ignis Subterranei prosequimur.

TO N ociosus proinde Subter eus Ignis, neq sscetis viribus,generationi Simpli eium sic incumbit, ut interim uberem Mistorunon detrectet prouentum. Duos verb, primuinstruit satellites, quorum legatitia opera,&opibus nouas generationes absoluit . ambos quidem E terrae orbita oriundos, exhalati nem, scilicet,& vaporem quamquam hic sit potentia, velut aqua, exbalatio autem potentia, psau Ignis r ambos insuper calidos, prae communicata assectione, non a Sole, & longinquissimis Astris, etsi horum operam non respuam insuperficie Terrae, irrideam si penitius insnuare tetes, rum ab Igne Suburraneo, cuiuS energia ex humida, siccat materia, ubicunaque il

84쪽

De Igne Subterraneo. 8 1

lla consederit, perenni studio promouentur,at que eleuantur. Quapropter, quum Vapor,ac Exhalatio cuius inq; , penξ, misti inanimi sint O aiseminariuili , non secus ac e tuum cunctorum, qui fiunt in sublimi, rationi consentaneum esse duximus ordine sub certo ea censere, ne vagi, atque incerti,vixq; singulis recem landis, quod imperat Prolupo, iustecturi, erremus in posterum. Commota verb sc partie vapore, & exhalatione proueni

mur.

unt, vel in terra gignuntur, ibique esse perseuerant, vel e terra erumpunt, terramqs repetunt, vel tandem non reduces,euolant in subli nata; cuius sortis sunt Stellae cadetes, caudatae, Caprietantes, Halo, Iris, & reliqua Phasmata. Et vero, ut praepostero, quo narrauimus orchne,exordiar, Meteora haec,olime,quod habet, Subterraneo ni acceptum se reserre .profiten tur. Eximo namque illuc conscenderant mutuatis viribus sussulta, mox vero Astrorum aemula, sublunare Orbem splendore corusco4rr diant: ex octo, scilicet, ad negocium iam eru-pente lacultate, & proxima illa potentia, ambito Ignis actu potita: quod assequutus Poeta

cecinit.

Hos igitur tellus omnes exaemat ae Ius: Eo russeras in aperta promptaque Caelia

85쪽

Succedunt ea, quς olim eleuata sub forma va' poris, vel exhalationis terram rursus reuisunt qualia sunt, Pluvia, Pruina, Ros, Grando, Fulgura, Fulmina, Venti, hisq; cognata. Conscenderant vero haec dubio procul praeter eis

menti propensionem, e cuius sinu tunc eruebantur, non vi Solis, verum prae Ignis Sinerra-nιι contubernio. Non dissimulabo vulgi e rorem, a quo nobunquam minus etiam cauenteruditi . Siquidem passim audiuimus rapi atq, trahi halitus huiusmodi ab Astrorum lumine,

i quam potet Phoebus aquas , syderaq; novo semper liquore madescant.. Valet ne aetherea natura , quae corruptionis nescia; alimentiesse indigastabulas mitte , Lector, Poetarumque figmenta,reque ipsa monente,cautior redditus

in posterum , non ignores, simili prorsus prae-hia actione Solis, & Ignis Subterranet, conscem disse vappres ad mediam usque Aeris regione, , Sin prosectionis scisciteris mometum,in promatu causa est; inductus nempe calor, eductusq; praeterea Ignis Subterraneus. Inditum est enim hoc sublunaribus, ut piae formae modo , atque mensura, loco quin etiam potiantur z ex quo

circumfertur, res,quantum acquirit de sima, an- de loco. . inum igitur inducatur, vel euocetur quandoq; calor. a SolisTadijs,comm . nicetur proprio nixu ab Igne Subterraneo, fit,ut

86쪽

De Igne Subterraneo. compositum,praeuia dispositione sic affectanti, nulla vi conscendat, profugumue exulet, veritus Ignis Tyrannide , sed praestantioles , sibi-quedesignatas sedes conscendat, atque Occupetu

ta Puriore humidi corporis portione susci

tat Ignis Subterraneus tenuissimum vaporem, interdiu, noctuque: hic verb4n sublimem conscendens aeris regionem, media haeret in via, comite, atque promotore destitutus obfrigoris nequitiam. Quapropter, vel concrescit in nubem, vel redux delabitur, terramque prae squallore dissilientem ferruminat, atque compaginat. Hinc crusta obducta, coercetur Subterraneus Ignis , moxque viuidior excoquit humidum illud in succum opportunum, Sc vegetantibus quibusq; apprime consentaneum

Cap. XXIX. Prodigiosa Pluvia.

Minosum plane est aliud e Caelo pluere,

praeter aquam. Non ignoro ventorum vi in Aera conscendisse quandoque ex area im

87쪽

Ioannis Nar θtegram annonam, evulsas arbores, raptas cautes,& nauigias transfretasse quin etiam cineres Vesevi, uniuersamque Asiam conspurcasse.Venerozvinllicis, vel monitoris Numinis artes, nihilominus reliquas admiror ego Pluuias ex Naturae praescripto, quas olim contigisse deponunt testes omni fide maiores. Pluisse namq; ferunt,Lacte,Sanguine,Carnibus, Adipe, Metallis, Lapidibus: quae omnia, ni fallor, auctorem agnoscunt Imum Subterraneum . Quumcnim, nil sne causa fiat, Aer Wrb ex sui natura smplicissimus sit, atq; tenuissimus, reliquum proinde est,ut non nisi vaporibus, atque exhalationibus inquinatus breue, rigidumque hospitium aduenis commodet o Qua propter Ann. Sal. isto. pluisse tradit Surius in Insubribus grandia Saxa, e quibus unum pondo librarum I 2 o.

iuisseq; silicibus duriora, atq; odore sulphureo.l Cogi non miniis possunt & metalla media illa

aeris in regione. Quandoquidem ex halitibus, frigidi opera, concrescentibuS,metallica comstat natura. Signum autem, quoniam calore

liquantur,ratumq; praetereac si sessoribus,er pere nonnunquam pernicioses halitus,q*i uniuersam aurifodinam, saxaque sibgula auro purissimo obducunt. Neque enim verisimile est alio se insinuare metalla ingenio intra lapidurimas inconspicuas, praeter quam sui tenui ha

litus si

88쪽

De Subterraneo. 8 s

titus specie, qui tamen prae obice, ait frigore

concrescit mox, atqueinduratur. Quid pro hi bet,quominus non cohibita exhalatio illa erumpat e subterraneis carceribus liberum in aetε, Igneq; tandem destituta,prae loci frigore,concrescat breuique intercedente temporis inter capedine descendat Infrequens este uenius, Ialeor, verum materis culpa, quae saepius nula, aut, exigua, vel tandem inepta: frequenter verbeuenit, ut ventis, atq; Procellis agitata dissiliat, hinc discerpta metalla, pia tenuitate,delitescant. At verb Pin gue illud, quo tera redundat, si quando exhalaverit, ubi nactu fuerit rigentem aeris sedem, concrescet actintum atq; glaciabit, reliquorum pinguium in morem: quapropter contracta mole , & grauitate adaucta, adipem aemulabitur, tandemq; descendeta Neq; maiorem tibi incutiant ad

mirationem frusta illa carnium, quibus aliqua; do pluisse Chronologi tradunt: breui namqueennetria Iecoris parenchima simulare, quin aemulati te docebunt Chymistarum Tytones Sulphure,atq; oleo simul ad ignem liquescetibus Prius vero qua tanta nanciscantur c6sistentia quatam sibi necessariam nouit artifex,rubescot sanguinis instar, pro insigni quam Sulphucontinet tinctura. Finge tibi modo sulphuroos halitus,sem do pingui casu occurrisse, iam

89쪽

85 . Ioannis Nardi'

primo ex congressu stillae deciduae ri bescent. sin diuturniorillis permittatur consuetudinconcresciuat quin etiam Carnium in morem .s La.ctescit pluuia, primum, si alienae substantiae in .sceatur, volitantibus nempe cineribus,Gypso, Cerussae cocedunt, & nonunqu am Lithargyrii halitus in Lac Uirgineum, tunc praesertim quuacidus occurrerit .in Aere vapor. Sic naturarsmula ars,compendio, cilique ministeriol rem elicit canidum liquorem.

p. XXX. Pruina. I Arefacta e tellure prς dium eaque bre

ui opera, promiscuum excludit hyeme vaporem iuburraneus Ignis . Occurrit verbconfestim ambientis stigiditas, adoritur, fugatque auxiliarem calorem. Riget vapor, hqretq; proprijs in finibus, viamque erupturis in posterum socijs vaporibus, obsuuit,atque de

negat.

Vem parauerat dulcem succum in Terrar

90쪽

De Igne Subterraneo. 87gat sub vaporis specie, Solis accedentis suasu cuius opera quin etiam soli repagula laxantur Sublimia petit vapor ille , ibique moratur, d

nec abeunte suasere , nocteq; frigidiuscula urgente , contrahit tandem semet, sinuq; deposito , almae parentis gremium Lecundaturus, concedit, terramqbrevisit .

Nkecsida Nubesn qus segetum, fructuumque foecunditati saepius o cit, Ignis Subteriranti sodalitio destituta;priusquam inediam teneat auris regionem, grauitat, atque dissiliens, terram madore infesto persundit: hoc nomine solum benefica, qubd serenitatem portendat, iam expugnato aere ab .inquinamentis.

ET Naturae Genius habebit me subscribo

tem , cuiuς sententiam venerabundus ni btranscribora in emineo .ω esi nube j mx est, quis uiam vapor,pruina qua pro e 4- temporis AEnni ,aut regionis signum e rigidae . nouenm πη-caeno retin D ala selia snexisse