장음표시 사용
311쪽
recto. esse finitiuum alteri quod sequitur,nempe: Impia sacrilegae flexit con tagio turbae. Sed diligentius expendendae sunt textus particulae Aest naturaliter,ita ut una motio altera neces Iario consequatur.Hoc modo qui
Socratis meminit, hominis,animalis,& substantiae reminiscitur, aut qui ni uis,albedinis,frigiditatis,& hyemis. αλλ' ἔθω): Non innuit hic estivi loquutur,artificialem progressum,ut quidamexistimant, sed naturae hibilitatem quandam,qua feminis dens ad hoc vel ad illud se conuertere soleat Assuescimus enim iis facillime,ad quae nati sumus. Non est autem assuetudo& experentia idem, ut optime a nonnullis alias animaduersu est Experimur enim ea quae vexa nobis nonapparent, non ut ast 1efiamus, sed ut id quod du bium erg-ddiscamus. Assuescimus autem aliquibus,non ut addiscamusilla tanquam dubia,sed ut nobis faciliora factu aut perspectu reddantur. hoc Α-xistansecmeta. contex. Ivi & elicitur ex sec.28.probi, 1. Hinc illud: Consus Ptudo altera natura est. madmodum enim Natuin sine cognitione agit, Mabsque labore, ita prope qui assuetudine agunt.Cςterum huiusce Motionum consequii per assuetudinem exemplum esto. Hydrae ab Herculae sagittis de igne interfectae memoria, Papae mihi memoriam suggerit, haec Romae , qua deinceps Babylon iae reminiscor. venamur meditantes ab ipso nunc.) Hi reminiscendi fontes omnes quidem ad c5sequia per natura accomodari debet ut infra liquebit)finitima tame quam maxime:ex exeptis allatis hoc costa QMd si Themistii exemplum sumam' de Lyra,Corisco & eius cantione,ido cognoscetur: sed acutius intueamur horu fontiu vim & efficacia. Est inquit)Arist. principium reminiscentiae vel ipsum nunc, vel quid aliud,ut similit do,c5tratietas,affinitas. Certii est omnes hue efficaciet fontes hicno explicari potiores tamen d praecipui hi sunt, tempus enim temporisque ordo qui no Qbis ipsoNuc significatur,maxime ad cuiustuque rei n5 modis temporis, ut isti alutὶrecordationem valet. uare per ipsum nuc non quod instat,sed tempus quod sumitur intelligi oportet.Similitudinis vero eiacaciam,declararunt veteres illi aduersus quos in priori deant. disputatum est: clim idcirco animam ex omnibus constare statueret,quisd omnibus sibi cognoscendis illam simile
esse oporteret . Simile a simili gigni, cognosci p simile, appetere simile,& esse
id potestate,quod alterum simile est,tiquet,ex sexcentis Arist. de Auer. locis. Ita contraria per sua contraria cognosci, eandem habere materiam, esse quo dammodo similia ad inuicem, fieri ex c5trariis,constat: Postremὁ de finitimis quae ad partes quidem rei animo elapsae accommodauimus,cum tame omne
id respiciat,quod alteri quocunque modo proximum&astine est,nil est quod dicamus,cum unicuique perspicuum sit, quid assinitas & coniunctio vdeat. Exempla infinita fingi possunt, quibus unuquodquelioru ob oculos ponatur:
quare superuacgnea praetermittamus. D
17 Caeterum non quaerentes etiam si reminiscuntur, cum post alteram
motionem illa fit: ut plurimum autem aliis factis motionibus quales proposuimus essicietur illa.
Haec ab Arist.ideo interponutur,qui nterim nulla inuestigationis perimilitudine, cotrarietatem,aut assinitate intercedente sol aprincipe motione excitata,aliae nobis sese offerunt,quarsi tunc recordamur. Hac reminiscendi viam, Arist.insolitam esse assirmat,nec passim fieri.HaecLeonicus,& ophime
quamuis ex oreThemistii septa sint . Decepti ni auteni recentiores, qui existimae
312쪽
sed per una rantu igreditur.Ista siquide no raro accidit,sed pleruqet,& praeterea ad illa verba, potest accomodari: postremo
18 Nec vero conssiderare oportet,quomodo eorsi quae procul sunt meminerim', sed quae finitima: perspicuu est eni eandeen ratione qua coiis ques dicit no antea inquies neq; reminisces: assuetudine naq; motionesse inuice consequutur,ut haecpost illa. Et sane cum reminisci quis volueh rit,hoc efficiet & quaeret motionis pricipiu accipere,qua ille cosequetur
Grauate a sententia aliorum veterum & clarissimorum recentiorum
philosophantium discedere soleo, ut veritatis tamen rationem habeam, libbere cum oportet luodsentio dico, Atque in praesentia quoque id mihi e ploratum est , nullum ex interpretetibus scopum huis contextus germ num proposuisse. Themistius alioquin grauissimus& lucidissimus peripat licus, ut aliquando solet in iis maxime locis, quom est ambigua ancepsque sententia ,aliquid de suo comminiscens quo legens pascatus alioquin verum)nil de scopo aut serieverborum Aristotelicoru laborans,esabitur : Thomas contextu invertit,cum aliquid ei addat,quod inGraeco exemplari non reperituri& ita extorte explicet, ut si illius interpretationem acute intuearis,nullis mi-C n' quam istis verbis illam couenire sis iudicatur'.Laborauit hoc eodemorbo Leonicus hac in parte,Vt quide nonulla inuertere,& addere ipse quoque coictus fuerit Nostru vero hoc sit αρς ρλ .Docuerat Arist. Reminiscetidi principium,vim & essicacaa illationis obtinere, Ppterea quod vel ipsu Τω- esset veIsimile vel contrarium,uel. videri alicui poterat, aliquandoReminisce-tia effici, cum tamen lis ex talibus hiotionibus procedithus ideircb verba l- xime a nobis explicata interpo luit,quibus ostendit diei quidem illa remini scentia,sed insolitam esse, nec passim sieri, M ut nosmonuim',non ςque perfecta.Nunc dubium aliud e medio tollit. Qui enim fieri potest petat aliquisὶve quis reminiscatur eius quod non est 'sed - ut aliquando accidere,pYime suppositum est Respondet id non esse quaerendu, cum ratio huius,in reminiscentiafinitimoru,spectanda sit.Eadem nanq; est, qua nulla antegrediete inuestigatione,aut recordatione ea quidam comemorent quae ordine quodaeoli sequuntur,cum assuetudine hoc sibi copararint,vt pqst una animi motio
D netis alia sibi ordine staggeratur*qua alii egeo quod ex πν in viis inuestiget& reminiscantur Pac si diceret,idem Assuetudinem efficere, quod Ars seu ratioeinatio. colligit deinceps hoc Vtrisy comune esse, ut ex principio aliquoi pendeat,quod accipi ci Vt e, illo,aliasi bi veI por inuestigatione de Reminisce
313쪽
y' Quamobrem celerrime & optime, a principio ducuntur reminiscentiae. Quemadmodu enim res inter sese habent in consequendo, ita &motiones.Et facile ea inemoria coprehendi possunt,quae ordine quoda constant, cuiusmodi sunt intemathicae disciplinae: aliaverὁ male & difficculter.Et hac item in re recordari ab iterum discendo dissert,qui apoterit quodam modo per se moueri,ad id quod principium sequitur.Cum veta 'ro non sed per aliud,non iam meminit. plerunque verbiam non potest quidem reminisci,sed quaerere potest,& inuenit. Hoc aute iis usu venit
qui multa mouent,&agunt,ssum eiusmodi motionem excitent, quam res ipsa cosequatur.Nam meminisse est,uim motricem inesse, hoc autem
ita,ut a seipso,& ab aliis quas in se habet naotionibus ut dictum est mo
ueatur.Sed principium sumptum esse oportet. Quapropter ex locis videtur aliquado reminisci. Cuius causa est .quoniam celeriter ex alio in aliua progrediuntur,ut ex lacte in candorem,ex cantare in aere ex hoc in humidum, ex quo Autumnus in memoriam venit, clim id anni tempus equaereret.' Princeps illa motio cuius meminimus,non modo ipsa est quae primum mouet,verum etiam quae ansam praebet memoriae alterius, quod Arist. docebat
colligiturReminiscentiam tunc preclare duci, cum erincipium istud ita se hibebit, nempe ut ordine & successione quadam alias post se consequentes motiones valeat excitare: quam enim res gestae inter se habent ordinis 3 conse quutionii rationem, eandem etiam motus animi ab illis excitati obtinet eaque facile memoria cumprehendi posse quae ordine cohstant, ut d e Theoreamatis Mathematicis res habet,in quibus ex primo secundum, & ex secundo tertium atque ita deinceps sequitur Vnάque demonstratio alia supponit.R, tiocinatur enii athematiciis vi plurimum , ut Arist.ait. DQuare quae ordine carent,& temere congesta passimve dispersa sunt, perdis ficiliter memoria percipiuntur:Ex quibus etiam illud obiter inferri potest,diseri me esse inter reminisci & iterudiscere,quisd cum homo recordatur, cum iam principium illud incolume obtineat, quod exuscitandarum aliaruid iurictarum motionum causa est,potest chm Vulta seipso nullaque aliena ope interceaente mouere se ad alia quae sequuntur inaestiganda.Qui uero itersi das discit,principiu illud cui reliqua iuncta alligataque sunt,ihius ih memori Κιhabet quare,aliena ope id est doctore & praeceptore extrinseo eget,qui et n. nu, aut priori isimile principi u suggerat. Uuis enim is reminis ei dicatur, qui principiu intus incolume seruat,& cum libet, ad inuestigandu tras ire potest; non tamen existimandum est semper principium illud venire in mente, aquq digres
314쪽
digressi in alia incidere valeamus, quae ad eam rem nos ducat, cuius recordari nobis propositum fuit: idcirco tunc multa movemus,agimuS, tetamus,atque memoriae aciem per omnia circunferimus, dum ad id principium perueniamus, quod res ipsi' cuius recordari volumus, vel pluribus aliis intercedetibus initiis, vel proxime c5sequatur. Quid enim aliud est Reminilai,quam mouetem quandam habere in sitam facultatem: ia seipso M ab illis reliquiis animo retentis, impelli & excitari, ad id quod euanuit recuperandum Q cunque id modo fiat,reminisci certe dicimur,si quidem ex hac imputhone, in memoria conseruata, in illam,& mox iii aliam procedimus.Sed prςclarior erit remi niscentia cum principium sumptum aut inuentum erit, a quo discedentes, id nobis obuiam fiat, quod reminiscedo assequi exoptamus. Hinc factum est,ut ex locis illis quorum capita nonulla superius propoluimus, cito recordemur, g eum ex alio aliud nobis celerrime incidat: verbi gratia, ex lacte candor, qui lacti naturaliter finitimus est,ex candore aer candori persimilis ob luςiditate, ex aere humidum aeri finitimum, ex humido tempus Autumni, affinitatis 'el etiam cohtrarietatis ratione, quod tempus fortasse reminisci fuit nobis
institutum. Καιεώ: - οι dou ωα πια ἀχοι .N5 abutitur hic Memoriet vocabulo, neque comparat, Vt Leonicus censet, sed de Reminiscentiae energ a liquentem,de memoria mentionem facere oportuit.Quandoquidem non nisi reminiscamur. Memoriae nanque gratia unum ex alio nobis venit
in metem,atque illud meminimus, quod alterum lepraesentat reminiscimur verὁ, quod motione huiusmodi ex uno in aliud progrediamur. In Reminisce-tia ergo Memoria primum imaginem offert, mox Mens quicquid isti de Cogitanis anima garriant) tanquam ex principio noto, de alia ratiocinatur quae iteru Memoriae offertur, atque ita deinceps, quoad Memoria in illud postre-C mum incidat, quod amiserat, M recuperare instiruerat. Est ergo Reminiscentia veluti via, Memoria ut Teresinus viae, & quasi αὐ- in Demonstra
ne; disciplinas & artes designari affirmat, verus siquidem inde sensus colligi
potest) non tamen eos probo, qui nomen Mathematices ad omnem scientia ab Aristotele fuisse aliquando accomodatum tradunt. Locos quos afferunt siquis expendat, nullius esse momenti comperiet. Cum Vero non, sed per Gliu). Vel os docetis,vel libroru monumeta, ad doctrinam coparata intelligas.
sempeξ in discente intrinsecus quidam Vere Doctor est: qui Mentem illustrae 3cueritatem ostendit:Mens nimirum Efficieiis. Sed no hoc in praesentia primcipium quaerimus, Verum quod ratiocinationis sit pars & initium , quod cer non tantum neque tale est in discente; quantum M quale in remini Icente.
Quapropter ex locis . Exemplum quod additur sati, indicat n5 de loci, eoὶ poreis, certi': sedibus atque interuallis dispositis δc collocatis,sed de iis Ioel, quo, supra ex Rhetoricis N TOPicis sontib'haustos proposuit, sermune esse.
Attis praeterea illa propria sunt,non naturae Arist.aute in Reminiscentiae i, simpliciter explicanda nuc Ieriatur.' Particula tamen tauri, item arte illam innuere videtur imaginum certis quibusdam locis disponendat si, qua tum vita de altera successione & serie quadam continua nos comminonefaetati amissimq; M abolitam specieiii imagini accom atam, repetat restau-ietque. Hanc M. Tullius in Rhetoricis prose situs est. Hic animaduertere illud quoque placet,qu0d initio Libri monuimus, Cogitantem nimirum iligAnima sentietitis facultatem, esse prorsus reiiciendam Ut superuacaneam Cum nanque Arist. dicat, Meminisse seu reminisc1 nil aliud esse: quam vim inesse quae moueat, si vis ista Miacultas mouens cogitans anima sit: Bruta re-
315쪽
miniscentia praedita erunt: Vel sinquam)cogitantem animam perfectam vel imperfectam Bruto desmon potes effugere,quin aliquid saltem reminiscetias Aipsiis tribuere quoque cogaris: quo nil absurdius. .
, Videtur autem uniuersale & medium omnium esse pricipium. Nams no antea, saltem cum ad illud peruenerit, meminerit: aut certe nunquaamplius,neque aliunde. Vt si quis animo percurrat in his ε, η, κΘ . Si enim no ipsius Θ, ε,meminerit in ipso ε,ipsius, recordabitur.Hinc enim ad utrunque moueri cnotingit, ad, H, scilicet & ad, ε. Si vero neutrum horum quaerit, cum adsperuenerit, recordabitur, si modo Uut ζquaerebat:sin minus ad α,perueniens, eodemque modo semper. Magna est illius principii quod in reminiscendo sumere oportet, efficacia,
cum ansam praebeat memoriae aliorum, ac propterea mirandu non est Arist.
de illo multum laborare. Hoc quidem ab omnibus agnosci puto, sed illud si, ne Φ,ρηκά ne ν quod quae non negliget iter tractare voluit Arist.ea sint nobis abstruilota, vel ipsa Magistri arte, i. ingenii nostri imbecillitate, vel naufragiorubibliothecat Arist. iniuria. Haec certe, si in causa esse potuit, ut verba multa, multa qι propositiones in Arist. voluminibus desint, aut male suppletae,& positae sint, essicere magis potuit, ut simplices hae literae quibus posthac Aristot. Vad energo, Reminiscentiae exprimendam utetur,transpositae,& male prorsus fuerint collocatae. Divinandi ergo nobist etit in re obscura.Sed tamen sedulbenitemur , ut Diuinatio nostra sit quantum fieri poterit lamsio κώ. Est,inquit, Arist .viii uersale principiu,6 Medium omnium: no positione medium,ut p. fauit Themistius, quandoquidem eadem ratione medium,qua principiu dicendum est,medium aute positione, principiu positione dici nequit sed prineipium quatenus ab silo ad multa adeunda aditus patefit ,& mediu quatenus
Quicquid igitur in genere hoc ut uniuersale se habet huiusmodi,Principiu δοmedium erit de quo hic loquimur. Aliasin logicis disputationib' monui,ariaticulu subiecto tunc praesertim apponi silere, cu propositio sit uniuersalis. Di- Dcemus enim, Ammonio teste, σαν ρώ-Qεμ ua , no aut m ὀάν itim ci ἡλι) Ad hoc cum peruenetistius, Vel tunc de aliis posterioribus admonemur, vel cetate nunquam .has, & nulla alia re. Vt si quis percurrat animo, ea quae ordine quodam his literis stignificantur, Et eorum quae αθμ, continet ut non reminiscatur,fieri poterit,Vt quam primum ad x perueniat, i reliqua usq; ad 3 veniat in mentem: ab ε nanque tanquam a principio & medio uniuersali non solum ad ea quae post sequuntur, Verum extam ad ea quae posti, progredi licet, uare si neutrum forum scrutemur,nempe neque δ',neque i,quq
nobis statim occurrunt: si retro ligamus, nempe ex parte δὶ, cum ad , peruenerimus, fortasse reminiscemur: quod si anteriorem partem, nimirum ε, pe currere velimus, quaerentes,puta η, ζ, tunc ista nobis in itinerς obviam fient, atque ita eius recordabimur, cuius memoriam nobis in . animum reuocare conabamur: sin minus, tandem quasis altantes ad ipsum eonfugiemus,
316쪽
& sic deinceps: nunc ad ea quae sunt ante, , nuc ad ea quae post,quousque id si sequamur,quod reperire studemus. Habito nanque &posito hoc uniuersali medioque principio, puta ε, unde multa eaq; tam anteriora quam posteriora inuadere pomumus, facile est nuc unu nunc aliud tentantes.& modo per hoc, modo per illud memoria saltuatim circunferentes in id tande incidere,quddmotionu termin'& quies sit.In exempliribus Graecis quae circuseruntur,puto aliquid defiderari,quod illa verba praecedat,s jς,29,9 ἀ ζ ἰ- τε Hoc Vnicuiq, acute intuenti patere poterit: Praeterea in exemplari, vetussissimo Latino i
men, quod apud me est, alia istarum literarum versim & dispositio legitur. Ex Themistio nil habes quo possis haec in perspicuum quendam ordinueestituere. Sed nobis illud sat esto, peris,non posse nos intelligere principium,hiue
sale& medium, cum nequeἰω αυνω ex ipsb moueri queamus, quod medii na-κ tutae conuenit, neque principium uniuersale sit, cum de Gloquutiis'Αhist. addat, Est ergo, , aut etiam δ, veluti principium x mediu vitiuersale, a quo tapius quasi excurrentes modo huc modo illuc, ab initio semper tanquam ab Indice quodam edocti repetentes, acie memori ei saltare possumus;& nunc posteriora nunc priora attingentes, in illud tande incidere quod e optamus. Hoc unusquisque persaepe experitur. Non est ergo quod de litera
ii Cur autem interdum quide ex eodem id quod quaeritur in mente venit, interdum non veniat, usa est,quda seri potest ut ab eoaem princi
pio ad plura ut a γ, ad S H,moueamur. Si itaque no ab inueterato mo
ueatur, ad familiarius sane mouetur.Est naque quas Natura, iam Cosueta ludo. Quamobre eorum facile recordamur, quae cepe Mente versamus: ut enim in natura haec res illam consequitur,sic in actione. Frequens auten actio naturam facit. Quoniam autem sicut in iis quae natura constat con
V tingit quod est cotra naturam, & quod fortesertuna ita id multo etiam
magis in iis reperietur quae cosuetudine sunt, in quibus natura non eo dem modo inest, fit, ut interdum & illuc & alio moueamur, praesertim cum illinc rapitur, istuc aliquo. Ob eamque causim. cum nominis mea
minisse oportebit, similis quidem meminimus , sed tamen in illo solo, cismum committimus. Ac reminisci quidem ita seri solet.
Quoniam principiunt illud & medium, uniuersale quoddam est,a quo ne pe ad multa transire possimus,mulisque &Vari et motiones excitari queunt,ue antea diximus: Hinc fit ut ex eodem, non semper id quod quaeritur, nobis iii Metem veniat.Cur Vero magis una quam alia post eandem animi motionerii
317쪽
aliquando consequatur, id assuetudini maiori & minori, Vetustat1q;& noui tali simulachrorum tribuenilum est. Fieri nanque potest, ut quae longo ante 'tempore nobis magis nota fuerunt , postea tamen quia intermisitone inuete tauerint, latentiora,atque obscuriora sint,iis quoru recens est memoria, quae , que cohsuetudine, iacta sint nobis familiaria. Consuetudo nanq; est quasit altatera natura, ut si aperius declarauimus: atque hac ratione fit ut eorum freque
terreminiscamur, quae inpe cogitamus. Quare quemadmodu in Natura haech s illam consequitur,sic in Assuetudine haec actio illam. Et ut in Natura non temper certi mot' sunt,& desniti, sed multi fortuitis& veluti errata accidui: ita ea huc magis in iis in quibus valet consuetudo, plura quae incerta atque inde nil sunt, & veluti peccata proueniunt. Quo fit ut aliquando,quanuis priorem imuine teneamus, quae veluti certum principium reminiscendi nobis enisuleat, aliis tamen delabamur, rapiamiirque. Hoc experimur, cum v cuius puta nominis interim reminisci conantes, in alterum ei affine incidiamus: qu' proferentes,quasi soloecismum in reminiscendo c5 mattimus. Haec Aristoteles: quibus epilogum addit, quo de reminiscendi energesa se abund
thspptasse sgnificat, cum ait Sed dili
getiussingula sunt consideranda, Si itaque n5 ab inueterato moueatur . VLdetur Aristot. discrimen poneret inter πιλα ,ν, &-Cuius contrariu habetur infecundometaph. coni. t . Min Alex.ibid.Sed animaduertedum est, Me ip5sse ut quae logo ante tempore percepimus, nobisque magis consueta, id ei coque alte in animo inhaerentia, aliquando fuerint', intermissione dei ecpsinuete ata&iquarosas obscura,vt ait Themistius,reddita sint. In te missionis: veris causast,n uorunitor splendbrque, ita frequenter oculos metis nostr ead se conuertetium, ut familiaria nobis efficiantur,atque in habitum cedant. Caeterum de Consuetudinis vi efficaciaque cosulatur secundus liber metaphy. secudus item de inoribus ad Nicomachum. parti c. 2I. M 3 1. probi. Aristotelis. Platonis Cratylus,Plutarchi libellus de liber.educandis,&dexat. conservanda. Vt enim in Natura haec res illam consequitur). Alias docuit
Averroes, ut tertio caeli com. 2 . ordinem esse propriam rerum sensilium n,
turam, Mundumque huc optimum quoque esti propter ordinem tradidit Α-ris .in duodecim metiphy.con. Σ.Est autem ordo nil aliud quam ratio ,& diu spositio quaedam consequentium respectu primi positi: liquet hoc ex quinto metaphy.Hic lane ordo, atque haec consequutio, in inferioribus quidem his spectatur, sed magis adhuc in caelestibus, & in inferioribus, no aeque in omnibus, sed in perfectioribus exquisitius: patet ex primo de part .ani .ca.primo, δίAuerroe secundo psy. comment. 83. Neque obstant his verba Philosophi in secundo physico, coni.83α quibus docere Videtur in plantis monstra non esse. DEtenim cum non ita nobis perspicuae sint Platarum ipecies ut animalium,potuit id affirmare Aristoteles, quanuis tamen multo plura monstra in iis quam in animalibus reperiantur. Haec ita simpliciter&uniuersim tradita, sat esse
putarem , nisi Aristotelem hisce in verbis Consequutionem illam innuere perspicerem,quam supra a si, se nuncupauit. Pre Themistii exemplum non improbo ut nonnulli faciunt) qui ait, post ignem feruorem post feruorem splendorem sequi. Neque enim de igne eisisque feruore M splendore
loquitur,ut physica quaedam: entia sunt: tuc enim nullus inter haec ordo esset, nil prius positum,nil posterius cosequens, cum una sint ignis,seruor, spledor: Verum haec spectat,ut in Phatasia cocepta naturale inter se de necessaria connexione habet,itavi de uno vix ac ne Vix quide cogitare queas, quin alterum statim Veniat in mentem. Caeterv exepla quibus planum id reddi possit, quod
318쪽
laactenus ab Aristotele hoc in cuntextu traditum est, a Themistio MLeontico facile haberi possunt. Quoniam autem sicut in iis quae natura constant . Consulendus est secudus liber physicus ad fine, ubi de mostris, i.iis quae a N tura impedita efficiuntur,disputatio aliqua sinstituta est. Tatum moneo, posteriorem hac prςceptionem, non eo modo cum superiori connectenda esse, vi quidam existimarunt. Illud tenendum est, Aristot. rationem primum a tulisse, cur aliquando reminiscendo a principio illo digressi, in noua potius,
quam in vetera incidamus: tribuit hoc assuetudini, cuius potissima causa avi miratio est,& delectatio quae ex rebus nouis capitur. Postremo,ne quis etiam tantum assuetudini confideret, ut nullum in ipsa peccatum usquam committi ceseret, declare voluit, aeque rem se habere in motionibus C5s uetudinis, Naturae: ut quemadmodum scilicet ibi nonnunqua errata proueniunt, ita Mmagis adhuc in cosuetudine peccata cernantur: neque enim semper ita ce V tae sunt & constantes in consequio consuetudinis motiones, ut non aliquado in alienos motus seu aliena simulachra reminiscedo incurramus. Exemplum
ab Aristotele propositum, Themistius ita exprimit: Cupit aliquis recordari Leophanem,initium sumit a Leone, ob vocis similitudinem, Fieri potest inquit ut hic loco Leophanis Leosthenem supponat. αλ-O ). Proprie quidem inconcinnam orationis structuram notat, sed& id omne quod perpera, i. neque recte, neque ordine sit aut dicitur, comprehendit. Animaduertenda est autem s militudinis huius vis. In Mostris aliquis naturae conatus rectus apparet, ut percurrenti quartum degen.ani cap. .patebit, ita in his quae Peccata Consuetudinis nunc appellamus: re Aristoteles in nomine, seu in voce, ad rem hanc explicandam adduxit. τιν ἐλάας 'Aλογον οὀ-ερ'ς μεγέθη. πει ο ψώυ--τtimst ει ἀδ δὲ ἁνειαν, μερ τ οψπ si με εν- ομοίως νομει,αλλα τια λο-
Quod vero maximi montenti est, tempus cognoscere oportet,vel de
finite vel indefinite. Sit alite quiddam, quo inatus & minus gi iudicam' idque rationi consentaneum,sicuti & magnitudines. Intelligit aute quae magna sunt, & quae procul absunt, non illuc foras cogitationem intentadendo,quemadmodum de Visione nonnulli asserunt, etenim cum non sint, eodem modo intelligit) sed secundum rationem quandam mouetabit,in eo nanque similes figurae, Zr motiones simi.
Et hoc quoque ad energ am reminiscentiae pertinet, sed est etiam memo riae commune. quare post Epilogum expendi potuit. Fortasse autem hinc occasionem sumere Arist.Voluit qua mox, nempe in tertia huius tractationis parte; Memoria cum Reminiscentia conferret. Haec ex Them.elicio. N5 est ergo Reminiscetitia inquit Arist. sine tempore,quemadmodum neque M moria ad quam Reminiscentia tendit: sine tempore,inquam et definito,veIindefinito. Ratio est quae superius fuit allata, cum de Memoria disputaretur Nempe quia remota tem poris praeteriti cogitatibne,iam non meminisse,aut recordati se quss hoc aut illud existimabit,sed nunc pritum addiscere aut inuenire: Huc spectat particula hi, sis. Atquis reminiscens definite,vel indefinite cognoscere tempus debeat, clim hoc fieri nequeat absque cognitione discriminis inter maius δc minus tempus, qua sui saeuitate hoc praestabit temL
319쪽
nisten; Respondet Aristociquemadmodum est aliquid quo inuicem magni tudine; confecimus & Collatas distinguimus , ita est aliquid quo tempus inu
tuo coparamus, & breuius a diuturniori internoscamus. Istud autem est,ut e gregie monuit Themistius, Mens Phantasiae coniuncta quam alii existimati tem, alii cogitantem, Graeci δὶανα- vocanc. Ita autem Anima percipit matu, tempus 3c minus, maiorem item dc minorem magnitudinem, ut non quassi a elem sui foras intendendo ista attingat,quod Plato,non modo de anima, ut iustiori vol. illius tractaexpositum fuit,verum etia de oculoru acie statuit Sed aspeciebus & figuris, rebus ipsis simillimis, intusq; in Phantasia residetibus ima pellaturiquo impulsu etiam quae procul absunt conferre diiudicareque valet Nam si Platoni manus demus; qui fiet ut ea quae nulla sunt eodem intelligan tur modo,quo si adessent Perspicua sunt hςc omnia ex iis quae superius attuli mus,M in libello de sensilibus copiosius disputauimus. Illud tantum animadia puertatur, Aristotelem de Mente in hunc modu loqui, χαλων-Leo nicus ita vertit, sed rationem quandam mouet. Mouet enim seu excitat MesPhantasiam aut Memoriam, non Phantasia mentem: quod de Mente efficie te intelligendum vehit. Huic illud simile est quod in tertio de ani.docet,cum Mentem Artifici comparat. Artifex enim est qui materiam externa in quam forma inducenda est primum mouet, versat, & quasi e somno potestateqi ex- suseitati: ita Mens Efficiens est, quae prima Phantasiam excitat,& quae in causa est, ut Phantasmata Mentem capace afficere queant. Annotare haec debuit Ioann. Iand .cum illos tractat, qui Mente nostram a Phantasmatis utpote itipsa vilioribus, moueri non posse cotendunt: Phantasiam vero χνὰ meritδdici, ex eo liquet, quod cuni Phantasia hominem quodammodo in specie definita costituat, tantum perfectionis praeter caeteras Materiales facultates est in assequuta,ut rationi parere apta nata sit. Alias item nomine Phantasiae Men tem patientem designari monuimus. Sed est aliquid, unde Leonici explica tio extorta nimis esse appareat. Etenim particula iaci seques nullo pacto ad potest accommodari: quod sane debuit, si Leonici versio pro vera fuisset habenda. Praeterea non hic de Mentis nostrae Effectione circa Phantasiam Dgitur. Quare satius erit, Antiquam sequi versiohem quae est; Quadam ratione) aut illam. Argyropyli, Quadam proportione.) Pliilosophus nanque nil aliud vult, quam Mentem per motionem seu rationem quandam internarii exteriori magnitudini proportione respodentem, ea quae extrinsecus & procul absentia sunt, i. teporis quantitatem, eiusque logius aut bredius interuatilum,in memoria reuocare iudicareq;. Fauere Videtur hic locus iis qui species illas reru intelligibiles,quas rationes etiam intelligendi vocant,in uente st, tuunt. In qua tamen re Thomas Scotus, Ioanes Iand. & Zimara,Theophrasto Simplicio Themistio, Acchillino, Henrico Gand. aliisq;&fortasse veri- Diati aduersari videtitur. De quare alias. In codice vulgato male legitur iis, prυιδ, 4ή. Vtcunque aliter nonnulli ex recentioribus explicent. '
320쪽
1 minores sunt intelligat Sut enim minora,omnia quae intus sunt,& pro portione respondentia iis quae extrae Licet autem fortaste, quemadmo dum in sorinis, proportionem accipere, sed in ipso, ita & in interuallis. Sicut ergo, si β' ε' mouetur, conficit α'κ, proportione nanque sibi respondent, α' γ dc γ sicur ergo potius, γ de quam C n lassicit An, que- admodum α' , , ad αβ se habet, O ipsum γ', ad ipsum μ' .Has igitur
simul mouebit. Si veror intelligere volet, ipsum β' ι' similiter intelli get, sed pro Θ' κ intelliget. λ'. Haec enim se habent, ut rae,ad β' Q
Si ratio quaedam intus adsit, qua is qui reminiscitur, breuioris aut longi ris temporis interuallum,maioremque& minorem magnitudinem cui tem-s pus annectitur recordari queat. Quaeritur quid intersit cum res maiores r miniscendo intelligit,& cum minores comprehendit.Respondet omnia quae intus inclusa sunt, iam Phantasia coplexa, id est species per quas anima percipit ea quae extra sunt, esse quidem inter se aequales, minores iis quae sunt entrinsectis posita,quibus tamen proportione respondeant. Quare per similem figuram non per diuersam, maiora & minora comprehendet. In summa, Κgurae omnes quae sunt in anima, minores sunt rebus,quatum sunt simulachra dc rebus non aequalitate accommodatae: consistini enim in minimo subiecto indiuidubque, quia tamen proportione respondent, δέ accommodantur rebus quaru figurae sunt, idcirco ahima maiores & minores internoscit. Eodem modo dicemus,Icones,puta Caesaris &Pompeii in aere impressa aequales esse& minores, diuersa tamen repraesentare, quandoquidem diuerti proporti ne respondeant, iis quae repraesentanti portasse autem quod dicimus depro- C portione accipienda, in ipso cognoscente, inter formas rerum , dc motiones, leu figuras internas rebus respodentes,in interuallis & lineis notari deprehe-dique poterit. Conficiat ergo quis r e,is certe simul conficiet,ae .st': eandem nanque rationem α' ,' habent : quam illae inter se. Q mobrem
ergo non item dicere possumus eundem η' , peregisset Ostenduntur haec huiuscemodi figura. Nunc patet quomodo qui P e, &e e conficit, conficiat quoque Κ, , quod A rist6t. breuitati studens omisit,& γ δ itemque α' ζ dc Proportione nanque D ista latera sibi mutuo respondent, quare qui maius unum latus peregerit, puta H β' aut re, minus quoque seu minura, nempe litem di,' & C, dem ratione per grabitur. Atqui eadem proportion s vi fiet, ut minoribus lateribus perlustratis de confectis,maiora quoq; perfecisse dicamur: costituatur ergo planioris doctrinae gratia alia figura,quq priore contineat hoc modo. Hinc patet utlatus α'γ, ad latus P r se habet, ita latus Hae,ad latus κ'H se ha bere: simul ergo quasi mouentur & intelliguntur. Idem de lateribus ζ