장음표시 사용
431쪽
teri ament in habent succens otii aptam, iii delicet terram i quae, citin sicca sit, facit 3 in ignem Emutatur , clima ierius tantum qua Iitatis, iridelicet frigoris, facienda sit mutatio. Illud igitur, si in calorem mutetur, spiritus litavit fumus, qui, cum ardet, flamma est. Illiid praeterea intelia ligitur , quod de rebus unctuosis die tum est, solas minime omnium flammam facere, cum sic est exiguum contineant, quod materia est famna. e. Amierd hoc quoque de rebus pinguibus dictu nisit, nota facile uideo. Antea quidem tam pinguia, quam unctuosa, magis cum aliis flammam facere, quam per i e, dictum est . Nunc autem de solis unctuosis tradi id uidetur isi quidem iubiliaciat, pingue esse si e cum unctuosum, quod dissicultatem in se habere diximus. Nam sit pingue t te sit, materiam flammae in se continebit, uidelicet siccum: quare per se flammam concipiet Nili dicatur, minus adhuc secuin esse in re pingui, quam iit per te flammam gignat. Differre ta-ineta ab tinctuosa, qu5d magis sicca sit, quam illa. Ita rei pinguis, deurictuosiae discrimen percipitur. Ex quo etiam licet intelligere, fuliginis & nidoris differentiam, ut fuligo siccior sit,
quam nidor, utpote rei siccioris. Vnde&calenus octauo simplicium medicamentorum, linginem exiccatrice esse tradit, ut quae terrena constet substantia, atq; etia ignis aliquas reliquias contineat . Cum autem combustionis materia siccum sit, conc Iudit Aristoteles, in rebus liquidis eas comburi, quae magis sunt siccae: eas uero suffitum reddere, quae magis humidae. Quod slegitur in codice craeeo,1ἴδεω τοπυριιετας,λὸδια τὰ ξουρου, ρῖν γ' τοπυρ, haudquaquam conuerti, quoniam superuacuum est,& cum sertasse in margine haberetur, ab imperito quopiam in se tum est. Potuit autem in margine esse loco i Ilius, i, δεδια ri 6υ: quandoquidem idemsgnificat, & clarius atque expressius . Itaque si quis loco eius, id uelit legere, poterit. Quae autem a Latinis omnibus in huius totius Ioci expositione afferuntur, partim a uero absunt, parti In ad rem non pertinent, nec locum ipsum exponunt. Τουτοις ταυτας τως ω φοριυς τῶν ριομερη- ωατερ ῶρηται, ν φερεια γλ. 11λων-Oσμπις, e-ομοιομερῆ, ο νAM Asm P. ιιδνα, Κυανωλών, ουρον, ' τ Πτερον,
Hisce autem affectionibus& differentiis 11 militi in partium corpora inter se tactu differunt, praeterea odoribus, saporibus, & coloribus. Dico autem simi-
litim partium corpora: ut re S metallicas, aurum, aes, argentum, stannum, fer
xum , lapidem, & alia eiusmodi, & quae secretione ex hisce fiunt. Item quae in animalibus & plantis, ut carnes, ossa, neruos, cutem, uiscus, fibras, pilos, uenas: equibus eae, quae dissimilium partium sunt, constant, ut facies, manus, pes, & alia eiusmodi: ct in plantis, lignum, cortex, solium, radix, & quareius generis sunt.
88 Explicatum est ante x, corpora mixta similibus partibus constantia, quae sunt in uniuerso, bifiriam inter se differre, iii delicet qualitatibus, quae essiciendi latin habent, quibus efficere ait quid possunt,&:istectionibus,qiribus perpeti: ac efficere quidem, insensum agendo, perpeti uero ab his, quae occuerunt, rebus extrinsiccus. Agentes qua litates sunt, color, sapor, odor, sonus, calor, frigus, latimor, siccitas, & quae ex his tactiles sequuntiir, ut Ierator, Diabile, molle, durum, asperum, lene. Patibiles qualitates aut astectiones esse diximus, quibus corpora patiendi aut non patiendi uim habent: quae patiendi aut non patiendi uis de potestas, Hmultis generibus fuit comprela ense, ut emollibilitate, ut sic loquamur, hutnectilitate, concretilitate, liquabiIitate, Sc aliis, quae omnia suerunt exposita. H*c duo di Ferentiarum genera, quibus sis nilium partium corpora inter se distant, nunc repet viri ur,& aliter, quam prius, distinguiuatur. Nam cuni peragendi dei perpetiendi rationem eas inter sie distii ixisset, nune in qualitatibus sensilibus, S proinde in agentibus, omnia numel ans,per sensus solos ea distinguit. 41od ab qualitatum illarum seu disseientiarum patibilium di iter filia, rationem factum est. Naei hisnodi sunt conditionis, ut per eas corpora tum perpetiantur, tum in senilis agant. Pcipetiuntur quidem, quoniam cogimtur, liqhrantur, humeci antur, cmolliuntur, comprimuntur, di aliis eiusmodi rebus assiciuntur, quae omnia ab humore &siccitate originem ducunt: quae patibiles qualitates esse Aristoteles tradidit. Cum atriona hae ipse qualitates in tactum agant, in his, qua in scii si agitiit , eas inime rauit, & tactu definiuit . a re huius loci cum his, quae an
432쪽
A te assint tradita, controii ei sita iiiilla est. At clii emadmodum iis ilibus qualitatibus similium partitum corpora irarer sie differant, satis est a nobis antea expositum, tarn in plantarum de animaliugcneribus, quam in metallis, quae omnia aut similium partium sunt corpora, aut ex eis confiat. Nunc igitur id praeteribo, atq; admonebo; Aristotele in sonos praetermitille, lubd linii laria corpora non ita inter se illis seiunguntur, ut qualitatibus alis; sensili biis. Na sapocibus, coloribus,& qualitatibus tactilibus, atq; odoribus comuniter separantur. Falsum autem est, quod aliqui tradunt, praetermisi os esse sonos, quod a qualitatibus primis non fiant, ut aliae seri siles qiralitates. Nam, quod corpora aliqua sonum edant aut non edant, ex illorinia temperamento pluri muni prodit, quod ad humorem pertinet de siccitatem. Ad mollitiem item& ὸ uritiem solius refertur, quae ex humore δε siccitate originem ducunt. A uero igitur aberrant, nec erroris sui Alexandriim , ut uolunt , socium habent, cum Alexander praeteritos sonos inqui at, aut quod nunc de sensilibus qualitatibus instituta oratio non esset, aut quod sonorum ensorium esset perspectum . Quo ad similium partium attinet corpora, qtuae Aristotcles commemorat, antea exposuimus, cur similium partiti indiceremur,& cur dissi in ilium,&qtiae utriusque generis esset ratio. Expo endum uero est, quae a rebus metallicis inqui ad secerni. Ea igitur sunt, minium, scoria, di alia eius generis, quae fusis metallis, uehiti ferro &aere, excernuntur. Si intenim IKaec, iit B de illa, similaria, sed magis terrea. illud uelo aduertendium est, quae similes partes stirpi ii in nominantur, non adeo simplices esse, aut similibus partibus constare, ut in animalibus. Nam quae libet radicis pars radix non uidetur esse, nec quaelibet pars folii folium, quemadmodum qitarii bet pars carnis caro cst, di cutis, cutis. Similes ergo dicuntur, quia ima quaeque eius pars ex Gmilibus, Si isdem constat. Itaque & cortex similis pars esse dicitur, non quod simplex sit. Corissat enim ex neruo, uena& sua carne, sed quod eius partes omnes ex iisdem sinit coagmentatae Hanc fortasse ob ea ultim Theos Erastus corticem S lignum in simili biis quidem partibus numerauit . Sed ita tamen, ut alias etiam eis priores similes posuerit partes, d quibus consteiit , ii id licet humorem, fibram, seu filum, uenam, carnem: qtiae elementis dei aptis simplicissi Inae a borum sunt partes, acuere similes dicuntur, quarum comparatione cortex, & lignum, dissi miles possint nominari. Radicem uerlicum trunco inter dissimiles statuit, quoniam cisi ex iis dem unaquaeque radicis pars constat, non tamen unaquaeque illius pars radix nomina tui: quemadmodirna nec trunci pars truncust quod similium partium proprium est. Nec aliter in primo
de stirpibus,qtii Aristotelis nomine editus est , scribitur, radices non diuidi in alias radices, nec folium in alia folia, ut nec maniis in mamina. Sed de his accuratius dis eiere ad libros de stir C pibus attinet Diis eruit autem accuratis sin)ὰ atque doetissime in Commentariis eiu libri de stirpibus, qui nunc eduntur, Iulius Caesar Scaliger, insignis&philosophus&mcclicus, omnibusq;
Ch in autem haec ab alia causia constituantur, eorum uero, e quibus haec sunt, materia quidem siccum sit&humidum ob eamque causam aqua &terra tuta unque enim eorum , utriusque facultatem habet chii dentissimam) quae autem cia ficiunt, calor & frigus haec eni in ex illis illa constituunt, concretiuiue ericiunt quae similium partium genera ad terram pertineat, quae ad aquam,&qua utrius D que communia sunt, sumamu S.
89 Corporum similarium, seu similibus partibus eonstantium constitutionem inuestigare Α-ristoteles instituit, non quidem commune ni omnium. Ea enim ex humido S sicco esse tradita est, ob eamque causam ex terra 35 aqua, ut hic licitur, sied cuiusque generis propriam, quantii tamen attinet ad praetentem tractatioue in . Atque haec est huius libri pars postrema. Dico autem quantum attinet ad praesentem tractationem, quoniam cuiusque generis limitarium rerum ex iiii lita consideratio ad proprias de eis tractationes spectat, ut ad eam, quae est de animalibus, ει quae de plantis, & quae demetallis. Vniuei sim igitur hoc loco traditue, ratioque et iis agnoscendae cxponitur. Quae autem de eoru materia de constitutione in his uerbis dicunt ii Gaiuea satis fir erui uexposita, cum ex humore & siccitate omnia, ut ex materia, constare sepius dictu nisi,&proinde ex terra & aqua, quorum elementorum humor & siccitas sunt propria, cui dui1
terque i in illis insunt, humor quidem in aqua, siccitas inici ra. Ac euide ter quidem ait, quoniam humor in aere et lain inest, imbuero prima eius & propria qualitas est, sed non euidenter inest,
433쪽
1nest, ut in aqua. Rursus ti adit tim est, ea ipsa a calido & frigido, ut ex causis em cientibus, s Eri, formari , & concretionem accipere. Coiitrouersae tie etiam sublatae de qualitatum ethrsino di oin nimia actione mutua &passione. Partes etiam dissimilares ex similaribus coras a se alias ostendimus. ost autem dicitur, ab alia causa eas constitui, uidelicet dissimilares, non simila res ut qui damucrtunt ad causiam efficientem rcfertur , de qua nunc nihil dicendum, cum ea sit anima, ciusque uirtus, quae inest in semine,& artificis habet rationem, ut alibi tradit sim est. Visi ii quan illa formati ix, quam Galenus optimam Sc suminam artem nominat,& de tria ait
Aristotelem dubitasse, nunquid di itinioris originis sit, & a calido, frigido, hiii nido,&sicco
res diu ei . Vere autem diuersam statinit, cum animam aut uim eius esse uoluerit; quae calore, ut instrumento, utatur . Proinde nihil in natura dissimilaribus constat partibus, quod uni in tam non sit, aut animam antea habuerit . Nam quod Galenus ait, lac, oleum, uinum, dissimi laesa esse, quia partem aliam terrestrem habeant, aliam aqii eam, latius dissimilarium partium rationem usurpat. Nam Aristoteles dissimilaria esse intelligit. quorum partes aliud nomen, aliast rationeni, qua in ipsia, habcnt. Cuius generis partes non simi in I ad te, cum quaelibet lactis pars sit lac. similis literatio est de oleo&uino. Ac si dissimilares ob partes terreas &aqueas dici deberent, similares profectib omnes disti milares essent, quandoquidem ex elementis, quae diuersa
Sunt igitur e corporibus , quae effecta sunt, alia liquida , alia mollia, alia du
ra. Ex his autem, qrtiae concretione dura sit ni&mollia, dictum est antea. Liquida igitur, quae in uaporem abeunt, ad aquam: quae non abeunt, aut ad terram , aut communiter ad terram &aquam pertinent, iit lac, aut ad terram &aerem, ut mel, aut ad aquam & aerem, ut oleum.
so similarium corporum constitutionis inueniendae rationem traditurus, ea primi im triplici gencre comprehcndi docet, quae ad duo reducuntur. Nanque molle & durum conciet a simicorpora,& a liquidis concretione disiunguntur. Nullum autem est similare corpus, quod aut liquidum non sit . ut molle aut durum . Porro mollia & dura concretione talia e se, longa ora Gtione antea est exposidim. Cum igitur duobus generibus similaria comprehendant m , ab liquidis exorditur,& eorum constitutionem bifariam tradit primum ex uapore, quein mitifin , deinde ex crassitie, quam nancisruntur. Liquida enim omnia aut in uaporem habeunt, aut cras 1 scunt, calore aut frigore, aut utroque agentibus. Quae igitur irrita Porem abeunt, aquca ait e se: quae non abeunt, terrea, aut communia terrae S aqua . De eorum, quae vapore na reddunt, aut in uaporem abeunt, natura, prius dictum est ratquccx Alii citetissententia ostensum, aquae& specieiuni eius proprium este, in uaporem abire, nihil thre Omnino uaporem mi ere, quod aquam non contineret, quae in uaporem soluerctur Si quid igitur in uapor cm omnino secedit, re nulla, aut exigua, si dente, aqueum esse necesse est. Nam quae uaporis aliquid mittunt, Se plus relinquunt, quam in uaporem solitatur, aque aestu non est nec sic. Lutum Solis calor uaporemcdit, sed aqtie uiri non est, quia ira uaporem totum non soluitur. Voporcidi autem ab halitu leusus tu distinguimus, quomodo & Aristoteli ἐνὶ & θυιά medii rersi sunt Quae enim a lucanon sunt, halitum mittunt,&in halitu in tota possunt abire, cuiusmodi ol cum cst. Vinum, quod in
uaporem recedat, totum, ut patet in sublimatione, aqueum dicitur. Cum igitur, quaeian uaporem ab elint liquida, aquea sint, eorum, qtiar non ab cunt, multiplicum cssic tradit coiistitutioiu taliqua terrea, aut comatulata terrae&aquae, ut lac, quod uaporem quidem aliquem mittit, sed non soluitur in uaporem ob terream portionem, quae est in co. Virtute etiam coaguli pars eius aqueas cernitur, neque in uaporem comici titur. Alia terrae Sacris communia, ut mel. Nec
enim ξβλον legendum est, cuin sit sermo de rebus liquidis, qualia non simi ligna. Ideo Alexander lapsus est, qui ligi uini retimiit, & de lignis uiridibus exposuit. Nam etsi ligna iii ridia humi da sint, non tamen liquida, de quibus nunc agitur. Mel itaque in locum ligni scribendum. Nanque ipsum molliquidum est, ct ad terram aerem communiter attinet, nec in uaporem abit. Ideo antea igne spissari, nec in ii aporem abire traditum est. Manqtiam humor eius exhalari pati lo post traditur, calore egrediente, cum decocti im mittitur in aquam. blaec igitur, qvrcv aptis& terrae communia sunt, uaporem non mittunt, quia exiguam continent aquam, & aeris bene ficio lenta sunt: qui lentor, aqt ' expilationem ina pedit. Alia, qtiae ad aerem dc aquam cram
434쪽
A muniter attinent, ut oleum, Ientorein similiter habent, qui humorem detinet, ne in uaporem recedat: quod de oleo antea traditum est. Haec igitur de liquidis, quae in uaporem abeunt, &quae minimὰ . Alexander uero rursus non recte res molles in liquidis credidit comprehendi,&ideo earum quoque tradi constitutionem. Perspicuum enim est, nihil numeratum fuisse, quod sit molle, & non potius liquidum: item constat mollia & dura concretorum genere com
Et communia quidem etiam sunt, quae calore concrescunt. In rebus autem h liquidis de uino quispiam dubitarit. Hoc enim in' uaporem abit, atque etiam crassescit, ut nouum. Causa autem est, quod non una specie uinum dicitur, aliudqtie aliter affectum sit. Nanque nouum magis quam uetu S, terreum est.
Quocirca & calore maxime crassescit. Item frigore minus coagulatur, cum calidi plurimum ac terrae contineat, ut in Arcadia fumo in utribus adeo exiccatur, ut erasum potetur. inod si tacem omne habeat, ita est aut terreum aut
queum, pro eius multitudine quam continet. Quae autem frigore crassescunt, ad terram pertinent. At quae utroque, plurium communia, ut oleum & mel, &uinum dulce.
γ 1 Cum rerum liquidarum, quae in uaporem secedunt, constitutionem aqueam esse tradide xit, earum autem, q- non secedunt, uariam& multiplicem, ex crassitie, quam accipiunt, eius dignoscendae rationem tradit. Quae ratio rebus aqueis non conuenit, ut quae minime crassescant. Illas igitur, quae calore crassescunt, commvncs esse ait, uidelicet terrae &aquae, quae autem frigore, subaudi solo, terreas esse: quae calore & frigore, plurium communes, hoc cst, C non solum aquae& terrae, sed aliorum etiam elementorum, ut aeris. oleum enim aqueum est ,&aereum,&tam frigore quam calore crassescere dictum est. Mel terreum est, cpiost etiam utroque crassescitminum dulce similiter Crassescunt uerb haec calore a queas partes in uaporem soluuente, frigore uero aerem in aquam conuertente, aut calorem exprimente, qui humorem secutrahit. De uino dubitationem insierit, quod partim in uaporem abire cernitur, partim crasse scere.In uaporem quidem abire,quoniam aquae est speciesr cidissescere autem uinum nouu,quod ideo elixaridi cogi superius est traditum. Videtur itaque irinum nec aqueum simpliciter esse, nec terreum simul&aqueum, sed.inquit non omnium uinorum eandem esse speciem ac ratio nem : diffurre enirn nouum a ueteri, novumque esse magis terreum quam acie eum, ideo calore crassescere, refrigore minus cogi, quam reliquum. Cuius generis maxime ait Arcadicum es se, quod sic fumorcsiccatur in utribus, ut erasum bibatur . Sed nostrum quoque nouum decoctione spissescit, unde sapa emeitur, tertia parte ex decoctione relicta: id autem, quod deseu tum nominatur, cum dimidia pars relinquitur. De qua re Plinius. Cum autem uinum nouum terreumst, ob fecem, quam habet admixtam, quae excrementum est terreum nondum ab ipso D uino separatum, concitidit, ipsum aut terreum esse, aut aqueum, pro saecis quantitate & multitudine: quasi diceret, illud aqueum esse, quod exiguum habet laeis: illud terreum, quod multum. Calorem uerb plurimu ait continere, quod ex feruore te ebullitione dignoscitur, quam uinum proprie ebmutatur, facta a iacibus,&excrementis terreis separatione.Illud aute aliae tendum, quod secundo libro de simplicium medicamentorum facultatibus Galenus tradit,&ante ipsum Theophrasthis, insiiccis plantarum, ut uino&oleo, duplex excrementum inesse, alterum terreum & crassiim , alterum tenue & aqueum . Vt in uino lax, terreum est: tenue autem est, quod partes superas accipit.
435쪽
Eorum autem, quae concreuerunt, illa ad aquam pertinent,quae frigore sunt coagulata, ut glacies , nix, grando, pruina ad terram autem quae calore, ut fictile, caseus, nitrum, sal. autem utroque quo in genere ea sunt, quae rerfrigeratione: haec autem sunt, quae utriusque id est, caloris & humori S cum calore eXeuntis, priuatione coguntur. Sal enim, & quae terra siyncera constant,
humoris solius priuatione coagulantur, glacies solius caloris) haec utriusque. Quocirca & ab utroque, & u trunque habent.
91 Corporum similarium liquidorum constitutionem ex eo, quia in uaporem abirent , aue crassescerent,exposuit: nunc de concretis agit, & eorum constitutionem trifariam declarat. Primit m ex causis, quibus coii crescunt & gelantur. Deinde ex modo, quo gelatio atquc concretio efficitur, demum ex natura, quam concretione nanciscuntur. Primus modus in his uerbis tra ditur. Cum igitur concretionis cauis efficientes sint calor & frigus, ea quae frigore gelantur, concrescunt, aquea inquit esse, ut glaciem, nivem, grandinem, pruinam: quae calore coa- sgillantur, ad terram pertinere, ut fictile, caseus, nitrum, sal. Mae uel butriusque efficientia, nunc non exponit, sed in uerbis sequentibus. Docet uerb ea esse, quae refrigeratione coagulantur, illudqile ipsum fieri caloris& humoris, qui cum calore exit, priuatione, cum reliqua uno tantum eorum abeutrie gelentur. Sal quidem, de quae exquisitὰ sunt terrea, solius Eum is exutu, glacies autem, &quaeaque a sunt, caloris expressione. Mae omnia antea etiam sunt traditu sed Aristotele aliud agente, cum uidelicet coagulationis naturam, &quae res coag lentur,e poneret. Tum enim expositum est,quae aqtiea sunt, frigore gelari, quae terrea, caloTe: quae comunia terrae & aquae, utroqite . Tribus etiam modis in uniuersum coagulationei h fieri, aut c Ioris discessu, alit humoris expiratione, aut utriusque exitu, calore, qui pellitur, humorem s cum trahcnte. Atque hoc postremo modo res coagulari, quae refrigeratione coagulantur . Haec itaque praeteribimus,&difficultatem breuiter explicabimus, quae ex eo sub oritur, qu od ait, quae refrigeratione coeunt, terrae&aquae esse communia, cum metalla liquata eo modo solidentur: quae tamen in rebus aqueis numerari inferius uidentur. An uerhmetalla, quanquam aqueamaxime sunt , siccitatem tamen ,& partes terrcas aliquas obtinent ,& alia plures, alia paucio
res, ita ut utriusque etiam, uidelicet aquae & terrae, dici possint. Unde & ferrum magis terrae eL se, paulo post dicetur . Sunt uero multa alia quae refrigeratione coguntur, ut succitHim, & gum Gnii seu IacKrymae, de quibus nunc aget.
Quorum igitur uniuersus humor exhaustus est, quale fictile est 3d si iccinum Succinum enim, &quaecunq; quasi lachrymae dicuntur, refrigeratione constat, ut myrrha, thus, gummi, succinumq;& huius generis esse uidetur cogitur; si quippe cum inclusa in eo animalia conspiciatur, iii autem fuminis calor exiens, perinde ut mellis, quod decoquitur, chin in aquam politum fuerit. humorem educi d ea ad terram omnia pertinent. Et alia quidem nec liquari, nec emolliri possunt, ut succinum, aut lapides nonnulli, ut tori in spleuncis. Et eniim hi similes illis gignuntur nec ut ab igne, sed frigoris ui calore expresso humor ab ipso calore, qui ex illis exit, una simul educitur, cum in aliis ab igne ext riori eliciatur.
93 Exposuit, quae frigore coguntur, ea ad aquam attinere, quae calore ad terram, quae autem ab utroq;,quam naturam habeant,non docuit,sed explicauit tantum,qisonam modo utriusq; ui cogerentur. Nunc igitur eorum naturam & constitutione aperit, idque ex modo coagulationis seu
436쪽
A seu concretionis,& natura, quam concretione accipiunt. Clim igitur humoris expiratione cogi eas dictum sit, quemadmodum S eas, quae solo calore,&quibusdam totus laumor exiccothir, aliis non totus, eas, e quibus totus humor exhauritur, terreas inquit esse, quales etiam est e dictae sunt, quae solo calore coguntur,& aliquas ex eis in eliquabiles fieri,& in emollibiles, ii eluti sue ei-num, & lapides quidam, ut tossi, qui in antris gignuntur, & frigoris efficientia concrescunt, pulso ut frigoris calore, cum quo humor educitur, perinde atque in aliis, quae calore externo coagulatur, dum humor a calore qui exit, elicitur. At uero succinum sic coagulari, ut humor totus exhauriatur, eo docet, quod tam ipsum, qui in omnia, quae quasi lachrymae dictitur,ut myrrha,thus, gummi refrigeratione concret cant, perinde atq; elixum mel, cum in aquam frigidam mittitur. Succinum enim ex lac Erymarum genere uideri, A: quemadmodum eius generis reliqua gelari, ob eamq; eausam interclusa in illo animalia conspici,gelatione cius a frigore fluminis prodeute, quod frigus calorem exprimit, a quo una humor elicitur. Hanc naturam atque constitiitionem inquit eorum esse, quae humidi totius exiccatione coagulantur. In quibus ea, quae ad succinum attinent,stem myrrham,thus,& toffos, dilatanda sunt,& longiori oratione explicanda. De succi no inulta auariis authoribus, potissimum Plinio, Ruellio, &Georgio Agricola, sunt prodita. Nos reliquis omnibus praetermissis, de eius nominibus & materia, generationisq; modo & Ioco,
B aliqua dicemus. Succinum igitur nominarunt Latini, quod Graeci idq; est, quod uulgaribus ambra nominatur: quod ipsum uocabulum Arabibus, Mauris,& Graecis iunioribus idem significat, quanquam inter se dissentiant,aliis ad alia succini genera illud accommodantibus.Nactim Arabicum inueniatur, Indi eum&Germanicum,duo priora ambram nuncupant, uulgaribus sine discrimine omnia genera eodem uocabulo nominantibus.Succinum autem Romani nominarunt, cum arborum esse succum credidissent. Graecis ἔλεκπον dictum esse existimatur, qud detritu perinde ac a Sole calefactu tu, palaas ad se trahat, aliasque res tenues & minutas. Est enim 1 λιθερον, idem, quod Sole calefactuna. Ob eam ipsam attractionis causam ὐπαγα hona Graecis
solum, sed a Syris quoq; inquiunt nominati. Alii electrum nuncupatum aiunt, quoniam Sol κλέκτωρ, seu elector ab eisdem nominetur Qvs poetas plerosque ait Plinius esse, ut Aesehylum, Philoxenum, Euripidem, & alios, qui ob eam causain fortasse suceino id nomen indiderunt, qu bd Phaethontis Solis filii sorores,eci fulmine icto,in arbores populos fetu mutatas, lachrymis et ei rum omnibus annis fundere iuxta Eridanum amnem, hoc est, Padum, finxissent. δαλιν etiam, quod Latinis est uitrum, quaedam succini genera Graeci nominarunt,quae genera fulua sunt, &uitri instar pellucent Cum quibus Grecis Germanos ueteres inquit Agricola consensisse, qui C eiusmodi succinum, ut Cormelius Tacitus author est, glassium nuncuparunt, quod uocabulum uitrum significat. Haec de nominibus succini. Est autem de eius materia S generatione multiplevopinio. Quidam lachrymam esse censent. In quibus est Aristoteles, qui lachrymam quidem esse statuit, perinde atq; myrrham, thus & gummi sed e quibus stillet arboribus, aut in quibus locis, non tradit,nisi quod iuxta fluuium positas innuit, cum inquit, flaccimum ipsum cogi caloris e pressione, quae ui fluminis fiat. Quem arborum stum alii expresserunt,& ex eis nonnulli, nomina. Ctesias Indis flumen esse Hyp atum prodidit, eumq; a Septentrione in exortivum oceamis uere, iuxta montem sylvestrem arboribus electrum serentibus, arbore sq; eas aphitac oras uoc ri qua appellatione praedulcis suauitas fgni secatur. Poctae, quos superius commemoraui, iuxta Eridanum amnem ex arboribus populis fluere tradiderunt. Unde Ovidius electrum lachrymis Phaethontiadum enatum iis carminibus prodidit eisdemunt lachrma, Sole rigescum
Te ramis eis tra nouis, qua lucidiu amnis
Excipit, ct nurib ira mittit gestanda Latinis. Sed sunt, qui putent Pado annexam hanc fabulam agrestibus sceminis transpadanis succina monilia uice gestantibus decoris gratia, ut ouidius meminit. Plinius in insulis Septentrionalibus Oceani nasci censet, medulla pinei generis arboribus defluente,ut gummi in cerasis, resina in pineis. Erumpete autem humoris abundantia,&hyeme seu rigore densari cum intumescens aestus rapuit,ex insulis in littora expelli. Pinem autem arboris lac Erymam esse, indicari ex pineo in attritu odore,& quod accensum tedae modo ac nidore flagret. Liquidum etiam inquit, primo destillare, euius rei fidem faciant animalia, quae intus transtucent, ut formicae aut culices,& lacertae, quas adhaesisse liquido,& uiscoso existenti non sit dubium,& inclusas indurescenti: id quod Aristoteles hoc in loco tradit,& Martialis disticho expressit:
Phaetontea si uagatur in umbra,
Implicuit tenuem succina gutta feram. Alii, quos Plinius cum superioribus improbat,in extremis Adriatici sinus rupibus inui Is ain aes stare, aiunt, quae succinum effundant. Hi omnes succum arborum succinum eme statuerunt.
437쪽
Alii fossile esse arbitrantur. E quorum numero est Theophrastiis, qui in Liguria effodi dixit.
Philemon in Scythia duobus locis tradidit erui,candidum uno in loco, fulatim in ali cro. Demos rati sententia est, succinum e se coactam Iyncis urinam,atq; ideo lyncurion id uocat. Et mares quidem fututi m&igneum generare, diminas languidius&candidum. Alij languri uiri nominant, quod abestiis languriis gigni existiment. .idam concreti maris purgamentum esse crediderunt, stuctibusq; in littora efferri. Nicias succum terrae pinguem esse uoluit,Solis radiis eductum. Hos enim circa occasum uehementiores in terram actos, pilagitem idorem in Oceani parte relinquere, deindeaestate in Germanorum littora eiici. Theophrastus quoque exaestuante Oceano,&ad Pyrenaei promontorium eiiciente,credidit generari. Sophocles poeta tragicus, ultra
Indiam fieri dixit Machrrmis Meleagridum auium, Meleagrum desontium. Quod inquit Plinius & credidisse eum uel sperasse aliis persuaderi posse, quis non miretur λ quam ue pueritiam
xam imperitam posse reperiri, quae auium prolatus annuos credat, lachrymaeue tam grandes, a
uesq;ὸ Graecia, ubi Meleager periit,ploratum isse in Indo sp Sed haec fabulosia sunt poetarum figmenta. Georgius Agricola,&Hieronymus Cardanus, cum Nicia consenserunt, succinum, pi guem terrae esse succum: sed non concedit Agricola Solis radiose terra eum elicere: quin potius est,internum terrae calorem, uel liquidum exprimere ex terris pinguibus, uel iam concretum ilia quare atq; effundere. Aquas etiam, quae concretum madefaciunt,& lambunt, liquidum ex uenis Fleprae secum efferre. Quoniam autem sinquit pingue est succinum, atq; ardet, nec cssc est, tulit aut sulfur, aut bitumen, sed bitumen potius esse, fontibus indicari uarii coloris bitumen effundentibus, qui colores in ipso quoque insunt succino. Indicari etiam artificiosa coquendi ratione, qua partim in oleum sui coloris uertitiir,partim in nigrii in bitumen, quod attritu sit purpureum, partim in cinerem nigrum, partim in candidum quiddam & tenue, quod similitudinem gerit salis. Hae de sue cini nominibus, materia, generatione, & loco sunt opiniones, quarum treritatem si indagare uelimus, eueniet, ut quod dicitur τα παρεργον longe εργον exuperet. Fieri autem potest, ut dilachryma arboris sit, ut Aristoteles& alij tradiderunt. Aliquod praetcrea eius genus esse potest fossile, cuius meminit Theophrastus taliquod item ex stic co terrae pingui ortum
habere, sed huius rei disquisitionem exquisitam nune praetereo. Satis est explicasse, si arboris sit lachryma,quod maxime probabile est, e qua arbore standi sit ereditu,& quibus in locis, quam ueob causam. Vnde etiam perspicuum sectum est id, quod subobscurum in uerbis AristoteIis uidetur,fluuii essicientia calorem exire una cum humore,&ita succinum cogi. Arbores enim eiusmodi iuxta fluuios possunt sitae esse,& ita sitae ab aliquibus ponuntur. Fluviorum igitur frigore succinum gelatur, quod arboris calore liquatum erat, Rin lachrymarum morem fusum. Puerilis Gautem admodum& impetita a nonnullis alJata expositio ea est, qua fluuium pro lachrynia fluente aeceptum tradiderunt. Quasi uerbilocabullam ποταμοὶ quod est fluuius,&μα,, quod est fluo, inter se conueniant, ut apud Latinos suo Si fluuius. Praeterea propolitionem μο, quae causamessicientem indicat, fgnificare. α bcxistimarunt, di id indicare, unde effluxit calor, clim cansamessi eientem signet, uidelicet frigus fluuii, cuius ui calor expressus est. Atq; haec satis de succino. Thus ex succo arborum in Arabia gignitur, quarum faciem a Latinorum nullo traditam eme ait Plinius: Graecorum autem exempla uariare, cum alii solio pyri minore duntaxat,& herbidi eoloris esse prodiderint, quidam terebinthinu esse,&id uisum Antigono regi allato frutice. Succum autem mittere arbores eiusmodi amygdalae modo, quem bis in anno metiaetur. Placet Theophrasto 1: Plinio sententia eorum, qui lauro similem arborem tradunt. Myrrha similiter sileeus est, qui ex arbore i Dyrrhastillat. Fuisse aliquos testatur Plinius, qui e tbaris arbore utrunque nasci mentirentur. Inciditur autem myrrha iisdem temporibus & toties, quot & quibus ea, unde thus
stillat. Et sponte priusquam in ei datur, stacten dictam sedat, cui nulla praesertur. Thuris autem
arboris eorticem circa ortum Canis incidiit, qua maxime uideatur esse praegnas, tenuissimusq;,&, ut tendatur, aptissimus. Hyeme etiam incidunt. Ita uere colligunt ipsum thus, te autumno. HGummi succus est, qui partim ex Aegyptia fluit spina, partim ex amygdalis amaris &ceraso, partim ex prunis. Item ex uitibus, de aliquando ex olea, ulmo, & iunipero, atque etiam sarco colla: quod postremum pictori,& medicis aiunt esse utilissimum. Omnia haec succinum, myrrha,thus, nummi, in Senere lachrymae ponere Aristoteles uidetur, c um alii quidam distinxerint arborum succum in lac Krymam, gummi,& resinam. Quod attinet ad totas, quos in antris ait conerescere, dicimus lapidem,qui Graecis sto οι est, totam nobis esse, eiusq; genera aliquot inueniri. Primum, sunt tossi in speluncis ex suceo frigoribus concreti, quorum nunc fit intentio Sunt& tome olore & duritia Pario simile marmori,ut Theophrastus & Plinius scribunt, qui leuitatem habent pumicis,& in Fraticis reperiuntur, aliisq; Germaniae regionibus. Item in Italia, plerisq; in locis, ut in Vmbria, Piceno & Venetia, qui omnes serra seceantur. Interdum ipsis mollis est, &igae non darescit, sed in puluerem comminuitur
438쪽
Quorum autem non totus, ea magis sunt terrea, sed emolliri possvn ut serrum & cornu. Thus uero,&quae sunt eiusmodi, perinde ac ligna, uaporem red dunt. Cum autem liquari etiam possint, ponendum est, qu e igne liquantur,
ea magis esse aquea. Nonnulla uero communia, ut cera. Q at autem ab aquae, ea sunt terrea: quae neutro, aut terrea sunt, aut utriusque.
9 Constitutioneni ac naturam eorum exposuit, e quibus, cum coagulantur, totus exit humore nunc, quae eorum natara sit, docet, e quibus non totus exprimitur. Ita ait, magis quidem terrea illa esse, sed posse emolliri, ut ferrum & cornu. Quorum utrunque emolliri posse antea est traditum. In his autem thus,&quae sunt eius generis,hoc est, lachrymae, uidetur numerare , quae etiam ait,uaporem,hoc est,halitum, perinde atque ligna, reddere: uocabulum enim τοῦ θυμιαι, usurpauit. Vaporem nanq; ab huius generis rebus non mitti, antea traditum est. Cur autem haec de thure, & aliis eius generis addideri nota satis liquet,nisi id fecerit,ut corum natu ram terr cam esse,quemadmodum & lignorum, ostenderet. Cum autem coagulatione liquabile naturam alia accipiatralia non accipiant, quae sit corporum eiusmodi constitutio,& temperanae tum,ex liquabilitate &ine liquabilitate aperit. id quod etiam antea exposuit, cum de liquatione dissereret. Cumq; alia calore, alia humore liquentur,ea,quae calore liquatur magis aquea in quid esse,euiusmodi est glacies, quae frigore conoreuertanti quaedam etiam comunia terrae N aquae, utccra quae calore liquari cermitur, nec aquea est tantu. inae ab aqua liquantur,ea ait esse magis terrea,ut sal&nitrum. aeueris a neutro liquari possitiit,ea terrea, ut fictile,aut terrea 3: aquea, ut serrum & cornu: quae etsi magis tetica esse dictum est, aquea tamen etiam sunt: & quanquam serrum uehementi igne soluitur, communiter tamen,& exiguo non soluitur.Itaq; in iis quae luquari possunt,interdum non numeratur,sed in his, quae molliunt r. Εἰ ουν απαν--η-η M Dτα, Ἀων δε τα οῦν τοῖς ἀρη μοις -'m, ρ ὐκ εΠ μω ξυ,αταντ αν-ειρη α,ύς-ηυδάτος, ηιπλειόνων κοινόν τερον --ρος-η et αφῶν.
Si igitur uel liquida, uel coagulata sunt omnia, ex his autem ea sunt quibus , quae traditae sunt, assectiones conueniunt, neque ullum est intermediu m, omnia profecto dicta sunt, quibus sit ne aliquid tereae, an aquae proprium, an plurium commune,&virum calore an frig r, an utroque concretum, diiudicabimus.
93 Rationem concluὸit,qua omnia ea esse docet exposta,quibus corporis cuiusque similaris
constitutio queat dign0sci Ratione conclusa, agriam similarium corporum partem in uerbis, quae sequuntur,nominatim recenset: &ex his, quae tradidit,epilogu ueluti faciens,cuiusq; eora constitutionem particulatim exponit . Duobus autem enunciatis ratio, quam concludit, nititur: unum est, Similaria omnia corpora,aut liquida esse, aut coneret a&compacta. Id quod etiam antea tradidit,cum diceret,omnia corpora esse, aut liquida,aut mollia,aut dura. duo autem haec posteriora genera coagulatione constare . Alterum enuntiatum est, Ea quibus iam traditae
affectiones conueniunt,uidelicet liquatio S coagulatio, ex his esse corporibus liquidis aut concretis, nec ullum. medium inueniri, sed quicquid liquaturam coagulatur, aut liquidum esse,aut concretum. Ex his colligit,omnia ea prodita esse, quae cuiusque similaris corporis constitutionem indicent, atq; materiam. Quod quidem recte conclusiim est. Etenim ostensum est, euius natu ea sint, quiae liquantur&concrescrint,praeterea, quae calore aut frigore,aut utroque ita afficiantur:& contra, quae ex his affectionibus,3ea qua efficiente caiisa rebus aqueis aut terreis,aut utriusque communibus congruant. Hoc autem de rebus humidis atque concretis traditum est,
quibus duobus generibus corpora omnia similaria cum claudantur, id concludi patet,quod di Mum est. Ita igitur rationem suam Aristoteles conclai sit , quam iudicio meo, nec Alexanderi nec ulIus Latinorum interpretum limellexit, ut quisque facile potest ex eorum Commentariis diiudicare.
439쪽
. . Aurum igitur di argentum D aes,& stannum, & plumbum, & uitrum, ' sapi
des multi nomine vacantes,ad aquam pertinent: omnia enim haec calore liquatur. Praeterea&uina qu aedam,& urina,& acetum,&lixiuium,&serum,&sanies aquea iunt, chin omnia frigore coagulentur.
ρε Haee,quae in his uerbis traduntur, citiusq; corporis similaris constitutionem,& materiam igillatim indicantia, antea fuerunt prope oimnia exposita. Sed particulatim magis lila explica tur,l , quae quodammodo spars in fuerunt dicta, hoc in loco colliguntur. Aque a autem imprium is exponit,quorum duplex est genus. Vnum eorum, quae potestate tantis in ad aquam reserui 1 et tu, quoniam ex eo sunt, quod potestate est aqua. Sunt autem haec, aurum, argentum, aes,& reli qua metalla,ferro excepto. Item uitram 8e lapides quidam, qui apud Graecos, & fortasse etiam a pud Latinos,nomen non habent. Alterum genus est eorum , quae actu aquea sunt, hoc est, acta ex aqvia constant, ut serum, uinum, lixivium, urina, sanies, &c. Haec duo genera Aristotelesco memorat,d primo primum, dum reliquum. De metallorum materia in fine tertii dictum est, sed nunc quoque, cum praesertim locus postulet, aliqua attingemus. Tum uero etiam & uitri mate- priam,& qui lapides illi sint nomine vacantes, ostendere enitemur. Sententia Aristotelis cli, uaporem humidum,ex quo aqua gigni solet,in uisceribus ac uenis terrae conclusum, metallorum es materiam. Quam seruetitiam in libri tertij huius operis fine traditam legimus & explicauimus, sed in hoc libro docet, metalla & fossilia ex aqua di terra constare, ite in ex aspiratione horum ele. mentorum. Quae loca quomodo inter se colantiant, alias exposuimus, docuimus el; , ea, quae proprie sunt metalla, ex aqua esse,&aspiratione aquae, sed aliquid qhioq; se citatis& terrei continere: fossilia autem, de quae non liquantur, ex terra constare,& halitu terreo, aqueum quidpia ad
mixtum habente. Itaqir electen linc dicitur, aut uin, timentum, aes,&1eliqua eius genetis, aqueaesse. Quae sint aliorum i ii tetitiae, ut Alberti SI Agricolae, in tertio libro tradidimus. De uitri generatione nihil partieulatim extat ab Aristotele proditum. Gil gil Arabs, ut Albertus meminit, uitri & metallorum materiam, cinerem esse existimauit. A cuius sententia ille disce dcs, ex humo re purissimo,cineris siccitate, ignis efficientia affecto, uitrum constare tradidit. Posteriores i quiunt, uitrum e lapide quodam facile liquabili sic ri,cum in fornacem ardentem coniicitur, cu ius tribus partibus unam nitri ad diat, aut salis fossilis, si nitrum dest, aut etia marini, aut alterius facti iij, aut cineris herbae anthyllidis combustae, aut arborum etiam quarundam. E quibus omnibus liquatis simiai oritur massa, quam ammonitrum uocant. Hoc modo uitrum a multis aetate no Gstra fiesi consileuit,alij et iam alia materia iuuntur. Cum autem liquabilium lapidum materia staqua, horum qiioq; sententia efficitur, ut ad aquam nitrum pertineat. Quod ad lapides attinet liquabiles, qui in ardentes sornaces coniecti sacile fluunt, tria eorum genera statuuntur: unum, gemis transtucidissimillimiam: alterum, eis non mulium simile, quod plerunque non pellirceant: tertium ex quo fit nitrum. Horum omnium materia uapor cst humrdiis, quomodo eorum, qui nota liquantur, materia halitus est siccus, ut tertio huius operis traditum est. Aquei igitur eiu modi lapides sunt, cum calore cernantur liquari. De his rebus aqueis, qtiae in alio sunt genere, 'saepe in hoe libro do euimus, quemadmodum aqua: species seu genera dicerentur: nam in uapore abeunt & siccescunt, frigorisq; gelantur esiacientia,& calore liquantur. Rus omnia ipsius aquae. propria sunt. Recte autem quaedam uina aquea statuit, quoρ alia inueniantur, quae ad terram pertineant, cuiusmodi est uinum dulce, aut etiam mustum, ut antea diximus. Haec igitur aquea es di
Ferrum autem, de cornu,& unguis, & os, & neruus, & lignum,& pili & frondes, & cortex magis sunt terrea: ad haec, succinum, & myrrha, thus, & quaecunque Iachrymae dicuntur, &toisus,&fructus, ut legumina, &frumetum . Eorum enim, quae eiusmodi punt, alia magis, alia minus quidem quam illa, sed tamen terrea sunt. Alia nanque molliri possunt, alia sumtum reddere, & refrigeratione
genita sunt. Praeterea nitrum, lai, lapidum genera, quae nec refrigeratione co
440쪽
A st Quem adniodum eorum, quaraqucasiant, duo positit genera, unum, quod actii, alte Tum, quod potestate,ad aquam pertineret, ita res, quae terreae sent, duobus generibus uidetur complecti, quorum primum ea continet, quae in rebus terreis minus sunt laumida: reliquum ea, quae magis. In primo sunt, serrum, cornu, unguis, neruus, lignum, pili, frondes, cortex. tu altero, succinuiri, myrrha, thus Sc lachrymae omne genus: praeterea tostus, fructus, legumina, frument ii,
quorum omni uin alia magis esse terrea,alia minus quam alia ait, & alia quide ex eis emolliri pos se, alia sussitum reddere, S refrigeratione genita esse. His duob his gelieribus adiicero tertium hi idetur,in quo sal& nitrum ponit: item lapidum genera, qui nec refrigeratione geniti sunt, nec liquant tui . Qirod ad priora duo attinet genera, eo demostrat esse terrea, qu bd aut emolliri possint, aut halitum seu sussit lini reddere,& refrigeratione genita sint. Quae demonstratio his, quae antea
tradita sunt, consona est, cum docuerit, ea posse emolliri, quae sunt icrrca. Quanquam non haec omnia quod nec sal, nec nitrum, nec fictile emolliatur, quae omnia terrea sunt, sed ea tanta, quae trahi pol sint, nec humectantur, aut ductilia cum sint, aqua non constant, quomodo serrum, cornu,& ligna. Suffitum etiam reddentia magna ex parte terrea esse, etsi non expresse monstratum
est, eum traditum sit, halitum seu suffitum ite citatissimul& humoris secretionem esse. Praeterea B &crernari posse,& flammam reddere, aut per se, aut cum aliis coniuncta. od fieri non posset,
nisi terrestrem, siccamq; haberent materiam. Qitae refrigeratione consistunt, et si aliqua sunt a-queae, ut metalla, quae tarrien emolliuntur, pertinent ad terram. At fortaste etiam omnia, quae re frigeratione generantur, ut lachrymae genera, terrea sunt. Superes , ut doceamus, quae ex his emolliri possint,& quae halitum reddere,eademq; cogantur refrigeratione. Ferrum, cornu, unguis emolliuntur, ut ante est traditum: ne riuis, ructus, legumina S granorum genera, ut triticum & hordeum, emolliri quidem uidentur, sed in rebus emollibilibus Aristotelis sententia nosunt, qudd, nisi humestatione emolliantur, cuius generis res ab emollibilibus fuerunt seiunctae. In his igitur, quae sumtum mittunt, potius ponenda sunt, quomodo & os, Iignum, pili, folia, cortices, succinum, myrrha, thus, & omne genus lachrymae, & tori, quorum etiam aliqua re frigeratione coguntur, ut quae postremo loco sunt dicta. Albertus tradidit etiam fructus, & semina refrigeratione constare: quod a uero omnino abest,cum a calore fiant naturali, & ab eo de
ad perfectionem dueantur. De sale, nitro, & lapidibus non liquabiIibus, qu i refrigeratione non fiunt, satis multa dictastini, quibus explicatum est, ea esse terrea, ideoq; calore coagulari, & humore si liquari possint, liquari, aut omnino liquari non posse. Traditum autem est, in tertio hu-C ius operis,ex balitu sicco in terra concluso lapide; non liquabiles eonstare . Est uer 5 Ealitus sietacus, hal tus quem terrae ex se reddit. κοινὰ -αερος.
Sanguis autem, &genitura, terrete,& aquae, &aeris communia sunt: & is quidem sanguis, qui fibras habet, magis terreus est. quo fit, ut refrigeratione concre
scat,& humore liquetur: qui autem fibras non habet, aqueus. id circo non cocrescit. Genitura refrigeratione coagulatur, humore cum calore me unte.
98 Sanguinis constitutio&uarietas, quae luc traditur, antea quoque tradita est, abundeq; e plicata ut nihil amplius ad eius explicationem afferre necessarium uideatur. Illud solum diue
sum est, ac difficultatem facit, quod, cum antea terre uin, &aqueum, aut aqueum solum anguinem fecerit, nunc aerem in eius constitutione,& materia adiicit. An uero aerem eo in loco prae termisit, ueluti cum, qui infimum locum in sanguine obtineat, quique ad eius concretionem, aut solutionein, quae a calore aut frigore efficitur, non ita in terra&aqua pertineret λ Nunc uerb, quod constitutio eius, ut caeterorum similarium corporum,&materia traditur, praetermittere nihil uoluit, sed quicquid in sanguine inest,ad quod pertineat, commemorare. Ad aerem uerb c tiam pertinet sanguis, quia spiritus multum in se habet, calidiori est, &leuior, quae ortania aeream indicam naturam. De seminis constitutione nihil hactenus dictum est: ideo paucis exponenda, praesertim qu bd in libris de generatione animalium semen ipsum aeris & aquae commi
ne esse statuat, terrae nulla facta mentione. Qudam ob rem dicenducia est, ex spiritu&aqita poti simum semen constare,aqueumq; este,cum exsanguinis parte magis aquea, aut ex eius materia Gxistat, spiritus etiam plenum esse, ut spumosa eius indicat natura, qti diu genitri eis facultatis sit sedes. Qui uerb semen foetus materiam esse uoluiit, adiiciunt, aque uni esse, ut figuras a forma trice facultate impressas recipiat: spiritum autem continere, ut formatricis facultatis, atq; etiam caloris naturalis sit uehiculum. Terra autem uidetur minimum locum in eo habere, ideo Deilo N ii 3 euan