장음표시 사용
421쪽
siccitatemqtialium orterminatur, quae constrictionis est eausa. igitur ei iisnodi habent Et uino Iein, ex suiu tractilia. Quae eo priliantur ,&perfectam humoris cum siccitate temper tionem non acceperunt, tractilcm naturam non habetit. Morum alia sunt liquida, ut aqua, alia terret tia, ut lapis . Pituita tractilis est, quia uiscosa est: non eo tarpres silis autem, quia meatus non habet, nec in secedere apta est. Spongia contra affecta est. Nam cum lentore destituatur, trahi non potest: ob meatu um aute non ultitudinem, quos corpore rariori, quam ipsa sit, plenos habet, comprimitur. Γ j λιθος, εM
Sunt uero&aliqtra ductilia, ut aes, aliqua non ductilia, ut lapis & lignum. Ac ductilia quidem siluit, quorum superficies eodem ictu in latum simul,&in F
profundum, per partem potest transferri. Non ductilia autem, quorum non potest. Et ductilia quidem omnia impressilia etiam sunt, impressilia uero non omnia ductilia, ut lignum, magna tamen, ut sic dixerim, ex parte r ciprocantur. At uero pressi tu in rerum, aliae sunt ductiles, aliae non sunt: cera & lut una sunt ductilia, lana non est, neque aqua.
6 Quod de diictilibus, quae ελατὰ nominat, iit tractilia, ἱλκτὰ, ntinc tradit, in metallis, quae producuntur, manifestii mel Nam eorum superficies eodem ictu di Iatatur, alit intro ecdit, sed ea tantum pars, qine malleum sentit, id ed per partem cedere dicuntur. Crim autem in pro indum, &Iatum cedere dixerit, longitudinem praetermisit, ad quam res ductiles interdum est enduntur, quod non eodem semper ictu in longitudinem quoque prodii cantur . Accidit enim, ut logitudo coii trahatur, cum in profundum de latum superficies recedit. Aut certe dicendu est, ita Iatitudine longitudinem quoque comprehendisse. Cur autem duci aliqua possint, causam nullam tradidit, quemadmodum nec cur trahi ea, quae trahuntur. tantii in docuit, quemadmodii ad res, quae imprimi, & comprimi possunt, affectae sitiat. Quod totum planum est, nullamque requirit explicationem: praeter id, quod aquam in rebus pressilibus numerat, quam ab iisdem antea exemit, ut locum deprauatum esse putandum sit, atque ab aliquo imperito uerbiim , id est aquarii, adicet sim, aut certe spongiae loco surrepsisse, ut ubi legitur , legendum sit
ογγdie. Quem errorem nititus interprctum animaduertit, cum aquam omnes acciperent, ut
rem compressi lem, non duetilem. Sed hoc praetermittam iis,& cur ductilia aliqua sint, quod Aristoteles praeteriit, exponamus . Est igitu e huius rei causa duplex, una humoris tenuitas, lentorem aliquem laabens admixtum: altera hutiis ipsius humoris, & partium siccarum firma tem peratio, ita ut firme inter se colligata sint, alterumque alterum contineat, nec facile inter se possint disiungi. Ombus de cati sis efficitur, ut metalla ducanthir, lapides duci non queant. Nanque metalla humorem hunc continent, fit inamq;& bonam eius, cum parte terr ca mixtionem, ut malleo percussa dilatentur,& in longitudinem latitudinem itie cdant, continuata non rupta, aut comminuta ut lapis, humore partes terreas firmiter corvi acnte. Lapides terrestrem habent materiam, & siccis partibus abundant, ideo percutienti non cedunt, nisi per rupturam, aut comminutionem. Est enim corporis sicci ac solidi proprium, ut perciis sum frangatur. Humor itaque tentiis, de eius cum terrenis partibus per feeta sit ma que temperatio luetibilitatis causii cum sit, ea corpora duci magis poterunt, quae humorem obtinent subtiliorum, qui mi et criae admixtus coiri prehensam illam optime contineat. Nam qui ita ait edicis est humor, partem sibi proxime iunctam ob percu ssionem non desierit, imo potius cum perpetuo secum trahit, continenterque cedendo magis &magis dilatatur. Aurum itaque ob cam causim maxime omnium metalloru duci est aptum, ut in temiis inras Iaminas, quas uocant bracteas, producatur. A gentum deinde sequitur, postea aes. Talua autem est auri tenuitas, naturaqtie ducti lis, ut malleo percussit in adeo dilatetur, ut ex singulis eius denariis qhi inquagcriae plures te ei ici an tur blacteae senum utroque digitor im, quibus aurifices autuntur, triplo pthires, quibuς pharmacopo lae di pictores: et si Plinius eiu ς uncias in septuagenas & quinquagenas, aut etiam plure S 'ilat m. num utroque digitorum spargi tantam tradiderit. Tenuatur item adob aurum, ut cum argen.ti denarius in filum centum & triginta, aut etiam plurium pedum producatur, id totum, inqui uiri,
422쪽
A quiunt, eius rei artifices auri tertia grani unius parte circii inambiri. Itaque si, ut argentum quidem maxime duci possit, sed longe magis aurum, ita ut ex Lis, quae didia sunt, colligentes aliqui, non ab re prodiderint, posse auri unciam decem terrae iugera tegere. Atque id totum exsibstantiae & humoris eius puritate, & optima, ut diximus, cum parte teri ea admixtione proiici seitur. Argenti proxima est Iaus, sed ita tamen, ut longe phis, clitam s. xcii plo, ut Albeitus pinauit, ab auro stiperetur. Quae autem crassiorem& impuriorem humorem acceperunt, ut serriim, aut non persectam humoris cum siccitate habent mixtionem, ut plumbum & stantium, minus duei sunt apta. In his autem ferrum magis producitur, quod terrae& humoris firmiorem temperationem acceperit: qua efficitur, ut mallei percussionem magis sui ineat , quam stannum& plumbum. Sed de his satis. Nam exquisita harum rerum tractatio ad scientiam de me tallis attinet.
sunt &quaedam fissilia, ut lignum, quaedam non fissilia, ut fictile. Ac fissile quidem est , quod potest ulterius diuidi, quam diuidens diuidat. Finditur e
nim clim ulterius diuiditur, quam diuidens diuiserit,&antegreditur diuisio, id, quod non fit insectione. Non fissilia autem sunt, quae ita affici noli possunt,c nec uero quicquam, quod molle sit, fissile est dico autem ea, quae absolute mollia stunt, di non comparatione: quo quidem modo ferrum quoque molle est)nec dura omnia fissilia sunt. Sed quae nec humida si int, nec imprimi possent,
nec frangi. Eiusmodi autem sivit, quae in longitudinem liabent meatus, quibus mutuo copulan tur, sed non in latitudinem e secari iteris ex iis, quae concreta sunt, dura, seu mollia ea omnia possunt, quae uim eam habent, ut nec diuiso necessiario antecedat, nec cum diuiduntur, frangantur: quae autem aut liquida sunt, aut talia secari non possunt. Porro aliqua eadem sectilia sunt & fise
silia, ut lignum, sed ut plurimum fissile est in longitudinem, sectile in latitudi
nem. Cum enim unumquodque in plura diuisum sit, qua ex parte longitudinibus multis unum constat, ea fissile est. Qua autem ex latitudinibus multis, unum est, ea potest secari.
D Horci omnium intelligentia facilis est,quippe quae ita esse sensia apprehendamus . Nectieris in alias propinquiores causas posshmi referri, quam in quas Aristoteles retulit, quanquam . non omnes expresserit. Albertus media qhiaedam statuit inter fissilia,& non fissilia, qtim ipse portionatiua nur1cupauit, quorum naturam eam esse uoluit,ut scindantur quid m, sed non ampliori, quam diuidens diuidat, diuisione. si ex AristotcIis sententia indiicit,ut uidetur, citi paladus profecto est, cum nullam eorum Rriltoteles fecerit mentionem. At si quaedam talia inueniri in quiat, quae in Ionsum ulterius, quam diuidens diuiserit, diuidi apta non sint, fortasses uero non recedit, cium fieri possit, ut quaedam sint ligna adeo uisicosa, ut clim in longum diuiduntur, non plus dividantur, quam diuidens diuidat.Sed in non fissilium genere baee Aristoteles collo eat. At uero ligna ulterius sic diuidi, cum in longum diuiduntur, perspicitum est, potissimum, qtiae recta sunt di rarioris substantiae, aeremque multum intra se cohibent. Nam meatus per longum protensos illa habent , eosq; spiritu plenos, qui ad alias partes, alimentum desere, perin- de atque in animalibus spiritu aciiuuante, per totum corpus in uenis desertur. Cum igitur mea '
423쪽
iis ab eo , qui diuidit, aperiri incipiunt, spiritus, qui inest, impetu movetur, fissione inci: adiu- E. unt,&cu in strepitu exilit . Ideoqtie ligna, quae sic finduntur, tum cum finduntur, n1aiorem quam alia nunt editat , cande iraque ob cautam aliis sunt rectiora at ille subliiniora, ctim spiri tu per meatu fascendente, dirigantur, & in altitudinem miram attollantur. Itaque meatus, qui in longum protenduntur, k is, quem continent, spiritus fissioniς sunt causa. Quarum causa rum primam A ris oteles attulit, ob quam etiam adiecit, ex multis longitudinibus, quae in una
coeant, fissilia ipsa constare. Eirismodi enim longitudines esse necet se est, si in longitudinem
proteiasos laabent meatus. Reliquam causam praeteriit. Quae igitur meatus aliter habent dispositos, abit omnino eis carent, a Debus fissilibus seiunguntur. Quare mollia, fissili a non sunt: mollia inquam simpliciter sicu absolute, non aliorum comparatione, clim lignum molle sit 1 pidi comparatum : nec item litimida, hoc est, liquida, nec dura illa, quae aut imprimi Possunt, aut frangi. Liquida enim meatus non trabem, aut non in longitudinem totam protens os: fili sit natique, nec partes obtinent consistentes, quae inter se possint disii ingi. Quae autem simpliciter& ab solii te mollia sunt, quia compressitem habent naturam, ad omnem dimensionein mea tus pro te mlunt, atque etiam sunt laumidiora, quam fissilis postulet natura, quae duritiem ali quam do concretionem requirit. Qua eadem de causa, nec dura ea, quae imprimi possunt, ut smetalla , fila diuitur. Frastilia meatus alternatim positos habent, ideo frangi possunt, non sin di. Quanqi iam autem simpliciter mollia & dura impressilia non finduntur, secantur tamen & diuiduntur, ut caro, cera, & metalla. Ea enim sectilia este inquit, quae seu dura sint, seu mollia, non est necesse, ut ulterius lividantur, quam diuidens diuis erit, nec clim diuiduimrr, frangi. Non esse aiuem nee est inquit, quia fieri potest, ut in re sectili diuisio ulterius progrediatur, cum aliquae 1dem&findi possint,&secari . Fractili, nee in sectilibus, nec in fissilibus numeri. tur. Et quemadmodium issio, diuisio in longi thidinem dicebatur, meatuum, qui in Iongitudinem protensi sunt, beneficiat ita sectio, diuisio est in latum, quae per meatus fit in latum pro ductos, ob eamque causam in sectilibus rebus, ex militis latitudinibus permeatus inter se copulatis, corpus uir hi efficitur. Quod si fissile aliquid simul & sectile sit, ut lignum, meatus habet ad utraiulue dimentionem prolatos ,&longitudinibus simul de latitudinibus constat, fissilemque habet naturam, qua ex parte in longitudines, e quibus compactum est, diuidi potest: qua autem
in latitudines, sectilem. Quanquam di melle uideatur, ut longitudinibus simul & latitudinibus aliquid constet. Nam lignum, quo staditur, nullis latitudinibus praeditum uidet vir: sed
Lentum a luem est, quod cum liquidum sit, aut molle, trahi potest: talia au
tem sunt corpora ea, quae permutatione quadam , catheia arii in modo componuntur. Ηjaec enim multum laxari contrahique i, ossunt. Quae autem non sunt
8 Lentorum se ii glutino Ariani corporum & friabilium exemplum nullum ponit, sed quandam lentoris & Diabili ratis affert causam. Lenta igitur sunt, aut luimida seu liquida, ut pituita di oleum , aut mollia, ut cera, pix, uis chim. Extenduntur haec omnia, S: tralii posse iri, quoniam humor &siccitas in morem cathenarum connexa sunt: cuius siccitatis merito euenit, ut sese, cum dimittuntur, retrabant, siccitate humorem ad se trahente. Videtur autem lentor, tum ex calore, tum etiam ex frigore oriri. E calore quidem ut in oleo & picet e frigore, in pituita. Cum igitur Ienta Lanc humoris & sccitatis, cathenarum more, habeant connexionem, friabiti Hlia, eiusmodi qualitatum seu corporum nexu & mixtione expertia sint necesse est. Ided lapides, qui imperfecte sunt mixti, hutnor cmque siccitati alligatum non liabent, Diabiles redduntur. Πιλὴ - - την mεων α Πλητα A, O- η ο ὐς μη πιε , η κ '
Subactilia sunt, quae in pressilibus firmam habent comprectionem. Non sub
actilia sun i, quae aut omnino non sunt pressilia, aut non retinent compressionem.
st De subactilibus nil it oceurrit dicendum, nisi casi sina afferre uoliteri inus, eur res subacti tes compressionem retineatu, non subactiles, quae tamen pressiles sunt, non retineant. Potest autem cadem reddi causa, qti antea de rebus impressilibus allata est, quam alias dictum est im pressionem retinere, alias non retinere. Retinent igitur, quae magis lentae sunt &desar, seu etia
424쪽
A graiies,ut in assa triticea&cerat non retinent, ea, quae minorem habent lentorem, rario renim: subs antia na&leuiorem. Ideb panis coctiis, citio est rarior&leuior, ebcum premitur, ad priorem si tum magis reuertitur. Hoc autem, quod de rebus stibacti tibiis dicitur, coniungendum erat cum
. Et alia quidem cremari possunt, alia non possunt, ut lignum cremari ,&lan a &os, possunt, lapis & glacies non possunt. Cremari autem ea possunt quae&habent meatus igni accipiendo idoneos,& humorem igne imbecilliorem in meatibus directis .Quae uero aut non habent, aut uehementiorem, ut glacies, & quae ira de sunt uiridia, ea uri non possunt.
B 8o Expositis affectionibus omnibus, quae ex potentia & impotentia corpori biissimi Ithim par
tium praeter eorum commutationem conueniunt, eas explanare a 3greditur, quibus ea ipse assi
ciuntur, subitantia immutata. Atq; haec potissimum est combustio, de cuius potentia aut impotentia in his uerbis agit. Duplicem autem causam ponit, cur comburi aliquid aptum sit, quarum ultera si desit, comburi non potest. Prima est meatuum capacitas, per quos ignis possit ingredi: reliqua est, humor eius generis, qui ab igne subeunte vitaci possit, in meatibus illis conclusus. Aod qii idem his consentaneum est,quae alibi ab eo se at tradita. In libro de iuuentute& sene et uic, ignem ali, &praeter alimentum non consistere docuit. Quod ipsem etiam tradidit in secudo de generatione & interitu, ubi formae rationem aliorum elementorum comparatione ignem habere asseruit. Quam rem in hoc quarto, ut antea uisium est, repetitiit, cum inter omnia elemen ta ignem non putrescere doceretur. Est autem notum, ignis alimentum humorem esse, cum uia deamus lumen lucernae ac flammam durare, quoad Mimor, quo alitur, affuerit. Ideo&animali si calor nativus humorem perpetuum, qui alat, requirit, nec aliter Oxtinguitur, quam humoris eiusmodi defecta Cum autem humor uarius sit,& multiplex, non qiiovis ali ignis aptus est, sed alia quod eius est genus,quod, ualentius cum sit,perniciei ignis potius cst causa. Talis est aqueus Ea C mor, qui ob eam causam nec lucernarum luminibus, nec aliis ignibus accendendis aut conseriridis adhibetur, nisi tamen illorum iris magna sit: siquidem modica aqua tum magis excitantur. Soliis humor aereus, ignis alimentum est , maxime accommodatum, quod ex flamma intelligimus, quae cium maxime sit ignis, nihil aliud est, quam spiritus aut steri neensus. Est etiam aeris humor tenuis &imbecillus,ut sicile ab igne euincatur, nec ullum ei interitum afferat. Haec cum ita ha- beant,recth dicitur, glaciem cremari non posse. Ex aqua enim, quae in illam concreta est, tota c5stat. Ligna etiam ii iridia ob eandem causam difficile cremantur: si quidem aqueo humore sunt referta. Ea tamen uiridia ligna excipiuntur, quae humorem pinguem multum habent,ut abies &pinus.Haec enim tametsi uiridia, possunt cremari, pinguedinis&unctu ossi humoris beneficio, qu:u ut phs dicetuo combustioni est apta. At uero ligna iam sicca, quod aeris multum in se coiit ineant, cremantur: eaq; magis possunt cremari, quae plus aeris in sui constitutione acceperunt. Sed uiridia quoque unctuosa ob unctuosum humorem, qui ad aerem refertur, cremantur. Ciam
autem ignis, qui combustione gignitur, duplex sit genus, flamma iii delicet& carbo, ut faminae
accendendae aer materiam suppeditat, ita carboni terra. Quare ligna tam flammam,quam carbones efficientia, aerea simul & terrea statuuntur. Sed tamen terra ita ignis materia est, ut ex ea excitari non possit, nisi aereium humorem habeat admixtum, qui affatim accendatur, accensusq; in D partem terream agat. Quae causa est, ut lapidum plurimi non crementur. Nam terrae quidem altum habet, sed cum eo humoris genere permixtiim, qui cum aque his potius iit, qua in aereas, igia renititur, &accensione in non siillinet. Ita expolitum cs , quemadmodum hii morique id corpora continent, eorum combustionis sit causa. Sed quod de meatibus dicitur, aduersari bis ii id tur, quae de actionis N perpessionis modo, ita primo libro de generatione & interitu, sunt tradita. Nam meatus ad perpessionem efficiendam superuacaneos esse monstrat tim est, idque quacunque ratione inducantur, seu uacui, i cu tenui corpore, quale aer est, reserti. Posse enim id, quod
agit, sibi uiam, parare, ut in id, quod patitur, actioriem suam exerat, satisque est e, ut res patiabilis potestate sit talis, quale agens est actu. De hae controuersis dicam alibi copiosius. Nunc tantum moneo, iton ideo meatus neccssarios esse, ut ignis in lignum ingrediatur, sed ut corpus id contineatur, quod in ignem mutari sacile aptum est. Aer igitur aut spiritus in meatibus conclusus, ipsae denique terreae partes, quae potestate omnia sunt ignis, in ignem praesentia illius
425쪽
committantur. Inr ctum autem protensi meatus esse debent, ut ignis genitus spirationem ha - E' beat, neq; ob meatuum sexus, alit non gignatur, aut genitus suffocetur. Atq; haec latis de coim istionis causis duabus. Reliqua ad res, quae cremari possunt, attinentia, in progressia explic buntur, citrii aliqua ex eis esse, quae flammam concipiant, aliqua, quae non concipiant, docebi tui . Tum rerum, qhiae cremari possunt, constitutio,& diuersitas offendetur. Quae autem de ra tione & modo, quo ignis in rem, quam urit, agit, in tertio de coelo sunt disputata, hune in locli alietae superuacaneum e se existinio, ut quae disputationem tantum contra Democritum & Platonem contineant quorum uterq; ignis efficientiam in figuram eius referebat. Democritus quidem in Spla aericum, Plato in Pyramidalem, quas opiniones Aristoteles refutauit: ignem quidem concedens, maxime omnium corporum ad incidendum aptum esse, sed id ei accidere prae nimia tenuitate, non figurae beneficio. Sed de hoc satis. Illud uero non praetereundum, rerum earum, quae combriri, aut uix, aut nullo modo possunt, multa genera uideri, quorum unum est eorum, qtiae meatus habent ignis capaces,& humore in rectum refertos, qui humor ab igne uinci non potes . Et haec quidem consumuntur interdum, sed non comburuntur, ut lapides & krrum. Aliud genus corum eis, quae ob meatuum angultiam, ingressum igni non praebent. Tertium eo ra, quae meatus conciti sos habcnt, & difficillime ab igne consularuntur, ut qui intrare non possit, illoru Fcolui mittate prius non soluta. Difficile autem soluitur, quddeorum corporum, quanquam rarorum& mollium, humor cum partibus siccis firme colligatus sit,& quasi unum effectus. Cuius gerieris osse lanuginem illatia, lu:ae uulgis peia ae calamanticae nuncupantur, dicere possumus, pr terea & pannum, qui e Iamigine ea contexitur. Etenim huius meatus,cum primi ni ab igne attingitur, clauditur, humorq; intus conclusus manet, in ignem minimὸ mutatus. Sunt praeterea ea, quar Aristoteles ponit,videlicet, quae humorem non habet, ut terra, & quae multum terrea sunt, ut lapis S nigra ebenus.
Sumtum autem reddere possunt ea corpora, quae humorem quidem in se habentsed ita habent, ut cium incenduntur, in uaporem abire separatim no queat. Vapor enim secretio est, quae a calore, qui uim habet comburendi, ex humore in aerem & spiritum existit, quae potest madefacere . a
8I Quae hactenus explicata: sunt mixtorum corporum potentiae, de impotentiae, ad qualitates tactiles, tactii inci; ipsum pertinent. Haec ad ea spe stat quae olfactus sunt propria. Quanquam nolis c consideratiar, qtia ex parte olfactum respicit, sed quatemis in mixtis corporibus insita est. Quae etiam una cum c a potentia, quiae ad combustionem est,&eiusdem impotentia pertractatur, quoniam quae suffitium possinu reddet ea in cres nabilibus rebus nutrierantur,iaec eum reddiit,nis dum incendente calore i 11 calescunt. Θυμιατα autem, ad lassitum reddendum idonea,convcr-t initis, quoniam suffitiones omnes, seu quae a medicis fieri solerit, seu etiam in teplorum aris,exe ius modi corporibus fere excitantur. Ea, inquit,eile, quae humorem quidem in se habent,sed ita, eiusq; generis habent, ut,cu incenduntur, in uaporem separatim abire non queat. Quibus in uerbis aliud genus corporum humorem habentium, eumq;,ciura incendiuitur, exhalantium, sub in dicat, illa uidesicet, a quibus humor separatim, reliquo corpore remanente, in uaporem soluitur, quae obcam causam θυμια τὰ dici non possim t. Cuiusmodi est terra inadefacta, seu lutum, cuius h umor in uaporem abit, terreis partibus remanentibus. Ita nee aqua Θυματον dici potest, quoniateri eum nihil in se habet, quod una cum uapore possit exhalari. Haec solum uaporem mittunt, Hqui a suffitii longe differt. Cuius di Imrentiae indicandae gratia, uaporis definitionem adiecit, u porem inqitiens, secretionem esse,qhraeacato 1e, qui uim habet incedendi, ex humore in spiritu in& aerem existit, qtiae potest madefacere. In qua definitione, commune qiii de illud uaporis&su fitus explicatur, quod a calore, qui uim habct inccndendi, literque excitetur, ex humore item uterque: sed tamen differentiae etiam indicantur, quoniam uapor ex humore solo, sumtus ex humore non solo: uapor possit madefacete, sumtus, ut mox dicetur, non possit: uapo p item in ac
rem & spiritum soluatur, suffitiis minimes Quae omnia perspicua sunt, ac primum quidem, calo re incendente,& uaporem & sumtum exhalari. Si enim leuis calor fuerit, nec incendendi uim habuerit, neuter eorum gignetur. Ex humore item uterq; exhalatur . Nam quae omnino arida sunt, ne ut pum possunt expirare. Vapor autem ex aqua & rebus aqticis, ut in primo dictum est, proprie exhalatur. Suffitiis ex terreis, quae humore aliquem insitu habeant: uapor madefacit, ut in uasi ad quae uapores ascendunt, cernitur, suffitus parte terrea, ne madeficiat, impeditur: quod vapori
426쪽
A uolae uenit. Qui ergo ex thure aut girm mi suffitiis fiunt, non 1 desaci sit. Sed liaec in uerbis, cliues. G uintur,. pertius traden rur. inia cum ita se habeant, ab cri as .et iideli r Olympiodorus, qtu
rapo s definitionein desumtu interpretatiar, anagnuna, ut uidetur, PhiloctOphuian sicci itiis. Q au in litetque ait Alistotelem ueluti sui oblittun, iis, quae suffitum l)oslsint; cddere, rimnia defacie;adii una tribuit et, pollea negasse. Ogod inpio et lini si ierbis ficit. Itaq;&dubitationein leueoti a dictionem di rece nituntur. Sed frustra in eo contendunt, quonia insus itum nunc non cle finiat, scdoapo seni siti tu littersum, qui solus tine siccis partibus rata latur, ob ea inq; cad amin acies icit. biod sussitus non facit. Appellat autem Aristotelestus fit tam , non ατμ gu. Aberrarunt uerbetiam inulti ex nostris, cili min hac ipsa renai liisq; aliis, tum ouod putarunt tradi, ea, quae sitistiim reddunt, ni scincendantur, uaporem non rcddere. Quasi uero illa uapore mi ta. 1 on potius sumtum, qui illorum etiam sententia atrapore longe di isti t. Sed causa erroris f .it, uod crediderunt, particulam ir, cum participio coniungendam ese, noli cuue ibo εγ μ ων. Atque hssiepiar ipua tutat, in quibus interpretes peccat ulit.
Quae autem scissitum possunt reddere, ea in aerem tempore exceriam . tur,&a- Iia cia: deTI: evanescentia is ca fi ut, alia terra. Diuersa uero secretio harc est, quodne I a deficiat, nec in spiriti uia mutetur. Spiritiis autem est conti inuatus aeris in Ior i cibi in ran effluAus sit suffims siccitatis humoris communis est cx
crct lirae ab eo fit calore, qui incendendi uim habet. Quare no madefacit, sed colo Te potius inficit.
Aliud exhalationis gemas ab his, quae sumtum possim treddere, exhalari, nos docet: quae qui dein exhalatio & causa efiiciente,&materi ,de uias isti tu differens est, atq; etia in atrapore Caulo q idem efficiente, quoniam sumtus calore incedente excitetur, es balatio haec leui calore, qui temporis progressu illam educit. Materia ueph, quoniam sumtus humoris simili & siccitatis se C cretio est, haec exhalatio , quae tempore fit, humoris solitis uidetur esse , quemadmodum & uapor, unde & corpora, a quibus redditur, ad extrentum sicca ait fieri, & alia terram humore eua r. cs ente. Virursus differunt, quoniam suffitias spiritiis quidem uidetur, aut in spiritum solititur ta halatio haec in aerem quidem soluitur, non tamen in spiritum. Et sustitus quidem colore iniicit d, qtioci sumtur: exhalatio non item. Commune uero utriusq; est, quod neutra madefaciat. A uapoire si,uilit cresti alatio haec difficit, qub duapora calore incendente gignatur, vimq; mcide aciendi habeat, & in aerem ac spiritum soluatur ripsa uero letii calore ac temporis ut, nec ina deficiat, nec in spiritum uertatur, quan uis utriusque commune est, ut solius humoris site piratio. Atque hoc atrapore disertinen nunc etiam tradi arbitror, nec solum a s isti tu, ut Alexander putauit: nec enim eo a sussi tu differt, qu bd non madefaciat. Porio exhalationem hane in spiritum non abire eo uidetur docere, quod spiritus sit aeris fluxus in longitudine continuatus: quod in hac exhalatione non cernitur, quae paulatim&fortasse per interualla excernitur, ita ut in acrem quidem uerti possit, non tamen ad spiritum gignendum sufficiat. Quod autem de spiritu dicitur, Ex corii in potius sententia, qui spiriti mi seti uentum, aeris fluxum esse putabant, dictum uidet utiquam ex ipsius Aristotelis dogmate, qui spiritum exhalationem quandam esse putat. Quoniam autem spiritus calidus cit &siccus, si issitus in spiritiina soluitur. Quod uero di D cit ut, suffitum non madefacere,et non aduersatur, quod dictum est , uaporem ma de cere, quemadmodum magnus Philosophus, D: Olympiodorus putarunt, qui etiam pugnantiam hoc ino
do amouerunt, ut dicerent, madefacere eius supe1ficie ui, a quo emittitur, ut lateribus, climcoquuntur, eitcnit: non madefacere iacro quae circim stant. Sed, ut antea monuimus, nulla Est pugnantia, cum de uapore antea locutus sit, quem ait madcfaccre, nunc uero sit miram in lutat,
non madefacere. Cuius etiam causiam attigimus, quod siccitas hutnori in sumtu admixta, madorem prohibeat, in uapore, cum milia sit, non prohibeat. Simul autem cum humore liceitas insit situ em ttitur, quod firmiter sint colligata, nec facile possint separari, caloris potissimum incendentis uirtute . Ita fit, ut quae si assitum reddunt , igni sui abscimantur. Quonia in autem seci ta sita cum humore exhalatur, fit, ut ea, quae suseiuntur, colore inficiantur, partibus illis terreis adustis adhaerescentibus. Quod etiam lignis, cu aduruntur, comingit, sumis ira nigerrimu exhalatibus, iiii la&caminum nigredine inficit.Nec aliter euenit carbombus. Fumum enim nigrcini Min L ' intra
427쪽
Intra colui ne tu, cliti,iit Theophrastus at illos nigredine ueluti tingit. Pingiua item omnia, Estir unctuosa, si adurantur, ut oleum , pix, resilia, nigredine inficiunt, spissis &nigro sumtu ab
Est autem lignos corporis suffitias fumus, ad quod etiam genus ossa, pilos,&
eiusmodi omniare sero Non enim positum est commune nomen , sed tamen ex Proportione eodem omnia continentur, ut etiam ait Empedocles: Sunt eadem, frondesq, , pili, densaeq; uolucrum FPennae, tum squam mae que is sortia membra teguntur. Pinguis autem rei siritus fuligo est unctuosior, nidor. Ideo oleum non eli Xatur, neq; classescit, quhd sustium possit reddere, non uaporem. Aqua uero uaporem reddere apta est, non sumtum.
23 Tria suffitias seu haliciis genera esse tradit, quae a tribus rerum generibus redduntur. Fumum, qui a corporibus ligno sis, filigi trem, quae a rebus pinguibus, Didorem, qui ab umctuosis Nullum autem nonaen commune his polithim esse inqLiit, quae fumum reddunt, sed omnia uelutios, pilos, & eiusmodi alia ad lignum referri,&analogia qtiada eadem esse, cum Empedoclis quo que sciuentia, genere eodem comprehendi uidea imur. Est uero eorum conirententia, qudd terrae plus liabent, quam aquae . Quam coniicnientiam non intellexit puto Empedocles, sed eam potius, quat ad finem pertinet, ut quis finis S usus pilorum in terrestribtis est animalibus, idem sit foliorum in plantis, pennarum in auibius, 3 squam marium in piscibus. Omnibus enim haec omnia conseruationis gratia sunt tradita. Quantiis fortasse&constitutionem Empedocles intelia lexerit, ut omnia terrea esse assereret. Horum igitur omnium, elim incenduntur, halitus seu sustitus,est fumus. AIbertus in Empedoclis uerborum e positione egregie lapsus est, quod credide- Grit Empedoclem dixist e,pilos& reliqtia, fortia es ei nembra, cum dixerit in membi is esse,& cor poribus desis. Quod ad alias halitus attinet species, exquisite Aristoteles cas distinxit, quomodo S corpora, e quibus secernuntur. Nam pinguia &une tuosa inter se differant, quorum priora, GADL, posteriora, λιπαρα Aristoteles nuncupauit. Cera, thus, myrrha, pix, pinguia dicuntur, ad quae ctiam uinum dii lcc resertur, statuam, oleum, oleagineaq; oannia, unctuosa. Quae aut cm sit eorum inter se differentia, in progPessu explicabitiir. Videntur uerb unctuosa humorem suu conspicitum actu obtinere, pinguia non item. Quoniam igit ut inter se diuersa sunt, diuerssim etiam halitum seu suffitum mittunt. Qui ergo erediderunt, Aristotelem dicere, omnium halitum fumum esse, sed specie differe luem, item omnia haec cum lignis proportionem habere, a uero aberras uiri, cuindecis, quae fumum edunt,id tantiim protulerit. Oleum autem reddere halitum seu suffitum, non uaporem, inquit, quoniam unctuosiam est,ut inferius subit ei et, neq; sieri potest, ut humor per se, tum a siccis partibus, tum ab aereis, quae insunt,in eo separeriar, separatusq; educatur, qtia latione uapor clicitur. In halitum itaq; secernitur, qui humoris ac siccitatissimili secre tio est. Quo fit,iit nec elixari posse, nec per ignem cras scere dicatur.Naq; elixatio,&crassities, Hquam ignis adducit, humoris eductione efficiuntur. Sed hic locus aperte tui detur cum c o pugnare, qh1od antea tradidit, ignis, temporisq; cssicientia oleum crassius candidiusque reddi: crassius quidem, acris in aquam mutatione: candidius autem,aqua, si quidpiam eius insit, in uaporem soluta. Adeontroueri iam disio luendam dicendum est, negari oleum ἀτμις ο esse, quoniam in uaporem totum non abeat, nec ignis etiam in uaporem mittat, quoivi do ea, quae et τμιςὰ proprie dicit
tur. Eam etiam crassitiem eidem negari, quae solitus humoris redditione ab igne a stertur, qualis est in rebus elixis. Nihil tamen impedire, quominus tempore humor ille evanescat. Aquam au tem ait, in uaporem abire, halitum uero non reddere, quod siccitatis nihil habeat, cuius seereticilium ori eoniuncta, halitus est.
428쪽
Vinum autem dulce, quod pingue sit, iussitum mittit, & idem, quod oleu, fa
cit. Nam & frigore non coagulatur,& comburitur. Est uero uinum nomine duntaxat, re ipsa non est. Non enim uinosus est sapor. ideo ebrietatem non affert, id quod uinum quodcunque solet. Exiguum autem habet halitum, quamobrem flammam mitti .
s. Vinum dulce in his numerat, quae sumtum seu halitum mittunt,eiusq; rei causam affert uald 8 probabilam, quod uni tuosum sit,& eodem modo ai ctum, quo oleum, cum aduratur,& friagore non geletur, quorum alterum oleo paulo post tribuetur, uidelicet comburi. reliquum an tea est traditum. Oleum enim tum frigore, tum calore, crassescere dicebat, sed neutro gelari, aut concrescere. Haec igitur uino dulci ait euenire,& ideo ab aliis uini generibus differre, cum illa frigore gelentur, & minime crassescant. Sunt enim alterius constitutionis, cium in aquae speciebus numerentur, uinum autem dulce, terreum magis sit &siccum. Quam etiam ob causam hali tum mittit, qtii humidis mul&sieci secretio est. Incenditur praeterea, Ita ut fiammam cocipiat, quae eiusdem halitus incensio est quaedam. Reliqua uina in uaporem abeunt, nec incenduntur, ut 85 omnes aquae species. Exiguum autem halitum seu suffitum inquit mittere, ideoq; si ammam concipere, quod, cum reddere nati tum per ignis incendentis calorem incipit, in flammam cito eo uertatur, halitu illo ober sis itiem incenso& inflammato. His de causis omnibus, tum etia quia
ne ebrietatem quidem,ut reliqua afferat uina, nomine tantum, non re uinum esse, Aristoteles statuit. Ebrietatem autem non affert, reliqua afferunt, quoniam ebrietas oriatur, cerebro & parte
superiori concalfacta: quod a uino quocunq; effici potest, utpote calido, & ad uapores sursummittendos idoneo. Vinum dulce, qubdcra suim si, lentoremq; obtineat, foramina ob fareit de intersepit, ut caloris ascensus prohibeatur. Quae causa est, ut si temulentus quispiam dulce uinum super admiserit, id quod haustum est, concoquatur, minusq; infestet, ut Problematum sectione tertia traditur. Accedit, quod uinum dulce est in odorum, austerum uerbo dorum: Odor autem omnis caput tentat Saggravat. Hoc uero & Hippocrates tradidit, qui in libro de ratione uictus in morbis acutis, ait, uinum dulce, inus, quam uinosum, caput grauare, menteq; ferire, hoc est, ut Galenus exponit, deliria minus progignere. Quod in uini dulcis calorem moderatum Gai c nus reseri, aliis fortibus immoderatum habentibus. Fortia enim uina uehementer calcfacientia, humoribus,uaporibus'; & calore caput replere.Vina igitur dulcia,quo magis a uehementi ab
sunt calore, eo minus, cum caput grauant, tum mentem laedunt .Haec autem, cum sic habeant, eu,
rui uini dulcis auidus est,illudq; largius epotat, rei dulcis, non uini alii dum esse,ebriosumq; nonici, in Problematibus dicitur. Quoniam autem de ii ino omni dulci haec ab Aristotele proedita sunt,non est,qubd quis ad illud recurrat, quod ex eo fructu, quem nominant eleostaphylos, cuius Ruellius meminit, exprimitur: quod aliqui interpretes secerunt.
νο η 'Am-ου ια' ἀμφοῖν, ψ . M--- μ φαι revera 'AO G Se A G λ Θων ό ό Cremari autem posse corpora omnia uidentur, quae in cinerem soluuntur: quae assectio omnibus inest, quae aut a calore, aut ab utroq; , calido & frigido coagulantur.Haec enim ab igne euinci conspiciantur. At gemmaea, quae carbunculus uocatur, minime lapidum omnium id patitur.
D 8 3 Cum explicare antea incepisset, quae similium partium corpora cremari possint,quae minime, antequam tractationem totam de rebus eiusmodi absolueret, migrauit ad docendum, quae corpora halitum seu sumtum reddere apta essent, quae inepta. Qitie de rebus halitum seu sussilii reddentibus insertio ideo facta est, quδd in rerum cremabilium genere, ea, quae halitum reddere idonea sunt,concludi,ut antea diximus, uideantur, cum a calore incendente halitus secernatur. Accedit,qtiod in rebus cremabilibus aliae sunt quae flammam concipiant, aliae, quae non concipiant, ut mox tradetur: quae rerum duo ge era explicari plane non poterant, his, quae halitum situ lassitum mittunt, prius non expositis, quod eae fiammam reddat, quae halitui mittendo sunt aptae. Illis igitur explanatis, ad res cremabiles reuertitur, & eas, quae stat, alia uia, quam prius, ingrediens, exponit. Tum in res, quae flammam faciunt,&eas quae non faciunt, diuidit,illasq; ipsas in eas, quae carbones redduti& eas quae non reddunt. Deinde omnia genera, quae sim, quam uehabeant constitutionem,declarat:proxime res, quae flammam edunt, cuin liquabilibus rebus, &
429쪽
hla,quae halitum reddunt,comparat, , quemadmodum inter se affectar ssint, docet. Cumq; aliae E. xes flammam per se edant,aliae non edant, nisi alicui rei siccae coniuragantur, utrunq; genus exponit, S omnium causam adducit. sic rerum cremabilium totam rationcm persequitur. Inquit autem in his iuerbis, cremari ea post quae in cinerem solliuntur in cinerem uero uilui, quae calore, aut frigore simili & calore coagulantur. Omnia enim haec igne incendente euinci . At uero inter lapides carbuncuIum minime effectemabilam. Intelligendum uerti est, igne aliquid euinci, &in cineres soliti, quod tenue aereum,& aqueum ex eo ediicatur atq; absumatur, terreaeq;. Partes inter se non cohaerentes,sed disiunctae relinquantur, utpote illae, quae in rebus cremabilibus impcrium obtinent:quandoquidem omnes aut sint terrear, ut lignum, 'iuod est terror & acris commune,aut terrae & aqim,ut lapides multi,& alia pleraque. Haec enim sunt, quae uel calore solo, uel calore simul & frigore coguntur. Eit autem cinis,id totum in rebus cremabilibus,quod a calore non uincitur, ut in secundo huius operis scriptum est. id ed non crematur,sed manet. Qiubduero cassi linculus minime omnium lapidum cremetur,non ex eo accidit,quod nihiI humoris eo tineat,quemadmodum pumex aut cinis,quae ob eam causam non cremantur, sed quoniam cum
siccis partibus humor firme cohaereat, ut illis manetibus difficile possit euictus educi. Ad quodna tuum paruitas & constrictio,qiuae ignem ingredi,& humorem, qui inest, euiistere prohibet, Paliquid conducit. De eo Theopbrastus in libro de lapidibus, sim explieasset, qui lapides comburantur, ita ait: Aliud quoddam lapidum est genus,ueluti exaduer . positum, quod omnino
aduri non potest, carb unculiis nuncupatum, ex quo de sigilla sculpunt, colore tilbrum: quod cuad Solem exponitur, carbonis ardeatis colorem refert. Haec illae. Ex quo etiam intelligitur, quare in ρὰγ te,dictus sit carbo, quod uidelicet ex eo, σμυγina, id est, sigilla sculperentur. sunt tamen, qui inquia11t,carbunculosi culpere nefas esse, quod di rapiant ceram caelati & alacri suo nitore destituantur. Quod eum his Aristotelis &Theophrasti Ioeis non satis conuenit. Porro carbunculorum plura sum genera,quaedam in tenebris splendent, quatim se uidisse Albeetu te strutur, qualesci; aiunt regem Persae in Indiatiabere, Pyropos uocatos. Alij, qui in uase tantum nigro intendido positi, aqua superinfusa is tenebris splendent Alij uiliores, quorum spledor interdiu solum,S ad Solem expositorum spectatar, de quibus Theophrastus & Aristoteles agere uiden tur. Plinius libro tricesiano octauo plara alia Mnera commemorat, inter quae ex Archelao Ca chedonios, qui contra radios S lis scintillant, quibus signantibus co liquescant . Carbu neit-los autem ait, a similitudii lognium appellatos, & ciun ignes non sentiant, a quibusdam apyro tos uocari. At uerb pugnare Lic locus cuia,superioribus uidetu vicumdictum est, lapides crema
biles nonesse Nisi dicanaus acre1nabilibus rebusi deo seiunctos letides fuisse, qubd difficile cre- Gmentur,ob eorum humorem,qui facile ui in a potest. Q modo & ferruin insolithile antea dictum est. Albertus inquit,laaiu hie res cretria es, quam ante, definiri, omnesveas cremabi Ies dici, qtia ab igne euictae in cineres conuertuntur: cum ante eas tant cremari tradiderit, quin meatus habent igni aditum praebetues,&lui more qui ab illo et incatur . Sed non animadire tit, idem esse, igite euinci,& luimor ira debiliorem,quam ignis siticontinere. Haec de rebus cremabilibus in uniuersum. De lapidibus autem, qui aduruntur,Theopbrastus in libro, quemco
Eorum amem,quae comburi aptastin alia possunt flammescere, alia non possunt: eorumq; nonnulla idonea sunt,quae in carbones uertantur .FIamescere igitur possunt quae flammam possunt emere,quae autem non possunt,non flammescunt. Ac flammescere quidem ea possunt quae,cum non sint humida iussitu reddere apta sunt. Pix uero aut oleum,aut cera, magis cum aliis,quam per se, eder sammam possunt: maxime autem quae fumum mittunt. Ex eiusmont autem re
bus, eae in carbones uerti possunt,quae plus terrae habent,quam sumi. Aliquae e- tiam sunt,quae clim possint liquari,mittere tamen flammam non possunt,ut aes :&
430쪽
In IIII. Meteor. Arist. et O 8
Λ aliae, quae ad ssammam reddendam aptae sunt, nec possitnt liquari, ut lignum :nonnullae utrunque obtinent, ut thus. Causia autem est, quod ligna confertum habent humorem, & per totum continuum . Quare comburuntur, &ars in singulis quidem partibus, sed non continuum ,& minus, quam ut flammam post si essicere . I lius partim hoc modo, partim illo a flectum est.
E6 Cur rerum cremabilimn aIiae staminam edant, alia non edant,&rursus quaedam carbones emcrant: ptaeterea cursammabilium rerum aliae per se flammam efficiarit, uidelicet quae halitum mittunt nec sunt siquida, aliae materia alia adiuncta, causi facile reddi potest. Ad stat mani enimnciendam ea apta sitiat, quae aerea siuiu,&stinum reddunt, cum nillil aliud sit flamma, quam fumus succensu . In illis autem ea carbones facitatu, quae ut ait) plus terrae habent, quam fumi, ut ligna solidiora: ea iterd non faciunt,qtiae aerea substantia magis consstant, ut papyrus, &palis, & civ generis alia, quae , cum flammas edant, carbones nullos relinquunt. Haec autem omnia per se flammam gignunt, quia siccis constant partibus, quae in ignem re nul la addita mutantur. Rus aute sunt liquida, per se flamina non faciunt, quod siccas partes, quae facile accendatur, multas non habeant. Cum uerb aerem obtineant plurimum, flammam red- B dunt, si aliis rebus aditingantur. Sed hoc ab H istotele in uerbis, quae mox sequuntur, e plicabitur. Nam rerum, quae flammam fac Lunt, duo haec, quae commemorauimus, gen ra rursus tradit, simulque docet, quomodo res, quae fammam faciunt, ad eas affectae sint, quae halitum reddunt . Quae omnia suo loco exponam. Nunc docenduines , quis humor, liquationis quorundam sit causa, non item flammae concipiendae: quis contra flammam efficiat: quaaὸoquidem in humorem affectiones eiusmodi Aristoteles referat. De humore igitur aereo omnia naee uidentiit dicta, qui aereus iuumor in lignis pIurimus insitus est, cum ad aerem & terram pertineant, ut antea est traditum. Huius humoris copia materiam flammae suppeditat, quippe quae incensus esse aerint vindieatui. Aqueus humor, nisi exigi iussit, ad flammam reddedam idoneuxnon est, quin potius illam extinguit. Sed, ut flammae faciendae ineptus est aquaeus
est humor, sic ad liquabilitatem appositus habetur. Quare in quo eius plurimum inest, se eis partibus bene admixtum, liquabilem id habet naturam. Ligna igitur flammam reddunt, non liquantur, quod aquei humoris modicum quiddam, aerei plurimum possideant,& hunc
quidem continuum per totum, hoc est perfecto cum siccis partibus temperatum. Qitam causam aliquo modo Aristoteles antea attigit, cum de Iiquatione disserens, lignum, quod tervae &C aeris esset, cremabile esse, non liquabile docuit. Aes liquatur, nee flammam reddit, quoniaemeontrario modo assectum est. Aqueum enim Eumorem multum habet, aurei exiguum. Thus, quod ancipitem habeat naturam, partim flamma1n facit, partim liquatur. Carbones ciὶ in sint terret,ab illis meritbsiuint, quae plus terrae habent quam aeris.
gis sint liquabilia non sunt. Siccitatem enim, quae igni communis est, ha bent. Hoc igitur quod siccum est, si calidum fiat, ignis eficitur. Idcirco flamma spiritus est, aut fumus incensus. Lignorum itaque lassitus, sumus est: cerae autem & thuris , & picis, & aliorum eiusmodi, & quae picem habent, atque eius generis, fuligo. olei uero &oleo rum omnium, nidor. Quae etiam minime sola comburuntur, propterea quod modicum habeant siccitatis, per quam est transitus, alteri autem adiuncta celerrime. Hoc enim est pingue, uidelicet siccum unctuosu in . Ea ergo e liquidis ad humorem magis attinent , quae suf-
tum reddunt: ad siccitatem autem, quae comburuntur. 87 Omnia, qtiae hic traduntur, plana sitiat eo dempto, quod dieitur pingue esse siccum vnctuosum. Faeile enim intelligitur, in rebus suffitum sta halitum reddentibus, eas flammam
Posse mittere, quae ob nxturam terream, quia magis, qirum aquea constant, non liquantur. Materiam