장음표시 사용
71쪽
monitiatiuauci probabilis ratio proprio iudicio non fidentes.
alterius iudicivira, non proprium, querunt, poetarum, aut forte uirorum, quos ipsi nulla fortassis ratione probauerim sententiam propterea quaerunt, per poctas autem fortassis theolo. gizates antiquos intelligit qui philosophia carminibus tradiderunt. Tales autem non possunt ut inquit come prima pricipia
concedere nisi quia famosa sunt.Et propterea si eorum traria famosa fuerint,tanqua falsa prima principia negant, ut illi qui negant impossibile esse aliquid fieri ex nihilo,licet haec propositio sit ab omnibus conccssas impossibile esse magnitudinem ex non magnitudine.Ab omnibus intelligit philosophantibiis nas simpliciter diaret cum concedant,ut dinit, rates propositio Des famosas famosum quot concederent, impossibile.s.esse aliquid ex nihilo fieri. Sed quia apud lcges famotum erat oppositu huius principii, ideo hoc principium non concedebant,licet ab omnibus philosophantibus crat conccisum,hanc autem pro positionem explicat per hoc in possibile est ec magnitudinem ano magnitudine. Si Mathematice inrelligerct,omnis magnitudo ex fluxu pucti fit, ut imaginatur Math. Si ucro naturalitcr, fiunt corpora simplicia ex materia dc forma, quae corpora no sunt,notanaen ex nihilo, quia I materia potentia educitur quodcunspcorpus,itciliget ergo per magnitudine corpur,et erit sensus Auerois.Magnitudinem ex non magnitudine impossibile .ucorpus fieri ex non corpore,ergo necessarium c corpus ex corpore fieri,quia nunquam est materia sine forma ,ergo corpus plaec dit quodcun 3 corpus necessari quia omnis forma dat ce corporeii si ergo generatur ignis, fit ncccssario ex aliquo corpore,ut puta ex aer aliter ficret,ex materia in qua nulla esset pratis for ina,quod est impossibile ergo omne corpus fit ex corpore, hinc processit error aeternitatis formae corporis, uident S. Π.Cand formam secundum genus ingenito de corrupto exὶstimauerunt formam corporis ingencrabilem ce atq; incorruptibilem, ut testatur Aue in trac.secundo Epitomatis M raphaergo cum dici rur ex nihilo non fieri aliquid, non satis in ut dicatur ex materia fieri,sed ex contraria forma, sic.n. incidct in impossibile contra primum principium . s. ex nihilo ficri aliquid, conoede retenim ex pura materia sine forma corporeum Me clante prae
existente fieri aliquid,& materia hoc pacto cocineretur sub nihil & si quid fieretcx materia tantum, fieret ex nihilo, quoniam materia nci quid net quantum Sc. haec ergo propositio fieri
72쪽
aliquid ex nihilo intelligitur ficti ex nihilo actu.Duo ergo requiruntur ad hoc ut aliquid non fiat ex nihil materia.L& actus, materia,ne fiat aliquid sine subiccto,actus, ne fiat sine termino a quo i actu,siccus siue unu siue ambo deficiat contingeret fieri aliquid ex nihil licet non aequaliter seu eadcin ratione non solum propter id quod dictum est,sed & quia materia eadem numero requiritur,actus uero non idem numero sed genere idem. Exististimare viro actum eundem numero requiri,error est antiquo
rum,qui etiam a nonnullis modernis philosophis extirpari non potest, reclamantibus Arist. 5: Como cum plus aequo sensu deminus intellectu philosophentur . Et propterea quod hoc loco dicit comen.potest intelligi de negantibus mareriam do actu simul aut de negantibus actum tantum odo &his rabuna parte extrema. Qui uero admittunt materiam'actu aequaliter 8c colae numero ab altera prorsus extrema parte consistud εἰ sicut illi coguntur ponere cieationem,sic de isti comtur substantialem Inerationem dc formas substantiales negare, ut antiqui,contra quos Arist.& comen. contra Avicennam saepius argumentatur.Alteram uero propositionem uidetur ferme pro principio habere Lunumquod*fieri ex determinata materia at .l: propria, dc est quaestio de genitis ex putri, Avicena coceo debat quaecun,fieri ex putri materia, quae & semine, Aueroes Contra, quae ex limine fiunt nequaqua ex putri fieri posse. i deo Avicennam accusat hoc loco,dicentem hominem ex putri niateria generari, ut mure sed nos in quaestione de genitis ex putri neutrum ipsorum ex diametro conredenti sentetiam Arist.
habuisse declarauimus.. i. 4,: . .
. AT v E aIii quidem omnia exacte dici uolunt. Plus aequo ingenii acumen habent quidam, ita ut uelint mini, rna quartu subtiliter exacte Finquirere at rimarohoc a utem recte quid- sed non i omnibus.contra uero alii. A LIIS autem molastia est exacta doctrina,aut quia assequino possunt, aut quasi calculum de rebus exiguis id ipsum existimant.Habet enim tale quid ipsa exacta doctrina quare quibusdam ut in pactivat pc tractibus,sic Sin sero monibus diligentia talis illiberale quoddam re uidetur.
Abhorret summam eam diligentia at 3 in sermonibus subtilitatem nonnulli,id quod ex duobus Prouenit, uel enim imbec
73쪽
tis sunt nee subtilis ratioths eapes possunt aut mia tragiori
Minerua gaudent,6c dedignantur,quae nimia subtili perscruotatione disquirere,ut contingit in si .rabolis de obolo quide ra, tionem ha re uelle nonnullos,quo fit ut iure a caeteris tanqna illiberales animi damnEtur.Descripti s igitur sere omnibu Aquae per se,& quae ex accidenti ueritatis cognitionem impedire pes ient,& praesertim eom quae proponere intendebat, uidesicet res ipsas trasmuta biles, quae quado uere quadom nouere sutipropter uarietate eo ex materia Be motu pueniente, ut supra'in
radad modum proponedumquo talia proprie inqui a sunt descendere intendens,ex omni sermone quo dignitatem praepostam declarauit deducendo inquit. ID cI Rco eruditum esse quem oportetiquo nam pacto qua sunt accipienda,quoniam absurdum est scientiam simul&scientiae modum quaerere,ubi ne alterum quidem consequi facile est. ubi adduxit spedimeta essentialia at 'accidetalia,quae posset aliquis adducere ad ho ut sciae seu ueritatis agnitione no p haberi probaret, remouit prorsus essentialia impedimenta ipissa quibus fieret ueritatis cognitio compraehensione impossibi iis . Accidentalia quo pacto remouenda laut hoc loco do ocet,& quo pacto sit quis disponendus ad quest,t doctrinam
suscipiendam, cum non omnis sckntia de eisdem pertractet,aut fi de eisdem,non tamen eodem modo.Primo ergo hac particuola disponit incoi unumque ad unamquan disciplinam. Setundo priuate ad eam quam principaliter intendebata cuius per se portractanda pro siturus erati θc de cuius causis ue. luti propositis disputauerat.Eam ergo ad unamquams doctrinam accipiendam,inquit,dispositionem esse ut erudiatur quis quo nam pacto qtura acceptanda sunticu no possit unaquae eodem modo percipi, sed quatenus scibile unumquod 3 eii , eo pacto quaeri debet ut sciatur,non eodem modo uero omnia posse acquiri iam fere in principio proposuerat, cum dixit quaedaesse perpetuae ueritatis,& horum quaedam ex sciquaeda ab alio. Quaedam dcficientia sunt ab huiusmodi ueritatis perpetuitate. ita ut quandocpuera sint,& quandom non,& demum conclusit ita unumquod ad ueritatem se hat rc Iicut adcssc.Et scire res non aliud est si cognoscere quale & quomodo esse habeant,&Propterea quae diuersum modu essenda habet, diuersum quot modum
74쪽
modum eognoscendihabere necesse est, na eam unumqvivis
per propriam definitionem cognosci habeat per quam eius me explicatus, i res diuersae sint i incidiuersum quom definiret modum habet. Hare est ergo dispositio uniuscuiust ut cognoscat quo nam pacto res,quam notitia scientifica intendit acquirere definiri habeat.Quare autem primo disponi unusquiis debeat rationabilem causam adducit. Absurdum quidcm dicens esse scientiam Sisendi modum simul inquirere.Primo ergo scienodi modus rei statuendus est, dein eius rei scientiam aggredi necesse est, praesertim autem fieri hoc debet eum sit difficile ne alterum quide assequi.Μichael aute hoc loco innuere Arist. Prius unumquemm eruditum esse in resolutoriis omnino in logicis exercitatum inquit,ita ut dcfinitionum modos de demostrationu rationem,quibus haberi possunt conclusiones, ara uod uti 3 uerum e S d non est praetermittendu quod come. notauit, more Arist.seruasse,& hoc loco maxime docuisse, Logicam nan distinguit communem aliam de qua Μichael,alteram priuatam re, de nua Michael nihil . Communis illa 4 quanos docuit Arist modos definiendi uninersales atm demonitisdi,ideo omnibus scietiis praeponitur,ne modu scaedi scietiis smul inquiramus Privata uero est,scientiae praeambula pars, iqua principia subiectum,&priuatus definiendi modus, ut ab aliis scientiis distinguitur ponitur atm declaratur, quae omnia de rebus naturalibus in secundo physicorum declaraturus ira hoc eius se di prooemio non minus diligenter si in eo declarat propompi dicens. . M A THEMATICOR v Μ autem exacta discussio nomoniuersis est efflagitanda sedis his dumtaxat quae maio
volens naturalis philosophiae priuatam auditoribus erudiationem proponere ab hoc summit exordium,ut licetinathematicis disciplinis assueti aut naturalem quandam propensionem habuerindeam tamen Μathemataeorum discussionem non exquirunt in quibus disciplinis es tantu in his rebus, quas maima,per quam omnis contingit transmutatio uacare com Derint.Hoc idem de moribus, qui in humanis actibus uessam tur notitiam traditurus,in Ε,icis admonuit.Dicebat.n.i tenotio igitur circa ista uersatur eivilis quaedam cosideratio exi
in qua diei ad Hibetentiam putandum erit,si secundum substo
75쪽
mm materiam. declaretii Nameeristudo quidem Geodem
modo in omnibus perquirenda est. Hoc autem nulla ratione alia contingit, nisi, quia actus humani uarietati maximesta. hiiciuntur, icto de eis certam rationem scientificam a toe 'infati hilem praestare nequaquam poterat.Et propterea dicebat.Honesta uero S iusta,de quibus ciuilis considerat tantam uarietate habet & discrepantia ut lege dutaxat, non natura constare uideantur,& ut uarietas in rebus ciuilibus obstat ne certa scietia at 3 invariabilis certitudo habeaturata rerum natur tum uarictas impedimetum affernne ea de eis certitudo habeatur, qua de rebus materia carentibus haberi posse cognoscimus, non tamen ea C rerum naturalium uarictas, ut nullo modo scietia de eis haberi possisinatura quidem constant non lege, ut ciuilia, eam, rerum transmutabilium natura est,uti pluribus uera sinn& ut in paucioribus,aim raro deficiunt, propter quod rebus ciuilibus,res naturales ita praestant,ut Ilia lege non na tura comuet,haec urio natura no lege, quapropter naturalium certitudoicientifica est atm speculatiua,ut in principio dixerat inserior
tamen Μathematica certitudine propter qualem ueritatis inconstantiam a materia proucntcntem, ideo unitiersalium reminaturalium habetu scientia singularibus d ficactibus aut simpliciter aut secundum quid .De rebus ita naturalibus tracta xurus modum Πculiarem,quo scientia decis habetur prop int dicens.
Q. v A PROPTER modus ille non naturalis est,uniuersa
P natura fortasse materiam haberi Naturalem quidem modum non illum re assirmat, ad quumodum certissima a exacta sequitur notitia a discussio
malaia uacant.hax autem sunt in duplici disserentia,quaedam.n. ratione tantum carent mareriasue Μathematicalia,quaedam rect non tantum ratione, ut diuina,
haec dixit in pruacapio re uerissima,sed secundum se,circa quaesterror in cognitione nostra contingisinon ex ipsis en, sed ex no hi quorum intellectus se habet ad ea, sicut oculus nicticora .cis ad lumen sotis,in Μathematicis aute nullus error, si ea eo gnoverimus,in naturalibus uero certitudo scientifica quidem est,quia ramen mareriam habent,non eam quam illae habet certitudinem retinent.Et hoc est quod dicebat prius non exactam
76쪽
qui eruditur eatenus in uno quom genere certitudinem est eragere,quatenus eius natura recipit am si modum Μathe. in naturalibus inquireret simile, ut iquit,videretur si a Mathematico persuasionem peteret, & ab oratore demonstrationem. uare ea modus ille non sit naturalis, non ille expetendus est, sed proprius, nec modum illum in materia uacantibus exquiri de re dixitivi in praesenti rerum diuinarum exquisitio deraretula quia quaestio de primis causis de rebus e materia uacantibus cum de primis causis parum quidem admodum loquutus eas Praetermiserit de quibus no erat tractaturus,sed ut modu PpriuProponeret rerum naturalium, de quarum causis materia, forma,mouented fine in toto hoc prooemici de industria disputauit,& non de primis causis,quae materia uacant, non. n. temereram longo sermone de rerum naturalium causis disseruit , nec ut de materia uacantibus tractaret,sed ut de materiam habemtibus modum hunc proponeretide quo quidem, ut i prooemio modo proposit pulcherrime attexactissime disputat in ipso
secundo Phy.a.t.c. I 6.usque ad.t.c. 2 o. distinguit. n. philoso phiam naturalem a Mathematico, ab Astrologo & a caeteris Perspectiva. dc Armonica, quae mediae cum sint, minus tamen
habent materiam qua physica,quibus omnibus huic modo proposito diligentissime satisfacit,sicut diligentissime de causis reorum naturalium,tanqua hoc prooemio propositis,tractat i praefato secundo a .ric. 27.us p ad. 3 8. Inquit ergo modu illum non naturalem ee & subdens rationem uniuersa nam natura mate ria.d.fortassis habet,& non exactae certitudinis materia in cauosa est, ct propterea comen.affirmat demonstrationes Mathematicas re in primo gradu certitudinis Cc naturales sequi eas in hoc.Et loquitur de certitudine quo ad nos,non quo ad natura, Metap autem e in primo gradu certitudinis cu sint in primo gradu entitatis ac ueritati ut dixit in principio uctissima essere ex consequenti certissima, sed non quo ad nos,& propterea dixit intellectum nostrum ad ea quae sunt manifellissima secudia naturam se habere, ut oculus uespertilionis ad lumen solis N ruralis uero e in secundo loco,ut diximus, secundum naturam quia de substatiis,Mathematica ultimo loco,quia accidentia, quae ultimu i entibus locu possident ares in ueritate,quo ad nos autem,quoniam intellectus noster est in magnitudine, propter quod merito dubitatur, tertio de aia,an possit cognoscere alisnu a abstractorum, ideo non potest aliquid intelligere nisi per
77쪽
eommonem ad phantasmata quae fiunt ab his quae sensu eratrinseco percipiuntur,ideo certiora sunt sensibilia apud nos ipsis insensibilibus, uerum quia quae a naturali pbilosopho considerantur,cum materia cosiderantur ateria autem ratione potentialitatis uarietatis causa est rerum naturalium, ideo natu lia non possunt habere certam exactam certitudinem, moahematicalia aure quia absis materia considerantur manent sine uariatione aliqua certissima apud nos,iraseunt emis a sensu exteriori ad imaginatione, in quo transitu coueniunt cum
rebus naturalibus,propter quod certa sunt quo ad noviisserueranae a naturalibus in duobus,primo quia sunt accidenti secado quia sine materia contaciantur,a primo habent st sint subnatiis naturalibus imperfectiora atm ignobiliora , a secundo habet ut ipsis rebus at substitiis naturalibus certitudine praestantiora sint.Et quia habemus horam demonstrationes pro pter quidaiae uero quia. Omnes.n.cognoscut se here anima ex operationibus,tde 'certitudine demonstrationis Mathematica scientia excedit etiam sciam de anima,licet inferior subiectost,dc scientia de anima praestantior est omnibus aliis certitudione de subiecto, sed non certitudine solum,sic.n.ut diximus a Mathematica deficit, culta quoad nos ala εἰ occulta primcipia habet, D a posteriori,ut eaerat substatinabstractae ampis festatur,esto etiam * sit in materia dc tanquam in materia ha hens re declaretur,substantiae uero abstractae non tanquam in materia existentes declarantur, seu dantes esse formaliter , sed ut
agentes in materia ui luti corporumartemorim mouentes causae.Diuersificari etia inirmat Comen maturale a Vetaphy.similiter propter materiam propietquod Ac modus naturalis no solum diffcri a M athesed a Metaph. differt tamen in certitudine, quia Mathematica excedit naturalem, quia certi est quo ad Mosin quo ad naturam Metaphysica, ro quo ad naturam tarum,ueruIn quia Metaph. pertractat de omnibus ita ut sensibi lia no effugiant siderationc Mctaphysicari ideo S intaph. non abstrahit a materia,& modus ex consequeti naturalis eritS Metaphy.Sid declarat notabiliter ipse Aueroes dimentiamia Et uult naturalia a Metaph. considerari secundum ea tantu in quibus cum non admixtis materiae, de quibus principaliter cotidcraticonueniunt. Et hoc e quod dicit, ea considere' in
secundum quem non comiscentur cum materia,hoc e ut res naturales Potentia dicut,ut actumiud ianum,ut multa, ut substan
78쪽
te utentia,utaecidentia,secundum haecin.emi non admixtis cum materia couenisit. Sed in duobus edulicultas,primo quia materiam considerat intam necessario.Nam cum re M Mantres naturales nisi in materia,sic fide r quatenusia habetinecessario considerabit ea ut esse habent admixtam materiae.
6c ita non ut eon mur cum non admixtis materiae.Secundum est de accidente,quod εἰ ipsum connumera* ut patet, accidens tamen non e in non admixtis cum materia. Sed dicendum est materia de ipsum considerare,ut habet conuenientiam cum abstractis ut substatia,u t ens,ut potentia dcceam tamen conside rat,prout concurrit ad re rerum naturalium, sed non ut ad earum re pertrasmutationem,haecinaluserentia est inter modumetaphyaec modum naturale uis intaph. declarat in Ddens uero cosideratur a Metaptaquatenus en quatenuS actus, re ut in abstractis Gna si no univo .analogice tamen admittit
Metaph.sed de his loco suosed haec Arist.subticuit innuens tantu ex desnaedi modo disserre.snaturalem a intaph.propter id quod dixit Mathematicam discussionem non expet am esse, nisi in his quae materia uacanhuniuersabirem.loquens ut res dat rationemexacte discussionis Si Metaph.modum uidetur innuisse ratione eorum,quae in ea principaliter considerantur, diseeundum se, ueluti tamen de eis non tractaturus praeteris, ad naturalia nastulit se omnes, quae erat in libro, cuius prooemium dictabatdiligenter tractaturus,dc propterea dixit alium
modum rerum naturalium,quia materia uniuersa natura foro
lan habet. uare autem forsan dixerit Μichael,inquit,proptereorpus costa quod quidem naturale estinon tamen habet pro substeto materiam. Hem dicit. S, T. ma non habet mateis etiam quemadmodum haec inferiora,propterea P uult in coelo materiam esse, sed alterius rationis. Et e sententia Alexandri in quaestionibus naturalibus libro primo iure tamen materiam non dico subiectum, cum formam habeat non transmutabilemquia non habet contrariam formam, sed ratione motus locali resperiu cuius semperesti otentia secundu partes.materia iure dici potest.sed si adlocum habet potetia materiamne ario habet,quae est altera pars compositi,quon1am altera partem com fili diuiso subiecto.ν.Μetaph.&finiuit pern messe quid, ne F quantumnem ques ne p ubi, sed in poteria ota haec. Igitur si ibs est potentia ad locu, ibi e materia,quae est altera pars copositi,non sequitur tamen, si est materiaad locu a
79쪽
teria generabile δἰ corruptibile,i eo ee.a uia ad hoe ut aliquis sit dinerabile Ac corruptibile non solu requiritur materia,sed ut 'forma cui subes habeat contraria forma. ed de his in quaest.de materia coeli,& in libri de substatia orbis expositione satis diximus,come.autὁ rectius propter intellectu dictu ec existimat. Intellectus.n.e de consideratione naturalis quatenus in operari a materialibus seu sensibilibus depender propter conuersionem ad phantasmata,quibus nobiscum copulatur, iuxta positione suam,& tamen materiam partem sui non habet in ee. Arguit tamen contra hoc quod.d. dc probat non ce secludenda materiam ab intellectu,cum 5c ipse a materia non secludatur, quia uideatur esse eiusdem conditionis cum caeteris intelligentith hac ra tione, quia sicut caeterae intelligentiae sunt postrema perfectio corporu c estium,sic de hominis postrema perfectio est intellectus, ut ergo illae sunt in materia ueluti cxtrema perfectic, sic de intellectus est i materia,ut extrema hominis perfectio ergo materia vi in omni intellectu,& propterea non debuit dicere forate propter intellectum qui non excludit matcriam . Et res det non minus breuiter qua obscure .Et vidctur concedere hunc Beulos intellectus in materia dc postremas perfectioncs eqsed intellectus noster est postrema perfectio matariae corruptibilis caho corruptibilis sit, illae uero sunt postremae perfectiones cor porum coelestium,quae sunt incorruptibilia. dc quia sunt postremae perfectiones respectu operationumac non in cne, quod est prima persectio,cum non dependccuat ines a materia, mi hic intellectus dat re, ut dependens in re a corpore humano, nec intelligentiae dant re corporibus coelestibus, ut dependentes in re ab ipsis,sed secundas operationes,in quibus d endent de ipsae a corporibus, corpora talia sint propicr formas ut in ipsis ea Tum formarum actiones recipiantur , 5c propterea formae quae non possunt te per se,ut sint,materiam exigunt,ideo in eria materia dependent onNaeucro quae persere possunt non de pedet in Q sed in operari. Noster aute intellectus magis depedet a corpore, quia dependet in ipso intelligcrciliae uero intelli motiae non ipso inresucre, sed in ipso mouere tantum, quod crespectu o rationis secunda Frsectio, non. n. intelligcntia est propaer c um,sed coctam e propter intelligeritiam M om nes formae habent mareriam,&sic omnis natura materiam ha. het,ucrum cum loquatur de naturali philosophia quae formas considerat exigentes,ut in pluribus,materiam in suo G propto
80쪽
quod constituta per ipsas generabilia δἰ cormptibilia tint fim
pliciter uel secudum quid,& inresectus qui depcndet in prima
operatione etiam a corpore,ideo de his loquutus dixit. Universa natura fere materiam habet. uoniam naturalis considerat formas,quae eXigunt materiam generablIcm & corruptibilcm
quo ad suum 'praeter intellectum,qui exigit non in esse ed ita
operari,quod e Intelligere,non de his inrellectibus,qui exigunt materiam quo ad mouere tantur quod non est earum principalis operatio.Sed forte quis dioeret,etiam intelligentias iniculexisse quae naturae dicu tur cum dixit univcrsa natura. spodet secundum famositatem haec inferiora generabilia & corriIPtibilia seu secundum locum transmutabisa magis natura dic1.Ideo de his tantum intellexit, licet ilIce intelligentiae magis secudum se naturae sintlicet aute haec subtiliter dicta sint, magis tamen alliis placet,ut de corporibus coel stibus intelligatur. quae non habent materiam ex qua generentur,propterea quod de causis rerum naturalium loques materiam dixit esse ex qua, licet generentur corpora coelestia secundum quid, cum loca. lis mutatio non sit substantiali quod innuit. .Metaph.dices. t. .Φ. Non.n. ccsse si aliquid materiam habet localam hoc devistrabile & corruptibile. uae.n. disseretia simpliciter fieri, deno simpliciter, dictum est in Physicis. Possemus etiam dicere naturalem de anima quae materiam non habet cum sit simplex cci siderationem habere,est tamen natura quaedam prout forma unaquae 3 natura nucupatur.Et hoc est,quod et dixit in prima primi de coelo. Scientia quae de natura est fere plurima uidetur circa corpora de magnitudines,& horum existens passiones de
motus. Certum.n. est cum consideret naturalis de anima cla ipsa corpus non sicinon omnem prorsus philosophia circa corpora,sed plurimam Seius uniuersaliorem partem uersari.cum
ita omnem huius prooemii sermonem ad proponendu, quae conliderantur in tota philosophia, primo tamen quae in secumdophsicora, propter quod cu modii proprium naturalis philosophiae pposuisset,erat ut naturalis philosophiae subiectu, Mea quae a naturali philosopho cosideratur a ponerct.Et quia cingnitio taliu a quiditate naturae maxime deridet.Ideo cx mo naturalis philosophiae proprio proposito cocludit statim dicens Q v AMOBREΜqd sit natura primu cosiderare oportet,