장음표시 사용
31쪽
aut duo membra, assirmabis certE membrum
reliquum,ut hoc corpus est elementum, εc noest ignis,nec aqua, nec terra, ergo est aer: leo est animal non rationale, ergo irrationaleis . Quartus modus est inter ipsa membra diu, dentia ab assirmatione unius ad negationem alterius, ut hoc est ignis,ergo non est aquaia , hoc est caducum,ergo non est perpetuum. non tamen semper iste modus argumentandi v Iet,non enim sequitur, virtus est hone ergo non est delectabilis. utrunque enim est, nisi velis inferre,non eadem ratione est delectabialis, qua est honesta. Modus loquendi intere tanti triplex est,Primum enim quaerenthinae
diuisio est ista λ Responde, per aliqua speciem ex superius assignatis. Secund&achalis est dHuisio λ Responde, bonam, vel malam. Tertio, Quot partibus constat haec diuisio Respode ,
duobus, tribus,secundum numerum partium, seu membrorum ipsius. . Quid Argumentatis,qua θecres,quana-cepta ipsius simi. Cap. VIII. 3ARgumentatio praecipuum ; est Dialecticae
instrumentum,quo ad probandas veritates ignotas, falsitatesque repellendas uti sele
mus, haec autem est oratio,in quae unum ex aratero consequi denotatur,idest, alio,in qua propositio una incognita, ex altera cognita
probatur,& declaratur, ut Ongia est animaueta.
32쪽
sensitiva. Picitur autem orati ' quia
viva vox armatistatio non est.Dicitur in qua unum denotatur consequi ex altero, quia non far est,ut vnnm ex altero sequatur, ut argumetatio sit, nisi in tali oratione talis consecutio exprimatur,unde ista. Rrgumentatio nonestrspongia est animi,&est sensitiva, licet unum ex altero sequatur siillud explicetur,dice do spongia est animal, ergo est sensitiva. ex quo sit,ut in argumetatione qualibet sint tres Artes necessariae . Prima, illa propositio ex quaaltera insertu cilicet spogia est isimal .
quae dicitur antecedens, seu argumentum. Altera, illa,quae insertur,stilicet,spongiae est sen sestiua quae dicitur consequens. Tertia illa coniunctio,ergo,vel similis explicans consecuti nem, me dicitur nota illationis. Tota ratem oratio ex Antecedenti, seu Argumen δε consequenti, & nota Illarionis coi meta, Argu mentatio, est. Argumentationis quadruplex est species,Syllogismus, Enthymema Indictio, Exemplum . . Syllogisinus est oratio in 'qua ex duobus propositi ibus inter se dis litis tertia.necessario colligitur , ut omne animalestsubstantia , miniis thomo est animal, ergo omnis homo est:stinantia r prima propositio maior, secunda mihor, tertia conciusui diciatur Enthymema est Syllogismusti uncatus .
id est, qui ex visa propc ohesumedit ad al--: terius
33쪽
terius probationem , ut omnis homo est antismat,ergo omnis homo est sensitivus. Inductio est a singularibus sufficienter enumeratis ad uniuersale progressio, ut iste ignis est calidus& ille ignis est calidus , ergo omnis ignis est calidus. Exemplum est ex uno, vel pluribus particularibus unius particularis propter Gmilitudinem illatio, ut Deus pepercit. Ninia uitis poenitentiam agentibus, ergo, dc alijs peccatoribus parcet, si eos poenituerit Has species breuiter modo pro incipientium captu tractasse sussiciat, plura enim suis in locis
tradenda sunt Nunc quae Argumentationis praecepta sint, dicamus oportet. Est autem unum impraesentia solum obseruandum, ut in
Argumentatione Vnues vere ex altero sequatur, & inseratur sicut sequi, & inferri denota tur . quando enim talis consequentia, & illatio deest, argumentatio vitiosa redditur, ut fidicas homo mouetur,ergo currit,argumentatio mala est. cum non bene inseratur homine currere,ex eo quod mouetur,potest enim mois ueri,& non currere, si tantum ambulet.at si dicas, homo currit, ergo mouetur, argumenta
tio bona est. optime enim colligitur,hominem moueri ex eo quod currat, ubi diligenter debes aduertere, Vitium, vel rectitudinem Αrgumentationis non consistere in veritate, vel
salsitate propositionum ex quibus constat,sed
34쪽
in recta, et non redhinnitas ex altera deductione.potest enim fieri, ut argumentatio bona sirex propositionibus salsis , in quibus tamen ilia Iatiarecta est, ut homo volat,ergo homo habet alas potest etiam fieri ut Argumentatio vitiosa sit ex propositionibus veris recta illatio ne deficiente, ut homo est animal, ergo habet duos pedes:propserea Argumentatio vera;vei filis non est dicenda,sed bona,vel mala, s juvnuadhiberi potest,quando consequentia mista est,nempe,cum antecedes possit esse verun consequenti existente fiIQ, non quod propter falsitatem propositionis mala sit,sed quod inutali casu certum estnon esse illationem rectaucum in consequentia bona si antecedens v si est,&c sequens verum sit.ex vero enim no a quitur filsum.Reliqua in lib. quarto tradetur.
Iasti os concertantes. Cap. IX. . 'DIsputatio veritatis alicuius indagaridae
causa est. cum enim plurima nobis non statim manifesta sint, eo quod multa simul eorum ' veritatem impedientia occurrant,
nec sedile sit ista discernereia Disputationeis indigemus, qua, proposita re , talia omnia ,
quae illius non sent, liparanteS, Veram ius naturam consequamur, unde essiuxit, ut clara
35쪽
clara veritatis cognitiodicatui distinista,quasi segregata ab alijs multis, quibus rei veritas opprimebatur, & verbum. Disputare optima Analogia deductum est, ut enim plantae & vi tes putantur, reiecti'. inutilibus, quibu&sus, duae erant, purgantur , ita illa disceptatio;
qua ea, quae veritatem velut supprimebant rehcimur, merito dicitur disputatio. iu 2 UT.:: Prima Regula communisax his id tam spondenti quam Argum 'tanti obseruamlum maxime videturine inem hunc Disputationis qui est, veritatem indagare, peruertant , dum maniseste falsa deseudunt, vel circa res admodem per se notas tempus inutiIiter consimiliti de cauere oportet a Protervia, quoc claro sessum est ,sustinendo, vel quod mani uinpertinaciter negando. Poterit tamen propter
scholasticoriim exercitationem verum aliquando impugnari , α falsum aliquod defendi . Secunda Regula communis Vtriq. etiam id obseruaticliam est, ut id, cuius veritas i yiritur, & quod disputandam proponitur, quia Sema, vel positio vel quaestio dicitur, attent. consideretur, & disputatio circa illud verse turiyel circa ea, ex quibus illius cognitiod
pendet, nec fiant extra rem digressiones, vel verba inaniter iactentur, aut repetantur.
. Tertia Regula inmunis. Illud viriq. o
36쪽
seruandum est, ut initio semel beneuolentiam comiter,& moleste captent Is qui argumentatur,Magistri, circumstantium. & Responde iis . Respondens vero solius argumentantis, uterque autem ardorem aliquem ac vim modo seruato disputationi adhibeat. hoc enim& disputantium ingenium acuitur, Circumstantium animi ad attente, & sine fastidio, &non citra utilitatem audiendum eriguntur. Prima Regula Argumentantis. Argumentans maximό observet ut suam argumentationem integra proponat aduersiis id, quod proponitur a Resi ondente defendendum, semper praemittens citc argumentor,sic contendo, vel simile, quam postquam semel proposuerit, sinat. Respondentem suas partes agere. nec ii terrumpat illuni donec aliquid ei negetur,vel respondeatur. ISecunda Regula Argumentantis.Si aliquid ex ijs, quὰ fuerunt ab eo proposita. Respondens negauerit, alio argumento conetur illud probare ,& postea sinat illum respondere. Si autem aliquid ei responderit, vel aliquam solutionem adhibuerit,quae videatur vel falsata, vel dubia, vel non cum precedentibus dictis. aut assertionibus. Respondentis cohaerere,vel tandem ei libuerit impugnare, illud alio argumento conetur repellere . quod dicitur replicare,& circa id poterit multoties eadem
37쪽
argumentandi methodo uti . Prima Regula Respondentis . AttentE conaderet ea quae ab argumentante opponuntur. quibus propositis fideliter eiHem verbi; tota argumentationem bis reitereti & in posteri ri repetitione ante omnia suspiciat antecedentis terminos,an aliquis patiatur multas signia ficationes, vel ipsum antecedens diuersos h
heat sensus. quod si ita fuerit, distinctione utatur, & illam eligat sensum, qui magis ad praesentem disputatione pertinere vidfatur, quo fusto observet secundum regulam. Vt colu quentiam aduertat, quae si ei visa fiterit viti sa , eo quod Consequens ex an*cedenti non inseratur , consequentiam imprimis neget , quod fiet hoc pacto, si resis to antecedenthisiue verum sit, siue salsum dicati Transeat a quo verbo non asserit illud esse verum vellas sum, sed impertinens ad inserendum tale consequens, & resumpto Consequenti dicat: -- go Consequentiam. Diiseri autem inter hoc,
quod est negare consequens, 5: negare con quentiam . Negat consequens qui negat illud esse verum,negat consequentiam,qui illud sane verum sit, siue filsum, ex antecedenti negat in serri. Mod si consequentia,& illatio bona visa suerit, vel quia necessaria, vel quia
probabilis est, obseruet tertiam regulam. Iuposteriori repetitione argumentationis ne
38쪽
get antecedens. si enim admittit esse verum, cum cc equentia bona sit, consequens etiam erit verrum, quod erit oppositu eius quod ipse defendit. Argumentans enim id semper infe re conatur, quod est contra positionem Defendentis,propterea videat Reipondens, ut in bona consequentia Argumentantis neget Antecedens,cuius si fuerit duplex pars, neget eam quae prius illi falsa apparuerit, quamuis poterit etiam inconsequentia non bona sed apparenti,vel probabili concedere antecedens v Tum,& negare consequentiam. Debet tandem quatuor verbis uti Respondens. Distinguos Nego, Concedo,Respondeo.Distinguo dubia: Nego falsa, vel malas Consequentias. Con cedo,vera: Respondeo, quod ad dissicultatis stlutionem iacit. In responsione autem obseruet Regulam ultimam.Cum Solutio ab eo potita suerit, videat, ne quicquam contra suas assertiones vel contra aliquam aliam tauti nem ab eo datum dicat, vel aliquid sex quo
facile oppositum contra eum conuincatur. Haec autenaomnes regulae usu, & exercitatione ipsa magis manifestabuntur,& in promptu
39쪽
ABsolutis Instrumentis tribus,prout incμpientium ingenio sat erat , ad simplicis
sima rursus Dialecticae Elementa redamus- portet , quae Grammatici, Dietiones, Logici Terminos communiter vocant , & ut ab ipso nomine incipiamus, Aristoteles terminum docet esse extremum alicuius corporis, vel rei, extra quod nihil illius rei est,& intra quod omnia eiusdem rei sunt,quo pacto duo extrema puncta unius lineae dicimus terminos lineae, quia talis linea non habet ullam suam partem extra illa,& omnes ipsius lineε partes intra ea continentur,hac, Analogia utimur in propositionibus ipsis, quarum extrema terminos vocamuLSunt autem propositiones,quantum sat est modo cognostere, orationes, quibus vere, vel filso aliquid exprimimus,& h rum extrema,quorum unum Stibiectum, alterum Praedicatum est, termini sunt, ut in hac,
homo est animal, homo, & animal termini di iscuntur; his enim clauditur illa propositio , sicut linea duobus finitur punctis.hoc autem pacto definitio termini est: Extremum, in quod resoluitur propositio, ut in subiectum & pra dicatum. Vocamus autem Subiectum id , de
40쪽
quo a Iiquid dicitur. Praedicatum vero , quod de aliquo dicitur, ut in hac propositione , ii mo est animal,homo subiectum, animal praedicatum est,atque ista duo sunt extrema, in quae propositio illa ultimo diuidi potest, propterea termini dicuntur. Cum autem propositi nes non solum vocibus, sed etiam scripturis,& in ipso intellectu fiant, ut erum voce pros rimus, homo est animal, ita intellectu cognoscimus, hominem esse animal, R idem scripturae mandamus, imo propositio in voce explicat propositiones intellectus, sicut scriptura voces exprimit. Solet communiter distingui triplex terminus,Mentalis, Vocalis, Scriptus. Mentalis terminus est cognitio correspondes termino Vocali. ut enim vox homo est unus terminus, & unum extremum huius propositionis, homo est animal, ita cognitio in intellectu,qua cognosco talem vocem,vel rem per ipsam significatam, dicitur terminus Menta lis, seu notitia,vel conceptus, nam idem sunt.
Pari ratione ista scriptura, homo, illi voci sub
ordinata,dicitur terminus scriptus. Vnde possent hi termini sic definiri. Terminus Mentalis est extremum in quod Qtuitur ea propositio, quae est in intellectu. Terminus Vocalis est extremum, in quod resoluitur propositio