De prima orbis sede de consilio & ecclesiastica potestate ac de S.D.N. Papae supraemo insuperabilique dominio opus per Cyprianum Beneti Aragonensem ord. Praed. ..

131쪽

ωnur tuu potentissime. Decla tua a pulchfitudine tua sistende prospere procede & regna. Et rursus eodem psalmo Sedes tua aeus m sectu seculi & populi sub te cadent in corda inimicom regis.Regnabit igitur in perpetuu εἰ deus nofaciet uerbum suu irritu. Q Ad quariu negatur consequentia quia in preclarissimis gestis, bonCR exeplCIegesta clarius prespicimus sicut sunt ista magis si in alia uia simplici raris de sanctimonte quam si simplices no respiciunt in prolatis stupent & scandal1zantuti& si ppea deuiant aut cadat in uia inrtutis de in obseruantia diuinopi precepto F dc ecclesie pusilli sui de parui animi. Sinite eos dixit xys Petro quia ceci sunt & duces eose de ue mundo ab scandalis ps aut loquebatur de scandalo passivo si, assumebant iudet iniuste tamen de inique contra xpui S uetitate infallibilem. na tamen uite exempla,magis cu premissis iuuant εἰ prosunt . Ad quintu dicitur O recta ro magis dictat prudente A. sapientem/cautumisortem robustu rigidul de constantc fore eligendu qua solumodo sanctu nam id dictat quod ad rectitudinem iustitie& pacis ac libertatis ecclesiastice magis Pro rPe prodest.Et hoc bonu quia coim εἰ ideo magis elugendum cI priuatu quod facit priuata & singularis persone sanctitas.Et ideo uita activa de contemplativa simul quam obseruant mendicantes melior est contemplativa Qtu . Si enim Iulius Pont. Max.cont lationi de sanctimonte λIuuacasset & is fuisset simpliciter intentus profecto nec hostes superasset nec cociliabuIu iam inceptu dissoluisset ut nuper lacit scysma ato damnatu cu eiusdem inuioribus enervare

dc estinguere possit de meruare gloriosa & mirabili in animi sortitudine satagit atq; contendit.Ex quibus sequitur Ppapa potius fortis de robustus ac prouidus si sanctus εἰ animo debilis eligedus uenit aliqω& hec de isto Corresdicta sufficiant. TSequitur secundu CorreI. quinte conesu. theologus in electioe ceteris paribus pserendus uenit.

'de Rethoricis&poetis Qtu hic nullassi mentio. Arguitur sican electioe Pont.M .m dictu est

132쪽

m qui ad summu sacerdotium assumuntur tanto amore de studio debent eligi de iustitie adherere ut germana uidean tur cognatione coniungi/ergo.&c. Secudo papa potissime eligitur adiurgia de lites que sunt in mundo extinguendum Sc. ut extra de electioibus rex pacificus ergo iurista cui hoe propnu est magis est eligendus . Tertio arguitur si illi qrcferunt causarum de litium de huiusmodi qualitates qui reuerendarii uulgo nucupan tur per supplica. exponen petentium 5e orato se uoluntates no nisi p terminos iuris coiter P

cedunt perutis de querula papa hoc fieri ergo ipe p eosdem quom terminos debet indere de cocedere uel negare pmsi ta sibi subditom suo se uota de desideria ergo iurista plus citheol. eligere coveriat in papa. Quatio sup illud propheticum canes sunt no uolentes latrare dicit Aug. ν baculo de

manu arcedi sui lupi.siustitie aduersari sed istud est pcipue iurista puergo iurista potius et theol.debet eligere collegi u. ninio regnu a regno trasseretur p p iniustitias de iniurias ct columelias de diuersos dolos &c. sed papa debet ee doctus Se explissimus interoia ista ergo iurista: in papa debet eligere collegiu potius et theologu.In couariu est D scribie 26.di. ad sumit sacerdotiu no aspiret qui diuinis stipedis de disciplinis no est eruditus de . b.Hier. fortiter reprehendit clericos & platos eccl.qui potius i manibus ponat codicesipatopi si euangelistaye & sacre scripture.Pro quo sciendu es cut theo.est supma de priceps & monarcha otum allape scientiam de pssisse pro salute animaμ ει exaltatione fideictem specialiter ordinata& Imediateo ab ipsis articulis fidetorta diuini tus de no humanitus ab ipsa sapietia infallibili&etema q est deus mortalibus reuelata.Dignit est et & iustis simu ut ecclesia que in fide fundata est de potioribus aniculis fidei est credere in una sancta de apost.eces. professor 5e

expertus in theo. primatu teneat ac in eccl.monarcha costituatur de fit architector iurista q in electione ad paratu proponatur in quo costitutus sciam sui principis seu pdems. b. Petri imitati debet qui solum in theo.&euangelica doctri. na p xpm dignoscit esse eruditus ut romanisMonti εἰ aliis

ecclesie prelatis speciale dc singulare preberet exemplum

133쪽

de anascen ad celu saluator mundi suis discipulis dixit

euntes in mundum uniuersum predicate euangelium omni creature dc ut ad scientia dc predicatione de fide principali declinarent subiungit qui crediderit de baptizatus fuerit saluus eritiqui uero no crediderit condemnabirurmo enim dixit iudicate sed exercitiu iudicandi relinqnit ipsis pro nouissima die quando dixit xps eisdem cu sederit filius hominis in sede maiestatis sue sedebitis dc uos/iudicantes.xii. tribus istaebde ex theo. confugitsonus de quia loquitur propheta. In omne terra exivit sonus cope de in fines orbis terre uerba eoru & no est sonus strepitus figurate & tela iuditialis de si inferatur ergo tuitu dc legii exercitia supflua sunt abst imo sunt pro iustitie ministerio de pro conseruatione ualde ne. cessaria sicut pro arte militandi pro augmento reipub. & pace fabtili indiget & tamen fabrilis uel faber respectu limoi infima est de conleptibilis de sicut aromatarius in coparatione medici manifestu est enis huius ezercitatiora.sstrepitus de talem iudicii contextationem ad .Pont.no pertinere decidere & diffinire sic in pticulati sed minoribus ecclesia hinoi executiones comittit/licet in uniuetiali in qnada geAnera lipteeminentia ardua qui diffiniat aut dicemat que ethonus theologus cuilla sint iusta aut iniusta non ignorat agnoscit enim quid conforme legi divine sit de tunc talis legem hab re uigore aut quid difforme dc contrarii de tunc legem talem ant consuetudinem nultu habere ualorem. Unde icit Aug.s, lex ut mihi uides dicenda non est quicquid enim ueritatis & iustitie est in Oibus scientiis & in sacra scriptura perfectius inueniruti quicquid enim noxiu de falsum est in ea damnatur fm eundem na ipsa sapientie theo.desemet ipsa loquitur de clamat proue.Sternae reges regnant de legum conditores iusta decem r/ergo iusta decernere dc saltem in ecclesia regnare sapientis theologi est tenet psia per locu ad irrefragibila sacre scripture auctolitate de alibi esse auru arena esse exigua in coparatione illius attestatur. Sed in si suprema εἰ monarcha otum alia F scientia' est assumptu nostru .pbat diuus doct.noster Angelicus.bI ho. in ptima parte na legalis εἰ canonistalis facultas de oes aliestientie dicuntur ancilla ipsim dc solu adminiculatiue iuxta

134쪽

Illud proues.s misit ancillas suas uorare ad artem.Ista nam scientia qsiquidem quantu ad aliquid pratica/quia de ulmitibus'theologicis &moralibus ducetibus ad deu &deoibus inudi opibus ma theologus cociderat de deo uel q dei sunt aut ducut in ipsum tota est sermo diuinus ideo dicitur theologia a thios greces idem ' deus Iatine & logos sermo quasi sermo diuinus seu de deo/5c qua tu ad utrunt omnes alias transcendit tam praticas ct speculativas manifestu est ex sufficienti diuisione& rationema speculativant scientia Runa altera dignior diciturium re sortitudiue tu propter dignitatem materie & quantu ad utruum hec scientia omnes alias speculativas scientias excedit quantu ad primu quia alie scientie certitudine sumunt a lumine nainresis rationis humane que potest errare/hec aut scientia ex lumine diui, ne sapientie que decipi non potest sin dignitate & mare, ita quia ista scientia est principaliter de his que ratonis limmane altitudinem transcendunt & non contra sed sunt sivillam omnes alie scientie considerant ea que rationi subditi, tur prati se uero scientia' illa dignior estque ad ulterio. rem finem non ordinatur finis autem huius doctrine in aest pratica est beatitudo eterna ad qua sicut ad ultimu finem ordinatur omnes alios fines scientiant pratica R excedens. Vnde manifestum est fim oem modii eam esse ceteris dignior .hec.b. o. de sequitur ιν digniore locu debet

habere ille qui est professus in ea & expertus si alius quicum

in aliis scientiis quantuculam expertus/sed sortassis dubitando dices hec scietia recipit dubitatione cum procedat ex articulis fides alia uero scientia ut phisica & mathematica norecipiunt dubitatione cueant principia sint evidentissima ergo uidetur et, ista scientia no sit digniorisecundos hec recupit principiu ab aliis ergo uidetur in sit inlatior. Ad ptima

dicendu ν non inconuenit id quoa est certius fim naturam esse quoaa nos minus scernam hoc puenit ex debilitate in

tellectus nostri qui se habet ad manifestissima nature sicut noctve ad ipsu sole talia enim principia in se & quo ad c γm

prehensores sun sclara &euidentiora ceteris p ineptis quarumcunoe scientiaRInec hec ratio Et militaret pro iuristis qPropite scientiam non habent sed potius O ndi prouiden

135쪽

tiam seu facultatem qua quid prosequendii aut fugiendum

ira iustitiam prouicsent & dicernunt=l magis in quolibet di scutietur. Ad secundu uero dicendu est O hanc scientam sucipere aliqua principia a phisicis cotingit dupliciter. uno modo Φ eis indigeat de sic est falsum qina talia a deo imo diate suscepit de fuerunt reuelata ab eo alio modo quod eis utatur pro declaratione eoque traduntur in ipsa S utatur illis tanq qbusda adminiculis & ancillis sic similis militari S militaris fabrili & sic uetum est.Hic enim defectus no in ea sed ex parte intellectus nota qui ex eis que per naturalεroem ex qua procedunt alie scientie cognoscuntur facilius malauducitur in eaque sunt supra roem que in hac scientia traduntur. Unde de iura & decreta ota beatoR Aug.&Amb. Cypriani &c.theologOR pcepta queda existunt quibus imiuste sicut aromatam scepta medicope ad sanandu corporales egritudines utuntur sic & iuriste et ad sanandu spintu Ies infirmitates que contingnnt ob defectu uirtutu theolo gestu aut moraliu que sine illis minime pessiciuntur utune traditionibus doctos theologope de imperatope legibus qrecepte sunt a theologis & put sunt divine legi conformes re sic non sequitui medicus nescit exequi recepta qua coposuit seu codere cum requisitis materiebus eo modo quo aromatori nec miles faceret frenu sicut faber aut frenisa Dergo dignior est aromatarius medico uel faber milituSic in Proposito non sequitur theologus nescit texere tela iudiciari &c.sicut iurista/ ergo hirista est dignior theologo Dico in q, in iudiciis & locis sorentibus ubi de iustitia oc iure materia legum agitatur ipsos primu locu obtinere dignit est γ.sicut de in comixtionibus de condimentis potionu aroma tarii multotiens medicis preponunturAn aliis aut que lega. Ies strepitus taediate no concernunt prima dignitas ct priama seles theologos sunt & si cecus faciant quandoci iuriis ste quia plures & potentiores & ditiores existunt theologi sicut aromatarii multotiens medicis etiam ditiores exustunt hoc nulla ratione publice honestatis insinuantei, riste si sint de ceteris paribus in magnu petiudiciu iustitie cia uilis permittut & faciunt pace muliope loquat qui ipsoruna

136쪽

tior quia suis pompis&diuitiis paupertate ilicologo' adpropinquari et debere uerentur & erubescunt quos uidentnianis in hoc xpo proximiores a quo dependet immediate apostolopi & theologop scientia/& est sicut si aromatarius medicu in succedendo uel sedendo aut alias honorare eIu- hesteret aut faber milite ut ex pinima recte itellectis cetera si fuerint paria manifestu est. Sed sit magis ad papatu collegium debeat eligere theologu Q iunstam cereris paribus. Quatuor enim modis ut dicit.d. Aug.de Ancona in sua su ma Papa considerari pol. Piamo ex parte ecciri cui presere

nomine cuius no intelliguntur muri aut menta seu bona teporalia aut limoi de quibus insurgunt omni die lites & di, scordie ad quod sedandu opus est presidiu iuristatu sed ma ius intelligitur unio fidelium animarum que ut coniugae istonis illius xpo &coformentur illi maxime predicati & dotana theologo p indiget quoru cotinua predicati lectioneidisputatione & non iuristati strepitu fides salubexima pignitur nuittituti alituti& contra hostes & hereticosidefenditur uirtutest almarum augentui & premiai Apro tali eccl.xps mortuus est & terrena cotcnes ait . Vulpes foueas habent/ S uolucres celi nidos,filius aut hominis no habet ubi reponat caput suum. Et Ctiso. in omelia de Perutecost. magna inquit cura est deo de ecci. sua no muro citicundata sed isde cucumcepta . Et Apost. .r. ad iCotin. .mxpi uestigia sequens dicit ego aut libentissime impendam& super impendam ego ipse pro aimabus uestiis. Secudo hoc patet ex parte statusinam papa ide sonat si pr patru ita D debet esse medius inter deu & alios pastores & prelatos ecclesie na super illo uerbo sit dictu est Moysi Exo. . in eis in his que ad deum pertinent & Aaron frater tuus loquetur per te ad populu dicit Aug. P sum .Pont. ius figura gere-hat Moyses medius debet esse inter deu &:Aaron qui gessit figura alioru platopina cuspse Moyses uelleti terminare destiones S iurgia in populo audiuit a iIetro cognato suoxo.is.stulto labore λOsumatis stitu in populo in his que ad deu pertinent & ostendasipopulo cerimonias ritu colandi deum ad lites uero & questiones determinandaS pro uide de omni plebe uiros timentes deum n quibus sit ucra

137쪽

tas & qui oderint auaritiam. Tertio istud patet ex parte taeniam per quam sum. poni. peificitur sicut enim ipsa prefertur cibus prelatis S Pontificibus ita scientia eius prefer. si debet oibus scietiis sed ut ex iupradictis pateti heologia est olum scientiate dignissima ita cita professor in ea presoratur omnibus alais in aliis. scientiis profissis dipnu est coxeris paribus sacera aut scriptura olbus legibus pnil manifestum est/ergo in papa in ea magis eruditus magis iligendus esse nisi alter laetit tanta prudelia & sagacitate sulcitus in ad regimen animam& totius xpianitatis melior notabiliter esset propterea subiungo ceteris paribus. uarto istnd constat ex parte iuditii uris Q habet papa multa mala fiunt in mundo que per iura & leges no puniuntur ut dicit A ugi in.I. li .de tiar Uidetur in lege ista que regendis ciuitatibus

fertur multa concedere atq; multa impunita relinquere quein per diuina scientia iudicantur &.x. S. scribitur egibus Imperatoris no in Oibus ecclasticis controuersiis utem dum est presertim cu inueniantur ecclesiastice & canonice

S euangelice sanctioni aliquotiens obviare. Q Ad argumenta principalia/ ad primu dicitur op uerbum Crego. intelligitur de lege diuina aut aliter sin .b. Cypti ει scribitur .x. Mo Christiani Imperatores pro elema uitato tificibus indigent & Pont.procursu Falium tame mO o impetialibus legibus uti debent quatenus spualis homo negotiis seculatibus se non implicet. Ad secundu dicio Opapa hoc facere debet per minores que sunt in ecclesia utpote p iudices seculares sicut nec miles debet facere frena scd fabrio illa remittit. de apostoli . .diacoes Higerunt qui alibus insisterent nec bonus theologus ut dictu est supra a legum & iuriu scietia nudus existit nouit aut que conformia aut dissona sunt sacre scripture in qua est prose r nec requiris singularis scientia terminon & p hoc dicitur ad argumentum tertiit. Ad quartu dicitur op hCc fieri debet per papa p alios facere & no p se ipsum iut dictu est. Ad quin tu diciti bonus theol. habet enim per se & cu aliis circusipe ctis uiris sufficiente ad regendu scientia &hoc sufficiti napapa debet esse pfectus principaliter in lege diuina de qua

138쪽

- et,

tinem papalis dignitas principaliter a deo instituta fore di

gnoscitur/lege aut humana principaliter sumere pol no adimetu principale sed ad aliqd adiutoriu ipale ut dicit aug.& hr.x.di.na fecit hoc paulus cu aduersus iniuriosos Cesare appellauit & ciue romanu se esse protestatus est.Unde & la. trare contra lupos qui sunt tytanni sedi Aposto.rebelles ne aias fideliti scismatice uel alias rapiant& stare ex aduerso cotra uolentes inuadere dissicii grege & sanctu imperi u apost.

uiolare aut deuastare aut terras eide subiectas occupare melius est P sacras scripturas Q p leges & iura facere quia finis eius est cantas iuxta illud apost. finis precepti est caritas qui scribi tur in Cant.estois arma tura fortiu qua expoliatus Petrus una .n.uoce mulieris pcussus du mori timuit vita.Lxpm negauit & qua uestitus dixit obedire oportet deo ma gis et holous/manifestu est enia de obedietia erga deu & de reuerentia exibenda supmo Pont.eiusde locvtene ri pcipue determinare theo est & alia que ad fide orthodoxa distini. re R decidere quare meo.bn expertu pluri iurista ceteris paribus magis sacrii collegiu Cardinaltu eligere tenes & idediccndu cit de aliis pcipuis eccl. platuris & dignitatibus Sedo de fide&ptate pape ad theol.expectat disputare laqnotu de se &manifestu relinquitur qm ad ipm de deo & de his que inaediate procedui ab eo ptinet disputaresed fides&talis potestas ut supra dictu est inaediate procedit a deo/ erisgo &c.minus principaliter &ministerialiter iurista exequip theo. & condimenta dignu est. Et ista cum omni pace re reuerentia tutista F dixerim quos obsecro plus rationi et affectui fidem adhibere uelint & in sacro & irrefiagabili canone & sacra scriptura diuinitus inspirata doct.expertos p ceteris platalibus ceteris paribus magis revereantur maiorem honore & reuerentia exibere curet mercede et habituti ab

eo qui in eccl.triuphanti eosdem doctores exaltando certis ει specialibus Iaureis ideo est Omaturus qui est xps iesus sa. Ius eterna credentiui& hec de isto Corael.dicta sufficiant.

Sequitur sexta de ultima Conclusio. cluso hec insuit supius uirtualiter posita seu contenta uidelicet in tuu duabus cone . Preserum

139쪽

sp papa non recognoscit supellare in terris nee potest ab aliquo iudicari in tectis & nisi in casu heresis proprie sumpte pro sui principatus excellentia tantis sunt supra sanctorum Patru roborate testimoniis ta irrefragabilibus ut ita'audealoqui) fulcite rationibus &sanctost canonu luminibus illustrate ut superuacuu censeamus alia inducere testimonia sed solum aduersatiose argutiis & roibus restat respondere. Et supponimus in primis O ptas papatus a nemine mortaliudependet sed immediate est impensa a deo ut in principio satis probatum est. Secundo D RO. Pont. non modo sim lis personis est superior sed etiam toto ecclesie corpore. Tertio ς, corpus istud no est aliquid coe propter mebra cogregata siciit patet de alio corpore q, non est nisi partes adequale simul sumpte & unite ut notu est. Quarto R papa pullor est de capnt totius ecclesie & per piis omniu fideliu lin. gulariter & limul sumptop. ciuito op ex textu illo.snemo iudicabit prima sede sepe segato satis sufficieter inretione aduersario pe euacuati uisu est cu sequatur in eode nomini ab augusto nec ab omni ciero nec a regibus/ nec a populo iudicabitur & glo. ibidem super uerbo ab omni clero ait ar umentum P Concilium no potist papa iudicare' ut extrae eIectione fignificasti/& sic eneruatur omnis potestas ter. rena ne possit iudicare papalem nisi famoso heresi de perti,naci infectam & contaminata. Q Et ad argu.Pprius acce, dentes negatur illud assumptussi nota distributiva copetere

non possunt congregationi fideliu que unica de inplurificabilis est paruualet quia talia signa addita noibus collecti, Dismi sunt populus plebs & hinoi tenentur collective signiscant enim idem o totum sicut est illud qd habet ad Heb. o. sicut Moyses fidelis fuit in omni domo sua θ exponitur

in tota domo.s sinagoga iudeOR & illud .3. R.8.couertit rex faciem suam de benedixit omni ecclesie δἰ primi Parali. a'. precipit aut uniuerse ecclesie benedicite deo de beuedi. xit omnis ecclesia domino patru suopi de illud Matth.ta turbata est omnis Hierosolima cu illo .lota & ideo illa auα nec ab omni clero.i. toto/& sicut in ista expositioe sic &lin multis inter alia patiuntur defectu logices une qua nec diis sputare nec arguere ute conuenit notum em& ideo nulla ca

140쪽

lamnis aut termistione sanctu sensum iam a tinctis pru

itibus explanatu ad myt sensum nisi ualde extorte attrahere nequeunt quod etiam atq; etia colligitur ex tex. nunc aut .v.di.&8.hinc etiam di.I7.αc. si papa sepe adducto. d. oi qui sole clarius dictum sensum & sententia explicant luci. dissime.Nec etiam obstat ni dicunt ad auctoritate.s papa restruatur diuino iuditio dicentes iudiciu congregatu fore

iuditiu dei novalet sed bene est iuditiu dei quod uult fieri per hiem sic etiam doctores exponunt illos textus de penis in o.sed qua D que sacerdos iudicat deus iudicat cuius peris

lanam gerit.&.onem .rr.q. .no enim homo est qui ligat

sed Usiqui hanc ratem dedit in austasit predictis loquentibus depapa non est sic quia excludunt omnino homines a iudicio suo & loquutur exclusiue expresse ut si dicere nul Ius homo currit preter sorte certu in q, sensus est si solus sortes curtit similiter ista Papa a nemie nec ab augusto.&c, preter si in casu heresis ergoisolu in illo posse iudicari notuin sequi de m insinnatur liquido per illu tex.alio .' q.3.habetur enim ibim alto' causas deus uoluit p homines terminati sed sedis istius presulem suo sine questione reseruauit arbitrio & notatur edicierectione.79.di. Ex quibus patet Plantasia aduersarios no exponit auct.& dicta sancto' patrumded magis se opponit his msionibus rationabiliter reseruatis iam expresse obiecta per eos euamemus dignu est. Et primo aci illud quod adducunt Math.r8.si peccauetit in te.&ας, ipsis apparet achileum largumentii dicimrq, in papa illa auct. n on habet locu quia nec habet superiore in terris ad quem post denuntiatione iuridicam P castigatioe possit aliqnis recurrere prout denuntiatio iuridica requirit quare.b. r.scribens Boni pape quis faciet mihi iustitiam de uobis ait si haberem iudice ad que uos trahere possem iam nunc ostenderem uobis ut parturiens loquor quid mihi eminet extat quidem tribunal xpi sed absit ut ad illud appellem uos licet enim papa sit proximus & frater natura &fide superioritate in & dignitate est princeps & caput Et ILcet possit propterea simpliciter admoneris qura caritas est non potest tamen corrigi.&QEt ad iidem uidimus multos illuminatissimos doct.L Albertu magnumenticu Petru de