장음표시 사용
101쪽
tuendae: quandoquidem saepe fit, ut homo obligari ex facto aliquo nolit, & obligetur tamen nihilominus, si scit. tale quid secerit, ex quo lex& magistratus ipsium obligari voluit: id quod in obligationibus ex maleficio ortis satis liquet.Et Jus tamen obligationem non constituit, nisi aliquod hominis factum adsit. Quamobrem &hic ex facto Jus oritur: nec tamen promiscue quovis facto, sed eo tantum, ex quoJus Obliga- . tionem proficisci voluit. Haec de causis obliga
Modos constituendae obligatiotis, quibus videlicet Jus ceu instrumentis ad introducendam obligationem utitur, exhibet ac demonstrat factum hominis: h. e. vel conventio, vel delictum. Et hi duo sunt generales omnium obligationum constituendarum modi. . Atque haec de causis & modis constituendi& acquirendi Juris cujuscunque. Caeterum constituitur illud Jus actu aliquo seu negocio personae: nempe aut unius person aut plerumque plurium: quae scit. aut faciunt omnes, aut altera agit, altera patitur: & constituitur Jus illud in re, ad rem, aut de re aliqua,vel saltem mediante re aliqua, seu corporali seu incorporali: idque interdum & medio aliquo intercedente, id est, mediante re altera, adpetionas & res objectas conciliandas, velut incomtractibus quibusdam sit:& constituitur Jus illud
102쪽
observata proportione Arithmetica vel Geometrica , de qua supra. In delictis Jus constitutum,est obligatio ad poenam: Res,est ipsa poena:
vel etiam res corrupta, deperdita , furto ablata
Sc. Ipsum delictum est violatio proportionis &Juris: & tamen proportio esse debet rationeJuris, inter delictum & poenam. Quamobrem in actu illo & Juris constitutione spectantur, tum Jus ipsiam, ejusque causae ac modi, de quibus
paulo ante: tum personae constituentes&fac,
entes, itemque res objectae: interdum & res aliae inter personas & res objectas conciliandas 'mediar sed utraeque tales,quae natura & legi bus
comprobatae, non autem prohibitae sint: tum
denique factum ipsum ; sive illud plurium sit
inter sese, sive unius, ut cum quis rem quae nullius erat, apprehendit, sibique in eaJus possessionis ac dominii constituit. In actu vero isto cer-tς sunt personarum,rerum&factoru qualitates, requisita, & accidentia varia, seu communia, seu propria. In personis & rebus communiter ac generatim in plerisque omnibus negociis attendendum , an Ecclesiasticae, an politicae, pu-hlicae an privatς. sed in personis solis generatim, an homo sit liber an servus: mas an faemina,pmhes an impubes, majorennis an minorennis, sanus corpore vel aegrotus, sui juris an alieni. In rebus solis generatim attenditur, an corporales, an incorporales; mobiles, im mobiles; an in co-
103쪽
DE IURIs s Tu D Iomercio hominum, nec ne: Item an propriae, an
alienae. Porro in perina facientis ex principiis& fundamentis Ethicis ac Politicis diligenter considerandus & distinguendus est animus f cientis 3 quandoquidem is homini convenit, quatenus homo est: dc animus quidem primo quoad intellectum & rationem: ut sitne homo
mentis compos, an impos: Item an iens faciat an ignorans: & si ignorans, an per imprudentiam, an per errorem, an vero cana fortuito: item an excusabilis sit ignorantia vel error, an vero non excusabilis: an j uris, an facti. Deinde comsiderandus est facientis animus, quo ad voluntatem quae tamen scientiam istam vel ignorantiam praesiupponit) nempe an volens faciat
aliquis, an vero non volens, hoc est, vel coactus,
vel excusabili de causa ignorans: nam sine justa excusatione ignorans, scienti ac volenti ut plurimum aequiparatur. Quo pertinet, an quis conssilio an inconsulto fecerit: an ex habitu vel sine habitu, an ex bono an ex vitiois habitu. Tertio quoad utrunque conjunctim, h. e. quoad intellectum & voluntatem simul, praesertim tamen quoad voluntatem,spectatur diligentia, eique opposita negligentia dc culpa. Item finis, consilium, & scopus facientis. Denique an, mus facientis spectatur quo ad conscientiam,
eique conj unctam voluntatem: nempe an animo nocendi ac laedendi quis fecerit, nec ne:
104쪽
Item an candide an vero dolose egerit: Item an bona, an vero mala fide. Ius enim & justitia flagitant in negociis humanis primo diligentiam, di contra aversantur negligentiam: Deinde st dium juvandi & commodandi alteris,flagitant,& contra aversantur culpam & nocendi stud, um: Denique candorem ac bonam fidem flagitant, &contr1 aversantur dolum seu fraudem, S malam fidem. Atque haec de persona hominis iacientis: qui sciacquirit vel per semetipsum, vel per alios, potestati tamen suae, seu verae, seu quasi subjectos. Superest factum personae facientis. Actus vero & personas,&res, & factum,&Jus quod constituitur, continet. Factum autem consideratur tum ipsum per se, tum ratione qualitatis, item conditionis,& variarum omnis generis circumstantiaru: conditionis, inquam, an scilicet factum sit purum & absolutum,an vero conditionale. Item an conditio illa sit simplex an mista, copulata an disjuncta, possibilis an impossibilis, eventualis an arbitraria, quae vulgo casualis & potestativa dicitur. Qualitas tamen non tantum in facto, sed in personis etiam ac rebus, & actu ipso, consideram da venit: & in rebus insiper quantitas inte dum. Atque haec de rebus, persbnis, &facto personarum, dequeJure constituendo, &actu quo id constituitur. Actus vero iste in delictis,& ratione delinquentis omnino est illegitimus,
105쪽
titulo, quomodo, forma, &fine, aliquis sibi Jus acquirere, vel istud in alium trasserre possit. Deinde quae Res, cujus qualitatis, &quantitatis in hanc vel illam obligationem, in hunc vel illum contractum venire possint, aut non pocsint. Item quo medio intercedente, perQnae inter sese de re contrahant, ut puta precio, mercede &c mediante. Tandem quali actu, simpli Esne an solenni: quali facto per nae, quibus conditionibus ac circumstantiis, ut puta, quo' loco, quo tempore, hoc vel illud Jus constituatur, in quem locum, in quod tempus, &quandiu constituatur & reseratur. Ubi mens quoque Sintelligentia, scientia & ignorantia,voluntas, finis & consilium; casius fortuitus, & coactio,
diligentia & negligentia, dolus& culpa, hona denique& mala fides de quibus omnibus Ω- pra) diligenter attendi &considerari debent. QSed quoniam genus & generalia aegrius ac dimetitus absque specialibus exemplis percipiuntur: agedum superiora illa in contractu alb quo & oblitatio ex contractu , nem pe locati-Ioni conductionis methodice ac perspicued tmonstremus, &qua methodo in his& plerisqς alii urisprudentiae materiis commodissime u ti possimus, nunc porro ostendamus Obligatio rotunde definita, estJus quo pedi isna obligatur ad piaestandum aliquid : nempe ad dandum, faciendum, aut solvendum, L
106쪽
obligationum 3. ff.de obligatione &actione: btraditionibus, C. de pacti duris gentium I. I. 21s eodem. i Praestatur autem vel res, vel perisna: & res quidem vel ipsa,vel interesse ejus,vel utrumque simul. Obligationem constituitJus,&factum hominis. Ex quo utroque divisiones sumun
. Quo ad primum : Obligatio alia naturalis est,alia civilis: Illa aut vere naturalisestueaut quasi naturalis, h. e. Juris gentium, veluti plerunq;. Haec, id est civilis obligatio, rursus ut est civilis ratione Juris speciatim sumti, aut ratione iniquitatis: illa civilis in specie est, haec vero praeto iria; cui civilis speciatim dicta vi n*ρογponi tur. , iDeinde obligatio omnis,ratione facti homitinis, vel ex conventione est, vel ex delicta Conventio est legitimus duorum pluriumve consensius in idem , dandi aut faciendi gratia,L I. conventionis.ss de pact. Legitimus autem hici intelligitur honestus & licum mn siensius, illinitum scilicet, qui& consentire sunt natura,,&Jure non prohibentur. Neque enim Omnes iqui natura, etiamJure consentire possunt. Cujus rei generalis ac principalis causa, est judic,
um rationis infirmum, aut corruptum. QuoS-dam igitur aetas tenera impedit, quosdam ani- .mi vitium legibus designatum. AEtas impedit
107쪽
RECTE INSTIT. DIATRIBE IL Isimpuberes; qui scilicet aut infantes sunt,aut ultra infantiam progressi. Eorum qui plane infantes sunt, nec naturalis, nec civilis obligatio
est, quae quidem ex ipserum persona initium capiat, g. pupillus. & β. se Instit. de inutil. stipulat. l. s. ff. de regulis Juris: aliud autem est,
quod ex haereditariis obligationibus tenentur sinfantes, β. non aute m.Instit. de perpet.& tempoacta. ex contiact. 49. de obligan & actio. aliud item,quod tenentur, si ex re proveniat actio,i.:
6. de obligationibus &-fffamilia he ei cl. 29. E communi dividundos. s. de nego-eiis gest.. Impuberes ultra infantiam progressi,sunt vel infantiae, vel pubertati proximi: Neutri per se soli contrahere possunt: veruntamen illi ex henignitate Juris, hi Jure ipso,ex conventione sua& obligant sibi alios,& obligantur aliis, tum
demum, cum tutorum authoritas intercedit sine hac vero non item. l. 9. fide autorii. tui.d.
I.ς. de regulis Iuris. l. pupillus 18s. ff eod. l. r. bantepenuit. T de oblig. di act. utrique tamen
sine tutorum autoritate, conveniendo pomunt conditionem suam meliorem facere, deterio- rein sine illa non item,Instit.de autor. tutor. in . princ. l. contra Juris as. T. de pact. N.Minores puberes,curatores non habentes,contrahendo obligantur,4. puberes Io I. ffde verbo: obligat.
Sed si curatores habeant, num sine iis obligen-
108쪽
so DE IURIS STUDIO tur,nondum satis expeditum est. Cujacius ad d. l. puberes, item lib. Is. Observ.c. 33. Obligari eos existimat, si tamen Obligatio non sit cum ipsa ipsius rei alienatione conjuncta. Cujacium probat Dn. Gothostedus ad Ll. pubereS,Anto. Mercator in notatis ad animadversiones Roberti,lib. I. cap. D. Vultdus disceptationum Im
Animi vitiumJure designatum,conventi nem impediens , est furor & prodigalitas: & finror quidem, quandiu durat, indistincte: prodigalitas autem tum demum,cum ejus,qui pro digus declaratus est, conditio deterior fieri potitest,t. Ia. E de usucap.l. 6. de verb. Obligat. l. 26. de contrahend.empl. l.3. de novationibus. l.Is.
Haec de iis qui ob aetatem aut vitium animi Contrahere non possunt. Quo ad potestatem ac statum: filius in potestate patria constitutus, ex omnibus causis obligatur ceu paterfamilias: L39.de obl.dc acta.7, de jqal. s. a.pro isc. sed ex ej uωςm s ventione d .pater obligatus est ei,cum quo filiusfam. convenit, peculiotenus:
ac vicissim sibi eum habet obligatum. Inter, patrem & filiumfamilias obligatio civilis nullai est, sed naturalis duntaxat,9.12. hi qui.Instit. obligationibus quae ex delicto, b si servus, Instit.
de noxalibus actionibus,LI. C.de noxalibus actionibus i. Io.ss ad senatusconsuli. Macedon.l.I.
109쪽
nulla est, sed naturalis tantum: civilis autςm ad dominum pertinetil. H.&43. ff. de obligationibus & act. I. L. Insitu. de stipulatione servorum, Institi per quas perinnas nobis obligatio acquiritur, in princ. Porro consensius conventionalis praecipue stil. spectandus ini conventionibus ; aut verus est, aut fictus & quasi consensius; di verus iterum aut expressus aut tacitus: tacitus, nimirum,
cum quis non prohibet dissensu sito id quod dissentiendo prohibere poterat, .s.std etsi pater, Instit.quibus modis jus patri. potest solva.I. a. in pri .is ad municipat. l.7 .in λ.R. gedec rionibus, .fin. C.de adopticii si ut proponis. G
ptuni ue propter tactum aliquod&naturam rationem; negocii, quod inter utramque con venientium partem est: cum alioquin extrah sc considςrationem, de consensia partium Conyenientium nihil constet. Consensius denique convention is, quandoque purus est, quandoque con dition alis at-xa est nempe nulla conditione suspensa quaedam vero conditionalis, hoc est, conditione quadam suspensa 3 veruntamen possibili & ho
110쪽
impossibilium Is3. de regJur. l.I. g. II.ω.3I.T de obligationibus & action. t Hactenus deaffectionibus generalibus conventionis,& consensus ad eam ipsiam necessarii Nunc de speciebus conventionis ; idque ratiδ ne consensus, diversi mode scit. informati. Conventio igitur consentia nititur, nempe vel causa vacuo seu destituto, vel causa fulcitin Conventio ex solo consensu sine causa, est pol licitatio vel pactum. Conventio, quae causiam habet, dicitur: Contractus igitur est conventiorum pluriumve cum causa, cui subest causol. . ff. de pact. Causa vero est negocium comtrahentium a Iure civili probatum, obligati
nem firmam e inde, & actionem parien . gocium istud generatim est datio ver iEt id vel alterutrum, vel utrunquesi.
Contractus ratione materiae, id in em. sus, aut verus est,aut quasi contractus. N A Contractus verus autem ratione inmas id est causiae, est vel nominatus,qui scit. causam h
het j ure ipso definitam,nomineque proprio ainpellatam: vel innominatus, qui scit.negoci quidem civile habet 'oc est dandi aut facie, di) nullum tamen ex Jure civili nomen pectabare, nullamque peculiarem nominatae species informationem, l. 7. si de pact. I. T. dererum