장음표시 사용
71쪽
tientibus in illud ac suffragantibus Clarissimis Academiae & Facultatis Juridicae proceribus, in
' augustam ha ne cathedram conscendam, materiamque e corpore Juris desumtam , eamque
di fructuosiam & jucundam, quanta potero brevitate & perspicuitate, excutiam. Sed cum laudabili more hactenus receptum dc usurpatum sit, quin&res ipsa propemodum id flagitet, de literis ac distiplinis illis, quas expositurus aliquis sit, praefari: nihil video nunc potius,nihil prius,quam de Jurisprudentiae studio generatim aliquid mihi hoc tempore prinmittendum esse.
Dicam ergo,Deo bene fortunante,principio quidem de precipuisJurisprudentiae prςsertim Romanaeo laudibus & commoditatibus: deinde vero de praecipuis dissicultatum, quae laudes illas, quantumvis illustri stimas, quadantenus obseurant, partim causis, partim remediise ut ita hi mirum constet,quo pacto quis facilius, Scis fundamenta spectes, solidius in Jurisprude iis studio proficere queat: idque modeste ac sativo accuratiore alterius cujuscunque judicio ducam.Quod dum peragere institu vos unive las ac singulos, Auditores, quanta possum Observantia & diligentia,enixe oro, ut me lita vestrabenignitate excipere, ac breviter de prinposito argumento perorantem benevolo &aquo animo attendere non dedignemini. V - i ' Dabitur
72쪽
Dabitur a nobis opera, ut res tota, quam fieri potest, expeditissime peragatur. Quae igitur ad solidam scientiae aut artis cujuscunque, ac proinde ad Jurisprudentiae quoque cognitionem facilius ac citius comparanda desiderantur, ea vel hominem ipsum, nempe cognoscentem; vel artem ac Jurisprudent, am ipsam, nempe cognoscendam, polluS concernunt. Cognoscens autem, si tyro sit artis cognoscendae,sine docente seu praeceptore, solide cognostere ac proficere nequit. Caeterum
in homine ipsis exoptatur & flagitatur tum Naturae quaedam ad artem inclinatio & ingenii aptitudo,tum disiciplinae ac studii diligentia: eaque non tantum in doctrina seu theoria, sed in applicatione u uoque doctrinae generalis ad speciales crebrosque usus,in specialibus crebrisque exemplis, hoc est in exercitatione quoque seu praxi & utraque illa tum in discente,tum in docente si tyro doeendus sit) unice flagitatur &exoptatur : idq; adhibita utrobique assidua numinis divini invocatione. Si quidem per me est,ut sapiens ille Proverb. s. per me est, ait, quod Reges regnant,&JC , seu cosiliarii justa deceranunt. De natura & diligentia, seu doctrina generalius sumta, eleganter Tullius pro Archia
Poeta: ad virtutes & artes naturam faepius, ait, sine doctrina, quam doctrinam sine natura valuisse. Et Fabius lib. a. Sicut terrae nullam a na-
73쪽
ta prosuerit, e terra vero natura suisertili utile aliquid nullo etiam colente nascitur: Sic natura sine doctrina multum valebit : doctrina vero nulla esse sine natura poterit: Nec tamen qiss- quam tam vitioso a natura reperitur ingenio,
qui disciplina & diligentia nihil sit consecu Doctrina porro a fidis praeceptoribus ac selectis libris petenda est, & a primis elementis ac pri icipiis ad summa usque fastigia prudenti oessa ,
ac ratione paulatim educenda. Diligentia ve a m illa tum in doctrina, tum in exescitatiohediscentis pariter ac docentis constantiam ino,
jecto &proposito desiderat. Repudianda nainque illa mollities est ac levitas, quae novaturi. Perpetuo rerum cupida, assiduitare, sini j ecti facile offenditur: neque enim Maior in niorum pestis est, Vesembreio
nolle uni curae ac meditationi inhaerescere,&Cogitationes Vagas atque cohibere. Et recte Seneca, indoctrinis earum- φὶ
que praesertim ' rudiminis necessari in esse
monuit, ut non multa, sed'Verum haec de ptimis diis & Gmunissimis in h6mineipso instrumentis ac mediis: quae ni millim assidue sunt ad omnem scientiam & a tem , omnem*, scientiae&artis partem &pra ceptionem cognoscendam adhibenda. Nunc pono de iis quae ad ipsam artem, hoc est,pro nostro
74쪽
nostro quidem instituto ad ipsam Jurisprudcntiam, facilius ac solidius comparandam,desiderantur. Haec partim sunt propaedeiae quaedam ac praeparationes necessariae in necessariis ipsius medelas, h. e. Jbrisprudentiae perfecte cognoscendae & tractandae principiis & fundamentis, praemis ac praecognitae,partim modus & ratio
legitima artem Juris accurate cognoscendi ataque tractandi. Illa veroJurisprudentiae σπη'M
M α- ut in aliis amplioribus ac prolixioribus 'facultatibus: sic&in vasto illo J uris Romani Oceano,partim generalia& remotiora sunt,quippe communia quaedam materiae rerum ac Verborum tum quaerendae tum tractandae instrumenta: partim specialia & propinquiora, materiamq; ipsam subministrantia, ves substant, am ipsam attingentiae. Generalia vero illa & remotiora Propaedeumata stant Dialectica & Rhetorica, sed inprimis Dialectica, velut eleganter M. Cicero in Bruto. Dialectica igitur est illa, quae in omnes sapientiae partes latissime manat & diffunditur, ac non modo finem cuj usque artis prospicit, sed etiam media ad finem recte ducentia sine errore inquirit & ostendit. Haec est illa, sine qua nil recte explicari, nil recte definiri, dividi, nil recte disputari ac dijudicari potest:nil inqua
nec de justitia, nec de Jure, nec de moribus&actionibus, earumque circumstantiis, variisq;
75쪽
cis 'seu D Ioaes Astati subinde novis incidentibu ris, actioninii, & circumstantiarum casibus de quaestionibus: nec de Imperio, de Rep. de legiri thus & constitution ibus Imperii, deque infinῶν negotiis disputari recte&explimri potest: nil. iam in casibus non expressis propter similidinem & rationis αἰαλαγίαν ad veram cosequell-tiam rite produci. Ηςc denique est illa,sine mnulla ratio firma, nulla probatio solidaeM ne qua nihil recte ordinari,nihil accurate disponi potest; adeoque sine qua omnia confusi x perplexa jacent.Haec est illa,sine qua neninita gnus unquam in ulla sublimiori disci
dum in Jurisprudentia, evasit. Rhetorica porro & ejusqucm utilis, quamque fructuosa consulto, futuro Politico, futuro Practico, de sit & semper aestimata suerit,
percensiere brevitatis ergo super
Hactenus ergo generalia illaues remotiora Jurisprudentiae Propaedeumata.
Specialia & propinquiora uni pari s Ethica & Politica, partim histo a Minna: parti uidenique Methodica & SynopticaJurisprudemtiae Romanae compendia. Ethica vero & Poltitica primos & intrinos sontes, prima, verissima,& intima principiat demonstrationes, Ummdamenta, justitiae &Jurisprudentiae, Iegum, aequitatis ,-judiciorum, Rerumpub. dc imper,
76쪽
orum continent ac tradunt, rationem rectam ιrςctaeq; rationis prudentiam exponunt, legem naturae seu constientiae exponunt, utriusque illius normas ac regulas tradunt, discrimen honesti ac turpis Ostendunt, praemia honeste viventibus decernunt, poenas turpiter agentibus constituunt. Ethica est vitae ac morum honestorum norisma, virtutum magistra, actionum laudabilium regula, quae morbos animi dispellere, affectus sedare, libidines & appetitus domare, rationem ac voluntatem prudenter regere, vitam totam secundum rationis rectae, virtutisque, & legis constientiae, normam conirmare docet. Politica vero societatu & communionum humanarum varia genera recte distinguit & instruit: omnia omnium hominum studia liberalia & ossicia honesta complectitur ac moderatur, beatitudinem ac prosperitatem, tum o conomicam tum politicam, per varia omnis generiS, tum corporis tum animi, tum vitae seu
fortunae, tum publica tum privata bona, quae commonstrat &stuppeditat, persequitur: Et in quonam felicitas practica, Politica praesertim& OEconomica,potissimum consistat, comparetur , & conservetur, ostendit. Praecipue vero genera Imperiorum & Rerumpublicarum distinguit, quaeque Jura,quae leges & j udicia, quae magistratuum, jurisdictionum, munerum ci-
77쪽
ss DE Iu RIS 'TUDIO vilium , praemiorum ac poenarum genera ad hanc vel illam Reip. atque Imperii formam, a que hoc ipsum,quibus de causis &quibus ratio. nibus cogruant,item quae initia in illis,qui progressus & incremeta, quae coversiones ac mutationes accidant, ostendit. Ηςc igitur siuntJuris ac justitiae, haec societatis humanae, haec Reipub. haec Imperioru m & magistra tu um,j udicioru &stnatuum prima & verissima principia ac sundamenta, haec prosperitatis & salutis politicae certi sIima & commodissima incunabula, haec Jurisprudentiae Romanae fulcra.
Ad summam Jurisprudentiae ne longior
sim in re manifesta tantum confert politica, eique tam cognata est &homogenea, ut Juris- prudentia generatim sumta, revera nihil aliud esse videatur, quam ea, quae antiquitus nonJurisprudentia sed Politica dicebatur,aut certe nihil aliud, quam plenior quedam magisque practica & realis, adeoque tanquam dicas exemplaris, politica. Historia denique tum universalis, tum praesertim particularis; tum profana, tum praese
tim sacrosancta & Biblica, Jurisprudentiae saepenumero tantam lucem affert, quantam serme
sol diei. Nec mirum. Etenim historia ut apud Cic. inquit Antonius in testis temporum est, lux
veritatis, vita memoriae, magistra vitae, nuncia
vetustatis. Sine illius ergo luce caecu esse Juri prudentIae
78쪽
prudentiae studium, res ipsa clamat. Ad Juris- prudentiam ergo Romanam Historia Romana Num qua tamen aliarum quoque gentium historiς conserri possunt)non j ucunda tantum, non fructuosa tantum, sed saepe necessaria est: Historia, inquam,Juris, Imperii, ac politiae Romanae: neque enim nunc res aliae, quam quae adJus, Imperium, ac politiam pertinent, spectantur.Ηςc igitur ea est,quq negocioru in Rep. Occasiones & causas proximas,variasque Omnis generis .circumstantias , enarrat, & in primis
quid juris de illis ipsis Philosophia, praesertim
Ethica & Politica, duce, prudentia & legis naturae justitia comite, vel potius consiliaria ac mugistra , sancitum &statutum sit, commemorat. Ex historia ergo Romana cognoscendum, quemadmodum ex populari statu primus Caesar Iulius Imperium Romanu ad speciem quan - dam Regni revocaverit: sic tamen, ut senatui di consulibus sua quaedam authoritas incolumis maneret: deinde quemadmodum Constan tinus Imperium illud ex Italia in Graeciam - α Thraciam, ut puta Roma Constantinopo- iin, quam videlicet novam Romam nuncupa- . hat, transtulerit: ac tandem, quemadmodum Justinianus ex omni superior ure hoeJusJustinianeu, quo nunc utimur, composiverit: item
quemadmodum amplissimum istud Imperium postea divisum sit, ac pars una isthic in ori-
79쪽
6o DE IURIS SΤu Dro nente mundi plaga manserit, altera vero huc in i occidenteni translata, & Carolo Magno in Europa concessa fuerit: item que quomodo illud paulatim magis magisque & Christiano-Romanum & Germanico- Romanum esse coeperit ad haec, quemadmodum hoc occidentis Imperium, quantumvis inter Caroli Magni tres liberos ejusqὴ successores alios rursum divisium, nihilominus tamen sommune manserit: item
quemadmodum illud ipsium communi illo Romano Justi maneo Jure paulatim iterum colligatum & inter se quasi coagmentatum, &paulatim insuper Pontificali quoq; accedente Jure amplificatum fuerit: Cognoscendum etiam, quemadmodu tandem summa illius Imperii Urine penitus ad Germanos revocata sit: Item quemadmodum hoc ipsum Imperium admirabili Juris ac justitiae contem paratione in
Gerro ania constitutum , sic nimirum ut non uniuS, non optimatum, non populi proprium, sed omnium ac singulorum, adeoque multorum in Imperio Statuum,sib uno tamen Imperatore, & uno Principum Electorum senatu, commune sit, idque etiamnum hodie: Ognoscendum denique, quemadmodum ad tuendum hoc Imperium&civium Germanico. manorum incolumitatem & salutem ab sin-peratoribus praesertim in comitiis Imperii, deinceps alia atque alia constituta& ordinata me. l
80쪽
rint. Videtis auditores, quantum lucisJurisprudentiae nostrae mediocris Philosophiae& his oriae cognitio afferat λ Videtis, quantum emolumenti & quantum sit,sidii afferat humaniorum literarum ac linguarum cognitio 3 ut vel unica lex, Lecta, D. de rebus credit. ut plurimas alias taceam) testis est, ut puta quam Accursius caeterique interpretes intelligere non potuerunt, donec Hermolaus Barbarus&Guialielmus Budaeus cx bonis linguae Latinae autoribus docui sien i, qui d si t usura centesi m a. Ex Jurisprudentiae Romanae stupra distinctis
propad eu malis Si undam ciatis istis, substanti
x alis nobis superest. Haec, ut in aliis αταδειεις & facultatibus disciplinarum liberalium: ita & hic ex ipsoJurispr udentie corpore delibari; ac per synops in generalium &praecipuorum Juris capitum brevissimam methodjce: tyronibus proponi debet: idque paulatim etia in ἔλεγ κως & adhibita velitationedisputationum
syllogistica, & exercitatione practica in singulis
istis. Quorum certe compendiorum ac Methodicarum & siccinctarum maxima utilii l taS esic Cum enim immensius rerum & causarum Jutisprudentiae bubjectarum campus, ac summa varietas, imo infinitas quaedam sit,ingenium autem & judicium in ista varietate &infinitate in Wronibus infirmum, memoria Uero hominum valde labilis; nihil pulchrius est,