장음표시 사용
92쪽
URIs P Ru DENTIA, Philosophiae Politicae filia, est ars boni & aequi, ut Ulpianus ex Celi lade lust.&Jur. definit: vel est ars Juris, in politia qualibet recepti, β. r. Inst. cod.&9.2. Inst. de Jure naturali,genti u & civili, de Origine Juris. Jus civile ait Imperator jam d. .a.)ex unaquaque civitate appellatur; ut Jus civile Atheniensium: sic&Jus, quo Romanus populus utitur, Jus civile Romanorum appellamus,&c. ProindeJurisprudentiae Romanae objectum, estJus apud Romanos; seu in politia Romana ; receptum & usurpatum: lxel; ut imperator loquitur ; quo populus Romanus utiturdus hoc loco est, quicquid secundum prudentis &justitie norma inter homines aeqHum bonu est,seu honestum& utile, justum lac salutare. Neque enim ulla capitalior hominoria generi pestis, Socrate, Platone,ac Cicero-nc tCste, est, quam prudentiam e justitia, & utilitatem ab ho'estate sejungere. Principia ergo, normae & η' μα Juris ac Jurisprudentiae sunt
93쪽
4 DEJIuRIS STu DIO dprudentia rationis recti, & justitia legis naturae seu constientiae,inter Christianos quidem curii decalogo collatae. Ad utramque vero istam de circumstantiarum & proportionum practicarum, consideratio sedula spectat. Quicquid igitur rationis rectae prudentia, Sclegis constientiae justitia, in vita & rebus agendis, inter homines esse aut fieri jubet, id Jus est: proinde id aequum est.. AEquum, seu aequitas generatim sumta, est proportionalis, quo aά honestatem & utilitatem, aequalitas inter eos, inter quos convictus aliquis & communicatio rerum aut verborum
extitit: seu proportio illa sit Arithmetica seu Geometrica, seu harmonica quam Bodinus
addit nempe ex utraque illa contemperata. Et hanc proportionem seu proportionis a qualitatem in practicis servare, est Ius servare, lstu juste agere: hoc est, honeste vivere, neminem praeter fas laedere, suum cuique tribuere: lidque videlicet tum in factis, tum in facienti-lum & factorum meritis, hoc est, tum in conventionibus, contractibus,&commerciis, tum an ossiciis, honoribus ac praemiis, itemque poenis ac suppliciis. Atque hinc nimirum vir bonus iest,qui honeste vivit, &suum cuique tribuit, atque adeo qui prodest quibus potest, nocet autem nemini, ut Cicero definit. AEquum autem generatim inter omnes homines
94쪽
homines est & esse debet, quatenus omnes mundi unius, tanquam communis patriae & civitatis, incolae & convictores sunt, atque ulla aliqua rerum aut verborum communicatione
utuntur. Sed aequum politicum in specie quod nos spectamus) inter eos praecipue est,qui unius ejusdemque Politiae seu Reipub. ut,apud nos,
Romanae) communioneac societate cotinen tur. Neque enim aut communio&Qcietas vera sineJure & aequitate, aut sitne communione, Jus esse ac subsistere potest . . 'Caeterum objecta Iuris principalia,de quiqbus nimirum Jus ipsum ex principiisiuis, politicis praesertim & historicis, duce justitia, & eo s1liaria prudentia, mediante proportione legitima, constituitur, sancitur, & insormatur, sunt tam perBnae &res, itemque negocia perQnalia& realia: tam judicia & actiones de iisdem institutae. Omne Jus quo utimur ait Imperator β.fin. Inst. de Jun nar.) vel ad personas pertineri vel ad res, vel ad actiones. AEquum tamen seu Jus, hominum & persenarum propriu est,non rerum: quandoquidem JuS, perisnarumcausa constitutum est, ut ibidem subjungit Impe
: Homo itaque seu petiona, ius habet vel in personam, vel in rem. Illud personale, hoc re, leJus est. De utroque si dubitatur di litigatur,judicia di actiones nascuntur.
95쪽
ν. DE Iu RIS STu DIO. In perisna jus habet homo,vel ratione status ac potestatis,vel ratione obligationis: & obligationis quid vel ex conventione, vel ex delicto. Quanquam. n.Tribonianus obligatione Rebus lsubjunxit & attexuit; quonia ea rem quandoque attingit,ac perisnς obligatam facit,velut in hypotheca apparet: tame eam idem Tribonianus experQnae solius obligatione definit, cum ait, Obligatio estJuris vinculu, quo necessitate adfringimur alicujus reidolvendae&e. Adstringimur,ait,id est,perisnς adstringuntur. Et ex obligationibus sane actiones no in rem, sicut ex dominio,sed in persona dantur. Porro in rein jus habet homo seu perBna, vel ratione possessionis, vel ratione dominii: &utriusq; aut veri aut quasi . Res sunt corporales vel incorporales. Res incorporales sunt qualitatis,ut numus, hoc est valor materiae, non materia ipsa9aut qualitatis, quae proprieJura diculur;quaeq; prςcipua &no-hili sti ma sun t reru incorporalium species. Talia Jura sun t servitutes, item dos,hereditas,honoruposiessio&c. Atque hic aliud est res,aliud j us in re; aliud.corpus,aliud jus in corpore; aliud fundus, aliud serritus fundo debita; aliud dos, aliud res
dotalis. NIstud Jus per narum ac rerum, est veritatis& aequitatis inter homines inter quos scilicet negocium est, seu perisnale, seu reale aut certandi incontroversae, aut dubiae & controversae. Il
96쪽
Iud inter homines sine ii te ac judicio ; hoc vero
cum lite ac judicio, obtinetur & expeditur. Si jus rerum,quoad domini v m,inter aliquos controversium sit,actio rei vindicationis oritur quς υτ ξοχta realis actio dicitua: si Jus rerum, quoad possessionem, inter aliquos controversum fiat, interdictis utimur : si Jus personate status ac potestatis controversium sit, actio praejudicialis nasciture siJus obligationis,ex conventione, vel ex delicto promanantis, controversum si . actio ex obligatione conventionis aut delicti prosecta, oritur, quae uno nomine praesiertim frex conventione profluat codictio nuncupatur. Quemadmodunnuitem in doctrina peris. narum ratione status&colustionis, estJus h iminis liberi qui proprie peris dicitur scrvus enim persenam olim civilem non habebat Ius ingenui . libertini ; & ratione potestatis Jus patris, tutoris , curatoris: Similiter in doctrina rerum Ius servitutis, eum urbanae tum rusticae, Jus donationum , usucapionum, & successionum.in rebus universialibus ex testamento&ab intestato, item in rebus singul ribus, quo ad te. .gata,' alia: similiter us possessionis ac dominit in jam mododictis rerum gςneribus. Denique quem dmodum in doctrina obligationum est
Jus minui, commodati ,depositi., pignoris,emritionis-venditionis, locationis coductionis&c.
sic in ipsisquoque judiciis α ctionibus. estJus
97쪽
1s DE J UR IS STUDIO agendi, excipiendi, replicandi, duplicandi&c. Item quoad judicem , jus cognostcndi, citandi, decernendi, decidendi, sententiam pronunciandi, exequendi. Item quoad partem duriore sententia gravatam us appellandi &c. 'Porro in universa Jurisprudentia, & in singulis ejus capitibus, materiis ac generibus, tum jam modo dictis, rum aliis assidue spectatur, quibus modis Jus illud status ac potestatis,item dominii ac possessionis, servitutis, donationis. usucapionis, siuccessionis M. item Jus obligationis, mutui, commodati, emptionis-vendi trinis, locationi, conductionis &c. atque adeo quodvis aliud Jus; tumacquiratur&cos imatur, tum retineatull&e servetur, tum deni
que amittatur & dissolvatur, secundum I. ut fude legibus,quaesic habet: TolsiJusconsistit,aut
in acquirendo, aut inconservando, aut in mi nuendor aut. n. hozagitur quemadmoda luia
cujusque fiat,autquemadmodum quiurem vel Juctuum conservet, aut quomodo alienet vet. amittat. . Proinde in tota Iurisprudentia accurate considerandi siunt modi Juris acquirendi& constit uendi, item conservat, , aut in vendi &zac praecipue modi constimendae & a quirendae, conservandae dissolvendae; abi ami tendae potestatis, possessionis, dominii & obli .
Modi vero isti suas habent causis, xausis quandoque
98쪽
quandoque ios titulos: quibus bonae vel malae fidei consideratio accedere consuevit. Sed hoc tempore de constituendo potissumum & acquirendo Jure, ejusque causis & modis obiter aliquid dicamus, itemq; de actu constitutionis&requisitis ad eum. Haec enim consideratio & observatio in omnibus ac singulis totius Jurisprudentiae materiis maximum ha
Causa constituendi & acquirendi Juris alia principalis est, alia minus principalis. Principalis est parti m lex sive Jus, partim natura lege
comprobata: Deinde lex aut inanimata, nempe Juris gentium ac praesertim civilis ; aut animata,legem repraesentans,ut est magistratus vel judex, cujus prudentiae, aequitati & arbitrio quandoque relinquitur jus. Causa constituendi & acquirendi Juris efficiens minus principalis, proximior tamen, & qua natura vel lex, tan- , quam medio seu instrumento utitur, est homo faciens praesertim privatus & factum hominis sed talis homo,& tale factum, quod nec natura nec lege reprobatur, tanquam minus id neum ad hoc vel illud Ius constituendum. Istas vero constituendi Juris causas, maxime vero principales, Modi Iuris constituendi, quadantentis imitantur: sunt enim Juris naturae, gentium vel civilis. Sic exempli gratia; Causa principalis, potestatis & relatae subjectionis inter pa-
99쪽
trem ac liberos, inter tutorem & pupillos, &c. est parti m natura, partim Jus gentium aut civi- Iet parum Jus animatum, nempe magistratus, presertim in tutelis:causa secundaria istiusJuris, id est potestatis ac subjectionis, est homo faciens, nempe, privatus, & factum hominis: sed faciens secundum legem naturae, &Juris gentium ac civilis: procreando stil. liberos ex justis nuptiis, item adoptando, legitimando: deinde tutelam vel curam suscipiendo,ac juramentum propterea praestando: Ubi ita & obligationis ex q. contractu cause, insipet accedit. νModi constituendi illiu uris,li .e potestatis; exempli gratia, potestatis patriae; sunt, a natura quidem,sed lege comprobata,vel in sesietatem legis asscita; a natura, inquam,siant maris & fodi
minae conjunctio, id est nuptiae: a lege vero ista, modi praecipue duo sunt' adoptio &legitimatio&αSimiliter causia principalis & secundaria acquirendae possiessionis ac dominii est ferme eadem illa, quae jam modo in acquirenda &constituenda potestate fuit: nempe natura, lex, ct homo, secundum naturam ac legem faciens ct acquirens. Titulus ibinde ad causam accedens eamque firmans, est titulus donationis,
emptionis, venditionis &e. Causam & titulum laudabiliter perficit bona fides agentium seu facientium . Modi vero in his posterioribus o-m njuo diversi sunt, tum a stinvice, tum δε mo-ὶ dis
100쪽
dis constituendae potestatis. Modus acquirendae possessionis, est apprehensio; quam in detentatione quidem simplici sus icit fieri corpore: in caeteris autem ac veris possessionis generibus eam & corpore simul & animo rem habendi,fieri necesse est. Modi acquirendi dominii, quos Ius naturae& gentium subministrat, praecipui, simi, Apprehensio , occupatio, traditio; & hae aut verae aut quasi item Accessio, quo pertinet alluvio, in. aedificati amplantatio, pictura, scriptio,deniq; specificatis: aliis effectio: quo referri solet comfusio & commixti Modi acquirendi dominii, Jure civili, praecipui quidem, sunt praescriptio; quae & usiucapio; item successio, tum universialis, eaque seu civilis, seu prςtoria & possetaria,Pu ex testamento,
seu ab intestato, tum universialis, inquam, tum
singularis. Quibus adjicitur Addictio bonorum, arrogatio, cessio bonorum,missio in bona debitoris &c.
Causia principalis constituendae obligationis est parti m natura sicut & stupra) partim lex sive Jus;cui magistratus accedere & ibservire solet: praecipue tamen Jus: unde obligatio definitur vinculum Juris: sive sit Jus gentium,sive civile. Causa m inus principalis & sine qua non, est hinmo faciens, & factum hominis: Jus, inquam, seu lex, principalis musa est obligationis consti-