장음표시 사용
61쪽
.4a n E IURIS s Tu Dioruntamen ad illam Juris artem,ad varia illa Juris volumina & membra, precipue & ante omnia ingenio opus est c diligentia, dii igentiςq; comstantia : eaque tum praeceptoris, tum discipuli: primo quoad theorian, deinde quoad praxin. Ac praeceptore quidem seu interprete,tum viva& pronunciata, tum muta dc scripta voce do-
Sed fido ac vivo inprimis praeceptore tyroni opus est:&postea libris in tanta varietate sei ctis ac methodicis. Etenim praeceptores vivi, ut ait Plato, dubitantibus commodius resipom
dentquάm libri, dcres intricatas magis perspicue explicant:idque in vasto illo Jurisprudentiqstudio inprim is obtinet.. Tyro itaque priusquam judicium sibi si,mat ,audire primum, ac ducem interpretemq; sequi debet: nec statim omnia in quaestionem vocare ,& nimium sapere videri velle. Fidi autem interpretis officium est, res & verba, leges& praecepta, ordinemque ac methodum secvp- dum illa quae supra de hissingulis exposita sunt, isterter & accurate conformare: usitata quippe, utilia, necessaria, homogenea & ad rem pertinentia proponere: inusitata, obsoleta, inutilia, superflua, heterogenea dc impertinentia, itemque captiosa praetermittere: stylo familiari, plano ac dilucido,cuncta exponere: praecepta Vera, universalia, brevia, perspicua, homogenea, dc
62쪽
T RECTE CONFOR ANDO. euiusque loci ac materiae propria tradere : demnitiones praesertim ac divisiones accuratissimas investigare: exemplis comodis illustrare metruodum accuratam monstrare & usi are:
finitionum , divisionum,& ipsius quoq; methodi rationem reddere, singulorum theore malum & materiarum principia & fontes ex Philosophia,ex humanioribusliteris ac linguis, ex classicis authoribus aperire,& quomodoJus inde profluat ostendere, &historias in te dum altius, si opus sit,repetere: item quae similia, vel in Graeca quondam, vel in alia Republi fuerin Gunde nimirum haec nostra, imitatione quada, expressa sint, monstrare genique methodicohaerentiam & connexionem, & hujus connexiiaonis rationem ostendere ; confusionis etiam perplexitatem & tautologicam resterationem evitare: meliores definitiones ac divisiones: methodumq; accuratiorem, ubi Tribonianus aut alii,seu antiquiores stu recentiores, langu sicuntacdeficumr, si fieri potest, inquirere,& ex Cinacio. Vesembecio,aliisve expromerer tandem vero etiam verba & apices verborum non
anxie scrutari,sied breviter exponere: Verum au-
tem sensium legis,veramque vim ac potestatem praecipue rimari &explanare,legesque benignitis,non autem rigidi usinterpretari,ac majorem aequitatis quam stricti Juris rationem ducere,
63쪽
44 DE I URIS S Tu DIO Jur L s. C. de judiciis. Noverit etiam interpres circumspectus se ad captum discipulorum acicommodare: incipientis & longius progressi
auditoris rationem habere tyroni primim et menta proponere:eaque a plenioribus tractationibus, commentationibus, ac disputationi-hus secernere: & prima elementa non nisi brevi commentario & tanquam paratillis explicare: tyrones variis dc gravibus quaestionibus non onerare: a Bariolo, Baldo, & aliis prolixioribus glonatoribus serio adhuc aliquantisper avocare: Noverit eos elementis perceptis ad lecti nem privata brevis alicujus commentarii comis monefacere, dc quomodo cum fructu legere possit, ostendere: Noverit etiam antinomias conciliaraeat Jus scriptum & certum ab eo quod disputationibus Jureconssiliorum controverium ac dubium fuerit,distinguere. Noverit insuper paulo ulterius progressos ad stiperiora de difficilior uris capita,&ad disputationes,item ad collationes& tanquam dicas sermocinatione e quaestionibusJuris familiares,tandemq;
ad exercitationes practi eas provehere,exempla negociorum ac deliberationum politicarum pro nere: locos etiam communes indicare eorumque recte & ordine colligendorum rationem ostendere dicon siuetudines& opiniones communes, atque observationes practi san- notare: dcomma sedulo ad usium accommoda-
64쪽
RECTE CONFORMANDO sre: nec tantum ad disputationes, sed quandoque etiam ad declamationes Juridicarum quaestionum contrarias discipulos extimulare: Noverit denique discipulos in Theoria & exercitatione scholastica confirmatos ad politicas etiam Sc sorenses tractationes practicas tanquam e schola in sorum educere, ut quasi sterio nunc hoc nunc illud ageretur, quod aliquando serio in Republ. agendum aut gerendum est, agant& gerant: quales nimirum olim Rhetorum scholae erant: quales Senecae& Quintiliani,&aliorum declamationes erant: Fingatur ergo negocium, quale in senatu aliquando gerendum erit: esto negocium, quale in soro: esto negocium, quale in alio Reipubl. statu & conditione occursurum putatur: controversia seu cau-ysa deliberando, disputando, citando, comparendo, decernendo, dijudicando, exequendo, perpetuo ordine & commentit o quasi proceo su habeatur. Qualia nimirum olim adoles centum in scholis Persicis negociorum forensium ac politicorum praeludia & tanquam processus practici suisse leguntur: Ubi accusationes&judicia fiebant, deque aliis etiam negociis discoeptabatur IInde nimirum Cyrus,cum aliquando tunicam brevioris pueri longiorem longiori puero,ac vicissim adsudicasset,verberatus a Prcceptore legitur Quod i horum omnium scholae & exercitia velut olim, sic etiamnum habe-
65쪽
ε DS JURIS suo Iorentur; quod si nunc etiam tanquam in soro,sic in scholae theatro processus& judicia, docto aliquo praeside moderante instituerentur, ag rent aut accusarent illi, defenderent aut excipe rent altςri, &sic ultro citisque contenderent, donec negocium totum expeditum foret, actum demu doctiores & praetides dijudicarent:
dici non potest, quantum commodi dc emolini menti ad Juris cognitionem, ac tandem suo tempore ad Rempubl. ipsam accessurum sit.ISAtque hactenus de fidi praeceptoris seu Interpretis ossicio & docendi modo. Quod si de
ordine librorum in tanta diversbrum generum ac voluminum Juris varietate explicandorum
quaeratur: a Jure Civili & Justinianeo quide i choandum : idque sumto ab Institutionibus initio:ac deinceps progressu per Pandectas,Cindicem, Novellas facto. Cum his deinde Jus Canonicum sedulo conserendum : ac paulatim glosiae quoque utriusque imu uris delibandae fuerint: & Jus laudate postremo fere loco cingnoscendum: cum id praecedentium anom lias & exceptiones crebriores contineat. Reliqua Juris genera, ut puta communes Docto rum opiniones & Regionum consiuetudines, IC ' R consilia di disputationes,Curiarum de cisiones dco interim obiter quandoque attingi sed cum ad ipsa negocia n soro,in curia,in senatu paulatim tractanda accedendum est, propius ac
66쪽
pius ac diligentius cognosci ac ponderari pos
sunt: quorum Omnium methodicam quandam synopsin , si haberi possit, primo initio
praemittere consiuitissimum foret. Quibus omnibus si interpres aut Praeceptor sic defunctus fuerit: partibus nais omnibus magna cu laude cumulatissime fatisfecerit. Discipulus vero ingratissimus & ignavissimus extiterit,si tam fidum ducem, tam dexterum Mer- Curium, non sium ma cum industria ac diligentia secutus & obsecutus fuerit: Enimvero si is ese Philolphicis istis & historicis principiis Primum omnium eleganter & mediocriter sautem ad futurum Juris studium velut supra dictum suto praeparet: deinde sic praeparatus & .
instructus divae Themidos scholam,templum, ac theatrum ingrediatur : mox praeeuntes fidos aliquos duees, Mercurios & interpretes diligenter sequatur, postmodum ipse quoque paulatim Iegatac meditetur: tum exempla negociorum & aliarum rerum notet: interim etiam disputet & declamitet,familiariter siepenumero cum aequalibus aut provectioribus de studiis iis conferat, elegans etiam & accuratum Jaxis Lexicon semper in promtu habeat, atque, si usus tulerit, constulat: tandem &practicos adhibeat,legat, & audiat: praeludia quaedam judi- ciorum & cosiliorum, processuum ac deliberationum Juridicarum,docto aliquo praestde min
67쪽
DE Iu RIS STUDIO derante, instituat: Et hic cum primis interim insignem aliquem ac praestantem in Republ. yirum , politicum & practicum assidue sequatur atque observet,& ab ejus latere, velut Cicero quoque monuit, non facile discedat: talis, inquam, diaeipulus tanquam ludendo ad seria Reipubli negocia quam optime praeparabitur, veramqueJurisperiti laudem,honores,praemia, acdignitatem mςrebitur: qui singulis & unuversis,&privatim & publice, plurimum com- modet: qui patriae, Reipudi & Ecclesiae salutem ac prosperitatem gnaviter procuret: idque inprimis, si divinam a Deo ad omnia ista bene-- dictionem ac successum assidue pe- tu, & ad ejus gloriam cun- cta reserati
68쪽
70쪽
A N T A est Exercitiorum liberalium
Κs in qu Vi3 doctrina, tum privatorum XScn tum publicorum, utilitas: tantus,qui
ad eorundem exinde cultores uberrime redum dat, fiuctus, imo vero necessitas; ut non minus scite quam vere M. ille Cicero ad Trebatium IC R universiam ac generatim asseveret: Nullam artem sine exercitatione vel percipi vel perfici posse. Etenim infirma est artis ut Cornificius ad Herennium attestatuo in omni disciplina pra,ceptio sine summa assiduitate exercitationis: quandoquidem usius stequens eodem Cicer ne de oratore teste)omnium magistrorum princeptassiperat. Dabitis igitur, Auditores,pro b nignitate & aequitate vestra, utpridem alii ita nunc mihi quoque veniam catque ut detis quaes si non gloriolae inanis desiderio, non contendendi animo, non audacioris alicujus confidentiae stimulo impulsias ιsed & mei,&jm ventutis exercendae studio pexmotus, consem