장음표시 사용
171쪽
DE RE METALLI ea tempore quo diuturns siccitates fuerint, accidiLmachina costruitur, essitani humilis et leuis sit rota ut eam tantuli rivi aqua circumagere possit:eadem in canalem decidens ab eo delabitur in inferioris machinae rotam altam & graisuem. ue siphonibus e profundo puteo aquas hauriti Quia uero tam exigui rivi aqua altera rotam sola uersare nequit, eiuS aXIs mitio ueetibus a duobus operariis circumagitur, sed quaprimum aquas siphonibus haustas in laetim
dericos superior machina cis siphone haurit, & in alteriam canalem esisfundit ex quo etiam influunt inferioris machinae rotam,riusCp pinnas percutiunt.Tam autem hae aqus cp riui canalibus istis declivibus in altiorem illam& grauiore inferioris machins,quae duobus uel tribus siphonibus aquas ex profundiore putei parte haurit,rotam deductae,eam possunt conuertere.
Μachinae superioris rota A. 2nusipho B. Eiugem eanalis c. Machinae inferioris rota D. Liassipbones E. Alter eatralis F. Si uero riuus tantam aquarum copiam suppedi tat, quata statim rotam at
tam & grauem uersare potest, tum ad alterum axis caput fit tympanumsen latum, id uersatum circumagit alterius axis tympanum, quod ex filiis con stat, ei subiectum:ad utrun Q eiusdem axis inferioris caput fit ferrum teres, quasi lunatis obliquatu cornibus, in istiusmodi machinis usitatum. laec Ru
tem quod utrin siphonum ordines habeat permultas aquas haurit.
173쪽
24s . DE RE NETALLI e AAt machinarum quae pilis aquas hauriunt, item sex sunt Armae nobis notae: quarum prima sic se habet. Sub summo terrae corio uel cuniculo foditue cauem ae undio robustis tignis et asseribus substruitur,ne ruinis uel homines opprimantur uel machina frangatur. In ea cauerna substructa collocat rota, in axi angulato inclusa. Axis autem codaces serrei in dimidiatis catilli, item serreis uersantur: qui in tignis admodum robustis inclusi sunt Rota uero plerunm alta est pedes quatuor 3c uiginti raro triginta, nihil dissimilis ad molendum Bumentum fabricatae: nisi quod paulo sit angustior: axi ab altera parte tympanum est in medio circucirca excavatum, in quod multae fibuislae serreae quater curuatae sunt infixae: in quibus quia annuli inhaerent cate,na duinaria per fistulas extrahitur ex lacuna, rursusP in eandem demittitur per tigna excavata usep ad imum libramentum: orbis est serreus circum axis culum ferreum: cuius uter codax in crassi ferri ad tignum affixi catillo uersatur: in quo tympano catena inuoluta aquas pilis haustas per fistulas effert
Quae fistula quin ferreis circulis palmum latis & digitum erassis cingis
turr qui aequalia eius spacia diuidunt & muniunt,eorum primus et comunis est cum fistula antecedente in qua includitur: ultimus cum cosequente,quae in ea includitur: quaein fistula, excepta prima, summa parte extrinsecus cina cumcirca longitudine digitorum septem,crassitudine trium excavata est, ut in eam quae antecedit, inseri possit: quae , excepta ultima ima parte interius
circumcirca pari longitudine, sed crassitudine palmi, resecta est,ut eam quae sequitur recipere possit: quae. ferreis fibulis ad putei tigna assigitur, ut imis
mobilis maneati per has continentes fistulas aquae pilis catenae ductariae ex lacuna extrahuntur u scp ad cuniculum: ubi per supremae fistulae aperturam exprimuntur in canalem per quem eiu uunt. Pilae uero qus ducunt aqua implicantur annulis ferreis catenae ductariae: distat una ab altera pedibus sex: constant ex caudae equinae pilis corio insutis, ne sereris tympani fibulis euellantur: tantae sunt ut utraque manu capi possint. Si autem haec machina sub summo te- corio fuerit collocata riuus,qui eius circumagit rotam,per sub diales canales deducitur: si sub cuniculo per subterraneos.Ita rois pinnae, ab impetu fluminis percussae, progredietes uersant rotam: at una cum ea tympanum:quo modo catena ductaria extracta pilis per fistulas exprimit
aquas. Huius machinae rota si alta fuerit pedes quyuor & uiginti ex puteo, alto pedes dueetos 8c dece extrahit aquas: si pedes triginta, ex puteo alto pedes ducetos & quadraginta. Sed huic opus est riuo cui maior uis aquaia sit.
174쪽
LIBER IEx TV s. Altera machina duo habet tympana, duos fistularum ordines,cluas cate nas ductarita, quae pilis aquas exprimunt. Caetera proximis prorsus sunt M.
175쪽
milia. Haee machina tum construi solet, cum nimis multae aquae in laeunam confluxerunt. at has duas machinas uis aquam uersi Lomnino P aquae trahunt aquas. Hoc uero est indicium accretionis et diminutionis aquam quas in se cotinet lacuna subterranea, siue eas aquas haec altera machina pilis hauis
stas per fistulas esserat, siue prima, siue tertia,aliaue.E trabis quae est supra puteum tam altum quam profunda est lacuna, altera parte lapis, asser altera, uaterque uno fune appensus. Sed hic tamen serreo filo, quod pendet ab altero eius capite demittitur: & quidem lapis us p ad oris putei latus asser uero reo ista per puteum in lacuna, cuius aquis innatat. Is asser tam grauis est, ut filum ferreum quod ipsius fibulam serrea hamulo prehendit, una cum fune de osum, lapidem sursium trahere possit: ita quo magis aqua decrescit, eo maspis asser deorsum fertur,lapis sursum: quo uero magis accrescit,ed magis coatra asser sursum sertu lapis deorsum.Hic cum sere trabem contingit quia tagnum dat aquas ex lacuna pilis per fistulas esse exhaustas, machinae praefodius rivi canales oecludit, rotam cp sistit : cum se e terram, quae est ad oris putei latus attingit,quia significat lacuna esse aquis, quae in eam rursus conafluxerun*repletam aquae enim attollunt asserem,at ita lapis & funem &filum ferreum retrahit idem praeseditis canales recludit: quare aquae riui iterum percutientes rotae pinnas uersant machinam. Quoniam uero operam
plerun anniuersarijs diebus festis non laborant, & profestis non semper
Prope machinam, at ea, si res hoc postulat, continenter trahit aquas,tintionabuli sonus assidue auditus declarat machinam hanc aeque ac primam intragram,& nulla re impedita uersari: id cx axiculo ligneo, quem continent re bes qus sunt supra puteum,funiculo appensum est. Alter uero funiculus longus, cuius superius caput ad axiculum religatum est; demittitur in puteum: in seriori eius capiti alligatum est lignum: quod quoties axis manus percu tiun I to ties tintinabulum commotum sonitum reddit. Tertia autem istius eneris machina tunc utuntur metallici, clim nullus riuus, qui uerset rotam, educi potest: cuius haec est fabrica. Caverna primo sodiunt:quam etiam robustis tignis & asseribus construun ne latera ruinas edant,quae labefaetent machinam & homines laedant. At supcriorem cauernae partem contegunt tignis: ut equi machinam trahentes per ea possint incedere. Deinde iterum
tigna ad sedecim longa pedes quadraginta laia & crassa pedem unum, fibus lis in siummo coniuncta, in imo divaricata erigunt: eorum 4 singulorum in seriora capita in singulorum tignorum humi stratorum formis includunt, et tertio quod a conneetiant: quo modo rursus fit area circuli speciem habens, cuius linea dimetiens sit pedum quinquaginta. Per soramen, quod est in media area descendit axis quadrangulus statutus longus pedes quin & quMdraginta, crassus & latus sesciuipedem: cuius codax inferior uoluitur in ca/tillo tigni humi incauem a strati superior in catillo tigni, quod in summo sub fibula in formis duorum tignorum erediorum est inclusum. Catillus in serior distat ab altero cauernae latere, item ab eiusdem fronte 8c a tergo Pe des xv I I. axi ad pede supra in serius caput est rota dentata: cuius linea dimetiens habet pedes πκD. Ea rota constat ex quatuor radiis Sc odio curuatus
ris. Radri sunt longi pedes xv. crassi & lati dodratem:quoru sterum caput Inclusum
176쪽
L181λ s Eurus istinclusum est in axe, alterum in formis duarum curuaturarum, qua parte coniunguntur.Hae curuatur g crassae sunt dodrantem,latae pedem: ex quibus sursum uersus eminent & extant dentes recti, alti dodrantem, lati semipedem, crassi digitos sex: qui uersant tympanu alterius axis strati,hic constat ex duos decim fusis, longis pedes tres latis & crassis digitos sex: quod circu actum uoluit axem,circum quem est tympanum, habens fibulas ferreas quater cum las: in quibus annuli catenae ductariae, qus pilis per fistulas haurit aquam inhaerent. Huius axis strati codaces ferrei in armillis,quae in medio trabiu sunt inclus uersantur. Supra loculamen tu rotae in axis statuti formis capita duorum tignorum obliquὸ ascendentium inclusia fibulantur. Eorundem uero capita superiora sustinen t tigna transuersaria duplicata, item in eius formis ina lusa.In altero autem tigni transuersarei capite inclusum est tigillu, quod quasi ex duplicato pendet: cui similiter inserius tignum curtum est inclusum. Id iero habet serreum. clauum,qui recipit catenam,ato ea rursus stateram. Hac machinam, quae extrahit aquas ex puteo, alto pedes ducentos Sc quadragitata, duo & triginta equi circumagunt: a eorum o sto quatuor horis:deinde hi quiescunt duodecim horis & totidem in eoru locum succedunt Talis auatem machina ad radices Meliboci motis & in uicinis locis est usitata. Quin, si res hoc postula*plures eiusmodi machinae unius uenae fodi edae oratia sed alia alio in loco profundiore solent construi: ut in Carpato monte Schem nitia tres: quarum infima ex infima lacuna trahit aquas ad primos canales,per quos in secundam lacunam influunt: media ex secunda lacuna ad secundos canales,e quibus in tertiam lacunam defluunt: suprema ex tertia ad cuniculi canales,per quos effluunt. Eiusmodi tres machinas circumagunt equi sex &nonagin ta:qui per puteum decliuem & cochleae instar contortum gradibus descedunt ad machinas: quarum infima in loco profundo est collocata: cui distat a subdiali terrae corio ad pedes sexcentos & sexaginta.
177쪽
DE O METALLI ea Ex eodem genere est quarta machinae species, quae ita fiti Uuo tigna ita ruuntur, in quoru foraminibus suculae capita uoluuntur: eam duo uel qua
178쪽
LIBER . I EX Tvs. tuor robusti uiri circumagunt: unus enim uel duo trahunt vectes, unus uesduo eosdem trudunt, atq; ita illos iuuant. Vicissim autem alii duo ueI quaatuor in eorum locum succedunt. Sucula istius machinae, non aliter ac stratus 'aliarum machinam axis habet tympanum,in cuius item fibulis serreis annuali catenae diti tariae inhaerentes aquas pilis per fistulas hauri uir t altitudine pedum octo & quadraginta. Altius enim eas extrahere non pos Iuni humanae uires. quod labor ille maximus non homines modo sed etiam equos defatis get. Nam sola aqua rotam, cui est eiusmodi tympanu continenter potest imo' pellere plures etiam istius generis machinae ut proximae,unius uenae fodiendae gratia sed alia alio in loco profundiore solent construi.
Quinta machina partim tertiae similis est, partim quartae. Nam a uiris rothustis ut I sc circumagitur: ut illa duos habet axes quai cst utrunq; stratum, Sc tria tympana u trius p axis codaces sic in tignorum armillis inclusi sunt, ut exilire nequeant. Inferiori autem axi altera parte sunt vectes,altera tympanuden latum, uperiori altera tympanum quod ex fusis constat, altera id in quo fibulae serreae sunt insxae quibus annuli catenae duetariae similiter inhaerenstes aquas pilis per fistulas eadem altitudine hauriunt. Hane machinam uos lubilem duo uirorum paria uicissim uersiant: alterum stans Iaborat, alterum seriarum
179쪽
DE RE NETALLre Ameriatum seget: dum munus uoluendi exercent, unus vectes trahit, alter truo dit, tympana ad machinam facilius circumagendam adiuuant.
sis eo ans D. D mpanum in po infixaefiunt fibuta feSextae machinae item duo sunt axes: inferior altera parte habet rota, quae a duobus calcantibus uersatur, altam pedes tres 3c uiginti,tatam quatuo ut alter iuxta alterum stare possit: altera tympanum dentatum. Inseriori uero sunt duo tympana & una rota: alterum tympanum ex fusis constat,in stero infixae sunt fibulae ferrear. Rota similis est ei, quam habet secunda machina, quae teres & saxorum fragmenta potissimum ex puteis extrahiti Calcantes autem ne cadant manibus prehendunt perticas, ad rotae latera interius alis XaS: quam cum uersant tympanum dentatum simul circumactum impellit alterum quod ex fusis constat quo modo rursus annuli catens ductariae ter rii tympani fibulis inhaerentes aquas pilis per fistulas hauriunt altitudine Pedum sex & sexaginta.
rea E. Altera rota F. Pilae G.
180쪽
t ISed machina, omni ii quae aquas trahunt maxima, sic costruitur. Primo castellum in cauerna substructa collocatur,logum pedes xv m. latu & altum