장음표시 사용
181쪽
pedes xii. in quod riuus per subdiales canales aut cuniculu deducitur. Casstello sunt duo ostia & totidem sores, habentes superiori parte vectes, quisbus leuari in antis excavatis & rursus demitti possunt,ut illo modo ostia reserantur hoc claudantur. Sub ostrjs sunt duo canales,ex asseribus fusti: qui eracipiun t aquam e castello effluent eam: in rotae pinnas infundunt:quo imo petu percus uersant rota. breuior desert aquas,ci percutiunt pinnas rotam
uoluentes uersus castellu longior eas, quae Percutiunt pinnas rotam uersans es in contraria partem. Rotae autem theca siue loculamentu constat ex constignatione,ad quam etiam interius assixae sunt tabulς.Ipsa rota est alta pedes sex & triginta,atque inclusa in axi. Habet uero duplices,ut iam dixi, pinnas:
quarum alterae alteris situ sunt oppositae, ut rota modo uersus castellum uersari possi,modo retro contrario motu. Axis quadrangulus est & longus pedes xxxv. crassiis&latus pedes duos: cui post rota ad pedes sex sunt quatuor orbes alti & crassi pedem: quom unusquis ab alio distat pedibus quatuor. Ad hos assiva sunt clauis serreis tot tigna, ut eos orbes omnes contea gant. Ut autem continenter collocari possint, in summo sunt latiora in imo angustiora: at isto modo fit unum tympanum circa quod uersatur catena duciaria, cuius capitibus implicati sunt unci bulgas prehendentes. Tale uesro tympanum iccirco conficitur, ut is integer naaneat. Id enim cum usu dea teritur facile reparari potest. Non longe praeterea ab axis capite cst aIterum tympanum altum undique circum axem pedes duos, latum unum,huic hara pago,quoties res postulat, impactus machinam retinet: qui qualis sit, supra explicaui. Ad axem infundibuli loco est tabulatum aliquantum decliue, hasbens in fronte uenae latitudinem quindecim pedum,& totidem in tergo: in cuius utraq; parte palus est robustus, habens catenam serream, cui grandis est uncus. Hanc machinam quinque homines gubernant: unus qui sores demittens ostia castelli occludit, & eosdem ad superiorem partem trahens res cludit Atque rector ille machin s iuxta castelIum in locuIamento pensili consistit. Itaque cum altera bulga iam fere us* ad tabulatum decIiue fuerit extracta, laudit ostium ut rotas statur. Etasa autem bulgareserat altera ostium, ut alterae pinnae ab impetu aquarum percussae rotam in partem contrariam agant. Quod si mox ostium occludere non potest, Sc aquarum fluxionem continere, inclamat cium atque eum iubet harpagonem subleuatum alte ri tympano impingere, atque sic rotam sistere.Duo uero uicissim effundunt bulgas: quorum aIter stat in ea tabulati parte quae est in fronte putes:alter in ea quae est in dorso. Itaque si bulga iam sere fuerit extracta, cuius rei signumdat annulus quidam catenae duetariae qui in altera tabulati parte consistit:alterum harpagonem, hoc est grande ferrum uncinatum uni catenae ductariae annulo implicat,& partem catenae subsequentem omnem usque eo ad tabus latum trahit,dum bulga ab altero essundatur.Et quide iccirco ut catenae dus cruriae pars cum altera hulga uacua demisti suo pondere reliquam eiusdem catenae Partem de axe non detrahat, totam in puteum non incidat. Sed eius dem laboris socius cernens bulsam aquis plenam ferme esse extracta, inclR mat machinae rectore. eumo tuo et ostium castelli claudere, ut spaciu essui μdendi habere possiti Bulga etasa rector machinae alteru castelli ostiu prim d aliquans Dissili od by Good
182쪽
alicuantu recludit, ut ea catenae ductariae pars cum bulga inani rursus in puis teum demittatur: deinde totum reserat. Itaq; cum iam pars catenae ad tabulatum tracta rursum circumuoluta, tympano etiam ipsa demissa fuerit m puis teum extrahit uncum alterius harpagonis grandem, qui eum annulo catensimolicauit. At quintus iuxta lacunam in folia quadam latente consistit ne, si contingat ut annulo dirupto pars catenae aut aliud quiddam decidat naeda tur ista illo ligneo & bulgam regit & aquas in eam ingerit si sua lponteiosas non hauserit. Quoniam uero nunc in lupremam cuius* bulgs partem iniunt circulum ferreum ut senaper pateat,& in lacunam immitia per se ipla hauriat aquas, non opus est ullo bulgarum gubernatore. P aeterea quia his temporibus eorum, qui in tabulato consistunt,alter bulga etandi halter uesctibus demissis ostia castelli occludit, aut sursum tractiis reserat. idem uncum alterius harpagonis grandem annulo catenae solet iniicere: quomodo tres tantum in hac machina regenda operas dant. Quin etiam quia interdum is, cui efflandit bulgam, priorem harpagonem subleuatum alteri tympano ima primens rotam sistit duo omnem laborem sibi sumunt.
183쪽
Sed de machinis tractoriis satis: nunc dica de spiritalib.Cum puteus fueritualde profundus ad que nullus cuniculus, nullaue lassa latens ex altero Pu teo pertinet: aut cuniculus admodu longus ad que nullus puteus pertingit, tunc aer,. extenuari no possit, fossoribus crassus offunditur,at difficulter
184쪽
spirant.Interdu etiam suffocaturiardentes quo lucernae extinguutur. Ita opus est machinis,quas etia Grsei - μαῖκας, Latini spiritales appellaretretsi uoce non mittuntina ipsae essiciunt ut fossores ex facili spirare oc opus institutu perficere possint. Eam tria sunt genera. Primu ueti flatus exceptos in puteu deducens in tres species diuiditum quaru prima sic se habet. Super pusteum,ad que nullus cuniculus pertinet, tria tigna qua puteus paulo longiosra collocatur: primu super eius fronte altera super medium puteu teritu sita per eiusde tergum.Eoru capita habent seramina, in qua pali ad imum cuneatiores, immissi altius, pariter ac primae machinae tigna, in terra adiguntur ut maneat immobilia. Quod illoru tignoru habet tres formas in quib. inclussa sunt tria tigna trasuersaria: quom unum dextru putei latus occupat:alter sinistru : tertium mediu puteu. Ad hoc & ad illud stem,quod etia super medium puteu collocatu est, assiguntur asseres sic alterne coagmentati, ut seriis per antecedentis modica comissura sequens obtineat: quo sane modo fiunt quatuor anguli & totide intermedia caua, q uentos undiq; flantes cocipiut. Vt uero ad superiora sublati non eluctentur,sed retro feratur, asseres operculo in orbis figura formato superius tecti sunt, inserius patent: quare uentis necessitate quadam putei quatuor istis foraminibus inspiratur. Attamen id genus machinam operculo tegere necesse no est in his locis in quibus sic Ioacari potest, ut uentus per supremam eius partem flatum inspiret.
Tιgna grata Α. Pab cuneati B. Tigna trax uersaria c. Asperes D. Ca
ua E. Venti F. Herculam G. Puteus H. Hachina carem opertato t.
185쪽
Secunda huius generis machina uenti flatus in puteum canali longo indueit Is ex ouatuor asseribus toties coniunctis & coagmentatis,quoties altituado outei hoc postulat, in quadranguli figuram sermatur: eius commissi Tra oinoui & glutinosa aquis madefacta oblinuntur: eiusdem canalis os diuteo uel extat, & quidem altitudine trium quatuor ue pedum: uel non extat si exta peciem infundibuli quadranguli prae se ferens latius & patentius uuam ipse canalis eskut eo facilius flatum concipere possit: si non extat. latius canali non est,sed ad id e regione uenti spirantis asseres affiguntur,qui flatum excipientes in ipsum ingerunt.
se natis extans A. Asseres ad canalis os,mognouextat aspri B.
Tertia ex fistula uel fistulis 8c uase constat: etenim super suprema fistulam
statuitur uas ligneu ligneis circulis cinctu,altum pedes quatuor,latu treS: cuius os quadrangulu,quod semper patet uenti flatum cocipit,& eum uel una fistula in canale longum, uel plurib. in puteu deducit. Suprema fistulae pars inclusa est in orbe tam crasso Q uasis fundum est: paulo minus lato ut ua S circum ipsum uersari possit. Ex orbe tamen fistula extas includitur in rotundo ramine,quod est in medio uasis fundo: qua parte ad fistula assxus est axiculuS statutus,qui per uas fere medium penetrans fertur in operculi,fundo simillimi,taram eri,in in eo in luditur circu quem axiculii immobile & fistulae orbe uas mobile facillime uersatur a leni aura spirante,nedu a uento,qui eius alam gubernat: ea ex tenuibus tabellis costans ad suprema uasis partem assis
xa est: & quidem e regione spiritalis oris: quod esse quadrangulum & sem
186쪽
nctuatere dixi. Etenim uentus,ex quacu mundi parte spirauerit,alam propulsam recta uersus partem ei aduersam extendit : quo modo uas os spiratas te in ipsum uentum obvertit: quod eius flatum concipit, eumw fistula in casnalem longum uel fistulis in puteum deducit.
Vas ligneum A. Groeli B. instiritale c. Muu D. Orbis E. Axiculus P. Foramen quod est in folia visis G. Au H. Alterum machinarum spiritaliu genus ex flabellis constat itemin uarium& multiplex est: nam flabella uel in sucula includuntur, uel in axe. Si in sucula, ea aut cauum tympanum ex duabus rotis 8c pluribus tabulis inter se coagmentatis compositum,in se cotinet, aut quadrangulum loculamentum. Sed tympanum immobile, at a lateribus clausum ibidem rotunda tantummos
do habet soramina:& quidem tanta, ut sucula in his uersari possit: sed habet praeterea duo spiritalia foramina quadrangula : quorum superius concipit
auram: inserius canalis longus excipit, quo eadem in puteum inducitur. Suculae autem capita utrinoe ex tympano eminentia chelae stipitum, uel tigno, rum caua crassis laminis ferrata sustinent: quorum alterum habet uectiem, maltero quatuor infixae sunt perticae,quibus capita crassa & grauia sunt,ut eorum pondere sucula cum circumagitur depressa ad motum pronior fiat: itasque cum operarius uecte uerset suculam, flabella quae qualia sint paulor post dicam, foramine spiritali auram haurientes in alterum foramcri, quod excispit canalis longus,impellunt: quae per eum penetrat in puteum. o 3 Tyriam
187쪽
188쪽
Loculamento prorsus eadem quae tympano sunt: sed alterum altero Ionisge prs stat. Etenim flabella tympanum sic occupare possunt, ut ipsum undi
fere attingant, omnem auram conceptam in canalem longum impellant: loculamentum propter angulos sic occupare non possunt: in quos quod aura partim recedasiipsum tam utile quam tympanum esse non potest. Uerum loculamentum non humi modo locatur, sed etiam super tigna, sicuti mola, quam uersant ueti 'statuitur, habet eius sucula loco uessitis etia extra ipsum quatuor alas molae alis similes. Hae impetu uentorum percussae suculam ciriscumagunt: quo modo eius flabella, quae intra loculamentum sun*uentum, foramine spiri tali haustum,pcr canalem longu pulco inspirant. Quanquam autem huic machinae nullo opus est uectitario, cui merces persoluatur, tamen 'quia cum caelum silet a uentis, ut saepe silet, non uersatur, minus quam caelorae est ad uentulum puteo faciendum accommodata. Loculamentum humi Iocatum A. Eius foramen stiritale B. Eiusdemsucula babens flabella c. Vectis fucu. D.
Eiusdem perticae E. Localamentumsupra tigna Mixtum F. Ala susssucula babet extra loculamentum G. QI uero ΠRDeua Incluciuntur in axe, ea pIerun cauum tympansi, item imis
mobile capit: cui axi ex altera parte est tympanum, quod ex fusis constat: id. o 4 inferioris
189쪽
Flabellorum uero, quae in se is suculae uel axis incluta tympanu oc loculamentum in se continent, tria sunt genera: unum fit ex tenuibus tabulis,alatis & latis prout alti iugo & latitudo tympani uel loculamenti postulat: alterum ex tabulis aeque latis sed humilibus. ad quas tenuia S longa populi uel alterius arboris lentae resegmina sunt affixa: tertium ex tabulis proximis ii milibus, ad quas alae anserum duplicatae uel triplicatae sunt assi xar. Hoc mi nus usitatum est quam secundum: quod rursus minus quam primum. Includuntur autem flabellorum tabulae in quadrangulis suculae uel axis partibu .
METALLI e Rinferioris axis tympanum dentatum circumagit, ipsum a rota, cuius pinnas aquarum impetus percutit, uersatum: si locus aquarum copiam suppeditat hanc machinam labricari utilissimum est, & quod nullo egeat ueritiatio, cui merces danda sit, & auram perpetua puteo Perlongum canalem Inlpiret.
Umpanum esum A. E foramenstiritale B. bunt c. Eius tympanum qκod ex fusis constat D. Axis eui fabella Axis infe- Primum fabellorum genus A. Mulae pars quadrangula D.
190쪽
rium & multiplex constat ex follibus: quorum non flatu solum putei 8c cuaniculi canalibus longis uel fi s ulis inspirantur, sed etiam haustu a grauibus 8c pestilentibus halitibus purgantur. Hos diducti foraminibus spiritalibus
per canales hauriunt & in se alliciunt, illum compressi per nares in canales vel fistulas inspirant: eos uero uel homo comprimit, uel equus, uel impetus aquar. Si homo, per canalem longum, ex puteo eminentem, sic ponitur Scad ligna affigitur inserius sollis magni tabulatum,ut,quum flatum per canas lem inspirare debet eius naris in ipso includatur: quum graues uel pestilenstes halitus haurire, canalis os follis foramen spiritale undique comprehens dat: sed cum superiore follis tabulato uectis copulatus, per med a axiculi formam in qua sic inclusus est ut ea parte immobilis maneat, penetrans descens dit. Axiculi autem codaces serrei in soraminibus tignorum statutorum uerssantur. Itaq3 quum operarius uectem deprimit, superius sollis tabulatum ac, tollitur simul Sc sores spiritalis foraminis spiritu rapti aperiuntur: quomo do sollis si naris eius in can ii inclusa suerit, aerem liberum in se allicit,sin casnalis os soramen eius spiritale comprehenderit, graues uel pestilentes halistus ex puteo, centum Sc uiginti etiam pedes alto trahit 8c canali haurit. Cum
uero lapis in superius tabulatum impositus,id deprimit fores spiritalis soras minis clauduntur, Sc sollis priore modo aerem salubrem per narem canalii inspirat: