장음표시 사용
221쪽
I S DE RE HETALLI e Abna uilis metalli massa metallu preciosum semper secemitur,ut in eode libro decimo undecimocp expona. Misturam autem aeris Sc argeti hoc modo exaperimur. Artisex ex aliquot panibus aeris eπcindit Portiones,ex paruis parauas, ex mediocribus mediocre ex magnis magnasmeruntamen paruae magnitudine dimidiae nucis auellans aequat, magns dimidiae castaneae molemno excedunt,mediocres mediocri modo se habet. Excindit uero portiones ex media inferiori parte cuiuscp panis:quas portiones simul consscit in cassialum triangulare nouum 3c puru, addi tw sch das quae pondus seriptu continent, quod habet omnes fris panes quanti tandem fuerint,verbi causa. Hs portiones sic enim seri bi t excisae sunt ex aere,quod pendit uiginti centupondia:itam cum scire uult quotam argeti partem unu eiusmodi aeris centupondiu in se c5tineat primὀ in circuluberreum prunas inricit: deinde ad eas adadit carbones. Cum uero ignis iam uires habuerit, tuc schoeda ex catillo exespia asseruata eu catillum in ignem imponi quarta P unius horae parte sensim calefacit donec excadescat:postea flatu sollis duplicati dimidio hors spacio excitat & auget igne: tanto enim teporis interuallo aes plubi expers calea fieri & liquescere assole quod autem n5 caret plumbo,citius. Ita* cum sere ad definiti temporis spaciu inflauerit sollem,tuc forcipe remouet prunas, &ligno in tenue scisso quod forcipe preliedit,ss mouet. Quod si facile moueare no potest signum est ipsum prorsus liquefactu nondum esse id si intelligit item in catillum imponit carbone magnu,prunas ante ex eptasin eundem reponit, rursus ad breue tempus inflat solIem. Vbi uero aes omne liquefio istum fuerit, tuc ultra sollis flatu no uti turmam si eo uteretur ignis parte aeriscosumeresi fieret quod reliquu esset ditius qua panes e quibus est excisum: qui no leuis error emta quaprimu ars satis fuerit liquefacis,id ipsum fit, dit in canaliculum serreu:qui magnus aut paruus solet esse,prout multu aut Paucum aes in catillo experimenti gratia liquefit. Habet autem suum manus brium similiter ferreum,quo capit ipsum cum ars infusum fuerit, ac immeragit in aquam solq prope locati,ut es refrigeretur: quod rursus ad ignem exicca cuneo p serreo eius cuspidem decutit. Portione uero cuspidi proximam saper incude cudit, essicit brae eam: quam discindit in particulas.
Catulicultis ferrens A. Eius mandriam B.
Alii aes liquefactum carbone tiliae gnouas dc puras mdsit:quibus suppoplenum. tunc dissoluitur in plobulos
Alii loco stoparu stramen sumul. Alii
aquami tanti mox in seopas, ex berula factias situ est uas ligneu satis amplu 8c aquae minutos, qua tuli sunt semina canabis. lapide latum in uas imponui,&tatam Disiti sed by Cc
222쪽
inua infundunt,quanta superat lapidem: atq; aes liquidu e catillo in lapide e dunt:ex quo dilapso globuli minuti fiunt.Ali j ars liquefacitu mox funisdunt in aqua atq3 agitant us* eo dum dissolutu abeat in globulos, nisi uerdaes fundatur & ex eo efficiatur bractea, uel in globulos resoluatur, uel timeatur igniu ui rio facile liquescit in catillo cinereo. Quod si lique fassitu non Hearisiomnis labor frustra est susceptus. Eodem aute modo quo ps in globulos argentu & plumbu resoluuntur, ut iustissime appedi possint. Sed redeo ad aeris experimentu. Cum ars istis modis praeparatu fuerisituc ad quod cenorumpondiu minoru pondem,si fuerit aes quod plumbi & ferri expers est, Scquid e diues argeti,adisscito plubi sescuncia maiora ponderu: si uero es plumbo no caruerit,undia: si ferri particeps fuerit,duas uncias. Primo aute plumobum imponito in catillum cinereu. deinde cum fumare coeperit,ad' cito ars, quod unius horae 8c quartae eius pariis spacto ignis cosumere solet una cum pluboud ubi iactu fuerit argentu in fundo catilli cospicies: citius tame ignis utrum coimit si in fornacula coquatur,qus aura inspiratumsed satius est is, periorῆ eius parte dimidia operculo tegere,&fores senestratos no solum apponere ad ostiolum ueruetiam fenestra carbone uel lateris portiuncula claudere. Quod si tale aes fuerit, a quo difficulter argentu separaturi anteaquam igni exploretur in catillo cinereo,plumbu primo iniiciendu est in catillu fi ctilem deinde adsiciendu eum modico sale torrefacto, ut & plumbu combibat aes,&aes purgetur a recremento,quo abundat. Veruplumbum eandidum quod argentu in se continet ne ipsum in initio experimenti in catillucinereu iusscere oportet,ne una cum eo argentu,quod fieri solet, cosumat 8c
in fumu uertat:sed posteaqua plumbum fumare coeperit in catillo fictili, tueid ad ipsum adiicito:quo modo nigru plumbu concipiet argentu, cadidum uerὀ ebullie abibit in cinere:qui ligno in tenue scisso remouetur.Idem fit
si temperatura aliqua in qua inest plumbu candidum,excoquitur. Cum uesro plumbu nigrum co biberit argentu,quod erat in pluho candido, tunc deo mu in catillo cinereo coquitur. At plumbu nigrin cum quo argentu est' peram ita,primo in catino serreo, siuper fornacula ardente statuto liquescat finiato.Dein ut aes in canaliculuserreu fundito, tum super incude malleo percusis sum dilatato & ex eo bracteam efficito:postremo in catillu cinereu iniicito:
quod experimentu dimidis hors sipacio potest perfici. Uehemes enim ignis
calor ei obessiquare no est necesse neq; dimidia fornaculae partem opercaeo tegere neq; ostiolu eius occludere. At metalla mista signata, qus monete nominatur,hoc modo experimur.Numos argeteos minores ex acerui infim
&suprema parte,eius lateribus exemptos primo bene purgato deinde in catillo triangulari liquefactos uel in globulos redigito, uel ex eis bracteas efficito: Maiores uero qui pendut drachma,sicilicu, lemuriam, uncia dilatato: tum bessem minore globulora sumito,uel par bracteae pondus item alteorum bessem: utruo uero separatim charta inuoluito:postea duas plubi paraticulas in duos catillos cinereos prius cateiactos insscito: quanto ante moneta fuerit preciosio tanto minore plumbi portione ad experimentum nobis opus eaequanto uilior, tanto maiore: etenim si bes argeti tantum odo semunciam uel uncia aeris in se cotinere dicitur,ad bessem minore adiicimus plubir 3 semun
223쪽
semuncia si ex aequis argeti & aeris partibus costiterit,uncia: sin in besse gri, tu semuncia uel uncia argeti ineRsescuncia. Sed quamprimu plumbum fumare coeperit,in singulu catillum cinereu singulam charta,in quam argentua re temperatu est.inuolutu imponito: Os tegulae carbonibus obstruitonen, to ioni coquito,donec omne plumbu & aes cosumanturmam acris suo calo,
re amentu cum aliqua plubi particula copellit in catillu: quo modo experiis inentu fit fallax: tum massulas ex catillo extrahito & a recremeto purgato si neutra librae lance,in qua imponitu depresserit,sed par utrius fuerit ponisdus experimentu nobis nullsi attulit errore sin altera depresserit lancem plenum est erroris:quare id ipsum iterare oportet. Quod si hesin se c6tineat aroenti puri uncias septe,rex,uel princeps,uel ciuitas quae cudit moneta, adiis mit uncia qua partim lucratur,partim impendit in labros monetales, at uipes duod ad argentu adiecitiqua de re copiosius dixi in libris De precio me/talloru & monetis inscriptis. Aureos aut nummos uarqs modis experimunetenim si aes cum auro permistu iuerit, eos eodem modo quo argeteos igni ex conuimus: si amentu ab eo aqua illa ualentissima aurum secemit: sin es scarpent rius adiecto plubo excoquutumn catillo cinereo donec ignis aesti plumbu consumat posterius auru ab argento secernitur. Restat de colicula.uua explorare auru 8c argentum uetus eii & usitatu: quanqua enim expea rimentu quod igni perficitur,certius est,tamen quia saepe nobis deest fornacula saepe te oula saepe catilli,nec ulla mora interpon eda est,cotaculae, quam semper in proptu habere possumus,aum argetumue atterimus: quid quod aureos risimos igni excoquere ne utile quide semper sit uerum eligere oportet admodu nigram,& sulibris expertem: quo enam nigrior fuerit S sulfum magis expers, eo melior esse solet: de cuius natura alibi scripsi. Coticulae austeria primo atteritur aurusiue argentosum siue aerosum, siue canali ense siueiani ex coetu fuerit: similiter argentu. Deinde una aliqua acus,qua eius ille umillimam ex colore c5 icimus: quae si nos fallit desedita acus altera colore hahens magis satum coticulae atteritur: sin excessu, tertia quae dilutiore habet Colorem,ea nacp nobis indicat quota argenti uel aeris uel argeti simul Naearis portio sit in auro:aut quota aeris in argeto. Sunt enim quadruplices. I rismae ex auro & argeto factae,secundae ex auro & aere,tertiae ex auro & argento Sc aere,quartae ex argento & e. Primis tribus acuu generibus potissimuaurum experimur quarto argentu. Sed eiusmodi acus sic parantur. Pondera minora proportione respodent maioribus: utris utuntur no modo metalsii ci, sed etia monetam:uerum acus secundu minora formantur,& unaquae Pendit bes Iem,que nostro uocabulo marcam nominant.Cum aute beS, quo Miuntur,qui cudunt auru, distribuatur in quatuor & uiginti binas sextulas, quas Graeco nomine nuc ceratia appellant. binae uero sextulae quae in qua uor semi sextulas,quae grana uocant:semisextula qusq; in tres quaternas si liquas,quas granula nuncupant si acus secerimus ad numeru quaternarum siliquarum fient ducentae octoginta octo: si ad numeru semisextularum siue binorum scripulorusex & nonaginta. Sed istis duobus modis numerus aeuum nimis essiceretur magnus,& ex eis non paucae propter exigua auri PQ
tionem nihil nobis sigmticarent,eas igitur ad numeru binarum sextulam se
224쪽
Isseere eouenit: quo sane modo acus quatuor & uiginti fiunt:quaru prima conficitur ex argenti tribus & uiginti duellis et auri una: binas aute sextulas ueteres dixisse duellas, Fannius autor est. Quaecu* igitur uirgula arget a colicusecundu auri portiori Raut, cum iam auru podere superat argentu, secudum argeti portione de reliquis acubus est iudicandv. Secuda acus fit ex duabus& uiginti duellis argeti & ex duabus auri.Tertia ex una & uiginti duellis argenti,& ex tribus auri. Quarta ex uiginti duellis argenti,& ex quatuor auri. Quinta ex decem & noue duellis argenti,& ex quinq3 auri. Sexta ex decem& octo duellis argeti,& ex sex auri. Septima ex decem & septe duellis argeisti,& ex septe auri. Octahia ex sedecim duellis argenti, & ex octo auri. Nona ex quindecim duellis argenti, & ex nouem auri. Decima ex quatuordecim duellis argeti,& ex decem auri, Undecima ex tredeci in duellis argenti & exundecim auri.Duodecima ex duodecim duellis argenti,& ex totidem auri. Decima tertia ex undecim duellis argenti,& ex treciecim auri. Decimaquarista ex decem duellis argenti,& ex quatuordecim auri. Decima quinta ex nosuem duellis argeti,& ex quindecim auri. Decimasexta ex octo duellis argenti,& ex sedecim auri.Decimaseptima ex septe duellis argenti,& ex decem &septem auri.Decimaoctaua ex cex duellis argenti, & ex decem Sc octo auri. Decimanona ex quin cy duellis argenti, & ex decem & nouem' auri. Vicesio ma ex quatuor duellis argeti,& ex uiginti auri. Vicesimaprima ex tribus direllis argenti,& ex una 8c uiginti auri. V icesimasecunda ex duabus duellis argenti,M ex duabus 8c uiginti auri. Vicesimatertia ex una duella argenti,&ex tribus & uiginti auri. Vicesimaquarta tota formatur ex auro puro. Ita primis undecim acubus coticular attritis experimur,quota auri Por
225쪽
DE REDd Ru METALLI caii ne uirgulae argeteae in se cotineantireliquis aute tredecim no modo qumi rgeti portio in uirgulis aureis insit, sed eua quotam monetis. Quoniam
l. . - ei R ex dece aeris.Quarta ex quindecim duellis aura,& ex nos
T ' bu itis. Undecima ex duabus & uiginti duellis auri,& ex duabus aeo
ina eκ tribus 8c uiginti duellis auri & ex una aeris. Decimaters
a Duro puro. Sed hoc genu acuu non est multu usitatil, quod eiusmodi
aurei nummi rariores sint: maxime hi in quibus magna aeris portio inest. At tertili genus acuu,quae constant ex auro & argento & aere magis est usitatu riuod tales aurei nummi sint uulgati. Sed quia cum auro pares uel impares argεti S aeris portiones miscetur,duplices fiunt acus. si pares, prima forma,tur ex duodecim duellis auri & sex argeti,& totidem aeris. Secunda ex trediam duellis auri de quinque duellis& una sextula argenti ac totidem duellis .imum sextula eris Tertia ex quatuordecim duellis auri &qum argentiae quindecim duellis auri,&quatuor duellis ac una seoxtula argeti aloe totidem duellis unal sextula aeris. Quinta ex sedecim duellis auri I quatuor argeti ac totidem aeris. Sexta ex decem & septem duellis auri & tribus duellis at una sextula argeti,ac tot1dem duellis una sextus ta': Seotima ex dece & octo duellis auri,& tribus duellis argenti ac toti&nouem duellis auri &duabus duellis ac una sexilla argenti,aim totidem duellis una sextula aeris.Nona ex uiginti dus ellis auri duabus argeti,ac totidem aeris.Decima ex una & uiginta duellis auri Nex una duella una sextula argenti, item ex una duella una. sextusta aeris Undecima ex duabus & uiginti duellis aura,& ex una duella argensti atque etiam una aeris.Duodecima ex tribus & uiginti duellis aura, & una sextula argeti unam aeris. Decimatertia ex auro puro. Nil ut duo scripla argenti uel aeris,quae insunt in auri besse deprehendere possint,acus quinciue Suiginti conficiunt: quarum prima constat ex duodecim duellis auri,& sex argenti ac totidem aeris. Secunda ex duodecim duellis una lexi la auri, di quin m duellis una sextula & dimidia argenti, ac totidemnueis lis unam sextula & dimidia aeris: eadem proportione reliquae ac lotur. At Romanos scripulari differentia dixisse Plinius autor eskquantum auri esset in aliqua temperatura quantum argenti,uel aeris. Utro P autem mo do acus & de quibus dixi, & de quibus iam dicturus sum, confici polim Si ueris impares argenti & aeris portiones cum auro permistae fuerint, acus septem & triginta fiunt quaru prima sormatur ex duodecim duellis auri,nouem argenti,tribus aeris. Secunda iterum ex duodecim duellis auri,omoar genti, quatuor aeris. Tertia etiam ex duodecim duellis auri, septem argenra, Quin in aeris. Quarta ex tredecim duellis auri, octo duellis Sc dimidia sextu
226쪽
ta argenti duabus duellis unam sextula & dimidia aeris.Quinta ex tredecim duellis auri septe duellis & dimidia sextula at unis quaternis siliquis argeati,tribus duellis & una sextula ac binis quaternis siliquis fris. Sexta eκ tredecim duellis auri sex duellis & dimidia sextula atq; binis quaternis duellis argeti quatuor duellis unam sextula & unis duellis arris. Septima ex quatuora decim duellis auri septem duellis & una sextula argeti,duabus duellis una sextula aeris. Octaua ex quatuordecim duellis auri,sex duellis, S una sextulaat binis quatemis siliquis argenti, tribus duellis & dimidia sextula ac tinthquaternis siliquis ms.Nona ex quatuordecim duellis auri,quin duellis et sesquisextula ac unis quaternis siliquis argenti,quatuor duellis & binis quaternis siliquis aeris. Decima ex quindecim duellis auri, sex duellis & se uisextula argenti,duabus duellis & semisextula aeris. Undecima ex quindecim duellis auri,sex argenti, tribus aeris. Duodecima ex quindecim duellis auri. quinq; duellis & semisextula argeti, tribus duellis at sesquisextula pris. De
rima tertia ex sedecim duellis auri,sex argeti, duabus aeris. Decimaquarta ex
sedecim duellis auri quinque duellis Sc semisextula at unis quaternis silio quis argeti,duabus ducllis&una sextula at binis quaternis siliquis aeris. Decimaquinta exsedecim duellis auri, quatuor duellis & una sextula atq; binis quaternis siliquis argeti,tribus duellis 6c semisextula ae unis quaternis aliquis aeris. Decimasexta ex decem &septem duellis auri, quin duellis &semisextula argeti una duella & sesquisextula arris. Decimaseptima ex dece& septe duellis auri, quatuor duellis et una sextula atm binis quaternis filias argeti duabus duellis & semisextula ae unis quaternis siliquis arris. Decima octaua ex decem & septe duellis auri, quatuor duellis & unis quaternis silio
uis argeti, duabus duellis & sesquisextula at binis quaternis siliquis pris.
ecimanona ex Xum. duellis auri, quatuor duellis & una sextula argeti, una duella una sextula fris. Vicesima ex dece & octo duellis auri,quatuor argeti,duabus aeris. Vicesim aprima ex dece & octo duellis auri tribus dualis & una sextula argeti duabus duellis & una sextula aeris. Vicesimasecuda ex x x. duellis aura,tribus duellis & sesquisextula argeti,una duella & semisextula fris.Vicesimatertia ex xl x. duellis auri, tribus duellis &semisextula ac unis quaternis siliquis argeti, una duella & una sextula ac binis quateranis siliquis arris. Vigesimaquarta ex x I x. duellis auri duabus duellis & seso quisextula atq; binis quaternis filiquis argenti, duabus duellis & unis quaternis siliquis aeris. Vicesimaquinta ex uiginti duellis auri, tribus argenti, uona pris. Vicesimasexta ex uiginti duellis auri, duabus duellis & una sextulaatq; binis quaternis siliquis argenti una duella & semisextula ac unis quaternis siliquis aeris. Vicesimaseptima ex uiginti duellis auri, duabus duellis &semisextula ae unis quaternis siliquis argenti,una duella unacp sextula & bionis quaternis siliquis pris.Vicesimaoctaua ex una & uiginti duellis auri duabus duellis Ac semisextula argeti,sesquisextula fris. Vicesimanona ex una &uiginti duellis auri,duabus argeti,una aeris.Tricesima ex una 8c uiginti duellis auri, una duella & sesquisextula argenti, una duella & semisextula aeris. Tricesimaprima ex π XII. duellis auri, una duella una sextula argenti una
sextula aeris. cesimasecunda ex duabus & uiginti duellis auri,una duella,
227쪽
m sextula aeris.Tricesimaquinta ex tribus Sc uiginti duellis auri,unctextula mile tui ΠΥ 'G. iseri, istatuta et unis quaternis siliqui Tricesimas exta ex tribu & uiginti duellis auri,una sextula et unis quaternis siliouis aroeti semisextula & binis quaternis siliquis aeris.Tricesimaseptim
ex auro uro.Cum aut raro inueniatur aurei,qui ex besse auru n quo no iii sunt quindecim duellae auri,signatur,nonulli tantu O sto' uiginti acus eiu
ais uuida a iam Selis diuersas,quod aurinustura margento δο euuterd si sit diuersia:earii acuum prima formatur ex quindecim duellis auri, sex duellis & una sextula atq3 binis quaternis siliquis argenti,duabus duellis semisextula ac unis quaternis siliquis aeris. Secuda ex quindecun duellis auri sex duellis & unis quaternis siliquis argeti,duabus duellis & sesiquisextu. zachinis quaternis siliquis aerisaertia ex quindecim duellis auri quinque duellis & semisextula argeti, tribus duellis & sesquisextula sedecim duellis auri,sex duellis & semi sextula argeti, una duella &sesquisis xtaea arris. Quinta ex sedecim duellis auri quin duellis oc una sextula at hinis quaternis siliquis argeti, duabus duellis & semisextula ac unis quaternis siliquis aris. Sexta ex sedecim duellis aura quatuor duellisti sesquisextula at binis quaternis siliquis argeti, tribus duellis &unis quaternis siliqui aeris aSeptima ex dece & septem duellis auri, quin duellis & una sextula uonis quaternis siliquis argeti,una duella & semisextula ato binis siliquis aeris. O etaua ex decem & septem duellis auri, quin duellis & unis quaternis siliquis argenti, una duella & sesquisextula & binis
quis aeris. Nona ex decem & septe duellis aura quatuor duellis 8c una lextula ac unis quaternis siliquis argenti duabus duellis 8c semisextula at binis quaternis fili quis aeris. Decima ex decem & octo duellis aura quatuor dueulis & una sextula argeti una duella unam sextula aeris. Undecima ex dece dc octo duellis aura, quatuor duellis argeti duabus duellis scis. Duodecima exm V III .duellis auri tribus duellis Sc una sextula argeti, duabus duellis x Mna sextula aeris.Decimatertia ex x i x.duellis auri,tribus duellis α lelquites xtula ac unis quaternis siliquis argenti, una duella at binis quaternisua, ε quis aeris. Decimaquarta ex π ix. duellis auri, tribus duellis ociemuextula ac unis quaternis siliquis argenti una duella una sextula at nis siliquis pris.Decimaquinta ex x i κ.duellis auri duabus duellis Oc letquaseXtula ac unis quaternis siliquis argenti, duabus duellis & binis quaterius siliquis aeris.Decimasexta ex uiginti duellis auri tribus argenti,una fris Oecimaseptima ex uiginti duellis auri duabus duellis & una extula Rrgeu,un duella unacp sextula aeris.Decimaoetaua ex uiginti duellis auri, duabuS ar genti & totide aeris.Decimanona ex κκ 1.duellis auri duabus duellis e misextula ac unis quaternis siliquis argenti una sextula at hinis quaternis siliquis aeris. Vicesima ex una re uiginti duellis auri, una duella & sesqui Xtula ac unis quaternis siliquis argenti, una duella atque binis quumus liq
228쪽
liquis se is . Vice fimaprima ex una 8c uiginti duellis auri, una duella & una
sextula at binis quaternis siliquis argeti, una duella & semisextula ac unis quaternis siliquis aeris. Vicegmasecunda ex duabus & uiginti duellis auri. una duella unain sextula ato binis quaternis siliquis argenti, semisextula aeunis quaternis siliquis aeris. Vicesimatertia ex duabus & uiginti duellis au ri,una duella una sextula argenti una sextula aeris. Vicesimaquarta est duabus & uiginti duellis auri, una duella & semisextula, ac unis quaternis silia quis argeti una sextula at binis quaternis siliquis aeris. Vicesimaquinta ex tribus re uiginti duellis auri,sesquisextula ac unis quaternis fili quis argenti. binis quaternis siliquis aeris. Vicesimasexta ex tribus 8c uiginti duellis auri. sesquisextula argenthsemisextula aeris. Vicesimaseptima ex tribus 8c uiginti duellis auri, una sextula atq; binis quaternis siliquis argenti, semi sextula aeunis quaternis siliquis aeris. Vicesimaoctaua ex auro puro. Sequitur quartu
genus acuum, quibus argenteos nummos,qui aeS in se continent,aut aereosἀqui argetum,exploramus. Bes aute quo argentu ponderamus, distribuitur
dupliciter: uel enim duodecies in quin P drachmas & unu scripulum quae pondera uulgus num os nominat:quom quod rursus partimur in quatusor & uiginti quaternas siliquas, quas idem uulgus granula appellat: uel in sedecim semuncias,quas lothones nuncupant: quam quaecν rursus diuiditueaut in decem &octo quaternas siliquas, quas uocant granula, aut sedecitra semuncias quarum ut quae distribuitur in quatuor drachmas, ita quae drachma in quatuor nummos:secudum utra ncy bcssis diuisionem Hrmanis tur acus,secundu priore ad numeru dimidiorum numem quatuor 8c uiginisti:secundu alteram ad numeru dimidiarum semunciaru hoc est sicilicorum, una & triginta:nam si conficerentur ad numera minoru ponderum, iterum
numerus acuum issiceretur nimis magnus,& ex eis non paucae propter exisguam argeti uel aeris portionem nihil significarent nobis: utriso tam uirgustas quam morietas,quae ex argento & aere constant experimur. AIterae sic se habent. Prima essicitur ex tribus 8c uiginti aeris partibus,& una argenti pars te: quare quaecun P uirgula uel nummus coticulae attritus ipsam ita colorat
ut haec acus in ea inest quarta 8c uicesima argeti portio: atq; ita quom secundum 3rgenti portione,cum superat aes iudicandu est. Scclida acus c5ficitur ex duabus 8c uiginti aeris partibus & duabus argenώ.Tutia ex una & uiginti fris partibus cis tribus argenti. Quarta ex uiginti fris Artibus & quatuox argenti.Quinta ex decem cc nouem aeris partibus & quin in argenti. Sexta ex decem & octo aeris partibus & sex argenti. Septima ex decem & septem aeris partibus & septem argenti.Octava ex sedecim aeris partibus 8c octo argenti.Nona ex quindecim eris partibus 8c nouem argenti. Decima ex quaatuordecim aeris partibus & decem argeti. Vndecima ex tredecim aeris parubus 8c undecim argeti. Duodecima ex duodecim aeris partibus & totidem argenti. Decimatertia ex undecim aeris partibus & tredecim argenti. Decismaquarta ex decem aeris partibus & quatuordecim argenti. Decim aquinta ex noue aeris partibus & quindecim argeti. Decimasexta ex octo fris parti/hus 8c sedecim argett.Decimaseptima ex septe fris partibus & dece & septeargeti.Decimaoctaua ex sex aeris partib. 3c dece & octo argeti. Decimanos
229쪽
tia ex quin eris partibus &dece & noue argenti. cesima ex quatuor oris partibus & uiginti argeti. Vicesimaprima ex tribus aeris partib. & una 8c uiginti argeti. Vicesimasecuda ex duabus aeris partibus, & duabus ae uiginti argeti. Vicesimatertia ex una aeris parte & tribus ac uiginti argeti partibus.
Vicesimaquarta ex puro argeto. Alterae uero acus ita se habent. Prima conqcitur ex quindecim semucris arri & una semucia Rrgeti.Secuda ex quatuor.
deeim semuciis & sicilico arris,& semucia arm sicilico argenti. Tertia ex quatuordecim semuciis fris,&duabus argenti. Quam ex tredecim se muciix sicilico aeris,&duabus semunctis & sicilico argenti. Quinta ex tredecim se munciis aeris & tribus argenti.Sexta ex duodecim semunciis & ficilico arrisia tribus semunchs atm sicilico argenti. Septima ex duodecim semunciis aris ris & quatuor argenti. Octaua ex undecim semunciis & sicilico aeris & quais tuor semunciis at sicilico arieti. Nona ex undecim semuchs tris & quin argenti Decima ex decem semunci)S Sc sicilico aeris,ac quin semuchs at scilico argenti. Vndecima ex decem semunciis aeris & 1ex argensi. Duo deflcima ex nouem semunciis & sicilico aeris,& sex semuciis at sicilico arseti. Decimatertia ex nouem semunchs aeris,& septem semunciis argenti. Deciamaquarta ex octo semunciis & sicilico aeris,& septem semuciis k sicilico augenti.Decima quinta ex octo semunctis aeris,& totidem argenti. Decimase
xta ex septem semunciis & ficilico aeris,ae odio semunciis & ficilico argenti. Decimaseptima ex septem semuciis aeris,& nouem argenti. Decimaodia ex sex semunci js & licilico aeris,& nouem semunciis at* sicilico argeti. Descimanona ex sex semunciis aeris,&dece argenti. Vicesima ex quin* semuncijs & sicilico arris,ac decem semunciis atq; sicilico argenti . Vicesimaprima ex quin semunciis aeris,& undecim argenti. Vicesimasecunda ex quatuor semunciis & sicilico aeris ae undecim semuncijs 8c sicilico argenti. Vicesima tertia ex quatuor semunciis acris, & duodecim argenti. Vicesimaquarta ex tribus semunciis & sicilico arris, ae duodecim semunciis & sicilico argenti. Vicesimaquinta ex tribus semunciis aeris,& tredecim argenti.Vicesima sesxta ex duabus semunciis & sicilico aeris,ac tredecim semunciis & sicilico aranenti. Vicesimasepti, ex duabus semunciis arris, & quatuordecim arseu. Vicesimaoetaua ex una semuncia & sicilico aeris & quatuordecim semuchsat. sicilico argenti.Vwesimanona ex una semucia arris, & quindecim semuciis argenti.Tricesidia ex sicilico gris & quindecim semunciis at sicilico argenti.Tricesimaprima ex argento puro. Haec hactenus. Pluribus sortasse uerbis quam optimam artium studiosi desiderent, tamen ad harum rerucos nisionem necessariis:nunc de ponderibus dicam,quossi saepe mentionem feci:ea duplicia sunt metallicis,maiora scilicet 8c minora. Centumpondium est primu 8c maximum pondus nimirum centum librarum,at ob id centenariu ductum.Dimidium centupondium secudum: Sc quidem quinquaginta libram.Quarta centupondii pars, quae est quin & uiginti librarum, ςst
tertium Pondus: quartu sedecim librarum:quintum octo: sextu quatuor septimum,duarum:octauum librs unius. Haec uero libra est sedecim uncia rum.' cuius dimidia pars nempe selibra, quam nostri marcam nominant, est
unciarum octo:sive,ut ipsi diuidunt semunciarum sedecim: quae selibra ςst
230쪽
nonum pondus. At decimum est semunciarum octo,undecimum quatuor: duodecimum duarum, decimum tertium, unius semunciae: decimumquaristum, sicilici:decimum quintum,unius drachmae: decimumsextum 'dimidiae drachmar. Ita distribuuntur maiora pondera. Minora uero sunt portiones faetis ex argento uel orichalco uel aere: quarum prima S maxima plerun pendit drachmam unam: quanto enim minora fuerint, tanto utiliora sunt: minus enim & uenae uel metalli experiendi & plumbi nobis opus est.Ea autem portio nominatur centumpondium respondet p maiori librarum nua mero: quas item centum pendit. Secunda est librarum quinquaginta: tertia, quino & uiginti:quarta,sedecim: quinta,octo:sexta,quatuor: septima, duas rum, octaua unius librae:nona,selibrae:decima, octo semunciarum: undectisma, quatuor: duodecima,duarum: decimatertia,unius: decimaquarta, sicilisci: quae est ultima. Nam portiones,quae respondent drachmae Sc dimidiae drachmae non sunt usitatae.In his autem portionibus ponderum minorum omnibus numeri librarum & semunciarum sunt inscripti. At metallici quia dam aerarq minora,ut etiam maiora, pondera aliter distribuunt in partes: etenim eorum maximum pondus pendit libras centum & duodecim, qus prisma particula est: secunda, quatuor S sexagintaetertia,duas & triginta: quarata,sedecim: quinta,octo:sexta, quatuor: septima,duas: octaua unam:nona, selibram, siue iam uncias sedecim: decima, semucias octo: undecima, quatuor:
duodecima duas:decimatertia,unam.
Verum minorem selibram, quam nostri,ut saepe dixi, appellant mariam.
Romani bessem nominaret,aeque ac maiorem moneta II,qui cud ut aurum
partiuntur in quatuor & uiginti binas sextulas: singulas binas sextulas ipquatuor semi sextulas: singulas semis tutas in tres quaternas siliquas. Si gulas praeterea quaternas siliquas quidam in quatuor siliquas: sed plerique