장음표시 사용
331쪽
Duas autem pulueris carbonum partes accipito, & unam pulueris ter cotusae eos p pulucres inter se rastello bene misceto: tum aquam infundens ita madefacito ut in pilae figuram niuis instar facile sermari possit. Talis quidem puluis si leuis fuerit magis madefiat aqua: si grauis, minus. Sed lam/rin Ouae tantummodo lutum interius illinatur: cum ut hiantium Parietum G ua, si quae fuerint, compleantur, tum maxime ut id saxa tueatur ab iniuriat gnium. At quia ueteris fornacis,in qua uena excocta fuit, saxa cu, postquλm refrixit minister cadmias quae ad parietes adhaeserunt ferrea spatha decuti atque serreo rutro & rastro quinquedenti extrahit, franguntur, ipsius u sunt Primo fragmentis saxorum uel laterum complenda. Faciat autem id i Psum manus in fornacem per eius os immittens,aut scalis ad eandem appo
sitis earum gradibus ascendens per superiore partem patentem: quibus sic lis superius asseris pars sit affixa,ut ad eam se applicare et reclinare positud inde iisdem scalis usus, parietibus lutum illinat spatha linea pedes qu/N0r . longa,crassa digitum inferius ad altitudinem pedis lata palmum, uel exi. satiorialioqui digitos duos & dimidium. Hae eadem lutum, parietibu ω
nacis interius illitum aequet. Attamen aeneae fistulae os ex luto non eminςδ ne materia circa id serruminata impediat excoctionem.Folles enim per φδ
ornaci inspirare non possunt Tum idem minister paucum puluerem inq
332쪽
num in Aueam iniiciat eum: terreno puluere conspergat:mox uasculo in fundat aquam:scopis undi foueam uerrat. risdem eadem aquam turbidam impellens in forum fornacis ipsum etiam uerrat: deinde puluerem mistum& madefactum in fornacem i clattiterum scalarum gradibus ascendens pilo in fornacem immisso puluerem ludat,ut secus fiat solidus. Pilum autem teres sit 8c longum palmos tres:inferius latum digitos quin , superius tres& dimidium . Nam in metae superius recisae figuram sermatum esse debet: Manubrium pili teres longum sit pedes quin ,crassiim digitos duos & diis midiu. Pilum praeterea superiore parte,qua in ipso includitur manubriu cirisculo ferreo duos digitos lato cin itur. Sunt qui eius loco utuntur duobus pilis teretibus tam inserius quam lupinus latis digitos tres & dimidiu:sunt
qui duabus spathis ligneis, sed pila spathis praestant. Simili modo in foveis
' am,quae est extra tarnacem injiciat puluerem compositum & madefactium. eumm pilo tundati in quam fere completam rursus conssciat puluerem, at eum sursum uersus fistulam aeneam pilo protrudat, ut ad digitu sub eius ore focus decliuis descendat in Aueam catini. possitu metallum defluere. Iteret autem eadem us dum Aura fuerit completa. quam mox curuata lamina ferrea longa palmos duos & totidem digitos, lata tres digitos, superius hebe, re,inserius acuta excindat,ut catinus fiat rotundus & latus pedem,altus palamos duos si centum pondium plumbi continere debet: sin libras tantum se pluasinta,latus palmos tres,altus sque ac prior palmos duos. Foueam uer excisam rursus tundat pilo aeneo terrae, alto digitos quinque, Iato totidem: cui fit manubrium teres, curuatum, crassum sesquidigitum: aut altero pila aeneo, sormato in figuram metae superius recisae: cui impositus sit turbo inaferius recisus, ut media pili pars manu prehendi possit: quod altum sit digiatos sex, inferiore parte latum digitos quinque, superiore quatuor: alii eius loco usiurpant spatham ligneam inferius latam palmos duos & dimidium
crassam unum. Catino praeparato redeat ad fornacem, & oris utrique lateori ae superiori eius parti lutum simplex illinat. In inferiorem uero ponat lutum, quod inferius intinxit in puluerem a carbonibus resolutum: quo casuere poterit ne lutum, soci pulverem ad se trahens, eum uitiet: tum in os fornacis imponat bacillum rectum & teres, longum dodrantem, crassum disgitos tres. Postea ad lutum apponat carbonem ita longum 8c latum, ut os totum occludat. Qiiod si unus carbo tam magnus in promptu non fuerit, duos in eius locum supponat.Ore sic obstritis o tot carbones,quot capit auueus bracteis ligneis contextus iniiciat in fornacem. Ne uero carbo,quo oecIusum est os fornacis, tune excidat, eum magister manu teneat. Sint autem carbones,qui in fornacem iniiciuntur, mediocres: magni enim sollium flais tum impediunt, ne per sernacis os exire possit in catinum,eum p calefacere. Tum idem magister carboni ad os fornacis apposito lutum illinat at baci Ium ex ipso extrahat: siccp fornax est praeparata. At minister rursus tot caro hones maiores,quot aluei quatuor uel quinque capiunt,in fornacem inflcio asi& eam totam compleat carbonibus: paucos etiam carbones conssciat ira catinum atque superinssciat prunas ut calefiat.Ne uero ignis flamma per Ossornacis ingressa carbones incendat,id ipsum luto oblinat, uel claudat ollae
333쪽
4os DE RE METALLIc Afragmento. Veruntamen aliqui uesperi non calefaciunt catinum, sed ma. gnos carbones ad marginem eius sic POnunuut alius alio nitatur: qui prio, rem rationem sequuntur, mane uerrunt catinum, purgant a carbunculis&cineribus:qui posteriore,mane titiones ardentes,quos custos ossicius patavit:carbonibus superiniiciunt. Formae A. Sea, B. Asperis pars da eas affixa c. R
in . D. Rastrum trinquedens E. Datha lignea F. Seo' re G. Pium Η. Pila aequaliter uta I. Duaslutha ligneae c. cimata lamina L. Pilum aeneum M. Alter pilκm aeneum N. spar bauta. o. Bacillum P. Alutia bracteis ligneis eoatenus in Vasae' corio facta Lo, quibias aqua ad restingaendam incendam, si qao cfficina conflagrare e
perit,hamtur R. Sisenusculia orOcbalceus, quo eadem exprimitur s. unci Lo T. Rutrum V. Rerarias terramferreo instramento xerberans π.Quarta uero hora magister exordiatur operam, primo earbuculum dente per fistulam aenea inter nares solliti immittat in fornace: at senibψ'
334쪽
iis calefiunt: ae certe quidem si praecedente die uena in eadem fornace fitearit excocta citius calefiunt: si non fuerit excoctia, tardius. Focus uero & catis rius ni ante calefiant quam inriciatur uena excoquenda. ipsi uitium facient, metalla damnum. Nam si puluis ex quo uterque est confectus, fuerit aestiuo tempore humidus,hyberno congelaverit,uterque ruptus una cum metallis&al istonitru instar sonum fundens dissipatur non sine magno hominum , periculo. Deinde magister iniiciat in fornacem recrementa : quae liquefacta ex ore defluet in catinum:mox obsimat os Iuto, cum quo puluis carbonum
est permistusnd autem manu apponat ad pilum ligneum teres, crassum dis tos quin altum palmos duos: cuius manubrium sit longum pedes tres.
um conto uncinato recrementa extrahat ex catino: δέ si uenam auri uel aragenti diuitem excociturus est, plumbi centumpondium in ipsum imponat: sin pauperem dimidium:ad illam enim ei multo plumbo opus est: ad hane, Pauco. Mox plumbo superinficiat liciones ut liquescat: postea rite faciat oismnia & ordine quodam iniiciat in fornacem, primo tantam panum,ex Pyriste conflatorum portionem, quanta ad uenam excoquendam opus est, deinis
de uenae, cum spuma argenti & molybdaena atque lapidibus qui facile igni
liquescunt secundi generis mistic tantum, quantum duo aluei capiunt: tum tot carbones,quot recipit alveus bracsteis ligneis contextus: postremo recte menta: mace iam dictis rebus repleta uenam paulatim excoquat: sed eam non nimis ad posteriore fornacis parietem adriciat ne circa nares sollium ferruminata spiritui impedimento sit ignis minus luculenter ardeat. Is certe in praestantium excoctoru numero semper habitus est,qui quatuor elementa potest temperare.Temperat autem qui uenae quae terre particeps est,non plus quam conuenit,in fornacem inricit:qui aquam, quoties hanc res postis lat infundit:qui flatus follium moderatur arte:qui in ignem, qua parte lucus lenter ardesiuenam iacit. Magi ster quidem aquam in utranque fornacis pars tem paulatim infundens carbones madefacta ut ad eos adhaerescant tenuis
smar uenarum partes, quae alioqui flatu follium & ut ignium agitatae 8c sublatae cuin fumo euolarent. Sed quia diuersia uenarum excoquendarum nastura est,excoctores necesse habent focum nunc altum nunc humilem parasre,& fistulam,in qua nares follium sitae sunt, interdum ualde, interdum pasrum decliuem ponere:at fornaci flatum sollium modo lenem,modo uehementem inspirare. Etenim ad uenas, quae cito calefiunt 8c liquescunt, excos istoribus opus est humili soco fistula quae parum decliuis sit posita, flatu sollium leni: contra ad eas, quae tarde calefiunt & liquescunt alto soco, fistula. quae multum decliuis sit collocata flatu sollium uehemente:ad has etiam os pus ipsis est fornace multum ealiaeta, & in qua prius recrementa sunt recos
cita,uel panes ex pyrite conflati uel lapides, qui facile igni liquescunt, cocti: quae ni fiant uenae infidentes in soco fornacis, os obstruunt 8c quasi suffoscant: quod etiam minutulae particulae metallicae,quae,dum uenae lauaretur,
subsederut facere solent. Magni praeterea solles habeant latas nares: si enim angustae fuerint, multus & magnus flatus nimis arcte & acute inspiratursornaci: unde materia liquefacta refrigeratur,&circa nares ferruminatur. At
335쪽
DE RE METALLI e Aatis obstruit os fornacis: qua re domini magnum damnum faciunt. Quod
si uena cumuletur & non liquescat, excoctor scalis ad latus sernaeis apposi, tis ascendens eam cuspidato uel uncinato conto diuidat:quo etiam in fistu, lam, in qua sellium nares iacet,immissis deorsum uersus uenam circa eam serruminatam dimoueat.Post autem quartam horae Partem cum iam plumbu
quod minister in catinum posuit liquefaetiam Herit,magister conto aperiatos soniacis: bacillum est ferreum, longum pedes tres & dimidiu, priore parte cuspidatum 8c parum curuatum,Posteriore cauum,ut manubrium ligneisum in ipsum includi queat:quod longum est pedes tres: ita crassum ut manu bene teneri possit.Tunc uero e Arnace primo in catinum defluui recremen. ra:in quae lapis cum metallo permistus,uel ad quem illud adhaeret, mutatus estutemq; terra & succus concretus: deinde materia, ex pyrite conflata, dea fluit: tum aurum uel argentum, quod plumbum liquidum, quod continet catinus combibit. Cum autem ea,quae essiuxerunt,aliquandiu in catino stoterint ut unum ab alio separari possit,tunc magister prius recremeta uel conto uncinato detrahat uel Hrcilla ferrea tollatique,quod leuissima sint, super natant. Posterius panes,ex pyrite conflatos,detrahiti qui quod mediocriter graues sint medium locum tenenti At misturam auri uel argenti cum pluma Do,quae, quia grauissima est, infimum locum obtinet, in catino relinquati Quoniam uero differentia est in recrementis,quod suprema paucum metallum in se contineant: media eius plus:infima multum,quae separatim ab astrjs in aliquo loco reponatiui ad singulos aceruos, cum ea recoehirus sit,adsditamen ta adricere possit accommodata,& tantum plumbi pondus, quans tum metallum,quod in recrementis inest,postulat, imponere. In recremenstis autem recoctis si multum olent, aliquid metalli inest: si non olensi nihil quicquam. separatim etiam panes,m pyrite cossatos reponat: qui, quia proεximi fuerunt metallo,eius plusculum in ipsis quam in recrementis inest: ex his autem omnibus panibus conficitur meta: nam latissimus quis semper inferius locatur. Sed contus uncinatus priore parte habet uncum,ex quo nomen inuenit: caetera conto assimilis est Mox magister rursus claudat os sors nacis,eamo rebus supra dictis compleat: iterumq3 uena excocta os aperiat&recrementa,quae defluxerunt in catinum, at panes ex pyrite conflatos,eX eo extrahat conto uncinato:eundem laborem iteret us dum certa & definita uenae pars fuerit excocta,& tempus operae praeterierit. Verum siue/na diues iuerit, opera perficitur octo horis si pauper, longiore tempore. Atrame si uena Herit ditissima,quia o us quam odio horis excoquitur, inter dum altera opera cum prima coniungitur,ambae perficiuntur decem ho rarum spacio. Sed cum uena omnis iam fuerit excocta spumae argenti & molybdaenae tantum quantum capit alueus, in sornacem inssciat, ut metallum, quod alioqui in cadmiis remaneret cum ipsis liquefactis essiuat. At cum postremo recrementa & panes ex pyrite conflatos ex catino extraxerit, tum ς
eo plumbum cum auro uel argento permistum cochleari essundat in catii lOS aeneos uel ferreos, latos palmos tres, altos totidem digitos, sed inxςriu' luto prius oblitos &calfaciendo rursus siccatos, ne candens colliquefacto' Perrumpat. Cochlear uero ferreum sit latum palmos duos: quod ad cNxς
336쪽
ignis ligneum manubrium comburat. Porro cum iam stannum fuerit ex eatino estusum,tum praesedius rationibus & praeses fodins panes appendant. Magister uero conto totum fornacis os perstingat: atque ex ea altero conto tincinato & rutro ae rastro quinquedeti cadmias & carbones extrahat. Contus ille non dissimilis sit altero uncinato sed maior & latior. Rutri uero misnubrium longum sex pedes ex dimidia parte ferreum existat, ex dimidia lis neum. mace autem retagerata magister cadmias ad parietes adhuc adaaerentes decutiat spatha quadrangula,longa digitos sex,lata palmum,pri re parte acuta: quae teres manubrium habeat longum pedes quatuor, di nitodia ex parte serreum, ligneum ex dimidia. At haec prima uenarum excos quendarum ratio est Venae autem auri&argenti diuites, quia plerun* ex inaequalibus partibus constitnt,quorum aliae Ocyus, aliae tardius liquantur, tribus potissimum de causis non possunt alia ratione citius 8c commodius
ex eo qui: quarum una e quoties os fornacis oppilatum conto aperitur, tosties excoctor potest considerare utrum uena nimis lente uel cito liquescat, an sparsim seruens non coeat in unum:primo modo uena tardius excoquis tur non sine maiore impedio:altero metallum,cum recrementis permistum,
ex sornace Muit in catinum,in quod recoquendum rursus impensa facienoda est:tertio metallum ignis ardore consumitur. His uero incommodis hae eremedia sunti si uena lente liquescit aut non coit, oportet aliquam portio nem ad additamenti,quod uenam liquefacit, pondus adqcere: si nimis cito liquescit,aliquam de eo detrahere. Altera causa est: toties mistura auri cum Plumbo, uel argenti cum eodem, quod stannum nominatur, experiri poso
sumus,quoties ea ex fornace conto aperta, eiu uxerit, & in catino resederit:
quod experimentum nos docet de mistura auro uel argento ne sit diuitior facta,cum os fornacis aut secundo recluditur aut tertio:an debilis & uiribus carens nullum amplius aurum uel argentum serbueriti Etenim si diuitior facta suerit, aliqua plumbi portione ad eam adiecta uires eius refici debentes non ex catino est es undenda ut aliud plumbum reces imponi possitiTerseia causa de tribus est: quandoquidem fomacum Ofi, cum uenae caeleris rastion ibus excoquuntur, semper patet, anteaquam auri uel argenti diuites,
quae eiusmodi sunt ut diutius repugnent & resistant ignis ardori, calefiangα liquentur,additamenta facile liquescentia ex Hrnacibus eTuunt. Sequiatur igitur,ut aliqua talium uenarum pars aut eomburatur aut cadmia com. misceatur: quo modo interdum uenarum massulae, prorsus non liquefacti in cadmia solent inueniri: contra cum eaedem ore simaeis ad tempus clausso excoquuntur, necesse est ipsas & additamenta simul eo qui & permisceori.Quanquam enim additamenta citius quam uenae liquescunt, tamen ea Iloquelaeta,quia sunt in fornace conclusa, uenam quae non facile liquatur, lis quae aciunt & cum plumbo permiscent. Id enim combibit aurum uel argentum non aliter ac plumbum candidum uel nigrum, in catino liquefaetinn, sorbet aliud non liquefactum cum in ipsum coniectum fuerit. Si uero lique
laetium non liquefaeto superfunditur, id, quia undi defluit, similiter non liquefacit. Ex his igitur omnibus sequitur uenas auri uel argenti diuites
337쪽
3ix DE RE METALLI A iin fornace,cuius os semper patet,iam utiliter e coqui no posse, quini in ea, cuius os ad tempus iccirco clausum est ut interea uena cum additamentis ii, quatis coqui possit: atque postea ore aperto una emuere in catinum & cum plumbo ibi liquefacto permisceri Haec autem uenarum excoquςndarum ratio nostris & Boemis est usitata. Tresfornaces ΑΒ c. Ad primam stat excoctor o cocurari
Mam ex eatino effindit in ratillos: Catillia D. Cocurer E. illi F. R ligneinteres G. Ad alteram fornacem stat excoctor, T como eius os verit: Contra H. mtister scilis,ad tertiam soniseem efactam eprosius, pedibia in Mens eataias δε- retin Scalae i. Spatha T. Alter eontus uncinatri L, Prae
338쪽
R NON Vs, in Etsi uero in reliquis tribus uenarum excoquendaru rationibus quaedam est similitudo quod ora fornacuiri semper pateant,ut metalla liquefacta conLinenter effluere possint,tamen multum inter se dist erunt:nain os primae at
339쪽
tius in sornace 3c angustius est quam tertiae atque praeterea occultum &la. tens: quod mox excipit catinus,altior quam solum officingse' pedem ut ad laeuam in serius fieri possit catinus: in quem, postquam recrementa, quae
fornax occulto ore eructauit,conto uncinato subleuata suerint, ex superio. re catino cum iam fere plenus fuerit aperto mistura auri uel argenti cu plumbo &pyrites liquefactius, ex quo scisso conficiuntur panes, denuannsed pa, nes fricti rursus con 'ciuntur in somacem,ut omne metallum excoqui posisit. Mistura uero in catillos ferreos estunditur:excoctor autem, praeter plumbum eiq; cognata utitur additamentis quae cui uenae conueniun de quishus libro septimo satis suprem dixi. Ista metallorum conflatura uenis, quae facile igni liquescitia hutilis est,quod breui tempore excoquantur: quae dissiculter, inutilis,quod longo:cum enim additamenta liquata in fornace no res maneant,alteris acc5modata esse non potest hac certe ratione cadmiae at recrementa cSmodissime,quod cito liquescant, excoquuntur. Sed excoctos rem industrium & experietem esse oportet,ac in primis prouidere,ne uenae, cum additamentis permiste, plus quam fornaci conueniat, in eam infundat.
Pulvis autem,ex quo huius fornacis 8c sequentis focus & catini confici se, lent,plerun* fit ex paribus pulueris carbonu 8c terrae, uel eorundem & ei, neris partibus uerum cum huius sornacis focus paratur,bacillum, quod ad superiorem usq; catinu pertinet in ipsum imponitur: 8c quidem altius si uesna excoqueda facile liquescit: minus alte si difficulter: tam aute catino quam foco praeparato bacillu retro traditim ex fornace eximitur, ut os pateat: per quod materia liquata continenter emuit in catinum: qui proximus sornaci sit,ut ipse magis caleat mistura fiat purior. Quod si uena excoquenda non facile liquatur,tocus fornacis neq; nimium decliuis fiat, ut&additamentalisquefacta non defluant in catinum priusquam uena excoquatur,& metallum non resideat in cadmia quae est in lateribus sornacis: nec unquam excoctor adeo tundat tacu ut ualde durus fiat: nec comittat, ut inferior oris pars tune dendo dura fiat: etenim nec ipsa expirare potest, nec materia liquata libere ex fornace emuere. Vena praeterea quae non facile liquetat, coiiciatur in posteriorem sere fornacis parte ut diutius excoquaturi quaeuis uero in eam partem uersus quam ignis luculenter ardet:qua ratione excoctor eum, quo ue lit ducet. Sed utra tandem naris lucida fuerit,ea significat omne uenam,quae est ad fornacis latus in quo naris illa collocatur,coniecta, esso excoctam. Si uero uena facile liquescit, tantum eius qua tum capit alveus unus 8c alter iniiciatur in priorem fornacis partem ut ignis hinc repulsus etiam uenam circa nares follium ferruminatam excoquat. Haec autem excoquendi ratio apud Rhetos perantiqua est,apud Boemos non ita sane uetus.
340쪽
LIBER NONvs. AItera uenam excossitio quodam odo est media inter eam
Ce,cuius os ad tempus clauditur,& prima earu qus fiunt in se