장음표시 사용
351쪽
uitior fiat, ad eius libras decem & octo adiiciantur, uenae crudae librae octo S quadraginta, lapidis, ex quo serrum conflatur, librae tres, panis ex pyrite conse uel cum plumbo permisti dodrans: 5c simul coquatur in catino donec liquescanti detractis recrementis 8c panibus, ex pyrite conflatis, misitura inseratur in alias somaces. Sequitur argentu, cuius puri uel praestantissimi rudis effossae minutae non sunt excoquendar in primis sornacibus,sed in catil, lis serreis, ut suo loco dicam, calfactae, Sc cum in secundis somacibus argen. tum a plumbo separatur in stannum liquefactu iniectae purgandae: sed elusidem tenuissimae bracteae, uel minutae massulae ad lapides aut marmora aut saxa adhaerescentes,item eaedem massulae cum terris permistae,aut no satis p rae, simul eum panibus,ex pyrite conflatis,&argenti recrementis at lapidibus qui fatae igni liquescunt, secundi generis excoqui debent in sornace cuius os ad exiguum tempus clauditur: at glomis, qui totus e minutis argenti puri filis constat & eiusdem rudis uirgulae in olla,ne euolent inclusae,ac in eandem fornace coniectae una cum reliquis argenti uenis excoquends senti Quidam etiam rudis argenti massiuas no satis puras in ollis uel catinis triangularibus operculatis Sc luto oblitis inclusas excoquunt uetam eas ollas in fornacem non conqciunt, sed collocat in se macula,quae flatu uenti modicis foraminibus inspiraturiat hi adriciunt ad argenti rudis partem unam spuomae argenti c5minutae partes tres,& totide molybdens partes, lapidis plums harii facile liquescentis partem dimidiana, atq; exiguam salis 8c squamae serari portionem. Stannum quidem, quod in fundo uasis residet, ut aliud, in sescundas fornaces insertur: recrementa uod recoquuntur cum caeteris argensti recrementis. Sed ollae uel catini, ad quos stannum aut recrementum adhaeserit sub pila subiectit tunduntur & lauantur: atq; ramentum inde collectum una cum recremelis excoquitur: quae ratio argenti rudis excoquendi, si modicum fuerit optima est: quod ne minima quidem argenti portio ex olla uel, catino euolare & perire possiti Sed uena pui trahi cineret 8c stibq ac molybdena, si argentum in se continent cum reliquis argenti uenis excoquantur: similiter lapis plumbarius,si paucus fuerit,& item pyrites. Si uero lapis plumba rius fuerit multus, siue magna, siue parua argeti portio in eo inest, separataret ab ali js excoquatur: quam rationem paulo post explicabo: quia enim nigri Plumbi, sicut etiam aeris uenae, eis metallis plerun communes sunt cum aragento, 8c nunc & postea de ipsis dicere multum refert: pari modo pyrites multus fiaetix eo num excoquatur. Ex eius tosti tribus partib. 8c crudi una, addito ramento, si quod lotura fuerit ex is so confectum, & recrementis in
tertia sornace, cuius os semper patet panes conflentur: qui aqua restin ta crementur: atm eorum partes plerunm quatuor cum una pyrite crudi parte rursus commistae,in eadem somacone o quantum iterum* ex eis constentur p3ne : eκ quibus, si multa aeris portio in eis fuerit, crematis 3c recoctiis tam κε conficiatur: sin exigua, crementur quidem, sed recoquantur cum p uri Tecrementis mollibus: quo sane modo plumbum, quod est iii catino liquς factum, rbet argentum: ex materia uero pyritae, quae sup ematat,tertio conficiuntur Panes: atque ex eis crematis 8c recoetis aes. Similiter ex cadmiae,in
qua inest argentum, ustae tribus partibus permistis, quum pyritae crudi p-
352쪽
te una 8c recrementis conflentur panes: qui cremati in eadem fornace recos quantur: quo modo etiam plumbum, quod catinus in se cotinet, argentum
combibit: quod stannum in secundas sornaces inferatur. Verum crudi siliisces & lapides qui facile igni liquescui, tertiri generis,ac caeteri,in quibus pauca argenti portio inest, crudo pyritae uel cadmiae inspergi debent: tosti ueoro, crematis pyritae uel cadmiae panibus: quod separatim utiliter excoqui nopossint: simili modo terrae, quae paucum argentu in se continenti rjsdem insspergendae sunt. Quod si pyrites & cadmia excoctorem defecerint, tales laspides Merras eMoquat cum spuma argenti, molybdaena, recrementis, lapis di bus qui facile igni liquescunt. Sed rienen tum, si lotura ex argento rudi fuerit ortam 'F Atur, uel cum spuma argenti & molybdaena permistum,&prius imum douee liquatu fuerit: uel aqua madefactu cum panibus ex pyriste 8c cadmia coflatus: neutro modo delabitur ex fornace, aut ex eadem euoslat ut flatus follium et ignis agitatum. Sin ortum fuerit ex lapide plumbario, totam cum ea excoquatur: si ex pyrite, cum pyrite. At aes purum siue prosprius ei color gio eri . sive chrysocolla uel caeruleo fuerit tinetiam &rude. 'plumbei coloris, aut fusci aut nigri, excoquantur in fornace, cuius os uel ad exiguum tempus clauditur, uel semper patet: &tunc quidem in prima r in eo si magna argenti portio fuerit, maiorem ipsius partem plumbum in eatis num iniectum Smquatu sorbe t reliqua simul cum pre uenditur dominis osis ficinae in qua argentum ab aere secernitur : sin exigua, nullum plumbum in catinum consscitur, quod argentum combibat, sed id una cum aere domini iam comemorati mercantust si nulla,ss statim perscitur. Quod si tale ars in se continet aliquam rem fossilem non sicile liquescentem, siue pyrites fuerit,sioue cadmia metallica fossilis, siue lapis; ex quo conflatur ferrum, ad eam adrisciatur pyrites crudus facile liquescens,&recremet a t. ex eis excoctis consflentur panes, ex quibus toties crematis, quoties res postulat, & recocstis aes
conficiatur. Attamen si aliqua argenti portio in panibus fuerit, in quam plumbi impensa facienda sit, prius etiam id in catinum iniectum δc liquefa,
ritum ipsam combibat. Ris uero rude minus syncerum, quale cum plerun sit cinereum uel purpureum, nigricat & interdum partim caeruleum est, hoc modo apud Rhetos excoquitur in prima sornace cuius os semper patet. Primus excoetor tres enim sunt ad tantum aes rude, quantum fecipiunt uasa decem S oeto, quorum quod capax est modiorum Romanorum sere seoplem,adricit tantam plumbi recrementorum partem quantam capiunt cisia tria: tantam lapidis fissilis, quantam comprehendit cisium unum: tantam lapidis facile igni liquescentis,quanta pendit quintam centupondh partem: alio quam Praeterea particulam ramenti lotuin ex diphryge & cadmia collecti: quae omnia duodecim horaru spadio excoquit, conscit primarios panes pendentes sex centumpondia: & misturam cuius dimidia pars ex aere & ara gento constat, pendentem dimidium centum pondiu: at ea infimum catiani locum occupatan singulis autem panum centum pondias inest argenti seslibra,& interdum praeterea semuncia: in dimidio misturae centuporidio ars
genti bes uel dodras, qua ratione singulis hebdomadis, si operarum dies sex ruerinx efficit panum centumpondia sex & triginta: misturae tria: in quibus B a plerun
353쪽
plerun* insunt argenti fere quatuor &uiginti librae. Alter excoctora prisma rhs panibus separat maximam arnenti Partem, quam plumbu sorbet: et, enim ad decem & octo centum pondia panum ex aere rudi conflatorum ad dit molybdenae 8c spumae argenti duodecim centumpondia:lapidis ex quo conflatur plumbum nigrum, tria: panum duror qui plus argenti in se continent,quin Φ. panum arreorum fatiscentiv,duo: addit insuper aliqua recte,
menta quae cum excoqueretur aes mde,supernatarunt:& particulam ramenti ex cadmi)s consecti : quae omnia item duodecim horaruspacio excoquit, eis citcp tot secudarios panes, quot pendunt decem & pcto cen tumpondia: at misturam aeris,& plumbi, S argenti, pendente duodecim centumpo
dia: in quorum singulis inest argenti selibra: quam misturam post ρ con,
to uncinato detraxit panes, effundit in aeneos uel serreos catinos: qno mos do quatuor fiunt panes qui inseruntur in officinam,in qua argentum ab aere secernitur: idem excoctor die sequenti ad secundariorum panum decem 3cocto centum pondia rursus adisscit molybdaenae 8c spumae argenti duode. cim centum pondia: lapidis ex quo coflatur plumbum nigrum, tria: panum durorum, qui plus argenti in se continena quin P recrementa quae, clim ipse excoqueret panes primarios,supernatarunt: ramen tu Iotura ex cadmiis quae tunc fieri solent, confectum: quae omnia similiter duodecim horarum s .cio excoquit: atque efficit tot tertiarios panes, quot pendunt tredecim censium pondia: ac misturam aeris,& plumbi &argenti, pendente undecim censium pondia: quo rum singula in se cotinent argenti trienton 8c semunciam: quam, ubi conto uncinato detraxit tertiarios paries, efiundit in aereos casis nos: qua ratione itcrum quatuor sunt panes: qui, ut priores, inseruntur in officinam, in qua argentum ab aere secernitur : hoc modo siccundus excoscior alternis diebus primarios panes, alacrnis secundarios excoquit. Alter lius excoctor ad tot panes tertiarios, quot capiut undecim cisia, addit panudurorum, in quibus minus argenti inest, tria cisia : 8c recrementa,quae,cum ipse excoqueret secundarios panes, superaratarunt:& ramentum lotura ex cadmiis quae tunc fieri solent consectum: ex quibus omnibus excoctis esti cit tot quartarios panes,quos duros nominat quot pendunt uiginti centum
Pondia, & tot panes duros, qui plus argenti in se continent, quot pcndunt quindecim centumpondia: in quorum singulis inest argenti triens. Hos panes secundus excoctor ut dixi adricit ad primarios 8c secudarios panes ci meos recoquit: idem ex tot quartariis panibus ter crematis quot recipiunt undecim cisia,conficit ultimos panes quorum centum pondium tantummodo
semunciam argenti in se continet: 8c panum durorum, in quibus minus a genti inest, quindecim centum pondia: in quorum singulis inest argenti s
Xrans. HOS Panes tertius excoctor ut dixi, addit ad panes tertiarios com coarecoquit. Sed ex ultimis panibus ter crematis 8c recoctis conficitur s nisgrum. At ae S rude,ex quo conficitur aes purum quod uel paucum argcn umin se continet, uel non facile Iiquetat prim d excoquatur in tertia fornace cu ius OS semper patet: atque ex eo fiant panes qui septies cremati deinde rος quantur,& eX ei S confletur aes: cuius panes inserantur in alterius gencris sex nacem : in qua sic tertio coquantur, ut in aeris parte in seriore plus argςn is: minus
354쪽
minus in sirpinore remaneat quam rationε liber undecimus explicabiti Pyis
rites autem, quia plerun non modo D, sed etiam argentum in se continet. quomodo excoquendus sit cum de argenti uenis scri-m, exposui. Sed si in eo argenti minimsi fuerit,& aes,quod ex eo c5flatur, non iacile reactio poterimatione quam proxime explicaui excoquatur. Postremo lapis fis Isilis rarosus siue bitumem siue sulfur in se contineat, ustus excoquatur cum lapidishus qui facile igni liquescunt, secundi generis,conticiantur pane quibus recrementa sup atant.Ex panib. septies plerun crematis & recoctis conflentur recrementa & duplices panes: quom alteri aerei sunt,& infimu in castino locu occupant: at hi venduntur dominis ossicinam,in quibus arge tum ab aere secernitur: alteri eum primam s panibus recoqui solent. Si uero lapis fissilis paruam aeris portionem in se continea uratu sub pila subiectus c5minuatur,Iauetur, cribretur: ramen tum inde consectu excoquatur i oc ex eo fiant panes: ex quibus erematis aes conficiatur: uerum si ad lapidem filiis lem chrysocolla, uel caeruleum,uel terra lutea aut nigra adhaeserit, in quibus aes & argentum insunt,non lauetur sed cominutus cum lapidibus qui facile
vineti excoluturiri propriis fornacibus, nus tape in tertia cuius os semper patet. Focus 8c catinus coficiuntur ex puluere in quo parua quaedam squamae ferri portio inest: recremeta fem potuissimum talis uenae additamentu sunt: quorum utrunque solertes cxcoctores
utile arbitrantur & re dominorum essetquὰd ea ferro natura sit, ut nigrum plumbum in unum cogat. Si molybdaena uel lapis, ex quo id conflatur,excoquitur, mox fornace in catinum effluit plumbum i quod recrementis detractis cochleari haustu effunditur: si uerd pyrites, primo e Hrnace, ut Goselas riae uidere licet, in catinu defluit liquor quidam candidus, argento inimicujAc nocivus. id enim comburit:quocirca recrementis, quae supemarant,detractis effunditur: uel induratus conto uncinato extrahiturieundem liquorem
parietes sernacis exudant: deinde ex larnace in catinum defluit stannu, hoe est mistura plumbi nigri cum argento: de quo stanno prius detrahuntur reo crementa non raro ut nonulli pyritae iunt, candida, posterius pyritae panes.st quos habet: in his aliqua aeris portio solet inesse: sed quia perexigua Sc syluae carbonu copiam non suppeditansiaes ex ipsis non conflatur. Ex stano autem in catillos ferreos inlase, item fiunt panes. qui, cum in secuda sornace coquuntur,arsentu separatur a plumbo: quod partim in spumam argenti partim in molyodaenam mutatur : ex quibus in prima sernace recoctis confici tur plumbum depauperatu: nam eius centumpondium unam tantumodo argenti drachmam in se cotinet: cum anteaqua argentu ab eo separaretur in eius centumpondio argenti plus minus unciae tres inerant. Sed lapilli nigri& eaeteri ex quibus conficitur plumbum candidu, excoquantur in sui genes ris sornacibus: quae angustiores quam reliqus sernaces esse debent ut ignis Paruus, quem postulat uena,paretur, sed altiores, ut angustiam sua altitudione compensenu& fere eadem capacitas, quae aliarum est macu, fiat: sepefinis a seonte clausae sint,ah altero latere pateant,& ad ipsum gradus habeat: E 3 nam e S
355쪽
33 Q ' DE RE METALLI canam eos ad frontem propter catinos habere non possunt: quibus gradibu, excoctores ascendentes lapillos in ipsas consscianti cuiust fornacis fungum nullo puluere, ex terra & carbonibus comminutis facto, paretur, sed in ipso ossicinae solo sinum arenarium non nimis durum loceturi& quidem paulu. Ium decliuesquod longum fit pedes duos & dodrantem, latum totidem podes crassum pedes duos:quato enim crassius Herit tanto diutius in igni du.rat Circum id quadrangula fornax alta ad pedes octo uel nouem sutura existruatur ex latis arenariis saxis uel ex istis uilibus,quae natura de diuersa materia composuit:interius undiq; aequabiliter luto oblinatur,ut pars caua supeorius fiat longa pedes duos, lata unum, deorsum uero uersus paulo minus lalonga 8c lata: supra eam duo sint parietes: inter quos sumus ex fornace ascendat in solarη pauimentum,at tandem per angustu tecti seramen eluctetur. Saxum autem arenarium iccirco in iando iurnacis decliue locetur, ut plumis: hum ex lapillis conflatum per os larnacis in catinum defluere possit. Quo. niam uero excoctoribus acri igni opus non estnee necesse habent selliu nais res in aeneam uel ferream fistula imponere, sed tantum in muri soramen. Atis tamen folles posteriore parte altius collocentur,ut naribus flatum recta uersius os iarnacis expirent:ut uero non acrem nares latae finti acrior enim ignis
ex lapillis nigris plumbum conflare non talet, sed eos c5ficere & in cinerem mutare prope gradus lassium ponatur excavatu: in quod conssciantur lapilli nigri excoquendi: quorum quoties tot in sernacem excoctor inficiet, quot batillum ferreu capere potest, toties superinriciat carbones: qui omnes prius in uas coniecti, & aquis abluti ab arenis at lapillis si qui ad eos adhflerint, purgentum ne simul cum lapillis nigris liquescentes os obstruant, & plumbi liquidi ex fornace effluuium sistantios sornacis semper pateat: ante quod lucatinus paulo semipede altior, longus dodrantes duos, latus unum. In eum luto oblitum ex ore influit plumbii: ad cuius catini alterum latus sit humilis murus: latior dodrante,longior pede in quo puluis carbonum iaceat ad aisterum ossicinae selum decliue, ut eo commodius recrementa defluere α deo trahi possintiquamprimum autem plumbum ex ore fornacis in catinum de fluere coeperit, excoctor partem pulueris a muro in eum detrahahut a calido recrementa separentur: ut eo cotegatur, ne pars ipsius calore re luta cum Lmo euolet. Si uod post detracta recrementa puluis totum plumbum non coteget, ius plusculum rutro detrahat idem faciat cum os catini,quod comto reclusit ut plumbum in alterum catinum rotundu, item luto oblitum, es
fluere possit rursus luto uel puro, uel cum puluere carbonum permisto, ob struet. Habeat etii excoctor in promptu scopas, quibus uerrat parietes, qui sint supra tarnacem: ad eos enim & ad .lam pauimentum aliqui minutuli lapilli, ut excoctor diligens & experiens sit partim cum lamo adhaerescere solent.Si quis ured harum rerum non satis experius, lapillos,qui plerunquς triplices sunt, maiusculi scilicet mediocres, minutuli, simul excoxerit,domi ni non exiguam plumbi iacturam facient: etenim antea quam maiusculi uti mediocres liquescunt, minutuli uel exuruntur in sernaee, uel ex eo euol Πεtes non modo ad parietes adhaereseun sed etiam in solam pauimentum d cidunuquos dominus ossicinae,uenarum dominis suo quodam iure abripiuDiqitigod
356쪽
nua de causa experientissimus qui'; excoctor alios separatim ab Hiis exco
quit:& quidem minutulos in latiore fomace: mediocres,in media: maiuscitolas in angustiore.Quinetiam cum minutulos excoquit,leni sollium flatu uti tutacum mediocres,mediocri: cum maiusculos uehemeti. Nam si primos: κcoquit lento igni indiget, si alteros,mediocri: si tertios, acri. Multo tametnianus acri quam cum uenas uel auri uel argenti, uel aeris excoquit. Cum autem in hoc labore eotinenter tres dies & noctes,ut fieri let excoctores operam consumpserint, lapillorum minutulorum maius pondus conflare pollunt, Quod cito liquescantimaiusculorum minus,quod tarde: mediocrium messio oe.duod medio modo se habeant: qui tamen in fornace, modo Iatiore moddo mediocri, nunc uod angustiore no iacta, lapillos omnes excoquunt, hi, ut magnum damnum non laciant, primo in eam minutulos i cruris, deinis de mediocre tum maiusculos, Postremo non satis puros: at ,ut conuenit, follium flatum immutanti e uerd lapilli ptius ex magnis carbonibus,m fornacem iniectis,deuoluantur id catinum quam ex eis plumbum confletur,eκ coctor paruis utituCatque primo tales carbones,aqua madefactos, iniicit in
fornacem, deinde lapillos, tum iterum ac saepius uicissim carbones.Iapi, los Sed lapilli collecti ex materia,qus diebus aestiuis in fossi in quam immittitur riuus,lauatur, hubemis in laminam serream foraminum plenam comocta, excoquantur in fornace palmum latiore quam ea est in qua minutuli lais pilli ex terra emolli,conflantur: sed ad eos excoquendos uehementiore flaum sollium, & acriore igni opus est quam ad maiusculos excoquendos. Vestam qui cun lapilli coquuntur, si prius plumbum ex is mace effluit, maestum ex eis conficitur: si recrementa, paucum. Cum ipsis enim permiscetur:
quod timc accidere solet, cum lapilli uel minus puri,uel ferrugine, quae satis cremata non suiqinsecti in sernacem coniecti iuerint,vel plures quam oporistet: tunc enim,quanquam puri sunt 8c facile liquescunt simul cum recrementis,cum quibus mi entur,aut e&uunt,aut in fornace adeo subsidunt,ut musnere excoquendi necessario intermisia res ingenda sit Quoties autem recte menta de plumbo per decliue officinae solum defluxerint, & rutro detracta Rerint toties os catini aperiatur, & plumbum derivetur in altera catinum: quod quamprimum essi erii os luto cum puluere carbonum permisto rurius obturetur. In hoc catino prunae in sint, ne plumbum mox effundendum restigescat: ex eo, si tam impurum Berit, ut opera inde tarmari non possint, effuse conficiantur panes recoquendi in foco, de quo paulo post dicam: si purum, statim aereae laminae crassae supersendatur prius rectis lineis, deinde super eas transuersis ut cancelli fiant: quorum singuli serro signatorio in eos
impressis signentur, si plumbu ex lapillis essessis eonflatum Herit unum tantummodo signum magistratus scilicet imprimi soleti si ex lapillis sola lotura
collectis duo magistratus ti iurea qua latores utunturi tum ex id genus cancellis plerunque tribus ligneo malleo compactis & coagmentatis foranetur una massa.Recrementa uod detracta mox batillo ferreo conii ciatur in lacu,
sculum ex una arbore cauatu,&agitata Purgentur a carbonibus: tum ex opta contundantur malleo ferreo quadrangulo: deinde cum lapillis proximὸ eoquendis recoquan rur. Sed quidam recrementa ter uda pilis subiecta tuno
357쪽
332 DE RE METALLic Adunt, te recoquunt: quorum adhuc humido ii si magnus a cereus Berit coctus ex eis paucum plumbum Propterea conflatur, quod mox liqueficta rursus ex sornace defluant in catinu. Sed lutum & glareae, quihys tales fomaces incrustantur,item cadmiae,quia no raro concipiunt lapillos prorsus non liquatos uel semiliquatos, & plumbi guttas combibunt, pilis udis subiecta tundantur: quo modo lapilli prorius non liquati per cancellos essivunt in canalem & ut reliqui lapilli lauantur: semili quati uero & plumbi guttae ex eis pia exemptae primum cribro, in quo non eXigua earum portio remanet i uentumdeinde in area,linteis extensis conterita. At fuligo ad partem camini. quae fumum emittit adhaerescens quia etiam ipsa saepius in se continet lapitilos minutulos, qui cum fumo ex somace molarunt, in area iam dicta,&alteorius canalis lauetur: uerum plumbi guttae & semiliquati lapilli, quos lutum N Iapides,quibus incrustantur sornaces, combiberunt, atq3 reliquiae pluma hi,ex utro catino exempti, simul cum lapillis excoquantur. Cum autem lapilli niga tribus diebus 8c totidem noctibus in fomace, sicuti supra dixi pasrata, excocti fuerint, nonnullae particulae saxorum, ex quibus fornax est exatructa, igni labefiatae decidunt: quare sollibus sublatis semis posteriore parte perfringatur, & cadmia primo malleis decutiatur, deindesemaxintea rius tota eorundem saxorum glareis,ad id aptatis,& luto rursus aequabiliter incrustetur: saxum etiam arenariu,in solo sernacis locatum si fecerit uitium. eximatur,& in eius Io cum reponatur altera: quod ei superest. Moctor acuato malleo resecet atque aptet. Fornax A. Eius os B. Catinus e. Eius os D. I '
menta E. Rutrum F. iter eatinus G. Parietes cais
mini N. Scopa I. Lamina area x. Canusia MErerrum simatorium M. Malliis N.
358쪽
Alii ad murum extruunt duas fomaces iam a me descriptis prorsus allimiles & supra eas testudine: quam murus & quatuor pilae sustinent, per cuius
359쪽
334 DE RE NETALLI e Atestudinis foramina fumus e somacib. ascendit in latam camera, ei quam suspra descripsi similem,nisi quod in utroque latere habeat senestram,ostio cis reat. Excoetores enim fuliginem absteriuri primo gradibus, qui sunt adla, tera fornacum ascendunt,deinde scalis per testudinis foramina qui sunt suis pra fornaces, in cameram, ubi fuliginem abstergunt, conuerrunt, in sueos colligunt: quos alius alio deportandos & effundendos tradit: ea camera etiam ab altera differt caminis : quos duos habet domi usitatis non dissimi, les: hi fumum, qui per superiorem partem concameratam eluctari non pou test, refraehim S repercussum excipiunt, & inanem plumbi tandem emit, tunt: nam plumbum calore ignis resolutum & in cinerem imitatum, at laspilli minutuli cum fumo euolites in camera remanen aut ad laminas aereas, quae sunt in camino adhaerent. Fornaces A. Catinuspropiorfornaci B. Eius os c. gltercatinus D. Pilae E. Camera F. Fenetra a. Camisi M. V M in quo carbones utiuntur I.