De orationibus et epistulis Taciti operibus intextis; dissertatio inaugralis quam ..

31쪽

orationes cum noster hoc loco tum Suetonius Τ) testantur. Quam ad editionem Tacitus hic legentes rev0eat: oratio Tiberii de Marob0duo habita extat inter publieatas, ubi perlegere p0tes. Plia Sex illo l0eo non Sequitur. III, 47: tum demum Tiberius ortum patratumque bellum senatu scripsit; neque dempsit aut addidit Vero, sed fide ne virtute legatos, se consiliis Superi utSSe. Simul causas, cur non ipse, non Drusus prosecti ad id bellum forent, adiunXit bl id Tiberius solitis sibi ambagibus apud Senatum incusavit, cum extolleret pietatem , laudaret Lepidum neque Agrippam argueret 56: Tiberius mittit literas ad senatum, quiSp0testatem tribuniciam Druso petebat Sed principio literarum veneratus deos, ut con Silii Sua rei publicae prosperarent, modica de moribu Sadulescentis neque in salsum aucta rettulit. ii qui Tacito unum potissimum auctorem tu prima Annalium parte attribuunt, neque alios sontes neque Tiberii orationes nisi interdum - velut duobuq illis locis, quibus eas commem0rat adiisse contendunt. Id si concedamus, quae noster apud illum auctorem de tribus orationibus supra adseriptis legerit necesse HSt Brevitate Taciti respecta primum a uet0rem multo pluribus Verbis rettulisse, deinde omnes sententias solitis sibi ambagibus) secundum genuinum ordinem sed principio literarum), immo verba ipsa se A. I, li: in incertum et ambiguum. 52 vorbis adornata) SerV3SSestatuendum sit. Quod ab omni probabilitate abhorret. Reliquum

est ut eadem fere Verba apud auetorem extitisse conicias. Tacitu Sea transcripsit Vel maxime verbis paulo mutatis auctoris iudicium suum sedit. Quam rati0nem si probemus, Tacito non nisi c0mpila toris vel summum epito inatoris gloriam relinqui concedendum eSt. Tali opinioni assentiri non p0SSum US. 59: Tiberius caerimonias temperavit, nominatim arguens insolentiam Sententiae aurea Sque literas contra patrium morem. l) Suet. Tib. 67.

32쪽

1 V, 4: addidit orationem Caesar multa eum laude filii sui, qu0d patria benivolentia in spatris liberos foret. 70: secutae insuper literae grates agentis, quod h0minem insensum rei publieae punivissent, adiecto trepidam sibi Vitum, Suspectas inimicorum insidias, nullono minati in conpellat0. V, 2: at Tiberius, qu0d supremis in matrem ossiciis defuiSSet . . . , magnitudinem negotiorum per literas eXcuS3Vit . . . Quin et parte eiusdem epistulae

increpuit amicitias muliebres, Fusium consulem oblique pei Stringen S. 3: missaeque in Agrippivam lic Neronem liter3e, qua S. . Verba inerant quaesita asperitate, Sed n0n

arma, non rerum novarum Studium, amoreS iuVentim . . . . Obiectabat

defensionis repetito luter se p0StulaVit. Insigne visum est earum Caesaris literarum initium; nam hiS verbis exorsus est: Quid scribam VobiS, patres conScripti, aut qu0 modo Scrib3m aut quid omnino nou Scribam hoc tempore, di me deaeque peius perdant, quam perire me cotidie Sentio. Si scio hi Sicut Tacitum uni muti serviliter se addixisse neque SU0, Si licuerat, iudicio esse usum probabile u0n esse videtur, ita n0nmini S pel VerSum putamus, Si quis omnia iudicia, quae de orationibus apud patres habitis reperiuntur, a Tacito demum eSSe saeta obtineat. Summam n0ster tribuit vim auctoribus conserendis: Simul Vero acta Senatus inSpexit. Insigne visum esti Initium earum Tiberii literarum iam ab auct0ribus adlatum Tacitus invenit. VI, 12: misit literas Caesar, modice tribunum increpan S, ignarum antiqui moris ob iuventam 15: Superque ea re Senatui scribit, levi cum honore iuvenum. Dein redditis absentiae causis admodum

33쪽

vagis ilexit ad graviora Fuctoque large et Sine prae Scripti 0 ne generis aut numeri senatus consulto 29: sed Caesar missis ad senatum literis disseruit morem fuisse mai0ribuS Omisimus hos potissimum orationum Tiberianarum locos: A. I,

27. Iam porro ad ali0rum Senatorum orationeS anim0S attendamus. Ann. I, 12: rursum GalluS non idcirco interr0gatum ait, ut divideret, quae Separari nequirent, Sed . . . Addidit laudem de Augusto Τiberiumque ipsum Victoriarum Suarum 3dmonuit. 13: post quae L. Arruntius haud multum discrepans a Galli oratione perinde offendit. Si Tacitus auctorem non exscripsit, aut accuratiSSimam relationem et de Galli et de Arruntii orationibus apud eum legit aut genuinas ipse ante ocul0S habuit. Cum vero scriptor orationes, quas quidem executuS eSt, ipSe comp0Suerit, ut postea dem OnStrabitur, neque dubitari p08Sit, quin auct0res item secerint. 110Strum, ut orationes et epiStula S c0gn0Sceret, auctores modo adhibuisse vix verisimile esse videatur. II, 33: proximo Senatus die multa in luxum civitatis dicta a Q. Haterio conSulari l II, 3l: certabantque orationibus et memorabantur exempla mai0rum, qui inVentutis inreverentiam graVibus decretis notavisSent, donec DrusuS apta temperandis animis diSseruit. III, 68: ille Piso) multum de clementia principiS prae- satus aqua atque igni Silani interdicendum censuit Eadem ceteri V, 6: quattuor et quadraginta orationes Super ea re habitae, ex quis Ob metum paucae, plureS adSuetudine Si Tacitum omnes has quattuor et quadraginta orationeS perlegiSSenegemus, tantam industriam auctoribus attribuamus neceSSe eSt. VI, 2: Scipiones haec et Silani et Cassii isdem ferme aut 34

34쪽

paulum immutatis verbis adseveratione multa censebant.

VI, 24: vix fides, nisi quod Attii centurionis et Didymi liberti

epistulae ser Vorum nominη praeferebant . . Etiam sua verba centurio Sae Vitiae plena . . .

voces que deficientis adiecerat. quis primo quasi per dementiam si nesta Tiberio, mox ubi exspes vitae suit, meditatas e0mpositas lust diras inprecabatur. Fieri non pol est. ut omneS l0e0S, quibus scriptor de patrum sententiis, de epistulis in senatu recitatis accuratissime reseri, conet geramus; nisi sorte librarii munere fungi volumus. Quodsi dubitari nequit quin Tacitus senatus actis sρ mel atque iterum usus sit, iam

Venio ad alteram Annalium partem. XI, 6: deinde obstrepentibus iis, quibus ea contumelia parabatur, dise0rs Suillio Silius aeriter incubuit, Veterum Oratorum exempla reserens, qui famam et posteros praemia eloquentiae cogitaVissent.15: rettulit Claudius) deinde ad senatum super e0llegis, haruspicum, ne Vetustissima Italiae disciplina per desidiam eX0leSceret XlΙ 9: Pollio haud dis paribus verbis ae nuper Vitellius i

11: ubi haec atque talia dissertavere, incipit orqtionem Caesar de fastigio Romano Parthorumque obsequiis seque divo Augusto adaequabat o mi S Sa Tiberii memori 9, quamquam is qu0que miSerat. Addidit praecepta Haud disparibus verbist de Vitellii oratione tam accurate Tacitus rettulit, ut genuinam eum ante oculos habuisse credendum sit. Porro iisdem seruae verbis ac nuper Vitellium censuisse Pollionem tradit. Etiam Pollionis verba ipsa n0VisSe n0Strum patet. Omissa Tiberii memorial Quod iudicium si Taciti est, nititur

35쪽

genuina Claudii oratione ab eo perlectu. An eiuS auctores Veras orationes ex senatus actis transcripserunt XII, 22: exim Claudius inaudita rea inulta de claritudine eius apud Senatum prae satus 25 habita apud Senatum oratione tu eundem, quem aliberto acceperat, m0dum.

61: rettulit Claudius) dein de immunitate Cois tribuenda

multa que Super antiquitate eorum memora Vit. XIlI, 4: de auetoritate patrum et consensu militum prae- satus consilia Sibi et exempla capessendi egregie imperii memoravit Nero). 11: clementiam Suam ob Stringens crebri S orationibus Nero), qua S Seneca testificand0, quam honesta praeciperet, vel iactandi ingenii voce principis vulgabat. Tacito Neronis orationes a Seneca compositas notas suisseverisimillimum est, etsi ex senatus commentariis notitiam earum eum eSSe conSecutum negeS. Sicut enim noster Neronis carmina ipse ) in manibus habuit, ita 0rationes quoque principis, quae certe vulgatae erant. ) inspexisse maguam habet verisimilitudinem, nisi eas legisse Tacitum in Senatus actis praeser3S.

erat repertum cum ferro percuSSOrem Agerinum . . Adiciebat crimina Temp0rum qu0que Claudianorum obliqua ii Sectatione XV, 35: secutaque NeroniS oratio ex more, quamViS Sontem et defensioni merito dissiSum victurum tamen suisse, si clementiam iudicis exSpecta SSet. XVI, 7: igitur missa ad Senatum oratione rem OVend0S a republica utrosque disseruit obiectavitque Cassio, quod coluiSSet.

Longum eSt, exequi hoS loc0s: XII, 10. 19. 20. 38. 52. XIV, 18. 59. XV, 72. 73. XVI, 27.

l) cs. Aun. XlV, l6: quod species ipsa carminum docet, non impetu et instinctu nec ore uno fluens. cf. Suet. Nero. 52.2) es. Suet. Nero T.

36쪽

Devenimus ad Historias: II. I, 19: inde apud Senatum n0n comptior Galbae, n0n longi 0r quam apud militem sermo: Pisonis comis

oratio.

De sermonis l0ngitudine et habitu quis iudicare potuit nisi qui

germanum vidit Scilicet Tacitus Galbae sermonem apud patreS c0mparat cum eiuSdem apud milites oratione, ita ut huius qu0que verba ipsa, Si quidem illius, eum ante oculos habuisse oportere videatur. I, 18: apud frequentem militum contionem imperatoria brevitate adoptari a se Pisonem exemplo dixi Augusti et more militari, quo vir virum legeret, pr0-

Sed cum id a probabilitate abhorreat, Tacitum auctorum relationi de Galbae contione tantam tribuisse fidem credamus, ut Galbae apud patres Sermonem conferre potuerit. Nihilominus iterum communis sontis fautores opponere valent Tacitum ex auctoribus transcripSiSSe. II, 10: dari tempus, edi crimina, quamviS inViSum acn0centem more tamen audiendum censebant spatres).55: recitatae Fabii Valentis epistulae ad con Sules Scriptae haud immoderate. ΙΙΙ, 3T: mox senatum c0mpos iis in magnificentiam oratione adlocutuS exquisitis patrum adulationibus attollitur nulla in oratione cuiusquam erga Flavianos duces obtrectatio: errorem imprudentiamque exercituum culpantes, Vespasiani nomen suspensi et vitabundi circumibant. Si Taciti sunt verba: suspensi et Vitabundi circumibant, genuinas perlustraverit orationeS neceSSe eSt.

manente bello Scriptae. ea prima specie s0rma ceterum, ut princeps l0quebatur, civilia de se, de re publica egregia. 7: paulatimque per altercationem ad continuas et infestas orationeS provecti sunt. 40: quo die senatum ingressus est Domitianus, de

37쪽

absentia patris fratrisque ac iuvHula Sua pauca et modice disseruit. IV, 44: proximo senatu inchoante Caesare de abolendo dolore iraque et priorum temporum neceῖSitatibus, censuit Mucianus prolixe pro accusatoribus; simul

e0S qui coeptam, deinde omisSam actionem repeterent, monuit sermone molli et tamquam r0garet. Τ)0mnia argumenta, quae attulimus, Si complestiemur, non minuSesse Verisimile concedemus Tacitum Senatus aeta cum auctorum relationibus perpetuo contendisse quam eum epitomatoriS tantum munere eSSe sianctum. Haec de senatuS commentarii S. I 0dem Verom0d0 quo de his dubitatur de diurnis actis, num Taeitus ea adierit. Enimvero ipse urbis acta assert: sed uno tquium loco: In n. llI, 3: matrem Antoniam non apud auctoreS rerum, n0ndiurna actorum Scriptura reperio ullo insigni ossicio functam, cum Super Agrippinam et Drusum et Claudium ceteri qu0que consanguinei nominatim perscripti sint. Ca Su commotum hic nostrum urbis acta explicasse plerique censent Immo Nippei deTius ) per occasionem modo Tacitu ui sontes primari0S inspexisse arbitratur. Attamen si Plinium vel omnino Taciti auct0res populi aeta adiisse probabile existimemus et Seriptores historiae Augustae sine dubio iiS USOS eSSe conSideremus,

occasioniS Sententiam probare cunctemur. Neque enim Sine cauSa

NipperdeSius ) Tacitum vituperare suspicatur Plinium his verbis: Xlli. 3l: Nerone iterum L. Pisone eun Sulibus pauca memoria digna evenere, nisi cui libeat laudandis sundamentis et trabibus, quis molem amphitheatri apud campum Martis Caesar extruxerat, Volumina implere, cum ex dignitate populi Romani repertum sit res illustres annalibus, talia diurnis urbis actis mandare.

38쪽

Sin vero ita est, dubitari non potest, quin Plinius ,talia ex urbis actis c0ngesserit. Τ) Adscribimus deinceps scriptorum historiae

Vopi Sc. Prob. 2: USus Sum) .... acti S etiam Senatu Sac p0puli. Lamprid. Sev. Alex. 6-12: Interest retexere orati0nem qua Severus Alexander) nomen Antonini et Magni delatum sibi a senatu recuSaVit. quam priuSquam reseram, addam acclamati0nes Senatus, quibus id decretum eSt, ex actis urbis ante diem pridie nonas Martia S. Sed quid alios commemoramus seriptores nonne de Tacito ips0 Plinius amicus nos sacit certioreS: Plin. epist. Ull, 33, 3: Demonstro ergo, quanquam diligentiam tuam sugere n0n possit cum sit in publicis actis,

Luce clarius est 4 9 citum perpetuo acta diurna contuliSse. Illa enim epistula Tacito seripta est. Quodsi res ita Se habet, num Scriptorem Senatus commentarios per occasionem tantum evolvisse credi p0test AP dixerit quispiam, ) ,Tacitus Sui temporiS reS compositurus acta publica percensuit, cum in tradendis priorum temporum saetis nonnisi auctorum relati0neS inter Se comparaverit. Quae ratio quamvis de multis scriptoribus Valeat, de Tacito uouvalet. Quod comprobatur illo Annalium l000, de quo supra diximus. 3Scilicet alias in urbis actis suisSe perScriptaS 0rationes praeter principum μ) nescimus. Neque igitur acta diurna nimis ad nostram pertinent rem. Minoris denique m0 menti est, quae Tacitus de orationibus ex iis, qui dicentibus ipsi interfuerant, audire p0tuerit. Attamen Siquid de Agricolae oratione sciet it, unde audiverit nisi ex Sostero ipso

39쪽

Id qu0d Tacitus de ceteris orationibus comperit, apud auel0reSeum invenisse Statuendum est. Nam neque ipse alios proxim0smutes nominat et permulti l0ci Supra allati, quibus de rerum seriptoribus verba lacit. Tacitum Summam tribuisse vim scriptoribuSeorundem temporum conserendiS dem0nStrant. Itaque quaeritur, qui Taciti auctores fuerint quaeque de orationibus tradiderint. Neque tamen ea quae Satis accurate iam alii ) de his dixerunt, repetere mihi in animo est. Satis erit nomina e0rum adseribere, ut deincepS susius de altera quaestione disseram. Coniungam autem a Tadit0ipS0 00mmem0ratos cum iis, quos eum praeterea adhibuisse VeriSimile eSt:

i) C. Plinius: Anu. l, 69 Germanicorum bellorum Script0r . )2) Aufidius Bassus et Servilius Nonianus: clarissimi

historiae pri0rum principum Scriptores, qu0rum uterque fortasse usque ad Claudium res imperatorum e0m pDSUit.

Aufidius libros quoque belli Germaniel conscripsit 3) Seneca rhetor: ,ab inito bellorum civilium, unde primum

Veritas retro abiit, paene usque ad mortis suae diem .'i4) Tiberii et Claudii Caesarum commentarii: Tac. XIlI, 43 ε) Agrippinae: Τae. A. IV, 53.5) Suetonii Paulini commentarii. δ)6) Cluvius Rufus et Fabius Rusticu S.

T0t rerum ScriptoreS novimus, qu0s usque ad Claudii m0rtem Taciti auctores suisse conicere possumus. Neque tamen iniuria Nippei deSius nostrum multo plures inspexisse videri dicit, qu0rum ne nomina quidem n0bis tradita Sunt. Sequuntur Scriptores, qui rerum inde a Neronis temporibuS duc tores Tacito praesto suerunt:

40쪽

7) iidem Cluvius Rufus et Fabius Rusticus'): Cluvius a Gaio, Fabius a Claudio exorsi historiam principum scripsisse videntur. Tac. Ann. XIII, 20. XIV, 2. XV, 61. H. III, 65).

USque ad annum septuagesimum primum processisSe VeriSimile est. )9) D0mitii Corbulonis commentarii: de expeditionibus ab eo in Parth0s saetis inde ab ann0 55 usque ad 63 p. Chr. n. ac. XV, 16).

Restant Historiarum auctoreS: 10) Cluvius Rufus et C. Plinius: quorum opera paulo Supra adscripsimuS.

11) Vipstanus Messalla: Tac. H. ΙΙΙ, 25. 28).12) Vespasiani commentarii et Antonii Juliani opus ):

uterque de bello Iudaico Scripsit. Qu08 Vespasiqni commentarios Iosephus calumniatores hiStoriae suae reiciens speetat δ) Illi enim ,et λυ αυT0κραῖον , M oris: η πια legisse SeSe contenderant; Ι0Sephus vero iis nititur, quae ipSegesserit Vel Viderit quaeque eXpertuS Sit. Ceterum c0mparatione Iosephi librorum eum Taciti operibus, quam de orationibus institui, nihil sere explorare potui. Nam omnes seruae sermoneS, de quibUS 110ster refert, I0sephus tacet. Atque orationes, qua S hic tradit, praecipue Cai et Claudii principum, in libris Taciti deperditis, si quidem Script0r eos inseruit, ext iterunt. Attamen unum exemplum asseri e p0SSumuS: IOSeph. de bell. Iud. lV, 1l, 2:,ΣUMMαi 0υ 0ε Κα κ μα) z00ς ὐ 'αὐτιυ εχαI09Tα270υς καl χ Lαρχους