Seuerini Boetii De differentiis topicis libri quatuor

21쪽

ro BOE. DE DIFFEREN.

ille qui iudicat: necesse est ut ne illud quidem

probet, quod ex huiusmodi ratione conficitur. Itaque euenit ex huiusmodi ratione, quae tantum necessaria sunt ac non probabiliamin esse argumeta.sed non est ita, atque haec interpretatio non recte probabilitatis intelligentia tenet. Ea sunt enim probabilia, quibus sponte atque ultro consensus adiungitur, scilicet ut

mox audita sunt, approbentur: quae vero necessaria sunt,ac non probabilia, aliis probabialibus ac necessariis argumentis antea demonstratur.cognitaque & credita ad alterius rei de qua dubitatur,fidem trahunturivi sunt speculationes omnes,id est,theoremata quae in geometria con*derantur. Nam quae illic proponuntur,non sunt talia, ut his spote animus discentis accedat. Sed quoniam demonstrantur

aliis argumentis: illa quoque scita de cognita ad aliarum speculationum fidem ducuntur. Itaque quae probabilia no sunt,sed necessariariis quidem auditoribus, quibus nondum demonstrata sunt, ad aliud aliquid approbadum

argumenta esse non possunt his aute qui prioribus rationibus eorum, quibus non acquiescebant,fidem caeperui: possunt ea si quid ambigunt, ad argumentu vocare. Sed quia quatuor facultatibus disserendi omne artificium continetur:dicendum est quae quibus utimouerit argume tis,ut cui potissimum disciplinae

22쪽

at L I B. I. locorum atque argumentorum paretur ubertas,euidenter appareat. Quatu'r igitur facultatibus, earumque velut opificibus disserendi omnis ratiosubiecta, id est, dialectico, oratori, philosopho, sophistae. quoru quidem dialecticus atque orator, in communi argumentorum materia versantur. Vtermenim siue sint necessaria, siue minime: probabilia tame argumenta sequitur. His igitur illae duae species argumenti famulatur:quae sunt probabile ac necessariu, probabile ac non necessariu.philosophus vero ac demostrator de sola veritate pertractat:atque ideo, siue sint probabilia siue no, nihil refert dumodo sint necessaria. His quoque duabus speciebus utitur argumenti, quae uini probabile ac necessarium, necessarium ac no probabile. Patet igitur in quo philosophus ab oratore, ac dialectico in propria cosyderatione dissideat: in eo scilicet quod illis probabilitate, huic veritatem constat esse proposita. Quarta vero species argumenti: uae nectue argumentum quide recte dici potesso,ut mostrauimus supra, phisticis solis attributa est. Topicoru vero intentio est:verisimiliu argumentoru copiam demonstrare.designatis enim locis ex quibus probabilia argumenta ducutur: abudans & copiosa necesse est fiat materia disserendi.Sed quoniams ut supra dictu est)pro- 1 abilium argumentorum alia sunt necessaria, B.iii.

23쪽

alia non necessaria: cum loca probabilium argumentoru dicuntur,euenit v t necessariorum quoque dicatur.quo fit ut oratoribus quidem ac dialecticis, haec principaliter facultas par tur, secudo vero loco philosophis. Na in quo probabilia quidem omnia conquiruntur .dialectici atque oratores iuuantur. In quibus vero probabilia ac necessaria docentur:philosophiae demostrationi ministratur ubertas.Non modo igitur dialecticus atquc orator, verum argumentationis

estectorihabet quod ex positis locis posit ase1umere, cum Inter argumcntoru probabilium locos necessariorum quoque principia traditio mixta contineat. Illa vero argumenta, quae

necessaria quidem sunt, sed n5 probabilia, a que illud ultimum genus, scilicet nec probabile nec necessarium:a propositi operis consederatione lauinctum est, nisi quod interdu quidam sophistici loci exercendi gratia, lectoribus adhibebuntur. quocirca topicorum pariter utilitas intentioque patefacta est. his enim& dicendi facultas, & inuestigatio veritatis augetur. Nam quod dialecticos atq; oratores locoru iuuat agnitio: orationi per inuentionem copiam praestat.quod vero necessiariorum doctrinam locorum philosophis tradit:via quodam modo veritatis illus rat, quo magis peruestiganda est rimandaque interius disciplina,

24쪽

L I B. I Le ue cum cognitione percepta sit, usu atque exercitatione firmanda. Magnu enim aliquid locoru con syderatio pollicetur, scilicet inueniendi vias .quod quidem ii qui sunt huius rationis expertes: soli prorsus deputat ingenio. neque intelligunt quantum hac con*deratione quaeraturriquete in artem redigit vim & potestatem naturae. Sed de his hactenus,nuc de reliquis explicemus.

DE DIFFERENTIIS

Topicis liber secundus. .

Mnia quaesiperioris serie voluminis expedita iunt:milius forsitan eo ruditis superuacanea quodam mO do & quasi dependentia videbutur. Nam cum de differentiis Topicis librorum titulum legerint: omissis doctrinae gradibus statim ad finem operis tendunt. Mialii autem vel necessarium videtur: quod nisi sit praecognitum, ad ulteriora discetis animus peruenire non possit. ii quoque qui nunc omnem primi voluminis disputatione super-B.iiii.

25쪽

- BOE. DE DIFFEREN. suam putant, si cuncta perlegant, conteXi

nemque operis mente ac ratione collustrent,

desinent prosecto iudicare supersuum, quod

necessario viderint in parte operis collocatu.

atque haec hactenus. sed quoniam de iis quae antea posuimus, id est, de propositione, quaestione, conclusione, argumento, sufficienter dictu est:nunc de argumentatione tractemus. Rgumentatio,est per orationem arguΛ menti explicatio. Huius autem species

duae sunt:vna quide quae syllogismus,

altera quae vocatur induetio. Syllogismus, est oratio in qua quibusdam positis & concesssis, aliud quidda per ipsa quae cocessasunt,euenire necesse est, quam sint ipsa quae concessa sunt. Huius diffinitionis ratione secundus quidem liber eoru quibus institutione in categoricos scripsimus lyllogismos plene cotinet, sed propter intellectus facilitate idem breuiter aperiemus exemplo.Sit enim syllogismus hic, Omne animal substantia est. Omnis homo animal est. Omnis igitur homo substantia est. Totum igitur hoc oratio est: in qua positis quibusda & cocessis,ides duabus propositionib' quae sunt:Omnis homo animal est, omne animal substantia est. per ea ipsa quae concessai sunt: efficitur aliquid, id scilicet quod est conclusio, omnis homo substantia est. per prO-

26쪽

L I B. I I. aspositiones enim quae concessae sunt:consequetia necessario conclusionis insertur.Sunt autepropositiones, Omnis homo animal est, & omne animal substantia est: atq; ex his efficitur aliud quiddam quam sunt ipsa quae concessa sunt.Concluditur enim, Omnis nomo substatia est: quod longe diuersumo & ab ea propositione quae dicit,omnis homo animal est,& ab ea quae proponit, omne animal esse substantiam. Syllogismorum vero alii praedicatiui sunt, qui categorici vocantur: alii coditionales, quos hypotheticos dictis. Et praedicatiui quidem sunt, qui ex omnibus praedicatiuis propositionibus connectuntur: ut is, quem exempli gratia superius annotaui:omni Dus enim praedicatiuis propositionibus texitur. Hypothetici vero sunt quorum propositiones conditione nectuntur: ut hic, Si dies est, lux est. Est autem dies. Lux igitur est. r

Propositio enim prima, coditionem tenet hac: quoniam lux est, si dies est.atque ideo syllogismus hic hypotheticus, id est conditionalis vocatur. Inductio vero, est Oratio per qua fit a particularibus, ad uniuersalia progrestio, hoc modo: Si in regedis nauibus no sorte, sed arte eligitur gubernator: si In regendis equis

auriga no sortis euentu, sed artis comendatio-

27쪽

B O E. D E D I p p Ε R. EN. ne assumitur:Si in administrada rep. non sere principem facit, sed peritia moderandi, similiaque in pluribus conquirutur,quibus infertur di in omni quoque re, quam quisque regi

atque administrari grauiter volat,no 1Οrte accommodat sed arte rectore. vides igitur quomodo per singulares currat oratio: ut ad uniuersale perueniat. Nam cum non sorte regi navim, sed arte currum S rempublicam cogegisset:quasi in caeteris quoque ita se habeat,quod uniuersale erat concludit, hoc modo: In omnibus quoque rebus non sorte ductum:sed arte principem debere praeponi.Saepe aute multorum collecta particularitas: aliud quiddam particulare demonstrat.ut si quis dicat:si neq; nauibus, neque currib nem agris sorte praeponuntur rectores:neque rebus quide publicis rectores sorte ducendi sunt. quod argumetationis genus maxime solet este probabile,e si non aequam syllogismo ha at firmitatem. Syllogismus nanque ab uniuersalibus in particularia decurrit: estque in eo, si veris propositionibus conteXatur, firma atque incommutabilis veritas. Atqui inductio habet maxima probabilitate: sed interdu veritate deficit,ut in hac:qui scit canere,cantor est:& qui luctari,luctator est: quique aedificare, aedificator est. quibus multis simili ratione collectis inferri potest: qui scit igitur malum, malus est: quod no

28쪽

bono. virtus enim sese diligit,& aspernatur cotraria: nec vitare vitium, nisi cognitum queat.

His igitur duobus velut principiis &generib argumentandi, duo quide alii deprehenduturargumentationis modi: unus quidem syllogismo,alter vero inductioni suppost' in quibus quidem promptum sit constderare, quod ille quidem a syllogisino, ille vero ab inductione

uucat exordium: non tamen aut hic syllogismum, aut ille impleat inductionem. Hi autem sunt enthymema, atqueeXemptu.Enthymema quippe est imperfectus syllogismus:id est, oratio in qua non omnibus antea propositionibus constitutis infertur festinata conclusio.

't si quis ita dicat:homo animal esst, substantia

igitul est. praetermisit enim alteram propositione qua proponitur, Omne animal est: sub- statia. Ergo quonia enthymema ab uniuersalibus ad particularia probanda contendit: quasi simile syllogismo est.quod vero omnib' quae conueniunt syllogisino, non utitur propositionibus, a syllogismi ratione discedit, atque ideo imperfectus vocatus est syllogismus. Exemplum quoque inductioni simili ratione copulatur,& ab ea dissidct. Est enim exemplum quod per particulare propositum: particulare quoddam contendit ostendere, noc modo: Oportet a Tullio consule necari

29쪽

H B o E. D E D I F F E R E N Catilinam: cum a Scipione Gracchus fuerit interemptus. approbatum est enim Catilinam a Cicerone debere perimi, quod a Scipione Gracchus interemptus est. Quae utraque particularia esse, ac non uniuersalia: singulariud signat interpositio personarum. Quonia igitur pars parte approbatur, quasi inductionis similitudinem tenet, id quod exemplum vocamus. quod vero non plures, quibus id efficiat colligit partes:ab inductione discedit. Ita igiatur duae sunt argumentandi species principales:vna quae dicitur syllogismus, altera quae vocatur Inductio. Sub his autem,velut ex his

manantia,enthymema atque exemplum. quae

quidem omnia ex syllogismo ducuntur: & ex syllogismo vires accipiunt. siue enim enthymema,siue inductio,iaue exemplum:ex syllogismo quam maxime fide capit. quod in prioribus resolutoriis,quae ab Aristotele transtulimus,demonstratum est. Quocirca satis est de

syllogismo disserere,quasi principali & caeteras argumentationis 1pecies cotinente. R

stat nunc quid sit locus aperire. Locus naque ut M.Tullio placet sedes argum Ai est. cuius diffinitionis quae sit vis:paucis absoluam. Argumenti enim sedes partim maxima propositio intelligi potest: partim maximae propositionis differentia. Nam cum sint aliae propositiones, quae cum per se notae sint:tamen nihil

30쪽

ulterius habeant quo demonstrentur, atque maximae & principales vocentur,sintque aliae quarum fidem primae ac maximae suppleant propositiones:necesse est ut omnium quae dubitantur,illae antiquissimam teneant probatio 'nem,quae ita aliis faceresidem possunt,ut ipsis nihil notius queat inueniri. Nam si argumentum est, quod rei dubiae facit fidem, idque notius est& probabilius esse oportet, si illud est

quod pAbatur:necesse est ut argumentis omnibus illa maximam fidem tribuant, quae ita

per se nota sunt, ut aliena probatione non egeant. Sed huiusmodi propositio quidem aliquoties intra ambitum argumenti continetur: aliquoties vero extra posita, argumenti vires supplet ac perficit. Exemplum quidem est

eius argumenti, quod maximam propositionem tenet, huiusmodi .sit enim quaestio, an sit regnum melius consulatu. ita igitur dicemus, Regnum diuturnius est, quam consulatus: cuutrunque sit bonum. At vero quod diuturnius est bonum:eo quod parui temporis est, melius est.. Regnum igitur melius est, quam consulatus. Huic igitur argumentationi maxima propositio, id est, locus incertus est:illa scilicet, quὀd quae sunt diuturniora bona, melioris sunt meriti, quam ea quae parui teporis sunt.hoc enim ita notum est, ut e3trinsecus probatione non