장음표시 사용
131쪽
c APUT DECIMUM iis esse videtur,' m subtilissimae, ac purissima ipsius
hydrargyriparticulae reliquis culentioribus,cgrauioribus partibus iacilius diuelli possunt , una cultumore illo aqueo, quo madet manus, si hydrargyro
immergatur , qui autem manui tam facile adhqret, noaegre a mercurio diuellitur. Cum enim tanta vis me curita vitro fistulam claudete suspendi nequeat , deo sum urgente plurima eius grauitate pretinentur partes leuiores , ac subtiliores, quae demum a mercuriideorsum tendentis podere distrahuntur ad ampliorem lo
Remanere autem huius nodi partes subtilisJ1mas quarum plurimas mercurio inesse, easque maximet volariles , ac leuis imo negotio separabiles nemo im rat, qui nouit in officinis, ubi hydrargyrum asseruarum, ex partibus I O quat x, aut quinque in singulos annos sponte avolare, ut accuratiores obseruarunt,
quamuis apothecari nostri communiter id non centa seant, quia periculum nunquam secerunt; ego tamen facile obseruare potui,quam tenues habeat particulas, nam haec experimenta instituens aureum nummum in Ore habebam, quem magna ex parte album extraxi, hy
ducens attraxeram' intelliges, sic astera parte Lecu lentiores mercurij partes deorsum Vrgentes, ex altera
vitrum, quod ubi osculum claudit, retinens concipias hinc enim consequitur partes illas retineri, quae impetus deorsum tendentis minus capaces deprehenduntur. Huiusmodi sunt particula illa subtilissimae, ac leuissimae,qui licet a reliquis mercuri partibus impetum recipiant, quo deorsum moueri possent paritorcum piis i exigentia tamen contiguitatis corporum,
132쪽
quae tam in vitro fistulam claudente , qua in ipsis mercuri partibus leuissimis reperitur, formaliter resistit, ne impetus ille conceptus in motum prodeat deorsum tendentem sed facta ea, quae tunc fieri potest, huiusmodi particularum seiunctione, padhuc eo grauitatis momento mercurius feratur, quod vinci non pollit particula illae sibi maiorem producunt ubicationetata,
Mampliorem locum occupantes rarescunt. Bellum, inquis, commentum Mercurius emittit
spiritus , qui rarescentes Vacrio impeditant , ipsumque mercurium aliquatenus descendere permittunt. Hoc-Ι49 cine verum Z Verum . Vnde igitur, instas, maior spiritacis is iuba tuum copia effluere poterit, illud quoque corpus, ex
Ica is quo educentur, magis in fistula descendet, cum reli- Ο quum spatium ab avulsis spiritibus occupetur. At Vinum pluribus redundare spiritibus ac aquam, quis neget Zinqua igitur minus descendet ac vini id quod experientiae repugnat: Nam supra subieci ae in vas aquς
superficiem aqua attollitur ped. reg. 3 14 circiter , muvexo supra vini superficiem paulo maiorem obtinet al
partium i pedis regii, idest pollicum 6.linearum 8. Age vero audi nunc contra. Non inscio pro maiori spirituum copia, qui ex corpore aliquo educantur, corpus illud posse magis descendere snulla dispar, a tio intercedat video Excell.D.Elephantutius pag. 3 6 eae perimento sibi compertum esse testatur hydrargyrum saepius agitatum, atque tractatum in fistula minus de scendere , deficientibus nimirum aliquibus spiritibus, quo cum ante agitationem retinere , magis quoquo descendebat At quamuis ultro plurς vino, qua aquae spiritus concedam, non continuo magis descensurum
133쪽
CAPUT DECIMUM. 2 et Vinum licet inserre , hic siquidem descensus pendet ex
raritate spirituum illorum ex corpore e lueloxum, qui rarescunt pro ratione impetus,quem a corpore de1cendente concipiunt Phic autem impetus corporis grauitati responuet. Cum vero vinum pauciora obtineae grauitati momenta, quam aqua, nil mirum ab eo minorem quoque impetum produci, ac proinde spiritus no adeo multos ex vino metu vacui educi, duetosque minus raresceres, ac altius vinum suspendere.
Vt autem huius capitis exitum tandem reperiam , I Ohic tacitus dissimulandum puto, quod rudiores aliqui
Obijcere possent ambigentes, an fistuli e partem mer incurio destitutam memorati spiri rus replere valeant; cum aegxe sibi persuadeant tot aquae inesse spiritus, ut in tubo pedum xcg. o. octo amplius podos j xepleantur . Spirituum enim vocabulum latiorem a1C obtinet
interpretationem 4 cuicunque corpori, quod facile potest auolare hoc nomen nunc inditum volui loquedi breuitatem consectatus Caeterum huiusmodi fugacitabus corpusculis aquam redundare quis nesciat Z cu vel tepida manus frigida abluta eodem momento illam in Vaporem resoluat , spiritusque aquis permixtos me-
ut noxii spiritus calore bilicitat auolent, alias plane incocta propina , ne quos salubres in x se gerunt: spiritus, exhalent
134쪽
cur hydrarram in Apula eandem seruet altitudinem
HYdrargyrum in fistula quiestere supra subiectu in
vase hydrargyrum altitudinem obtinendo peduRegiorum hanc potius hic usurpo mensuram, qua
a me obseruatam podum Rom antiq. 2. VnC. . , quia
breuius exprimitur altitudo, de qua sermo est , parum autem disserunt hae mensurae,nam pedes Parisini inrespondet pedibus Romanis antiquis 2.unc .s , ut OLligitur ex diuersorum Pedum collatione , quam habet Herigon. tom. a. cursus Mathemat. surrius dictu est siue longiores siue breuiores,sive ampliores,sau angustiores, Due ad perpendiculum erecti, siue inclinati sint tubi, quibus continetur. Id autem intelligendum est Lud mero hydrargyro repleta fuit fistula te mercuri Vasis nulla aqua superfusa , neque extrinsecus adest ullu
agens vel frigore densitat in icti Calore raritatem in
ducens, vel comprimens mercurium vasis operculo totam eius superficiem ita contegente , ut congruo se ramini fistula inseratur . Tunc enim ex huiusmodi compressione cogetur mercurius in fistula ascendere; quemadmodum inqua in vase supersus hvdrargyro, aut frigore tenue illud corpus cogente , ac constipante Calor autem irefaciens, Maeris permirtio Lli ulteriorem in fistula descensum permittent. Quae rendum itaque est , cur tubi varietas , ac inclinatio diuersa, altitudinem hanc perpendicularem non minuat
135쪽
Et quidem quod ad diuersam tubi inclinationem 1 aspectat non est hic locus pseudographaeratiocinationi , 3squis, oua quis censeret in inclinata fistula mercurium ascendere ad perpendicularis altitudinis aequalitatem retinendam, V Cylindri quoque ex mercurio eadem fistu la modo erecta modo inclinata contento aequales sint ;docente enim Euclide lib. 11. Elem prop. 14 Cylindrisiib eadem altitudine existentes, sunt inter se,ut bases. Nam oculus ipse non esse aequales ex mercurio cylindros ostendit,cum mercurium ex vase in fistulam se recipientem videat,ac inclinata fistula, ita ut ad eius
summum verticem mercurius veniat, si osculum digito claudatur,& ex vase educatur, omnino plena appa Teat. Illa vero eadem Euclidis propositio, si hic locum
haberet, positum prorsus ostenderet tua 1 Communis se stio superficiei mercuri, in vase contenti cum
mercuri fistulae,esset basis cybndri ex mercurio quod tamen repugnat definitioni cylindri, cuius bases sunt circuli aequi distantes,in fistula conclusi, iam cum ea dem sit altitudo, siue erectus ad perpendiculum, siu inclutatus sit tubus , cylindri isti eam haberent inter se
rationem, qua est inter illas communes sectiones , qua
nes illae sectiones inaequales sunt,cum enim ad perpentadiculum fistula erigitur, communis sectio est circulus, cum vero illa inclinatur, communis sectio est ellipsies, cuius secunda diameter aequalis est diametro circuli,
qui est basis cylindri: ac proinde eo circulo maior est haec ellipsis igitur, cylindri si eandem inter se haberent rationem,essent inaequales Ellipsim vero esse non posse cylindri proprie dicti basim, thim ex des r. lib. I, Elem Euclidis, tum ex des, Sereni lib. de secl. cylind
136쪽
cylind. constat ac proinde semper eadem est basi cylindri, siue fistula inclinetur, siue ad perpendiculum erigaturiSupponitur autem fistulam mercurio plenam constituere cylindrum rectum, cuius scilicet axis ad L et rectos angulos insistat ipsis basibus. Quare longitudo istis si segmenti cylindri ex mercurio in fistula inclinata eritis , si Sucans anguli inclinationis,si eiusdem anguli Tangens mota statuatur altitudo illa perpendicularis: hoc autem segmmentum aequale est culindro aItitudine habent aeque- Iem longitudini huius segmenti. Cum itaque ad di uersarum inclinationum Tangentes inaequales eadem
altitudo perpendicularis pedum eg non possit eandem habere rationem, constat Secantium quoque rationem esse diuersam ad varia cylindroruin qua- Iem basim habentium longitudines; atque ideo cylindri supra aequales bases non aeque alti inaequales sunt.
Sed haec,ne quis Geometria sorte abuteretur.
Is Porro minime ambigendum est facta illa spirituumo, amercuri grauioribus partibus seiunctione, eos rari' Σ Υ 'si' asem non assumere nisi pro impetu a mercuri graui
tale impressis ,qcii Ciam certis timuibus sin1atur, Certam
quoque raritatem si': ritus ille induit Atque adeo qua- do neque impetus impressu praeualet repugnantiae,
qua spiritus aegre patitur se a debito sute naturae statu diuelli meque conatus, quo a violenta raritate liberare se spiritus tentat, praeualet ponderi mercuri deorsuin . v x entis;mercurius plane suspensus conssistit. Hinc est e. inclinata fistula mercurium ascendere; quia nimirum incunabens subjectis fistulae partibus,pro Varia inclina- oties minoribu momentis deorsum trahit contiguum sibi spirituum, ac proinde conatus corporis rari ad inoenium sensim redeuntis praeualet aliquantulum graui
137쪽
grauitati mercuri L , vel si acutus valdo se angulus inclinationis, multum quoque praeualet grauitati mercu rij, illumque attrahit ad eam altitudinem obtinenda, in qua suspendi potest vi corporis seipsum, nullo ex trinseco opem serente condensantis. Quamuis autem certum sit culindrum illum ex hydrargyro non per se ipsiim subs stero supra reliqui in vase subiecti superficiem, quasi non valeat subiectum hydrargyrum premere, ac in eo sibi locum quaerere id enim quoque praestaret, si fistula superne hians ingressuro ex pateret attamen tum resistentiae subiecti in vase hydrargyri, tum grauitatis eius, qui in fistula de scendit aliquam habendam esse rationem indicio est aqua, quae cum minori sit praedita grauitate, altius in fistula labsistit, ita ut grauitatum aquae, a Crcuri', ac altitudinum eorundem corporum in fistula, sit per
mutata, seu potius reciproca proporti o quae enim est ratio grauitatis mercuri ad grauitatem aquae, ea est altitudinis cylindri ex aqua ad altitudinem cylindri eae mercurio Gravitas autem mercuriiad grauitate quet, si par sit corporum moles ex accuratissima indagine in Gallia reperta est, ut 1 3α ad 1 altitudo vero cylin
est v ad 3 3 , quae rario eadem est cum stiperiori 1 3 ad 1 si spernas tantulum discrimen unius partis ducentesimae trigesimae primae. Qusd tamen ad aquae, vini grauitatem spectat, animaduertas velim eam non plane eandem omnibus
Mercuri , aqua utitutanes reciproca grauitatiε.
138쪽
pluuiae, unc ij septem ac granis trecentis septuaginta. Immo desipserum fluminum aquae longe diuersi ponderis sunt, nam Borysthenis aquae Hypani fluuio supernatant, fertur , nauium pondus non ferunt: Eurotas, oleu Peneo supernatat Strabone teste lib. 2.
quod idem de Phaside Ponti Euxini aquis innatant narrant Plinius , Athenaeus Maiij. Hinc celebris est Eulei fluminis leuitas ἰipra aquas Tigris, S Euphratis inam Cotyle Attices de qua mensura vide Uiltalpadum
tomo 3. Eulei aquis plena olim pendebat rachmam
unam, hoc est grana γα minus quam aqua Tigris Euphratis ideoque Parthorum Roges Euleum , Choaspem bibebant, eosque, ut cum Plinio lib. 1. cap. 3 loquari, quamuis in longinqua plaustris comitatabantur. Adde a diligentioribus obseruatum post brumam aquas grauiores esse. Haec radix diuexsarum de aquae grauitate opinionu, quarum ali uas leges apud Fournerium lib. 1 8.Hydro graphiae cap. 2 ideo si quod discrimen offendas haec ex
Perimenta instituens, non continuo Oscitantiae eo aringuas, qui alias a tala aItitudinum, ac grauitatum mens iras statuerunt cid enim tum ex aquarum, tum ex mercuriivaria grauitate oriri potest sit enim non pla ne sincerus fuerit mercurius, grauitas minor erit quominus vero salis aquae immiscetur, illa maiorem oblita M. his, i a ne leuitatem . Sic mihi accuratissime obseruant con ΦΨ: ap p i tigit, reperire proportionem excuri ad aquam, ut 3 ead 1 nam eadem fistula, quae continet mercurij libras duas, uncias tres, drachmas tres, continet qucvncias duas praecise:excessus aurem huma proportionis
i, rad , supra proportionem in Gallia ob
139쪽
struata est parriculam V id quod prouenit ex leuitate aquae,qui in aperimentu adhibui Placuit vero fistula potius, qua alius vasis capacitate explorare,ac mercurij, de aquae pondaricos arare quia caemercuri superficies magis intumescat, qua aquς, in tantula superficio quς osculi fistulae latitudinem quee,minimum discrimen inter moliutriusque corporis infusi potest intercedere. Si itaque tubi duo aequalis sera minis nam longitu do inaequalis esse debet , quia tubus mercurio plenus 61 valde longus esset, periculum esset ne disrumperetur sumantur, Iter aqua repletus, alter mercurio, eriganturque ad perpendiculum , hic quidem mercurio, ille
Ver aquae immersus obtinebunt inclusi liquores, post quietem , diuersam altitudinem pro reciproca ratione graultatis. Quia autem mercia xij altitudo perpendicu laris mihi fuit ped. Rom. antiq. a. unc. 3 mercuriJgrauitas ad grauitatem aquς fuit , ut in ad iri hinc fit altitudinem perpendicularem quae futura ped. Rom. 33. unc. 3 E. Quonia veris cylindri isti ex aqua, mer 1 - πcurio , iuxta hypothesim , sunt eiusdem basis, inter se μὴ sunt ut alii tudines; at altitudo aquae ad alii tud ne mer--
curio eandem habet rationem, ac grauitas mercuri adgrauitatem aquae, ac proinde duo isti cylindri aequo pondere libram sisterent. Sed iam inuestigandum est, cur tam aqua, quam,
mercurius , in suis tubis eandem seruent alii tudinem operpendicularem , hic quidem ped.Rom antiq. 1 vnc OF , ill Vexbped. 33.vnc. 3 DNe tamen id ex virtute
suspendedi certa ponderis mensuram contingere suspi et:
140쪽
ceris, prohibet altitudinis huius perpendicuIaris qualitas, etiam si dispar sit tuborum latitudo, atque capacita, cylindri enim sub eadem altitudine sunt inter se
ut basis, grauitas autem corporis moli respondet, ac cylindrus maior, si materies non disserat, maioren infert grauitatem absistulam. Id quod clarissimo experimento mihi innotuit; nam ex tubo, cuius longitudo erat ped.ROm. 2. unc. δε osculi vero diameter partium proxime inius unciae, continente hydrargyri libras z.
scendebat, nisi sorte aliqua aeris bulla inestis ad supremas partes avolabat. At fistula alia longa ped. a. unc. si , licet osculum haberet priori fere aequile , gracilescens tamen circa medium selum continebat hydrargyri libram unam, unc ' drachm. . immerso vero osculo ita , ut sub hydrargyro esset secundum mensuravnc id adlauc descendit hydrargyrus,in reliqui spatii; quamuis eius grauitas absoluta minor esset grauitate absoluta hydrargyri prioris fistulae.
y Vt rei huius causiam afferrem, admissa certa On' 'Ta M. Cri. mei Cir; , postat a Cibi pore 1premam sistu ulviri ma lae partem occupante retineri, existimaui aliquando
disparibi nonrorum cylindrum amphoris ubi cum Mundro angustioris esse comparandum tunc enim illum hoc grauiorem esse constat sed cylindros quosdam, si fisest dicere minimos, quorum basis sit ni cum mini mum mercuri; considerandos esse censebam qua
ratione plures quidem huiusmodi, lindri in amplio ritubo reperiuntur quam in angustiori singulis a men inuicem comparati aequales sunt. Sic in adiecto