장음표시 사용
71쪽
MONARCA v. ILTan. 63 noris,&comulantur usuris. Videndum igitur est, tum ut versurae fiant, chim vitari no poterunt. Apud quosda Parthorum fuisse legitur magistratus, cuius Crant munia videre, atq, cognoscere,quae nam in ciuitate versurae fierent: nec pati fieri nisi cognita, &probata causa,tatum 1 possessionum haberet is, qui faceret, ut annuis solutis usuris, sortest reddita tantum superesset, quantum ad victum, cultumstoti suppeditandum familia satis esse iudicaretur:ita ut uxorum, filiarumq; dotes extra pacta foenoris essent. Mihi satius videtur cum foenore foeneratores
procul abigere. Homines enim ad industria se, atq;
laborem propensiores exhibebunt i omnis expectatio sit adempta scenoris multiq; prohibebuntur'
tria obligurire bona, cum pecuniae mutuandae s blata commoditas fuerit.Eandem in vendendo,atq; in med curam ciuitates desiderant:ne liceat videlicet omnibus pro arbitratu vendere, aut emere sed iis quidem ededi, quibus sertuna nouerca aliter vivendi viam, rationem 1; negarit emendi vero iis,quakfacultates habeant,unde pedat precia dc in aliorusraudem non emant , dc sint suae rei bellegerentes
Vcndant praeterea qui redhibere possint probare*explicata stadiicio ea, quae vcndiderint. Vnde est blud vetustis inum quicquid vitii creditor sciuerat
emptoris nificare teneri.alius tamcn crit locus de
72쪽
legibus dicendi copiosius: nunc ad id , quod Vol
mus satis si prius monuerimus iuuentutis educationem nostris temporibus negligi; cui rei veteres legumlatores maxima an adhibuerunt diligentiam. est enim curpissimum, cum nutriendis arboribus inimium curae, tantum studii ponaturn erudiendae iuuentuti, quae omnium cli res maxima, maximeq; neces
saria, nullam penitus operam impendi. Sed haec in alio Reip. genere diffusius, latius copiosius disputantur. At quoniam non minus ad principem spectare videntur, hoc quoq loco tangeda fuerunt.In pC nis etiam infligendis Deum principi proponimus imitandum, qui mitissime plectit, etiam citra merita. Volo ad poenam consideratissime Principem accedere, diu, multumq; cogitare,inuitum, ac recusantem condemnare dc quasi secante viscera sua;paucorum supplicio sanare multos. Haec veri principis opera sunt, qui patriae pater, qui medicus, qui pastor iure vocabitur, quem non dedignabuntur homines vocitare dominum. Qui cum leges ipse condat, etiam solutus legum videarur laqueis legibus tamen obtemperabit ut sit aliis Xenaplum leguseruandarum . sicut enim animantur milites incenduntur, inflamantur cum in opere faciundo, no verbo solum hortantem cernunt Imperatorem , sed Mboris etiam partem subeuntem, atq; operis.sic pra,
73쪽
uaricari legibus crubescit, easq; veneratur,' colit,
qui Principem legum audientem dicto cognoscit, seq; sponte subiicientem. Est enim magna Principatus dignitas re Principem esse;legum tamen obseruatia aequare se caeteris, adhortari ψ ad legitima tuenda munia. a L. De legibus quidem multa sunt a te grauiter dicta. Sed remanent quaedam, quae nisi molestum est, aveo sciscitari. v T. Mihi quidem quoniam saltare semel didici, nihil erit graue, qui drogaueris L EL. Dic igitur de magistratibus ali quid, deq; re pecuniaria. Ei T. Prolixus admodunascitur sermo scd non iniucundus, nec inutilis co 'nitu Solet enim quaeri vir in Princeps sit magistratus. Nam pleriq; volunt, non magistratum csse, sed moderatorem magistratuum. Sunt etiam qui neget authoritate perpetua praeditos Magistratus creari solere. Ego veri; si meam sententiam interponere
turpe non est, 'rincipem dico magistratum esse; nam tribus modis magistratum finiri video dicunt enim aliqui cum csse magistratum,qui ex legibus c-pub. administrat. Alii vcrdomnes publica tractantes nominant magistratus. Tertii magistratuscos dicunt, qui in libera ciuitate uicissim parent, 3 imperant. Quo de magistratu noncst nobis hoc tempore sermo: Caeter crd descriptioncs in principem unice quadrant nam in gubernanda ciuitate,secun-
74쪽
VENTun Cog CIdum Deum Opt. Max leges duces habet, atq; authoreS,&Rempub uniuersam, non hanc, vel illam partem tuetur. Quem decc tametsi rationcs non sit redditurus, sic se tamen gerere, ac si coram Omnibus relaturus esset. Constetergi nobis Principem de magistratum esse, S caeteris prae fici magistratibus. In magistratibus ver cooptandis summa est adhibenda cautio, ut ii legantur a Principe, a quibus ipse beneficio potius afficiatur, qu id curam susceperint, quam in eo conserat beneficium Optimum
est rogatos, atq; aded coactos magistratibus sungi, nam de Principis gloriam, d utilitatem curabunt,dcomnibus in rebus communi saluti prolpicient. Scio nouum visum iri plerisq; est tamen hoc quod dico verissimum na qui magistratus, vel praemii loco, vel decoris petunt, emisse sibi videntur honorem: qud
fit, ut omnia metiatur lucro. Fastu praeterea alti, tatu superbia habeat, ut serri nullo modo postlint.recite igitur, atq; Ordine naonent, qui negant cos ad magistratus esse sumendos, quibus debeat Princeps. Sed
illi multo magis sunt efferendi qui debeat,4 se Principi debere fateantur tradunt Acmylanum Scipionem, qui Numantiam, Carthaginc inq; deleuit duos Imperii Romani terrores in prouinciam aliquando profeci urum, ab a secta quodam, atq; rectore rogaturn, ut prae sectum seduceret in prouinciam: primum
75쪽
MONAlle V ALTER. cymum subticuisse, mox etiam apellius negasse. Itaq;
cum ille stomacharetur,atq; Ureferret, ne mireris
amice respondisse Scipionem, iam enim ego pride eum rogo, cui dignitatem meam carissima esse scio, nec adlluc impetrare possum .d meritd quidem, a qui gratiae loco sibi dari magist ratus poscunt, proprium commodum quaerunt, qui autem ipsi rogantur, tanquam donati munere aliquo, despublicu decus,c Principis matellite tuentur. Sed in hac re multa disputari solet, de variis certatur opinionibus ac
quidam ciuita plurimos in magistratu esse voliat, alii verypaucissimos Q ut plurimos magistratum gerere cupiunt, a populari Repub id ipsum mutuantur,
in qua ut pauperes locupletentur, plurimi creantur magistratus. quare longe a Principis gubernatione dissiden unius.n.reginae ab illa populari collitulone cessetur alienissimum est etia verendum ne multitudo obsit potius Reip. quam prosit nam dum inter se dimicant, Rempub deserunt in medio positam. at autem paucissimos, plus oneris quam necesse sit magistratibus imponunt. Tenendum est igitur medium, ut tot fiant, quot ciuitatis exiget,vel magnitudo, vel facultas reliqui priuati vivant, quando magistratus esse 5 Remp. ignorauerunt administrare. Quaeritur etiam, singulisne rebus, singuli sint praeficiendi, an unus susticia pluribus. qua in rede a ciuitatis
76쪽
ciuitatis est habed ratio, citis, qui gesturus est Lgnitate in .Si. n.3 patietur ciuitatis status, de is ipse, ad quem spectat ferre posse videbitur, unum pluribus pnxfici, non est effugiendum. Praestat autem singularum reria singulos esse curatores: ita tamen ut neq; multitudo superet, neq; paucitas rerum negligat curationem, Vel corruat certe publica salus capite, cans Solet etiam dubitari, num generi sint dignitates tribuendae, num potius opibus, num etiam experientiae, ac virtuti Quόd ad me quidem attinet, postrema magis probo experto enim credendum est maXime, Virtus autem omnium bonorum est pares, est potens, est laboriosa Itaq; quorum alias vita probata est, eorum arbitrio tuti credi salus videtur comunis qui ver virtute excellit, ocium sane praestat. quieti curatores, ocii, atq; pacis erunt ministri, dabuntq; operam ne quid ab eis desideretur, ne quid detrimenti capiat Respub Non igitur certis ordinibus lectos, sed elegantia vitae, animorum integritate, atq; probitate volumus magistratus in idam
addunt oportere fidos etiam si Principi, quod inane an videtur illi enim quem constituimus Principi nemo non erit fidus, amabitur enim ab omnibus, atq; obseruabitur, ut in cuius salute omnium vita sit posita. Sed de magistratib. hactenuS LIEL.
Satis quidem dictum videtur: vertim est, quod a te
77쪽
MONARCHV ALTER. Grequirere praeterea libeat. v T. Dic ag mihi. n.
statutum est de iis,quae potero,quaeq; sciam nihil tibi omnino negare. R L. Quoniam igitur duas Principem induisti personas, altera iam pertractata, alteram ut nobis gratificeris dissere. E, T. Optumis nobis opus est auspiciis, ut parua nauicula, tantum ingressi pelagus, 3 euadere salui,&ad portum
peruenire valeamus incolumes. Sed quo fata vocant eundum est. ea quam natura imposuit persona Principis perso itae cedit multa sunt enim qua conceduntur priuatis, negantur principibus quaedam etiam in priuatis laudantur, quae vituperantur in Principibus, qua tolligere vestra prudelia quibin, sunt enim
exposita palana, neq; disputationis egent. Princeps igitur, seipsum circunspiciet, suaq; dicta,&facta omnia examinabit, ne quid aut secerit, aut dirierit,quόd
hominum vituperationem promereatur. Absit scurrilitas omnis, omnisq; leuitatis suspitio, temeritas et abiiciarur, deniq; veterem exuat personam, nouam induat . Sed res ipsa nos hortatur, ut ad Virtutes aliquando veniamus. Liberalem oportet esse Principem, ita tamen ut sumptus suppeditentur redditibus, iacue de alieno dare cogatur. Qui enim aliis aufert, u id largiatur aliis. siue Princeps sit, siue minime, peruertit, perdis,dcstruit jumanam: .cictatem; de quotliam inuitis dominis attrectat aliena, sur
78쪽
est meritdiudicandus. Nihil igitur donare principem placet inad plurima sed cautio est, ut de suo det, ut sibi prouideat, ne desit unde ordinarii fiant sumptus, atq; impensae deducantur. Quόd ad se
titudine attinet, malo promptiorem consilio, quam manu Principem esse; si tamen casus tulerit,Vt manu sit quoq; decertandum, Principem ita pugnare pr. cipiunt, ut meminerit in se uno esse omnia posita, sic cadente patriam quoq; cadere. Sed accidunt tempora in quibus pro salute communi propriam effundere Principem oporteat quae licet rarό contingant, eueniunt tamen aliquando ut Codro Atheniensu Regi,cui datum Oraculum dicitur ex altera parte rege, ex altera XercitumDiis manibus deberi, Lui matri,matriq; telluri.quod cum Oraculum hostibus
quoq; cognitum sciret, edictumq; nequis Regem Atheniensium perimeret: ipse incognitus penula mulionia indutus hostium ingressus est castra, deditaq; opera cum milite rixatus,quod maxime petebat
ab eo est interfectus cuius in honorem in posterum Atheniese Regnum sunditus substulerunt. Sed haec ut diri rar admodum cotingunt: aeteris in temporibus senescere Principem commodissimum est. Munificentia principe videtur dignissima, sed ita ut quod munificum uerit, sit etiam utile, vel Diis, aut
hominibus honorificum. Vt munire arcem, tutuportum
79쪽
MONARCAvs ALTr R. I portu struere, muros reficere', templa Deum orsa re, nauibus naualia replere, aliaq; quae 3 specie, viti probentur sacere semper tamen videndum citiae vires superentur impendio, ne videlicet violetur humana societas. De Modestia, Temperatia,
Continentia, omnici frugalitate, quod dici possit satis apertum est . Aditus faciles, benigna resposa, atq; grata Principis populares animos facile conciliant.
Contra ver superba, atq; contumeliosa mentes hominum auertunt. Demetrio Antigoni filio Macedoniam obtinete anus quaedam aliquid petitura stequens aderat, ut audiretur flagitans, cum re ocisi sibi non elle diceret me regnes inquit anus, si audire non vis. idem Demetrius cum priae fallu neminem admisisset, edixit tamen aliquando, ut qui petere aliquid a se vellet, scriptuni ederet e uniuersa cocum sum est Macedonia, Re ipse Chirographis oner tus quae omilia cum in vcstis lembo deposuisset, prosequetibus cunctis, responsaq; summa cum expectatione operientibus, ad Pontem peruenit. diducto i , atq; excuso sinu, in flumen unania demisit nec multό poli amissio reg o coaectus est exulare . Amatur comitas in Principe valde, quam condiendam cesistimo, grauitare quadam, atq; maiestate. Et quotma semel coepimus persequamur. Sobrium, viciu parcum decet esse Principem. De cui u, atq; ornaua
80쪽
r g NTUR E Cog Ivestium satis magna dissentio est. Nam quidam medium quendam inter piluatum, d maximum esse volunt, quorum sententiae me non piget sic nonulli nihil differre oportere Principis a priuati ornatu cultum putant. Tertis maxime a priuato distinctu. adiice si placet quartos, qui asserunt in publicis ludis, festisq; diebusatq; cum iura dicuntur,augustote vestitu regem esse oportere; in quo publica consistit maiestas caeteris diebus nihil, aut parum a priuatis differre. Restat unum in quo certe Barbaros quosdam Principes ridere meriti; possumus,qui adorari se volunt utroq; poplite flexo Reuerentiam tribui Principi volumus, Deum unum adorari L AE L. Oblitus mihi videris principis cXercitatione exponere, cuiusmodi potissimum esse debeant. , T Non exciderat hoc sane, sed consulto praetermittebam si sorte citius possem elabi. Sed quoniam tarde festino, hoc quoq; persequar. Principem eXerceri oportet,&salutis gratia, de ut corpus experiatur in armis,aptumq;,atq; idoneum bello reddat. Sunt autem exercitationes, pilae lusus, decursio, Venatio, quae instarcst belli, quam minimo feri possit cum periculo. Simulacrum etiam pugnae non displicet,si modo nulla temeritas insitividimus enim Henricum Francorum Regem miserando infortunio dutemere se committit simulata pugnae, e medio non sine