장음표시 사용
81쪽
sine maximo generis humani peticulo fuisse subla tum Et pauid superioribus annis unicae adolescens indolis Bonifatius, qui Montcserratens bus impc.itabat, imaginario certamine se exercens equi casu interiit. Unicus erat virilis stirpis Ferdinando P egi
Hispaniarum Ioannes tot regnorum, tantae potentiae suturus haeres. Qui tamen inter decurrendum ccculsus equo periit magnam i moestitiam, dessummum sui deliderium, non solum parentibus, sed omnibus etiam populis reliquit. Videndum est igitur Principi; quomodo se exerceat, quibus equis, quibus comitibus se credat non enim repetam saepenumero, non inquam sibi ipsi, sed omnibus populis nocet. Sed pro temporis huius ratione satis Principem exercuimus. R L. Quid aliud quόd ad Principe pertineat, atq; ad Reipub. administrationem tibi restare videtur dic obsecro ego enim singula intcrrogare non audeo, ne tibi sim molestus, de interim audire cupio; libera hoc me quaeso pudore id quae minus adhuc explicata sunt, enarra. Ei T. Pulchrum sane, atq; elegantem mihi narras pudorem: carptim, atq; per partes, Onerare recusas, qu id ferrem fortas sciuniuersum verό sidus, atq; omnem imponis sarcinam; nec tam essum serendo . Verum quoniam
sic erubescere consuesti, cram tibi morem qu Hadpotero, ea tamen lege, ut si cecidero, vel me adiu ues
82쪽
VENTUR E COECI UebVc onus ccrte detrahas L I L. Perge non enim deerimus, nam plures sumus, te i quilibet pro parte iuvabit Euri oboli Princeps operam dabit, cst enim maestum regni subsidium hominum multitudo, J. ad bella substinenda,&ad Ornandam pace. Itaq; lege decernet, ut qui ad nuptias apti sunt, Xores ducant, liberisq; dent operam. Prohibebit adulteria seuerissime, ne contaminentur familia polluaturq; gentes etiam apud veteres curatum est, ut viduae, quae partui essent idonea nuberent. Itaq; laudatur Metelli Censoris oratio apud Romanos: quoniam vulgo ducere viduas recusabant. Hortabatur igitur ne viduarum contemnerentur connimbia, id enim utile Reip. admodum censebatur prinsertim cum esset magna viduarum multitudo, extinctis viris bellorum diuersis casibus illud ver pra cipi etiam solet, ut ratio generum seruetur, Ut pares iungantur paribus; qu6d mihi non tantopere curandum videtur. Illud maxime, ne iungantur bonis viris, atq; claris, si fieri possit turpes, infames, degeneres' mulieres. Et de nuptiis quidem multa praecipi solent, quae nobis sunt consulto praetermittenda videndum est tamen, ut quoniam patres sequuntur liberi, nullum genus despiciatur, quod vita dedecus, labe sue maiorum insignis, non fecerit contemne lduar; sed transeamus ad reliqua Praecipitair, quo tuam
83쪽
niam omnium commoda Principi sunt inspicienda; remit nummariam diligenter inspiciat, ut certum sit precium, neq; mutetur si fieri possit. Accidit enim saepenumero muta dis preciis ingens iactitra. quare sillans nummarium .icbet se precium .Huc accedit ludd lutioncs propter crebram mutatIO-nem nummorum fieri seduld non possunt neci nimquid, quatumue daturus, aut accepturus aliquis est, scire potest unde nostra patrum, atq; maiorum aetatibus pleri' decoxerunt, qui alioqui singulis quod debebatur facile dependissent, si modi suo more
vivere licuit; et, ac pecuniam quo precio acceperat erogare. Sed locus, res litam poscit, ut ad bella, bellorumq; tempora transeamus; quod nobis secundu propositum fuerat, tempora actionum Principis diuidentibus. KL. Commodissime nobis accidit, ut te hodie conueniremus ociosum, quod rari; contigerit alias: abutemur igitur ocio tuo, neq; te ante dimittemus, quam omnia perfeceriS, quae exponcil-da suscepisti. v T. Nihil noui praedicas; scio enim te non ante celsaturum, quam ipse penuria, atq; nopia rerum coactus, tandem peroravero, sed iam de re dicendum Belli iura scire principem decet,
seruare.bella tamen non temere suscipere; nullum
enim sine periculo bellum fieri consueuit: nam Mars est communis. Plurima propterea belli ge-
84쪽
c VzNTUR E COEGIrendi praecepta traduntur, quae paucis absoluam. Diuidunt belli rationem in tria, qui tractant istha cmembra Primo quidem indicendi ratio belli co11- tinctur, altero crendi, postremo deponendi suscipiendrina profitentur bellum, ludd sit iustum: iustum autem varie interpretantur Romani enim
te ibus iustu id bellum censetur, quod Princeps, populusve Principi, seu populo indicit perduelli, quae Plii losophi minime probant. non enim suscipient bus bellum personis iustitia constituitur, sed causis. Vertim Romanis legibus utilitati, vel potius ambitioni, atq; cupiditati magis consulebatur, quam iustitiae. statuamus igitur quae iusseae sun belli causae, quo pasco, quando liceat bellum suscipere, quandove secus, facile dignoscemus. Tres igitur belloriam causis probantur tenemur enim nos, nostraq; delendere, pro aris, ac socis pugnare unde milites apud Platonem urbium nominantur cullo deS: tu Oniam defendere se ipsos, totamq; ciuitatem, praecipuum munus est militare. Secunda vero' causa, cum iniuria accepta, res non redduntur repetitae ut si nauicularii mercatoresue capti retentae merceS, intersecti ciues, mpediti comeatus, aut aliquid sit perpetratum huiusmodi qua tamen cause tu habentur iustae, cyres repetentibus non restituuntur. fieri nepopotuit ut publico consilio non sit iniuria facta quare
85쪽
re nitentu est ut es repetantiir,quibus n5 redditis, tam eri consilio publico non sit peccatu, publice tamen culpa suscipitur, bellia 1 fit iustu.Tertia ver ratio dicitur, qua do pace publica impediunt initimi,
vel impedituri putatur, nisi praeuenerimus.quo cassiletiansi indictum bellum geri, atq; administrari iure optimo potest. qua rem Cos Mus,eXpertus es Prila ceps omnium prudentissimus, qui nisi praeuenisses vobis bellum in serre, intra patriae viscera sensisset arma, quae inimico animo in illum parabantur, iamiamq; ierant sumenda , non a vobis quidem, sed abiis, qui tcnebant habenas, qui J Reipi, ea tempestate priverant i ultum igitur erit bellum, quod pro patria iis, quas diXimus rationibus aduersariis indicetur: cuius erit finis, ut sine iniuria in pace vitiatur.Vide dum igitur cit Principi ne ad arma temere currat,stq; bellorum periculis obiiciat inconsulto citaq; illud Augusti laudatur in primis, quem dicere solitsi
serunt, virum se ciuem seruare malle, quam hostes perdere mille. eui idem dixisse serunt cum, quip icatis bellu i intulerit stultum lusorem praeseserre, qui talo, tabcit ad certi,simam acturam. Fictauicni iustiti bellum si indicetur antequam geratur, nollenim boni viri traude pugnant, vulpium more, sed instar Leonum ui atq; virtute De indicendo bel lo satis. Non enim per sicciales more veterum indici
86쪽
tionis remaneat quo tamen rard principes utuntur, regemq; armorum appellant, in quo ius legationis
valet, caetera cligione sublata. Nunc degerendo nisi magis aliud placet. LV L. Hoc ipsum volumus: quare perge quemadmodum coepisti habes enirn gratissimos auditores. Et T. Iubent ergo ut si fieri possit bello Princcps abstineat, alteroq; crat imperatore plus enim amittitur, uno sublato Principe, quam superatis hostibus acquiritur. Afferunt pra terea cum imperatorem Principi deligendum, quid, manu promptus, doconsilio sit bonus ante omnia, ut sit comis, mitis, ele rans hic enim maximam eloriae partem Principi comparabit. Sed de Imperatore, quae dicenda suerat in cum reponemuS locum, quo de Imperatore disputabimus, modό se nobis offerat occasio. Caetera praecepta sunt omnibus in promptu, Vt parentur commeatus, militeiarmcntur,oportunis locis praesidia constituantur caeteraq; strenue fiant, quibus res constat militaris. Duo tamen taceri nequeunt, num, ut Princeps a iusta pace non abhorreat, alterum ut quos semel deuicerit charos habeat, foueatq; quae ipse secerit mala comparantio itur hastie Achillis Principem, quae vulnerabat, &muersa sanabat eadem ac medebatur. Vnde cum murun aries percusserit, si deditio fiat est accipi eda, de
87쪽
MONARCAV ALTER. 79ditisq; parce dunae magis enim est gloriosum, vel una
ciuitatem seruare quam aduersarios innumeroS, ingentiaci regna armis, atq; internecione pacare. VLdeat etiam Princeps, atq; aded prouideat, loca, tempora, commoda, atq; incommoda, turpe si enim dicere in medio armorum ardore non putaram, noli praeuideram, non opus sore credebam. Captis autevrbibus, opus principis est eam aetatem omnino semilare, quae cum nocere non possit, habita semper est
misericordia digna. Quaeri solet qui nam milites potissimum lcgendi, qua in re nostri temporis consuetudo vituperatur: Reges enim ut sumptui parcant tumultuario utuntur milite. Itaq; integri cXercitus Tyronum conficiuntur Placci igitur milites descriptos habere, eXercere crebro, ut cum eundum erit in castra, nulla sit penitus mora. Genus etiam mili-
tu huius aetatis improbari solet, quὀd ab ipsis agris,
atq; adeo ab aratro euocantur ad arma. Oportebat quidem milite honoratio te exercitum costitui, qui turpe duceret, aut locum deserere, aut excedere ex acie, aut hostem non serire, qui l , existimaret dedecu , ac turpitudinem omnia mala superare obiiciet fortasse quispiam, P omanos vetere non solum milites, sed: clarissimos Imperatores ab aratro, de creare, dc deligere, de suscipere solitos esse Verurn
alius honos, dolonge quidem alius habebatur ara
88쪽
8 VENTVRI Og CItro . non enim seruile genus hominum, quod hodie maxima ex parte cernimus, sed ea tempestate ciuitatis primores arabant. Itaq; mirum est non dedignari nunc terram talibus cultam Danibus ructum sacere.Sed ex multis sint haec pauca libata,alias forsitan si de re militari scribere statuerimus latius,
diffususq; explicanda. Reliqua est deponendi belli ratio, in qua illud animaduertitur in primis ne simulata sit concordia, ne fraudis, aut insidiarum ah quid occultetur nomine pacis quae si constent deponendum est utiq; bellum, dandat opera,Vt promissa seruentur, si enim priuatis est turpe non stare pactis, quanto grauius erit in Principe Q amobrem
quid deceat,d quid 5, quid honestum, de quid turpe, quid utile, de quid inutile ante perspiciendu est,
quam paci Princeps assentiatur ubi verypacem semel suscepit, eam tuebitur, tametsi fuerit in suscipienda peccatum. Sed de bellis cum dici possent innumera, hactenus exposuisse sit satis . LAEL. Properas, VLVideo,ut te quam primum expedias nos vero longiorem desiderabamus orationem quare siquid est quod praetermiseris, quando dicendum tibi toties est, exponas rogamus. v T. Nihil sane praeter epilogum,quem si ita vultis breuiter transigere possumus. LAEL. Quem Epilogum dicas non intelligo aveo tame audire Evae. Attende igitur.
89쪽
MONAstcAV ALTgst tiprincipem alite omnia germanum, Verum, atq; tanto nomine dignum exquirimus, qui non sibi solum, sed uniuersae sit natus Reipub ex cuius salute suam uniuersi pendere credant; qui se optimus, atq; ornatissimus si superiorum regnorum Victa perpendens, ea pro viribus vitaverit, quae paucis percurretur Assyrii, id enim primum regnum occurrit,quia ante alluvionem,quae gesta suerant, literis perditis sciri non potuerunt: post alluvionem prima tempora in montibus homines transegerunt,aquarum meis
tu, vagi, palantes, inculti, horridi sine rege legeue, aut religione: quo fit ut Assyriorum regnum sese nobis ostendaticaeteris prius Assyriorum ergo Reges uno excepto ino, qui bello multos superbuit, ac Zoroastrum artis Magicae repertorem in praelio peremit. Hoc uno igitur dempto, molles omnes,effoeminatis fuerunt: Mitris,uestibusq; fluetes,scemina potius quam viri, ut in ter eos vir maxume Semiramis fuerit, quae res clarissimas gessit, re
bellantes compescuit multos, praestantissimas com
didit urbes, in quibus celeberrimam Babylonem, aedificiis, moenibusq; mirabilem. Sedit haec aditiciatur Nino, caeteri parum Sardanapalo abfuerunt, quem fortuna sic odit, ut cum illo omnis interierit Assyriorum potentia,quae populorum imbecillitate
Lerat ad id tempus maxima sequntur Medi,qui de
90쪽
VENTVR COECI de dignitatem, dc maiestatem Assyriorum occupaue runt, pauli; bellicosiores diffluentes tamen ipsi, atq; efficeminati, vino praesertim sic dediti, ut Graecia vina sibi mittenda curauerint.expulerunt hos Persae, qui licet a Xenophonte laudentur, omnium regum
habiti sunt superbissimi, quos ipse populus sequabatur. principes enim imitantur populi qui terram, aquam, quod signum Imperii arbitrabantur ab omnibus sibi gentibus dari aequum censebant, qui quiescebant nunquam, neq; patiebantur qui ctcna reliquos agcre. Haec tamen dominandi vorag0 periit aliquando, quae omnes legus ad suam sere videbat urutilitatem scripsisse, Aegyptii, Lydiq; sunt, o simi,
bellicosum utrimq; Regum Lyduna tamen ingeniosius; Aegyptii nanq; etsi disciplinis mirifice, arcanis etiam pollebant multa tamen habebant vitia: erant iniusti, inter se iussidentes, tyran id is assecta
tes, singulari etiam dicuntur fuisse crudelitate Lydi Medis proximi non satis religipsi habiti sunt. Guo niam etsi aliquandiu religionein visi sunt coici e GLges tamen Aharete interfecto domino eiusq; uxorei ut cum regno potitus, omnia diuina, atq; hi mana peruertit propter principatus, quem sibi tib senione finxerat cupiditatem. Itaq; iispicatus est redignum ab eorum omnium caedibus, quo sibi obstare vel velle, vel saltem posse suspicabatur. Nec mominerat