Orationes

71쪽

27 εἶναι βουλου τὰ περι τὴν ἐσθῆτα φιλόκαλος, ἀλλὰ

μη καλλωπιστής. εστι δε φιλοκαλου μιεν τὸ μεγαλοπρεπες, καλλωπιστου δε τὸ περιεργον. ἀγαπα των eυπαρχόντων ἀγαθῶν τλὶν υπερβάλλ0υσαν κτῆσιν ἀλλὰ τὴν μιετριαν απολαυσιν. καταφρονει, των περὶ τὸν πλουτον σπουδαζοντων μεν, χρῆσθαι δε τοις υπαρ' χουσι μη δυναμιένων' παραπλήσιον γὰρ οι τοιουτοι πασχουσιν , ῶ γπερ ῶν ει τις ιππον κτησαιτο καλὸν κα- 828 κως ιππευξιν ἐπιστάμενος. πειρω τὸν πλουτον χρηματα καὶ κτηματα κατασκευάζειν εστι δε χρήματα μεν τοῖς απολαυειν επισταμένοις, κτηματα δε τ0ῖς κτῆσθαι δυνα1ιεν0ις. τιμα τὴν υπαρχουσαν Ουσίαν δυοῖν ενεκεν , του τε ζχὶμιαν μεγάλην εοῖσαι δυνασθαι καὶ του

κακους ευ ποιων Oμοια πείσει τοῖς τὰς ἀλλ0τοίας κυνας σιτίζουσιν ' εκεῖναι τε γὰρ τους διδοντας ωσπε9 eτους τυχόντας υλακτουσιν οι τε κακοὶ τους ἀφελουν 30 τας ἄσπερ τους βλάπτοντας ἀδικουσε ν. uίσει τους κοθλακευοντας ἄσπερ τους ἐξαπατωντας ἀμφότεροι γὰρ

πιστευθεντες τ0υς πιστευσαντας ἀδι κουσιν. ἐὰν απο-

72쪽

31 ομιλητικος δ' ε0ει μη δυσερις ών ιιηδε δυσαρεστος μη- δε προς πάντα φιλονικος, μηδε προς τὰς των πλη-j σιαζοντων οργὰς τραχέως απαντῶν, μηδ' ἀν ἀδικως οργιζομενοι τυγχάνωσιν, ἀλλὰ θυμουμενοις μεν αυ- e τοῖς εἴκων, πεπαυμμοις δε τῆς οργῆς επιπλήττων 1 uηδε παρα τὰ γελοῖα σπουδάζογν , ιμηδε παρὰ τὰ σπου- δαῖα τοῖς γελοίοις χαίρωπι τὸ γὰρ ἄκαιρον πανταχ0υ λυπηρ0ν ' μηδε τὰς χάριτας αλαρίστως χαριζόμενος, οπερ πάσχουσιν οι πολλοὶ, ποιουντες μεν, ἀηδως δε τοῖς φίλοις υπουργουντες ' μηδε φιλαίτιος Mis, βαρυ 91 32 γὰρ, μηδε φιλεπιτιμητ)ης, παρ0ξυντικὸν γάρ. μάλιστα

uεν ευλαβου τὰς εν τοῖς ποτοις συνουσίας εὰν δεποτε σοι συμπεσyὶ καιρος, εξανιστασο προ μεθης. δταν γὰρ ο νους υπ' οινου διαφθαρῆ, ταυτὰ πάσχει τοῖς αρμασι τ0ῖς τους ηνιοχους ἀποβαλουσιν εκεῖνά τε γὰρ ἀτάκτως φερεται διαμαρτοντα των ευθυνουντων η τε πολλὰ σφάλλεται διαφθαρεισης τῆς δια- bν0ιας. ἀθάνατα μεν φρονει τῶ μεγαλοψυχος εἰναι, θνη-33 τὰ δετ ' συμμετρως των υπαρχοντων απολαυειν. ηγ0υτην παιδείαν τοGOυτω μεῖζον ἀγαθὸν εἰναι τῆς απαιδευοίας, ὁσίη τὰ μεν ἄλλα μοχθηρὰ πάντες κερδαίνοντες πράττουσιν, αυτη δε μονη καὶ προσεζημιωσε τους εχοντας ' πολλάκις γὰρ ῶν τοῖς λογοις ελυπησαν, του- των τοῖς εργ0ις τὴν τιμωρίαν εδοσαν. 0υς αν βουλη e ποιησασθαι φίλους, ἀγαθον τι λεγε περὶ αυτων προς τους ἀπαγγελουντας' ἀρχὴ γαρ φιλιας μεν επαινος, εχθρας δε ψογος.

73쪽

ρου ταχ ιστην εχει την διαγνω υιν. βουλευ0υ μεν βραδεως, ἐπιτελει δε ταχεως τα δοξαντα. ηγου κρατιστον εἶναι παρα μὲν τῶν θεῶν ευτυχίαν, παρα δ' αυτων ευβουλίαν. περὶ ών αν αἰσχυνθ παρρησια να- dσθαι, βουλη δέ τισι των φίλων ανακοινώσασθαι, χρῶ τοῖς λογοις ώς περὶ αλλοτριου του πραγματος ' ουτωγαρ την εκεινων τε διάνοιαν αἰσθησει και σεαυτον ου 35 καταφανῆ ποιησεις. oταν υπὲρ τῶν σεαυτου μέλλης τινὶ συμβ0υλφ χρῆσθαι, σκοπει πρῶτον πως τὰ ἐαυ- του διφκησεν ὁ γαρ κακῶς διανοηθεὶς περι των OG κειων ουδεποτε καλῶς βουλευσεται περὶ τίον αλλο- μτριων. ουτω δ' ἀν μάλιστα βουλευεσθαι παροξυν-

εἰ τὰς συμφορὰς τὰς εκ τῆς ἀβουλιας επιβλέ-

ς ειας ' καὶ γαρ τῆς υγιείας πλείστην επιμελειαν εχομεν,οταν τὰς λυπας τὰς ἐκ τῆς αρρωστίας ἀναμνησθωμεν. 36 ιου τὰ των βασιλέων ήθη καὶ δίωκε τὰ εκείνων επι- 10τηδευματα ' δοξεις γὰρ αυτους ἀποδεχεσθαι καὶ λουν, ῶστε σοι συμβήσεται παρά τε τρο πλήθει μὰλλονευδοκιμειν καὶ την παρ' εκεινων ευνοιαν βεβαιοτερανεχειν. πειθου 1 ιεν καὶ τοῖς νομιοις τοις υπο των βασιλέων κειμενοις , ἰσχυροτατον μέντοι νομον ηγου τονεκεινων τροπον. Eoc περ γὰρ τον εν δημοκρατια πολιτευομενον τὸ π λῆθος δει θεραπευειν , ουτω καὶ τον bεν μοναρχίφ κατοικουντα τον βασιλέα προ ήκει θαυ-

37 μιαζειν. εἰς αρχρο κατασταθεὶς μηδενὶ χρῶ πονηρφπρος τὰς διοικήσεις ών γὰρ αν ἐκεῖνος ἁμαρτη, σ0ὶ

τὰς αἰτιας ἀναθήσουσιν. ἐκ των κοινων επιμελειωνα παλλάττου μη πλουσιωτερος ἀλλ' ἐνδοξοτερος πολ- λων γὰρ χρημάτων κρειττων ὁ παρὰ του πλήθους cεπαινος. μηδενὶ πονηρφ πράγματι μήτε παριστασο μητε συνηγορει δοξεις γὰρ καὶ αυτὸς τοιαυτα πρατ-38 τειν, οἶά περ ἄν τοις ἄλλοις πράττουσι βοηθῆς. παρα-

74쪽

τους μετα δικαιοσυνης ζημιωθεντας οιγαρ δικαιοι των ἀδικων εἰ μηδεν αλλο πλεονεκτουσιν, αλλ ουν ελπισι Q40 γε σπουδαιαις υπερεχουσιν. πάντων μεν επιμελουτων

περὶ τὸν βιον, μάλιστα δε την σαυτ0υ 'ρονησιν ασκεν μέγιστον γαρ ἐν ελαχιστω ν0υς ἀγαθος ἐν ἀνθρωπ0υ

δηλος' ατοπον γαρ την μεν ουσίαν εν ταῖς οἰκιαις αποκρυπτειν, την δε διάνοιαν φανεραν εχοντα περι-

75쪽

την, τοῖς δὲ σπουδαίοις τὴν ἐν τῶ ζῆν αδοξιαν. μα-

μης' το μὲν γαρ τελευτῆσαι πάντων τὶ πεπρωμενη κατεκρινε, τὸ δε καλως ἀποθανεῖν ἴδιον τοῖς σπ0υ- ddαι0ις τὶ φυσις απένειμεν.

ου πρεπει σοι προς την νυν παρουσαν ηλικιαν ' Oυδε

γαρ εμε τουτο διελαθεν ' αλλα προειλομιην διὰ τῆς αυ- τῆς πραγματείας ἄμα του τε παροντος βίου συμβουλίαν εξενεγκεῖν καὶ του μέλλοντος χρόνου παράγγελμα καταλιπειν. τὴν μεν γαρ τουτων χρειαν ραδίως ειδη- σεις, τ0ν δε μετ' ευνοιας συμβουλευοντα χαλεπῶς ευ- ρήσεις. Oπως ουν παρ' ετερου τὰ λοιπὰ ζητῆς ἀλύ οεντευθεν ωσπερ εκ ταμιειου προφερης, ψηθην δεῖν μηδεν παραλιπειν ων εχω σοι συμβουλευειν. 15 LI 0λλην θ' ἀν τοῖς θεοῖς χάριν σχοιην, εἰ μη διαθμαρτ0ιμι της δοξης ῆς εχων περὶ σ0υ τυγχάνω. των 12 μεν γὰρ ἄλλων τους πλειστους ευρησομεν ῶσπερ τῶν σιτιων τοῖς ηδίστοις μῆλλον τοῖς υγιεινοτάτοις ροντας, ουτω κώὶ τῶν φίλων τοῖς συνεξαμαρτάνουσι πλησιάζοντας ἀλλ' ου τοῖς νουθετουσι. σε δε νομίζω τουναντίον τουτων ἐγνωκέναι, τεκμηρίφ χρωμεν0ς τὴ περὶ την ἄλλην παιδείαν φιλοπονία ' τον γὰρ αυτῶ ταβελτιστα πράττειν επιτάττοντα, τουτον εἰκος καὶ τῶν ἄλλων τους επὶ τὴν αρετην παρακαλουντας ἀποδεχε- b46 σθαι. μάλιστα δ' ἀν παροξυνθειης ὀρεγεσθαι των κα- λων εὐγων, εἰ καταμάθ2tς, οτε κε ὶ τὰς ηδονὰς εκ του- των μάλιστα γνησιως ἔχομεν. εν μεν γὰρ τρο ραθυμεῖν καὶ τὰς πλησμονὰς ἀγαπῶν ευθυς αι λυπαι ταῖς ηδ0ναῖς παραπεπηγασι, το δε περὶ τὴν αρετην φιλο-

76쪽

πονεῖν καὶ σωφρονως τὀν αυτου βιον οικονομειν ἀεὶ τὰς τερψεις εἰλικρινεις καὶ βεβαιοτερας αποδίδωσι 47 κἀκεῖ μεν προτερον ησθεντες υστερον ἐλυπηθησαν, ψενταυθαδε μετὰ τὰς λυπας τὰς ηδονὰς εχοιμεν. εν πῆσιδε τοις εργοις Ουχ ουτω τῆς αρχῆς μνημ0νευομεν, ως τῆς τελευτῆς αἴσθη ιν λαμβάνομεν τὰ γαρ πλεῖστα των περιτον βιον ου δι αυτὰ τὰ πραγματα ποιουμεν, 48 ἀλλὰ των ἀποβαινοντιον ενεκεν διαπονουμεν. g . ' -

θυμου δ' Oτι τοις μεν φαυλοις ενδ εχεται τὰ τυχόντα πραττειν' ευθυς γαρ του βίου τοιαυτην πεποίηνται την υποθεσιν ' τοῖς δε οπουδαίοις Ουχ οἱον τε τῆς dἀρετης ἀμελειν, δε πολλους εχειν τους επιπληττοντας. πάντες γαρ μισουσιν Ουχ ουτω τους εξαμαρτάνοντας ως τους επιεικεῖς μεν φησαντας εἰναι, μηδεν δε τῶν 49 τυχόντων διαφεροντας, εἰκοτως' ὐπου γαρ τους τῶλογφ μονον ψευδομενους απ0δοκιμάγμεν, η που γε τους τ se βδεν παντὶ ελαττουμενους φαυλους εἰναι φησομεν. δικαιως δ' ἀν τους τοιουτους υπολάβοιμιεν

siri μονον εἰς αυτους άμαρτάνειν ἀλλὰ καὶ της τυχης ρεἶναι προδοτας τὶ μεν γαρ αυτοῖς χρηματα καὶ δ0ξαν καὶ φιλους ενεχείρισεν, οἱ δε οφῆς αυτους ἀναξίους

50 της υπαρχουσης ευδαιμονιας κατεστησαν. εἰ δε δεῖ θνητὸν ὁντα τῆς τῶν θεῶν στοχάσασθαι διαν0ίας, 13ηγουμαι κἀκείνους επὶ τοῖς οἰκειοτάτοις μάλιστα δηλωσαι, πως εχουσι πρῖς τους φαυλους καὶ τους σπουδαίους τῶν ἀνθ ρωπων. Ζευς γαρ υρακλεα καὶ Tάνταλον γεννήσας, ως οι μυθ0ι λεγουσι καὶ πάντες πιστευουσι, τον μεν διὰ την ἀρετην ἀθανατον εποίησε, τον δε διὰ τὴν κακίαν ταῖς μεγίσταις τιμωρίαις εκό 51 λασεν. οἷς δεῖ παραδείγμασι χρωμεν U' ὀρέγεσθαι της καλοκαγαθίας, καὶ μη μονον τοῖς υφ' ' μων ειρημενοις bεμμενειν ἀλλὰ καὶ των ποιητῶν τὰ βελτιστα μανθά-

77쪽

νειν καὶ των αλλων σοφιστῶν εἴ τι χρη ιμον εἰρηκα-52 σιν αναγιγνωσκειν. ῶσπερ γαρ τὴν μελιτταν ορωμεν ἐφ' απαντα μεν τα βλαστηματα καθιζάνουσαν , αφ' ἐκάστου δε τὰ βελτιστα λαμβάνουσαν , ουτω δεῖ καὶ τους παιδείας ορεγομένους μηδενος μεν απειρως εχειν, πανταχόθεν δε τὰ χρησιμα συλλεγειν. μολις γὰρ ἄν τις εγο ταυτης της επιμελειας τας τῆς φυσεως ἀμαρτιας ο

επικρατησειεν.

σμενον ὴ των αλλων τι των τοιουτων κτημάτων, ἄναυτοὶ μεν ἐνδεεῖς εἰσὶν, υμεῖς δε πλουτεῖτε, λίαν εδο- 15ξαν εἶναι μοι καταφανεῖς ου δόσιν ἀλλ' εμποριαν ποιουμενοι καὶ πολυ τεχνικωτερον αυτὰ πωλουντες τῶν 2 ομολογουντων καπηλευειν' ἡγησάμην δ' ἰνγενεσθαι ταυτην καλλιστην δωρεὰν καὶ χρησιμωτάτην καὶ μάλιστα πρεπουσαν εμιοι τε δουναι καὶ σοὶ λαβειν, εἰ δυνηθειην ὁρισαι, ποιων επιτλὶδευμάτων ο ρεγομενος καὶ τινων εργωνJ ἀπεχομενος ἄριστ' ὰν καὶ την πολιν καὶ την βασιλειαν διοικοιης. τους μεν γὰρ ιδιώτας εστὶ bπολλὰ τὰ παιδευοντα , μάλιστα μεν τὰ μη τρυφῶναλλ' ἀναγκάζεσθαι περὶ του βίου καθ' εκάστην βου-3 λευεσθαι την ημεραν, επειθ' οι νομοι, καθ' ους εκα-στοι πολιτευομενοι τυγχάνουσιν , ετι δ' η παρρησιακαὶ τὸ φανερως εξειναι τοῖς τε φίλοις επιπληξαι καὶ τοῖς εχθροῖς επιθεσθαι ταις ἀλλήλων ἁμαρτιαις ' πρὸς

78쪽

δε τουτοις καὶ των ποιητων τινες των προγεγενUιμνων υποθήκας ως χρὴ ζῆν καταλελοίπασιν ῶστ ε απαντων τουτων εἰκος αυτους βελτιους γιγνεσθαι 4τοις δε τυραννοις Ουδεν υπαρχει τοιουτον, αλλ' ους εδει παιδευεσθαι μαλλον των αλλων, επειδαν εἰς τὴν αρχην καταστω γιν, ανουθετητοι διατελουσιν ' οἱ μεν γαρ πλεῖ τοι των ανθρώπων αυτοῖς Ου πλησιάζουσιν, οι δε ουνοντες πρὸς χάριν ομιλουσιν. καὶ γαρ τοι κυ-

ρι0ι γιγν0μενοι καὶ χρημάτων πλείστων καὶ πραγμέ- dτων μεγίστων, διὰ τὸ καλως ταῖς ἀφορμαις πεποιήκασιν ωστε πολλους ἀμφισβητειν,

ποτερον εστιν αξιον ελεσθαι τὸν βίον τ0ν τῶν ιδιωτευοντων μεν, επιεικως δε πραττοντων , η τον τῶν

5 τυραννευοντων. Oταν μεν γὰρ ἀποβλεψωσιν εἰς τας τιμὰς καὶ τους πλουτους καὶ τὰς δυναστείας, ἰσοθμους απαντες νομίζουσι τους εν ταις μοναρχίαις ὁντας επειδὰν δ' ενθυμηθωσι τους φοβους καὶ τους κινδυ-ν0υς, καὶ διεξιοντες ορωσι τους μεν υφ' ον ῆκιστα eχρῆν διεφθαρμενους, τους δ' εἰς τους οἰκειοτατους εξαμαρτεῖν ἡναγκασμενους , τοῖς δ αμφοτερα ταυτα συμβεβηκοτα, πάλιν οπωσουν ζῆν ηγουνται λυσιτε λεῖν μῆλλον mi μετὰ τοιουτων συμ φ0ρῶν απασης τῆς 6Mσιας βασιλευειν. ταυτης δε τῆς ἀνωμαλίας καὶ τ)ῆς 16 ταραχῆς αἴτιον ἐστιν, οτι την βασιλειαν ωσπερ ιερω- συνην παντὸς ἀνδρος εἶναι νομίζουσιν, ο τῶν ανθρωπινων πραγμάτων μεγιστον ἐστι καὶ πλειστης προνοίας δεόμεν0ν- - τ β .) Kαθ' εκάστην μεν ουν τὴν πραξιν, εξ ον ἄν τις μιάλιστα δυναιτο κατὰ τροπον διοικεῖν και ταμιεν ἀγαθὰ διαφυλάττειν , τὰς δε συμφ0ρας διαφευ- γειν, των ἀεὶ παροντων εργον ἐστὶ συμβουλευειν καθ' ολων δε των επιτηδευμάτων , ῶν χρη στοχαζε' b

79쪽

καὶ περὶ ἁ δεῖ διατρίβειν , εγω πειράσομαι διελ-7 θεῖν. εἰ μεν ουν εσται το δωρον εξεργασθεν αξιον τῆς υποθεσεως, χαλεπὸν απὸ τῆς αρχῆς συνιδειν' πολλαγαρ καὶ των μετα μετρου ποιηματων καὶ των καταλογάδην συγγραμματων ετι μενεν ταις διανοίαις ἄντα των συντιθεντων μεγαλας τὰς προσδοκίας παρεσχεν,επιτελεGθεντα δε καὶ τοις ἄλλοις επιδειχθεντα πολυ8 καταδεεστεραν τὴν δ0ξαν τῆς ελπίδος ελαβεν ου eἀλλὰ τό γ επιχειρημα καλως εχει, τὸ ζητειν τὰ παραλελειμμενα καὶ νομοθετειν ταις οἱ μεν γαρτους ἰδιωτας παιδευοντες εκείνους μιονον ἀφελουσιν εἰ δε τις τους κρατουντας του πλήθους εστ ' αρετὴν προτρεψειεν , αμιφοτερους ὰν ὀνησειε, και τους τὰς δυναστειας εχοντας καὶ τους υπ αυτοῖς ὁντας ' τοις

ριεν γαρ ἀν τὰς ἀρχὰς ἀσφαλεστερας, τοις τὰς πο

9 γ ) Πρωτον μεν ουν σκεπτεον, τί τῶν βασιλευ- dοντων ἔργον εστιν ' ἀν γὰρ εν κεφαλαιοις την δυναμιν ὀλου του πραγματος καλῶς περιλάβωμεν, ενταυθ' ἀπ0βλεποντες ἄμιεινον καὶ περὶ τῶν μερων ἐρουμεν. οἶμαι δη πάντας ἀν ὁμολογῆσαι προσηκειν αυτοις πο- λιν δυστυχουσαν παυσαι καὶ καλως πράττουσαν διαφυλάξαι και μεγάλην in μικρὰς ποιῆσαι ' τὰ γὰρ

ρὸν , οτι δει τους ταυτα δυνησ0μενους καὶ περὶ τηλι-κ0υτων β0υλευομενους ραθυμειν μηδ' ἀμελειν ἀλλὰ οκ0πειν , οπως φρονιμιωτερ0ν διακείσονται των ἄλλων. δεδεικται γὰρ, υτι τ0ιαυτας τὰς βασιλείας εξου- 17 ii σιν, οιας περ ἰν τὰς αυτων γνωμας παρασκευάσω Iιν. ωστ' ουδενὶ των ἀσκητιον ουτω προσήκει τὰ οῶμα γυμνάζειν ως τοις βασιλευουσι την ηψυχὴν αυτῶν

80쪽

απασαι γαρ αἱ πανηγυρεις Ουδεν μερ0ς τιθεασι τουτωντων αδλων, περὶ ων υμεις καθ' εκάστην αγωνίζεσθε

χρησιμην εἶναι, προς δε το βελτίους miας καὶ φρονι- περὶ μεν τὰ θηρία τέχνας ευρηκαμεν, αἷς αυτῶν τὰς

ως και τῆς παιδευσεως καὶ τῆς επηιελειας μαλιστα δυ- ca 3 ναμενης την ηαετεραν νυσιν ευεργετεῖν, Ουτω διακεισο την γνωμην, και τῶν τε παροντων τοῖς φρονιμωτατοις πλησιαζε κ αὶ των ἄλλων ους ἀν δυνη μεταπεμπου, καὶ μήτε τῶν π0ιητῶν τῶν ευδοκιμ0υντων si τε τῶν σοφιστῶν μηδεν0ς οιου δεῖν απειρως εχειν, αλλα των μεν ἀκρ0ατης γιγνου, τῶν δε μαθητης, και παρασκευαζε σαυτον των μεν ελαττονων κριτὴν, τῶν δε μει-