4!: Orator Ciceronis ad M. Brutum. ...

31쪽

O R. ii quo magis natκram ducem ad inrum uoluptatem βαqratur industria . Ac uocis quidem bonitas optanda est non est enim in nobis, sed tractati atque usus in nobis argo ille princeps oriabit , Mabit, Omnes sonorum tum intendens, tum remittens persiequetur gra dus idemq; motu sic utetur,nihil ut 'perfit inges M. Status erectus , celsius,rarus incessus, nec ita o hexcursio moderata ea irara, nulla mollitia cervicum, nullae argutiae digitorum, non ad numerum articulis cadens trunco magis toto se ipsi moderans, o via ita laterum flexione,brachi proiectione in contentionibus, contractione in remisis Vultus uero , qui siecundum uocem plurimκ potest, quantam affert tum dignita item, tκm uenlistatem in quo cum efficearis ne civid in eptum aut uultuosium sit, tum oculorum est quaedam magna moderatio . Nam ut imago es animi uultus,

sic indices oculici quoru , Riaritatis e uicissim nos litiae modum res ipsae, de quibis aget; r,temperabunt. sed iam illius perfecti Oratoris, summae eloqκentiae s ecies exprimenda est,qκem hoc uno excessere,id est

ratione, caetera in eo latere indicat nomen i κ . Noenim inuento aut compositor , aut adlor haec complo cus est omnia, sed γ' Grata ab eloquendo κτη. Latine eloquens dictus est. Creterarκm enim eru,quae

sunt in oratore partem aliquam sibi usque Mendicat: dicendi autem , id est eloquendi maxima uis soli hula conceditur. Quanquam nimis philosophi quidam ornate locuti siunt si quidem o Theoprasin diuini:

tate loquendi nomen inuenit, Ar toteles Isocratem

32쪽

O R. cntasserunt: , longe omnium , quicunqκ Ar βα- lint aut locuti siunt, exilii. grauitate princeps Plato tamen horum oratio neque neruos necili aculeos oratorio ac forensis habet. Loquuntur Am doctis, qκorum fedare animos malunt, quam incitares sic de rebus placatis, ac minime turbulentis docendi causa,

non a rendi loquuntur it in eo ipso,quod delictationem aliqua dicendo aucupentur, pilis nonnullis qZAEm necesse fit, facere uideanta . Ergo ab hoc genere nodis icile est hanc eloquentiam , de qua nunc agitκr, secernere mollis est enim oratio philosophorum umbratilis, nec sententiis, nec Meibi instructa populariubns , nec uincta numeris, sed soluta liberius mihi sedestum habet, nihil inuidam, nihil atrox, nihil seruubile, nihil astutum isast , uerecanda , uirgo incor: rupta quodammodo sitaqκ sermo potius, i liam ordotio dicitur. quanquam enim omnis locutio oratio est, tamen unius oratoris locutio hoc proprio signata nomi

ne est. Sophistarum , de quibus supra dixi, magis dio

s inguenda similitudo uidetκ qui omnes eosdem oriunt flores, quos adbibet orator in causis,persequi sed hoc disserunt, qudic: sit bis propositum non tertκrbare animos, sed placare potius me tam per uadere, quam delectare apertia id faciunt, qua=n nos, O crebrius concinnas magis sententias exquirlint, quam probabiles, si re saepe discedunt, intexunt faubulus, uerba apertini transferunt, O ita di 'Onliniti si flores uarietatem colorum, paria naribus est: runt, aduersa contrariis, saepis mes; similiter extres

m deliniam Hiiic generi historia initima est, in qua

33쪽

qwidnam esset illud, quo ipsi dilberrent ab oratoribus.

numero maxime videbantvir antea , uersia,nlinc αα pud oratores iam ipse numerus increbuit. Quicq:uid est enim, quod 'b aurium menseram aliquam caela, etias abest a uersia jam id quidem orationis es uitium nli merus uocatur , qui Graece ρυθμος dicitur . itaqκe uideo sum esse nonnullis, Platonis memocriti Oecutionem, etsi absit a uersia, tamen,quὸ incitatius feratur, , clarissimis uerborum luminibus utatur, poσtiκ poema Atandum,aliam comicorum poetarum r

apAd duos, nibi quod versiculi punt, nihil et aliud quo

tidiani di simile Armonis nec tamen id est poetae maαximum , etsi est eo laudabilior, quod uirtutes oratorispe equitar, c m uersius astrictor. Ego alitem, etiams quorundam grandis eir ornata Mox est poetarum , tamen in ea clim licentiam statuo maiorem esse, quam in nobis faciendorum iungendorlimci uerborum, tκm etiam nonnallorum,oluptati uocibus magis, quini rebus inberArunt. Nec ueros quid est unum inter eos fomite, id autem est iudicium electic uerborum pro*Πerea caeterarum rerum dissimilitudo intelligi non ξοα

is sed id nec dubium est, o p id habet quaestio'nis, hoc tamen ipsi m ad id,quod propos itum est, non est necessariκm. Sejμη iμ litis orator a philosiophoru

34쪽

eloquentia a sophistarum,ab historicornm, poetaru, explicandus est nobis qualis futurus sit. Erit igitar eloquens hunc enim auctore Antonio quaerimlis is, qκi in foro causisq; ciuilibus ita dicet, ut probet, ut deleririer, vi lectat probare necessitati est, delectare silianitatis, sed lare uidiloriae . nam id unum ex omnibus ad obtinenda causas potest plurimum . Sed quot officia oratoris, tot sunt genera dicendi, subtile in probando, modicum in deli lando, uehemens in feriendo, inqκ uno liis omnis oratoris est. Magni igitur iudicii , summae etiam facultatis esse debebit moderator illi, crqMasi temperator huius tripertitae uarietatis nam

iudicabit quid cuique opus sit O poterit,aliocκnisse modo postulabit causa, dicere . Sed est eloquentiae, simcut reliquarum rerum , fundamentum sapientia istenim in uita, sic in oratione nihil est difficilius, quam quid deceat uideres. πρό ον appelliant hoc Graeci, nos dicamas sane decorum . de lio praeclare millia praeci runtκ res est cognitione dignis a . Huius ignoratione non modo in uita, sed saepissime, in poematis e in oratione peccatur. Est alitem quid deceat oratori uidendum, non in sententiis solum ed etiam in

uerbis. Non enim omnis fortuna,n omnis honos,non omnis alictoritas,non omnis aetas,nec uero locus, aut te pus, aut auditor omnis eodem aut nerborum genere

tractandus est , aut sententiarum semperba in omni parte orationis,ut uitae, quid deceat est conpideradum:

quod C in re, de qua Mit , positum est , in perasonis, O eorlim qui dicunt, ex eorum qui audiunt.

Itaque hanc locum longe C late patentem phil orbi

35쪽

solent in Officiis tractare,non cum de res ipso dis κα

tanta nam id quidem olim es ; grammatici in praestri, eloqu entes in omni genere e larte αμμηκm-quaim enim indecorum est, de stillicidiis cum apud uiudicem dicas,amplissimis Eerbis, locis uti communi:

bni, de maiestate populi R. summisse u btilitera

Hic genere toto Dat persona alis peccant, alit sua, ut radicum,alit etiam aduersariorum nec resollim,sed sape uerbo is si sine re nulla uis uerbi est, tamen ea: dem res saepe aut probatiur, alit rescitur, alio aicilielio elata uerbo in omnibusus rebus uidendum est qua ratenus etsi enim suus κique modκ est, tamen magis bendi nimium, cilii parum . In quo Apelles picto Ires qMocili eos peccare dicebat, qui non entirent quid esset satis. Magnus est locus hic Brute, qκod te no fugit, O magnum lio limen aliud desiderat sed ad id, luod agitur illud satis cum hoc decere, quod semper fur pamus in omnibus dictis , adlis, minimis C maxis mi , clim hoc,inquam, decere dicimκs, illud non deceare, id usqueqκσθη quantηmsit,appareat,in alio'; ponat: r,aliud ; totum fit,litru decere, an oportere diracas oportere enim, perstesionem declarat scis,quo semper utendum est, ' omnibus deceme, quasi arastis esse, consentanelim i tempori persionae quod cum in facilis saepissime, tum in dictis ualet,in uultu denique Crge i incessu,contraq; ite dedecere. Qt dsi poeta fugit ut maximum Mitium, qui peccat etiam

cu probam orationem a lingit improbo, lultoue sapientis; sit denique pictor isse uidit, cu immolanda Iphigenia trilli, jalcas esset, moestior Vt bes, moereret Mene

36쪽

laus, obuoluendum caput Agamemnonis esse, qAonia summum illum luctum penicillo non posset imitari . si denique histri quid deceat quaerit, quid faciendum

oratori putemus Sed cum hoc tantum sit, quid in cansis, earumq; quasi membris faciat, orator uiderit. illud quidem perhicuum est, non modo partes orationis, sed etiam causas totas, alias alia forma dicendi esse tractandas Sequitur, ut cuilisque generis nota quaerature formista, magnam opus: arduum ut

saepe iam diximus sed ingredientibus con derandum 'it , quid ageremus nunc quidem iam, qκocunqκeferemur, danda nimirum uela sunt. Ac primum inoformandus est ille nobis, quem solum quidam uocant Atticum . Summissos est 'hκmilis, consilietudinem imitans, ab indissertis replus quam opinione differes. itaque Amaκ audiunt, quamuis ipsi infantes ni, tamen illo modo confdunt se posse dicere . nam oraαtioni, subtilitas imitabilis illa quidem uidetur esse exirstimanti sed nihil est experienti minus. Etsi enim non plurimi sanguinis est, habeat tamen succum aliuqκem oporter, t etiam si illis maximis uiribus careat, sit, ut ita dicam . integra ualetudine . Primum gla

tur eum tanquam e uinculis numerorum eximamus.

sunt enim quidam,ut sici oratori numeri, de quibus mox agemus, obseruandi ratione quadam , sed alio in

genere orationis, in hoc omnino relinquendi solutum quiddam sit, nec regum tamen, ut ingredi libere, nolit licenter uideatur errare . Verba etiam uerbis quasi

coagmentare negi gat habet enim ille tanquam hi tu, concursin nocaliAm molle quiddam, e qu od indi:

37쪽

glutinationi uerborum . Illa enim ipsa contradita e minuta non negligenter tra undisiunt, sed quaedam etiam negligentia est diligens Neam ut relieres esse dicuntur nonntillae inornatae, quas id ipsi deceat fichaec subtilis oratio etiam incompta delectat. Fit enim quiddam in utroqκe, quo fit uenullius sed non ut appareat. Tum remoliebitur omnis insignis ornatus clua; si margaritara me calam Uri quidem adhibebuntur. Fκcuti uero medicamenta candoris serreboris, omnia repellentur elegantia modo muniitia remanebit. Sermo purus erit idtinus, dilucide plane , dicetur, quid deceat circun picietκr. Vnum aderit, quod pliartum numerat Theophrastus in orationis lauibus, ornatum clud suaue 2 af luens acutae crebrae4 siententiae ponetur, C neficio unde ex abdito erutae, atque in hoc oratore dominabitur . Verecundus erit usus oratoriae

quoi supelle lilii Supellex est enim quodammodo nc rastra, quae est in ornamentis, alia rerum, alia uerboris ornatus autem uoboram duplex : linus simplicium alter collocatorum Simplex probatur in propriis io 'talisci uendi, quod alit optime sonat, ut rem maxis me explanat. In alienis, aut translatum , ut 'Elii aliunde, ut mutuo ; At factum ab ipsi , ut notium; aut pri Jum , I inlisiitatum . Sed etiam in itata de prisca signi in proprio , nisii quod raro utimur. collocata autem uerba habent ornatum , si aliquid concinnio tuis biciunt, plod Aerbis in tuti no maneat manete

38쪽

sententu . Nam sententiarum ornamenta, Me permanent etiam si uerba mutaueris, sum illa qAidem per*mμlta, sed δε emineam pauciora. Ergo ille tenuis o rato modo sit elegans, nec in faciendis uerbis erit ali edax, in transferendis verecundus, marcus in pria scis, reliq-ci ornamentis uerborum e mentiauram demistor tramlatione fortasse crebrior, ilia frea quentissime sermo omnis utitur non modo urbanorum,

sed etiam rusticorum esse quidem est eorum gemmare vites itire agros aetas esse segetes uxuriosa frumenta. Nihil horum parum audacte sed aut simile egisthun:

de transferas aut, si res suum nκllum habet nomen, docendi causa sumptum,non ludendi uidetur. Hoc ordinamento liberius paulo, qκὰmitteris,utetur hic sium: missus nec tam licenter tamen,quim si genere dicendi uteretur amplissimo. Itas illud indecorum, quod μααlesiit, ex decor debet intelligi, hic θαρρου apparet, cum verbum aliquod altius transfertur, idq; in oratione bnmili ponitur, quod idem in alta deceret. Illam aut concinnitatem,quae Merborum collocationem illuminatri,

laminibus, quae Graeci quasi aliquos gestu orationis σχηματα appellam quod idem uerbum ab his etiam in sententiaram ornamenta transsyrtur adhibet quidem hic subtilis, 3κem,nisi quod solum, aeteroquin recte Ardam uocant Atticum,sid paulo parcius. Nam sic ut inepκlarum apparati magniscentia recedem, non sieparcum Alumsed etiam elegantem uideri uolet, eliget quibus utatur. Sunt enim pleraeq; aptae huius ipsius oratori de A loqκor,parsimoniae. Nam illa, de quibus ante diai, baicacmostgienda an paria paribus relata,

39쪽

similiter conclusa,eodemq; pacto cadentia, im'

nili latrone iterae ciκ i κ sitae uen lates,ne elaborata concinnitas, a ddam aucupium delectationis maαnifesto deprehensium appareat. Item ;=qκι κerborlimiterationes contentionem aliquam, se clamorem requirent erunt ab hac summissione orationi alienae,caeteris promiscue poterit uti continuatione uerborum modo relaxetis diuidat, utatur uerbis ci a musitatis imis, translationibus quam mollissimis .etiam illa bententiarulumina assumat,quae non erunt uehementer id ria. Non faciet remp. loquentem, nec ab inferis mortlios excitabit,nec aceruatim multa frequentas,una complexione deuinciet. Valentiorum haec laterum sunt, nec ab hoc,quem informamus,aut expectanda, aut postli landa erit enim ut uocesic etiam oratione suppressior. sed pleraque ex illis conuenient etiam huic tenuitati: qμαnquam ijsdem ornamentis utetur horridius talem enim inducimus Accedit actio non tragica, nec scenae, sed modica iactatione corporis,uultu tamen multa conficiens,non hoc quo dicuntur os dκcere, sed illo, quos 'gnificant ingenue quo sense Midque pronunciet. Hκic generi orationis ali egenili etiam sales, qui in dicendo mirum quantκm ualent ciliorAmulio gener *nt, κm facetiarum, alterum dicacitatis litetur utroq;,

sed altero in narrando aliquid uenuste, altero in iaciuendo mittendocis ridiculo,cuiκ genera plura siunt sed nunc aliud agimus. Illud admonemus tamen, ridiculo sic usiuru oratorem, ut nec nimis frequenti, nescκrrilesio; nec Iubobsicoeno,ne mimicumine petulanti,ne im*probum; nec in calamitatem, ne inbκmanum i nec in

40쪽

facinus, ne odii locum ribus occupet ; neque aut sit a persona, aut iudicum , ut tepere alien lim ha c enim ad illud indecorum, eruntur . Vitabit etiam quaesiet , nec extempore picta , sed domo allata , ciliae plerrunque sunt frigida . parcet amiciti s er jgnitatibus Artabit in anabile contκmelius tantummodo adκersarios ger, nec eos tamen semper , nec omnGF, nec omni modo quibus exceptis sic uteti, sale ircetiis, ut ego ex isti, noliis Atticis talem cognouerim neminem , cum id cerae si uel maxime Atticκ- haego indico formam summissi oratoriis 'magni tamens germani Attici quoniam quidqAid es salsium,aκt

salubre in oratione, id propriam Atticornm est. ecllii bas tamen non omnes faceti, Lysias satis Hyperi' des, Demade praeter caeteros fertur , Demosthenes mirnus habetur quo quidem mihi nihil uidetur urbanius. sed non tam dicax fuit, quam facetus. Est autem iblud acrioris ingenii, hoc maioris artis Uberius es artiad aliquantoci robustius, quam hoc humile, de quo didium est summis ius autem , quam illud , de quo

iam dicerar, amplisim Am . Hoc in genere neruorlim uel minimum, suauitati autem est uel plurimum ulenim plenias, quam hoc nacleatum quam autem i, ludornat: ni copiosimq; summis in . Huic omnia dicendi ornamenta conueniunt, plurimum ci es in hac orationis forma sua Aitutis .in qua multi floruerunt apud Graecos sed Phalereus Demetrius meo iudicior Ilitit caeteris, culus oratio cum sedate placideq; da quit Zr, tum quibunt eam, qua istae quaedam, tradiluta uerba,atque immutata Tralata ea dices, ut sic