장음표시 사용
191쪽
bant, ex cujus umbra Solis conliciebant locum ubi error unius Ttas facile potuit obrepere, Semidiametrum quoque Solis addere vel subtrahere ipsius altitudini neglexerunt. Plerique numeris rotundi, utebantur, neque minutorum, vel secundorum adeo solliciti erantis Postremo, instrumenta lignea adhibebant, quae temporum decursu vel detorqueri solebant, vel situm urun in meridiana linea commuta re. Haec atque alia id genus multa eorum observationes incertas elubricas effecere; nonnulla etiam ex parte visus, quaedam ex siderum luceu pleraque ex interjecti spatii variis affectionibus incurrunt quae nonnihil de observatjonum certitudine detrahunt. Dicam de singulis quam potero brevissim . Saepe usu venit, ut intervallum, quod inter duo sidera interiacet . nobis dimetiri incumbat Instrumentum adhibemus, quod supra descriptum a nobis fuit, atque ex angulo A TU, quo gradus inter et Iaa A, ' intercedant, dignoscimus. Eodem prorsus modo diame Vide iure trum Solis, vel Lunae apparentem A Windagamus. Nerum haec ob Det, sant, quo minus adeo exquisita sit observatio Centrum instrumenti
A, non est i pium punctum, in quod radii AB, UB confluunta
atque adeo angulus B plus aequo est apertus & majorem siderum distantiam, vel etiam majores diametro Solis, Lunae, quam revera sint exhibet Aecedit etiam quod non eodem modo oculi in omnibus conformantur Gallis pupilla est apertior aliis contractior crystallinus humor in quibusdam est rotundior in nonnullis magis complais natus' hinc rerum imagines vel contrahit, cum globosus est vel dilatat, ubi planior existit. Quapropter vix duo Astronomi qui eodem observant tempore, omnino inter se conveniunt ut in Tychonis observationibus videre est. Lux etiam ipsius sideris ampliorem in oculo efformat imaginem , sucidi corporis speciem mirifice auster . Nam quae candida sunt, Willustria, ultra quam par sit majora cernuntur. Quodsi Lunam in prima, vel ultima phasi consideres, lucidum illius cornu videbis longe majori circulo circumscribi , quam reliquum corpus a tellure collustratu, quocunque id modo accidat: sive ut supra diximus, lux vehementior retinae nervulos fortius percellat sive lucis species in spiritibus visoriis imprimatur, implietur ut placet Neplero; sive id efficiat corporis lucidi capillitium, quod iortes circumfuso replendente aethere mutuatum: nam ipsum aethera luce combibita nonnihil collucescere, satis verisimile est. Hi ne Luna in eclipsi minor apparet, quam cum est orbe plena Hinc etiam cum vicinus aer splendescens discerni non possit, face lucida huius species de nocte augescit ex intervallo Inventa vero est Di pira,
192쪽
qua in Hipparchi vocant, in qua per tenuissimum foramen oculo proximum stella conspicitur, ut circumfusa exuatur coma,&radii in ilio foramine coire possint, antequam ad fundum oculi perveniant s. Non secus ac per cubiculi unde quaque clausi tenuissimum foramen radii solares admissi, sese ibi intersecant, atque in opposita tabella solis effingunt imaginem , quae quidern minor est,quii in clim acie directa Solem contuemur. Hac arte diameter Solis apparens A UT non enim vacat aliam figuram delineare radios per foramen B vibrans se ipsam in charta opposita exhibet ita ut pars superior, per radium B in infima parte S ut pars inferior A, in puncto I superiori depingatur Angulus vero B aequalis angulo Bin, qui apparentem Solis diametrumssus arte
193쪽
metitur, facile innotescet. Siquidem in rectangulo ae dantur duoiatera Bet,id istantia tabellae a foramine mTl longitudo tabellae, vel chartae cum angulo recto T. igitur angulus Bl, seu A BP adverticem oppositus habebitur. Eadem methodo in trigono TBS in venies ungulum B S, cui aequatur BP, hic subductus ab an ulo TBI, relinquit angulum B quaesitum rest enim aequalis opposito
ad verticem angulo Vae A, quem supponimus, mensurare diametrum Solis apparentem. Nobilissimus ille Danus Tycho hac via comperit Solis Di ametrum sere so minutorumst ita ut Sol dimidium sui coeli gradum occupet. His bene constitutis facile utriusque luminaris magnitudo invenitur. videri gii Repetita enim figura toties a nobis delineata sit puncul terrae x- pqgi medium M. Sol, vel Luna H FH in triangulo IM G , dantur latera MI nimirum distantia sideris a terra per parallaxes exploratae, cum angulo M , qui diametrum apparentem metitur. Ergo obii nebimus diametrum Ima atque adeo totum Solis, vel Lunae ambi
tum H FH. Est quippe proportio diametri ad peripheriam serme , ut
et ad 22. Restat ut desectus observationum, qui ex spatio interjecto oriuntur, attingamus. Jam subinde monuimus radios luminis refringi, eum ex medio rariore in densus, vel vicissim permeant. Cum autem aer, in quo egimus lonne sit crassior ipso aethere salam est radios ex aethere in triinc aera incurrentes, ut A B, non reta progredi in l, vide gu sed refrines ad perpendiculum, alciue in punctum L divertere; ita utram exi refractio astrum sublimius quam fit, nobis exhibeat. Videtur enim
y's quasi in puncto, constitutum e radius AB degenerat in L BU; D qui siem refractio circa hori Zontem maxima est in Solem quans a doque Altiorem quam sit, nobis repraesentat. Causam reseactionis esse duplicem satis liquet, obliquitatem nimirum radiorum, spatii interjecti diversam consistentiam. Si quidem ultrario. gr. insensii bilis est; neque ut Tycho existimat, idcirco radii siderum prope hori Zontem adeo instinguntur, quod in ea parte vapores temere oberrantes hanc efficiant refractionem Constantior quippe est refractionum causa; neque alia ut mihi videtur, quaerenda est, quam crassioris atris superficies quamvis vaporum uberiore copia refractionem augeri non inficier Hinc major est in locis depressioribus,3 mari finitimis, ubi aer existit profundior, vaporibus magis inficitur. Quocirca Rothmannus contendit reseactiones longe esse minores in Haistia, quam quae a Tychone in Dania sunt observatae quod illic aer sit humilior, interra magis assurgat. Nam haec regio finitima est Visurgis
194쪽
sontibus, quod quidem flumen sese in mare Balthi eum depressius ex onerat. Quod vero Land gravius Hassiae Princeps vidit Uenerem per horae quadrantem hori Eonti inhaerere quasi motu primi mobilis non raperetur, tim duobus jam gradibus sub hori Zonte foret depressa , quodque Moesti inus anno suo dies . Julii Tubingae deprehendit Lunam aliquot digitis jam deficientem , ac duobus fere gradibus elevatam, centro Solis superiori Zontem emergente cum tamen centrum umbrae telluris Soli e diametro oppositum jam occidisse necesse foret. Haec sane non aliunde potuerunt, quam ex refractionibus insolitis proficisci, propter crassum vaporem subito erumpentem. Nec dubito in locis polo vicinioribus majores esse refractiones , non quod major ibi sit aeris altitudo sequo enim est calidior, eo quoque altior existit sed major illius densitas vel crassities refractionem quoque Aa a ma
195쪽
maiorem e incit in Batavi cum anno sp6 in nova Zembla, ubi polus et s. gr. attollitur, diu in mari conglaciat haesissent, tertio die Novembris Solem postremum viderunt quem ante undecimum Fe bruarii juxta leges Astronomicas rediturum non sperabant, vigesimo quarto Ianuari eonspexere, cuius ratio non aliunde quam ex re frauctionibus constare potest, ut ius demonstratie plerus. Nul in porro veteres refractionum habuisse rationem inter ob servandum jam identidem monuimus. Quamobrem nihil mirum est,si aliquantulum aberraverint, tum in aliis observationibus, tum in a xnitudine anni finienda Nonnunquam bis in uno die aequinoctium deprehendebant, quod an Sol nondum aequatorem attigillet, quam quam prae refractione sub ipso aequinoctiali iam videretura quia rea fractio attollit sidera, ut parallaxis deprimit Circa meridiem vero, ubi refractio est insensibilis, rursus in aequinoctii ali Solem conspiciebant. Qitare nihil est, cur ex eorum observationibus, vel excentrici tatem Solis imminutam, ut vult Copernicus vel anni magnitudine in immutatam vel maximam Solis declinationem variatam vel denique motum stellarum inaequalem suspicemur. Inutiles omnino sunt motus obliquitatis Zodiaci vel anticipationis aequinoctiorum; vel trepidationis stellarum. Haec an omnia infirmis conjecturis, atque i certis observationibus nit tintur. Illud porro silentio minime praetera
mittam, Solerri in ipso exortu, 'gurae ellipticae apparere, quod diameter hori Eonti parallela pro rest actione nihil quidem minuatur clim diameter hori Eonti ad perpendiculum insistens aliquantum decrescat, ac decima fere parte mulctata videatures at postquam quinqite, aut sex gradibus supra hori Zontem Sol elatus est, illa evanescit dita
C. S. Sed cur So hori Zonti finitimus maior cernitur 3 quae in aquihoriconii contuemur, majora quidem apparent; sed tum radii ex densiore in proximis rarius medium progrediuntur 'Sol vero versatur in aethere puriori. major v. An forte vapores densi Solis imaginem ampliorem reddunt, atque idem pareat. efficiunt, quod vitrum convexum in teles copio. Verum per in strii menta Sol minor deprehenditur tum etiam latiorem umbram proiicit quod argumentum est diametrum Solis a vaporibus non augeri, sed imminui lino interjecta nubecula Solis diametrum aliquantulum coarctat, atque efficit, ut Sol umbram spargat latiorem. Nam quae lux contingit umbram, debilior est, quod ab extrema tantii in ora, non a toto corpore solari prodeat rata ut jam penumbra vocari possit unde vel nubeculae interpositu degenerat in crassiorem umbram. Cur
igitur Sol oculis noliris major apparet an quod pupilla apertior
196쪽
naiorem Solis excipiat imaginem t an fori cum sub eodem angulo plura objecta contuemur, ea esse ampliora judicamus, quae nobis videntur longius dissilao Sol vero hori Zonti vicinus longe majori iniet vallo a nobis distare creditur,retiam cum circulum Meridianum attingit, unde multis partibus eum esse majorem arbitrantiu . Sed haec sunt alterius loci. Neque hic necesse est accuratius expendere utrum eadem sit crepulati lorum, quae refractionum causari plerique volunt esse dive sim Materia quippe, quae crepuscula accendit et saltem milliaria Germanica a tellure distat .videtur esse halitus siccus, vel fumosus, qui mane radios Solis citi tis excipit, vespere tardius, eosque re- refractos ad nos transmittit. Si purus esset aer, fieret transitus a pura luce ad meras tenebras; at illi sumi in altum sublati illam dubiam, seu creperam lucem esticiunt, quae non subit, sed sensim extinguitur . Sole i8 gr. hi hori Zonte depresso, iam crepusculum incipitri hi vero
gradus numerantur in circulo verticali, qui per verticem nostrum, tigradum, in quo Sol versatur, transit Alius item circulus verticalis, qui per hori Eontis punctum, in quo Sol exorturus est, ducitur Sol vero die tim parallelum circulum describit. Quo autem arcus illius circuli paralleli inter utrumque verticalem interceptus est prolixior, vel ob
iiquior, eo longius est crepusculum, quod nobis in solstitio aestivo
contingit. Vapor vero numidus, ct pellucidus, qui terrae vicinior, vix ultra milliare Germanicum attollitur, ut ex triangulorum analysi Tycho demonstrat, refractiones parit. Sunt, qui non absurde existimant, crepuscula ex radiis solaribus non res ratiis, sed potitis reflexis hujus crassi adris superficie procreari. Idque eo fere modo evenit, quo videmus in navali certamine globos bona hardiles ad horigontem explosos, in superficie maris identidem subsultare, nec recta progredi sic radii solares densum aerem hori ponti vicinum stringentes, non eum recla perrumpunt, sed inflexi ad nos usque resiliunt. De naturai motibus corporum coelestium Ninus: ex quibus erato discimus, nihil esse inordinatum, atque fortuitum. An illa coeli conversio, Solis Lunae, si deruinque omnium distinctio varietas, puleritudo, ordo denique, .motuum aequabilitas, nulla providentia, nullo mente gubernantur quis adeo absurdus est, ut ea, quae vix summa ingenii ratione comprehendat, nulla ratione moveri putet. Nulla igitur, ut pulcre colligit Tullius, in coelo nec sorti na, nec temerius, nec erratio, nec vanitas inestri contraque omnis ordo, veritas, ratio, constantia mam planetae falso vocantur errantes, nihil quippe
197쪽
reliquosque motus constantestam ratos. Sed nimis secus video
Th. Praeclare , mi Simplici, nunc a te verba summi oratoris usurpantur. Sed expectabam disputationem tuam de Astrologia con iecturali inquam tu fidem huic scientiae tribuas, audire sane velim.
N, Magnus hic locus est, atque a doctissimis viris vexatus, qui
nostra is uno fere consent artis vanitatem proscribunt. Nam illud dementiae act/ologia est proximum ex diversis siderum a speetibus futura praedicere. Illa conjectu quidem influxus quosdam in terras demittunt, sed nihil sunt qua inra seu cauta generales, ex quibus nihil certi concludi possit, nihil futurum
praenuntiari. Jam quid absurdius, quam aspectus stellarum quosdam
benignos, alios infestos; quaedam amica , nonnulla nobis infensa si dera comminisci; atque ex iis ingenia , mores, animum corpus, vitae munera, cujusque casu si eventus deduci. An tantum licet stetalis, ut voluntatis nostrae actus moderentur, liberum hominis arbitrium omnino perim anc quis enim libertati locus relinquitur, si
omnia ex stellaru in fatis suspendantura Absit, inquiunt, ut stellae vii inferant libertati in corpora quidem influunt, sed animum non attingunt i quare Astrologi conjiciunt qua quisque sit natura quo temperamento mad quam maxime rem aptus futurus sit de assectioni bus vero, Omotibus voluntatis nihil possunt judicare. Quod dant,accipimus tametsi de omni vitae stat, infortunis nostris saepe decernant. Sed ne hoc quidem concessero, corporibus astra dominari, atque ex variis eorum aspectibus temperamenta, ti mores effngi. Nam ut taceam de geminorum moribus dissimillimis dinum omnes, qui eodem tempore in diversis oriuntur regionibus eadem sorte Ceon ditione nascuntur nonne diversitas locorum dissimiles hominum
procreationes habet Praeclare Tullius interrogat, an omnes, qui Cannensi pugna ceciderunt, sub uno astro fuerint. Exitus omnium unus,
idem fuit, ortus plane diversus. Quis nescit, formas in mores' plerosque motus effingere a parentibus liberos, quod non contin geret, si hoc non vis, .natura gignentium esticeret, sed temperatio Lunae, coelique moderatio . Mirum etiam quod Genethliaci nullam conceptus, sed nativitatis duntaxat habeant rationem AE tamen siquid astra possint, in ipso conceptionis momento, longe fortius vires suas exerunt. Scilicet ignorant illud momentum quique se futura praevidere falso actitant, ne id quidem, quod iam, illuxit, perspectum habent. Sed hujus artis levitas consutata a multis, inprimis ab ita lustrastimo Mirandulae Comite, qui libris Astrologos expugnavit, non desiderat orationem meam. Nescio quo pacto viri nobiles,&magna
198쪽
gna ingenii, atque eruditionis ama, gaudent huj iis modi commentis deludi At multa, quae Praedi Xere, vera evadunt. Quid, quod multo surans sua Quis est(inquit Tullius qui totum diem aculans, non aliquando collimet. Quantam volent eXemplorum copiam colligant, testibus uiantur aut salsis, aut fictis nunquam tam commode dicent, ut eam attem si rerum incognitarum ars dicenda est quae nulla ratione du eitur, libertatem nostram labefactat, veram esse mihi persuadeant. Quid enim hoc est nisi fatalis, ineluctabilis necessitas, si omnia vitae nostrae officia, opes, damna connubia, mortem ipsam, morbos denique, casus omnes, ex certis siderum positionibus, vel aspectibus eos ligant. Vi id fortunae nostrae cum Mercurio, aut Venere, quibus fictorum deorum nomina, incommentitias vires tributini quantulus est Mercurius si cum Sole componatur VPetrus Ganendus anno si gr. die . Novembris Mercurium in medio Sole, tanquam nigri cantem maeulam observavit vix tertiam unius minuti partem, vel nonagesima in diametri solaris portionem occupabat. Quod si res ad calculum redi xatur, Mercurius ter millesima pars terrae futurus est. Sic Ueneiis diu ameter, quam Neplerus putat esse T. minutorum, vix unum minutum sit Sole obtineret , quas igitur vires habent tam minuta sidera, haud dubie ab mensa Solis luce extinguuntur; nec probabile est hominum sata ex tam tentii bus filis contexi, adeo ut mihi permirum videatur stiem quam exstare, qui etiam nunc eredat iis, quorum praedicta quotidie videat re, eventis, rationibus refelli Quodque olim Cato de Haruspicibus, id merito de Genethliacis mihi licet usurpare Velie menter aci miror. quod non rideat Astrologus, Astrologum cum viderit.
Men Papae, quantam rerum varietatem, quantam vim complexus es, quantis ex angustiis ipsam Astronomiam educere ausus est Nihil aeque vereor, atque ista e memoria dilabantur; quare si mihi per tempus licuerit, quae hodierna dissertatione nobis tradidisti, literis consignabo, ne illa fugitiva deleat
199쪽
LIBER PRIMUS. De lumine , coloribus.
et praecipuae de luminis natura sententiae expenduntur.
I. ER Peripateticorum, qui lucem qualis sit angulo reflexionuequaesit hujus aequalitatis causa
III. Cur lumen refringatur ad perpendiculum , cum e raro corpore in densius incurrit ICartesii rationes discutiuntur. lumen inter qualitates in IV De refractionis legibus a
II. Epicuri sy Gacendi,qui lumen esse putant e vium quo
dam substantiale, a corpore lucido jugiter dimanans. III. Cartesii, qui lumen aethereae Absantiae, quam secundumis, Aripotelis sententia defen
C Ap. II. De luminis motu. III. Lumen in orbem dijundibaL3, ut simul corporis lucidi puncta in omne parte radient. II. Occursu corporis opaci ita resilire, ut angulus incidentiae .e
De causis lumi-I. De natura persim potissimis odisseritur et variae recentiorum opinisne refigunt r. sementum vocat, impulsum Veri propior adfertur.
desinit, ab agitatisne corporis ore inae sit e taetrix causa la- lucidiprosi um Rebectu ali ij, - 'alis 'CAp. IV De natura, diversitate colorum sI. Colore omnes ejusdem segeneris, vanani esse co rum in veros apparente diuinctis
II. Omnes, luce dimanare colo rem nihil esse quam lanienmodificatum. III. Utrum
200쪽
III. Utrum colorore ab externu, proficisci concludimus. oel ab insita me corporibu V De numero re serie co rum, prodeant nec non quis lucis gradias in-m Tandem ab extraria luce non gulis competat.
LIBER SECUNDUS. De natura e motibus corporum caelestium.
Uae sit coeli, siderum mate- CAP. III. De Solis theoria. 86 India sit anni magnitudo de
nitur, ubi de emendatione an. Iuliani. IVVari Sosic motus, uxta omni um fere pronomorum hypothesis explicantur.
s tessis a planeto cerni, quod ii propria luce fulgeant pla
netae ver sint opaca corpora e Vlumine emendicato reluceis
II. Cis flatissationis eorum CAP. IV De Lunae in eo.
adferuntur ria. 6III. De Soli natura miculis in m variae Um ne excutiuntur. ω- sIV. Agitur, cometarum loco a ter simillimum. e generatrarae II. Lunam rasistrari luminera V. Sestum esse in Haeris stir bile, siquidum conclurimus. CAp. II. De motu diurno. 6
I. Problema de tessuro motu vel quiete silvitur. II. quaedam ex Euclide Ceth odosio daemo rationet ad Fhaerae coelesis explicationem ne- nece rue praemuniuntur. III. Circulorum, qui in Ohaera linearissent, sempercur
terra reflexo easdem ter- subire Dasi , quas in Luna deprehendimus. III. In corpore lunari,ut in terra monte assurgere vage de-prhni, lacus ei maria diffundi. IV De Lunae in x sus,de mensi, atque aliis, quae ad calculum Ecclesiastuum pertinent