장음표시 사용
691쪽
quam alterum movetur, semel incitatum moveri quidem perieue
sed motus determinationem mutat, inpicrumque resilit veruit in leviter attigisse lassiciat , nam uberior tractatio alteriurum est de In prima quidem hujus operis editione et systemate Cartesiano hi mus , verum cum ea traetatio alterius sit Operis , commodius in euii locum est reservanda , ubi de corporum coelestium naturam motu
Uertim operae pretium fuerit has motum leges, quaeque summa. tim de Mollis natura attigimus, paulo accuratius et X pendereri cum in motus explicatione pars magna physic de contemplationis verseturo Ac primum quidem, hoc Cartesio, ut iam dixi, non possum concedere, corpus ad motum quietem aeque esse indifferens Tametsi sate or corpus uni appensum suo loco facillime dimoveri Cum enim ni. hi sit motu contrarium, is perire non potest; sed quantumvis in cor pore impellente sit debilis, aut corpori inpulso is distribuitur, si id molle sit, , elastica destitutum haut sane reflectitur, ut in elasticis corporibus usu venit. Hinc corpus longo uni appensum, quantumvis grave, vel minimo aeris flatu impellitur. Iv. Non id tamen doctiss. D cum viveret, mihi amicissimo P. Parilles assentior, corpus in vacuo pendulum ita esse ad omnem motum succinctum inparatum, ut quAm minimi corporis impulsu eadem velocitate propellatur quod ad motum ti xtat quietem sit indifferens, velut in aequilibrio constitutum, adeo ut vel a renulae grano globus telluris loco suo dimoveri queat. Qua quidem de re multa inter nos sumus collocuti, paucis ante diebus quam in morbum lethalem inciis
deret. Plures ille, nec spernendas rationes afferebat, quas nunc persequi non vacat. Quod motum, ut loquuntur, abstractum, sublata omni corporum gravitate, aut aeris resistentia, consideraret; quod corpus in aequilibrio positum vel minimo impetu moveaturn quod nos ipsi terrae insistere non postumus, nisi crura tibiari pes arcuentur Ciectis vel minima vis nos dejiciet. Ham talia in hanc rem plurima, ut acerrimo erat ingenio, asserebat. Nec mihi tamen persuadere Poterat, quae nec rationi, nec experientiae videbantur convenire.
Nam quaecunque sit motus natura , cum vi quadam determinata is conjungitur e .ique hoc magis imminuitur, quo in plures corporis partes cistribuitur. Unde, navis oneraria in cymbam offendens, hanc vel confringit, vel citissime impellit, non vice versa Magnum quoque Pondus sunt appensum, vel minimo motu agitatum plus resistit, minanum fortius ferit, quam si corpus levius foret. Id ille none .unbiente aere, sed ex pondere, seu ex quantitate materiae oritur
692쪽
nam globus plumbeus plus resistit manu percutienti, quam ligneui,
quamvis minorem iuris molem ante se propellat. Hinc fit, ut fluida quae sunt, non tanta vi in dura impingant cor v. pora, ac si ea essent firma, aut solida cum enim ex P. reticis iis disjunctis, tanquam ex arentalis constent, non simul omnia , sed pauca ad-nio dum corpuscula in ipsa collisione vim suam exerunt' quae tamen repetitis ictibus brevi adeo invalescit, ut tint vento navis celerrime agatur donec auctae celerati aequa moles omnino resistat, nec tam cito loco moveri, aut scindi se patiatur j quidem quo validior et hventus, hoc navis in princilio celerius fertur cum enim cortiti moveri incipii jam determinutam habet celeritatem neque per intinitos gradus progreditur. Sic corpus grave per lineam perpendicularem decidit cititis, vel in ipso sui motus exordio, quam si per inclinatum planum provolvatur. Cum enim, ut optime demonstrat, D- Mariolte inter motum D quiete in nullum sit medium ubi Lipis de- Tractat.Oscendere incip t, jam movetur, determinatam habet celerit item, nec cur . necesse eam esse infinite tardiim Quidquid in contrarium Gillilaeus, si ione.
alii obtendant quibus persuasum est i celeritates, inspatia decur- s. in infinitum dividi posse. Et quidem si corpus grave a subtili quadam materia deorsum propellitur, illam est, vim, tactionem illius substantiae arthereari invisibilis esse determinat im esse erum adeo, nempe velocitatem deterini nari. Sic Magnes cymbular impositus,&aquae innatans ad ferrum accedit hoc celerius, quo ferro est propior: adeo ut motus illius initium certum, definitum habeat celeritatis
His de motus naritali, communicatione explicatis , facilius Vierit ad illius leges descendere,qii astatim Cartesius ad geometricari subtilitatem exegerit, non mirum est, si cum ipsa experientia minus conveniant. Qi iam ob rem recentiores Philosophi ad experimenta confugere coacti sunt. Hinc clariss Hu Henius ad fune pendula re quoque recurrendum arbitratus, plutes globulos ex ebore, vel chalybe rite paratos curavit, quos ita filo appendit, ut beneficio arcus i culi qua leg quave ratione unus alterum perci iteret,i quantum sui motu in ipsa collisione ei impertiret, facile esset demetiri. Praecipuae autem collisionum lege hae sunt observatae T. AEqtia VII. les globuli ex eadem altitudine utrimque simul demissi post collisionem, ad eadem ex quibus pro laeti sunt, loca redeunt a Si alter sit immotus, in hunc aequalis globulus decidens motum suum tr. nsferet. q. Si fuerint inaequales in minor hoe velociti descendat, quantum
minoris est ponderisu post collisionem ad eandem quisque redibit altitu
693쪽
titudinem, ex qua descendit. q. Quod si tondere si e deji
motus sint inaequales, tum a collisione pro reciproca ponderum one velocitatem motus partientur, eo quidem modo , quern in beni,
Se admodum apud eruditorum Ephemerides explicat Hugeni ui '' Tandem si globulus in plures, qui se se mutuo contingant, incurrerit
tum is globulus, Wreliqui omnes praeter ultimum, erunt rinmobiles . adeo ut motus omnis in remotissimum tranferatur.
VIII. Haec quidem ita se habent in collisione corporum, quae sunt ducra, non molli ; quorum adeo partes aliquantulum pressae resiliunt aevi elastica, qui font resora, donantur qualis in ebore, iaspide, cha
lybe bene temperato est maxima Horum enim minuta partes pres.ssione flectuntur quidem, sed suum situm, aut positionem statim recti Perant, .san convexa, quae sunt ejusmodi corpora , ut globuli ex iaspide, aut chalybe efformati, ex fibrillis constant, aut partibus, quae sese restituunt celerrirne, ineu quidem vi, qua suerunt compressae. Sic globuli ex jaspide in invicem decidentes ad perpendiculum, ad eandem pene altitudinem reflectuntur Nam partes corporum tensae eodem prorsus modo resiliunt, quo cernimus fides citharae adduciasse se restituere, non minore scilicet vi, quam adductae suerunt; aut ferme, ut unependula ad eandem pene altitudinem, ex qua deciderunt, enituntur, eo quidem celerius, quo sunt breviora. Cum itaque celeritas, qua nartes inflexae resiliunt in duris corporibus sit incredibilis, palam est, illas particulas esse velut fibrillas brevissimas, quae i. to serie restituunt. Non idem usu venit in reticulo, quo pila excipitur, aut vesica, vel solliculo v. aere pleno, horum enim restitutio est tardior, quamvis in his compressio est manifestior. IX. Sed quidquid sit de causa restitutionis, non difficile esset, ea quae in percussione duriorum corporum apparent phaenomena, eciis, quae D. Arari dici sunt, explicare. Sed cum vir Clariis hac de re tractatum con- me scripserit, in quo hoc argumenti copiose pertractavit, nihil necesset est, ea quae ibi dicta sunt, omnia regerere. Perpauca duntaxat attingam. Ex his itaque liquet. I. Quod si duo globi aequales sibi mutuo
Uecurrant, aequa celeritate incitati, eadem quoque celeritate resilienti
ita enim vi globus in ipsa collisione comprimitur, eadem resiliendo globum alterum ferit keo, unde profectus est, repellit. a. Quod si alter sit immobilis inaequabilis, hic post percussionem eadem vi impelletur, qua globus percutiens movebatur; sed globus, qui percussit, immotus manet. Sic enim contrariis .aequis determinationibus jam distrahitur, immobilis adeo remanet qua enim vi ante movebatur, eadem 1 collisione repellitur. I. Si
694쪽
s. Si globus sit subduplus alterius, sed duplo celerius quAm maior moveatur, uterque cum e talem velocitate, qua progressus est, revertetur. Nam reflexio illa, aut globorum separati , quae vi elastica perficitur eadem est cum ea vi, quae compressionem, aut elaterium procreavit. Reliqua minutius persequi nostri non est instituti. Illud magis ad propositum pertineret in causas hujus elaterii diligentilis inquirere, si nobis quid certi, aut explorat liqueret. Id unum ex iis, qtiae diximus; apertum videtur, partes corporis elastici ita esse flexibiles, ut pressae maneant et quemadmodum in molli cera, aut argilla contingit et nec ita sunt tamen rigidae , ut flecti non possint. Quare haec vis elastica in duris corporibus magis est conspicua In plum bo magna est partium flexibilitas, sed mollities major non enlita partes compressae pristinam formam, aut situm recuperant. In sonoris corporibus, ut in aere, vitro, testa corporibus, quae facile confringuntur, magna est vis elastica, neque enim sonus citra parti urria fremitu mu nec fractio fieri polset, nisi partium figura mutaretur i. In multis corporibus vis elastica magis est conspicua, tametsi lentior videtur, ut in pila palmari , in reticulo, in solliculo inflatori in quibus sane ratio ipsa elaterii, aut motus reflexionis fit in anifestior . Pila reticulo excepta, intestinula, seu funiculos, quibus constat reticulum, secum propellit, dum ii iuniculi nimium tensi resiliant, .pilam sibi coniunctam in partem oppositam repellant: nam, ut jam innuimus, in hoc motu clastico idem fere evenit quod in fune pendulo, ubi corpus ex alto demissum, non modo ad locum quietis, infimum descendit; sed eo, quem inter descendendum acquisivit impetu , ad aequam fere altitudinem conscendit: sicque varios itus, taeditus, seu vibrationes edit multiplices , quae vix desinerent, nisi aeris moles conceptum impetum infringeret. Nam motus semel incoeptus vix cessat, nisi quae obstet causa, quae determinationem mutet adeo ut plumbum sunt quinque pedum appensum, si a loco quietis tres pedes removeatura, tu orbem agatur, plus aeto circuitus, hoc est plus octava parte leucae gallicae conficiat, priusquam omnino quiescat , tametsi aer multum huic notui obsistit. Nec dissimili ratione, ut vir D. Matriis Doctis T. animadvertit, fides testudinis, aut arcus intenti chorda, vi qua otte. dam adducta, cum impetu resilit , nec solum ad quietis locum , sed tantii in ultra progreditur, quantum citra fuit adducta cita ut vel globulum eadem vi repercutiat qua in funem incurrerat, ut de fune pendulis diximus. At forte ea est ratio explicandi motus elasticii facilior verisimilior. Sic in follictili aere distento, quo pueri solent ludere, aut in vesica inflata cum in terram decidit, pars,quae pressa est,
695쪽
ho De constensu det res no ae hi
paulatim se restituit, D eodem impetu, surium rediret, quo descena Tnisi maena aeris moles obs .iret. Nam restitutionis motus aueetu dnec ad quietis locu in ventum sit, ubi maximus impetus, idem tis
ne qui uerat in ipsa collisiones uti ex fune pendulis hens, fidibu citharae palam est itaque par vesicae, quae in lapidem impingit, ex ea
vatura sed illa cavitas paulatim imminuitur, donec omnino vane stat. In duris corporibus, ut in globulis eburneis, illa complanatio ex collisione minus percipitur: nam vis elastica aut restitutionis est celerrima, sed eam adesse negare non possumus, cum toris donen tur, inpartium flexibilitate, quae in ipsa percussione velut compacti ores factae, pristinum situm acile recuperent. Quod si tam dura es sent corpora, ut partes eorum, tilla ratione flecti possent nescio an ullus in iis esset motus elasticus, aut reflexionis: nam facilius est elo. bum agitatum sistere, quam in partem oppositam repellereri nec iaci te occurrit , quae tum esset causa moltis illius reflexionis: si paries corporis preissae non resilirent. X. illud quoque ex Clar Alphonta Borello addiderim , illud esse Lib. de vi discriminis inter mollia corpora, iura, ut inter plumbum, chalypercussio bem, quod illis inflexis fiat quaedam minutarum partium transpositio, non item in duris corporibusta nam ubi laminam plumbeam arcuaveris, pars illi concava arciabitur, convexa, seu exteriore distenta sed in vitri aut chalybis lamina, partes suis locis non expellunt uita figuras tamen suas, situm nonnihil immutant; tim pori in superficie convexa amplientur, in concava contrahantur quod vix, inquit, concipi potest, nisi quaedam partibus etiam solidis mutatio accellerit. Clim autem dura quae sunt corpora, quaeque vi elastica maxim&donantur,in sonora sint,in percuissa tremant, ea videntur partes habere flexibiles, fibras hoc breviores, quo celerius preissae, aut inflexae se se restituunt non enim sonus aliunde videtur oriri, quam extremulo aeris motu, quem essicit duri alicujus corporis tremor.
XI. Verum id mirari licet, qui fieri possit, ut rupes, saxa, ingentia
quaeque corporari ad tubae, aut tympani sonum tremere videantur .
An forte id vim percussionis, quae si cum sola gravitate comparetur, infinita quodammodo est, confvalemus 3 Id sane constat clavum altius figi, quo a graviore corpore comprimiturque ubi corpus , cui clavus infigitur, tantum resistit, quanta est vis in corpore incumbente, tum clavus subire amplitis non potest, it quoddam velut aequilibri unam ac nisi clavi obstaret asperitas, partes liani circumiccstae, quae clavum tanquam orcipes stringunt, eum surs in repellerent: ut
quando lignum intra aquam, vel hydrargyrum immittitur, ubi vis
696쪽
ex tetrior delicrit, Partes aquae sic illud premunt, ut sursum repellant,
non aliter atque nuclei prunorum digitis pressi vibrantur. Sed quod ab ingentis corporis pondere non efficitur, ut clavus altius lubeat, id inalleoli eius repetiti praestant quod longe major,. pene infinita sit vis percussionis, cum sola gravitate collata Primum enim vis illa non statim desinit, sed priusquam extincta est, alia subinde percussio eam excipit. Atque idem fere accidit, quod in sun ependulis, quae si vel levi ictu dum regredi incipiunt, percusseris, mirum quantum haec suum motum accelerant Qtios librae ingens pondus indurun puta ferreum , sic appenderis, ut in subjecto plano quiescat vel ab leoli in lance alter percussione, magni ponderis corpus aut tremet, aut subsultabit. Res melius succedet, si clavo ferre pondus ipsum cum lance innitatur. Quod velocitas motus in percussione corporis percutientis levitatem compenset. Qtii igitur futurum est, cum infinitae velut percuisionis, an plaga se se invicem excipient, ut accidit
in pulvere pyrio accent, tum enim fiunt infinitae, ut ita dicam, percussiones quae se te mutuo excipiunt, neque id ignis inflammationi, quae hos efffectus non procreat, sed nitri particulis velle menter agitatis tribuendum est. His adde aptam corporum structuram: nam torte conitant ea cor All.pora ex innumeris velut machinulis, aut armillis, aut fibrillis ita comis
plicatis ut dilatari incomprimi possint. Cum igitur se se mutuo premant D sint velut in aequilibrio positae, si quadam partis percussione arctentur, illae alias sibi sublectas prement, quae, ubi desierit percu sionis ictus, se se illico restituentri atque ut in fidibus tensis evenit, crebras vibrationes, seu varios itus ac reditus efficient. Addam illud quoque ex viro clariss D duae los, mediam quandam inmediocrem partium rigiditatem in corporibus vi elastica praeditis observari. Hinc chalybs temperatus, nec postea recoctus, adeo fit rigidus, ut flecti non possit. Qtiod si usque ad rubedinem recoquatur , tum inflexus non resilit, nec satis vi exteriori resistit, quod partes sint molliores. Sed vis elastica tum est vegetior in chalybe, cum temperatus, ut par est, recoquitur, aliqua pinguedine oblinitur. Sic filum vitreum , tenue recoctum vi elastical donatur qua crassiora fila destituuntur, quod ea sint rigidiora. Quid porro iis fibrillis, aut armillis, aut flexilibus particulis o Alli.
tum illum restitutionis, seu elasticum imprimit, explicatu quidem arduum videtur, nisi ad subtilem Cartesii materiam, confugiamus, aut certe ad ignitas atomos , corporum effluvia, quae tanquam totidem cunei inflexi corporis arctatos meatos dilatent. Idem enim sere ac-
697쪽
cidit, Quod in phiala vitrea oblongiori si nauiti an aqua usque ad medium fere collurn impleveris, eamque rit , et 'serridam demerseris tum aqua intus conclusa nonnihil de se seri A quod vitri ineatus pra calore a Vrpliores facti sint, vitrea
pacior Sed ubi diutus phiala intra aquam ferventem ma se ut quae tu erat sensim calefacta altius efferetur. Conti' eo et 'A
phiala intra gelidam immergitur tum enim filai; .s et
altius evehetur Quod quidem experimentum , primum a Sere ii Principe Etruriae Leopoldo factum fuisse testatur oret tu, si nae vitreae convexa superficies, panno calido tereatur maei eo
blluc contra accidet, si concavam superficiem siti ris, aut panno calidiore terseris Dium Inim ejus eurui tui et nuru
quod igneae particulae vitri poros augeant. Sic igitur corporum eri via, cum generis sunt magnetica, alia hujus generis primma cos poris innexi superliciem convexam tacita subeunt, quod mea timpliores osse ii bini sed ubi in are , partis onear meatu, n et
tur Accedit etiam quod substantia quiecunque sit illa, quae poris corporum continetur ab incumbente acre, aut fluido aethere ambiente Continenter premitur, cum levior existat si inuti patieus dae a rciantur, dum aliae Interim dilatantur. NXIV. x T cseriberem, vir clarisi . MOmni enere eruditionis ex
Ollen S; D. 'errauit, elegantem mecum hae de re benivnhe et cavit dissertationem, in qua ex principiis intellectu non arduis 'li' brmix/xem duritiem, vi in elasticam corpo
rum tam aptet deducit, ut vix quicquam probabilius afferri ooil: Supponit is quidem quod negari non potest , circumfusum aera essem duplici differentia constitutum. Alius est crassior. ex teir in aliorum corporum particulis magna ex parte decisus, quem spiran do ducimus, reddimus utque, nec vitrum, nec solida qua que corpora pervaditu alius est longe subtilior, penetrans, quique'cum crassiore sere, ut calx cum arena miscetur, kambo in aetherea mate-
C Juperis experimentis jam est notissimum. ed longe maiorem esse subtilioris aeris vim aut pondus ex aliis quoque cxperimentis, quae libro terito afferemus, satis liquet. Huic sane sub- 'φU se e sex 'UTque in bienti, Jrmitatem bina elasticam,&alias se qui bet hoc loco nihil necesse est dicere, affectiones non immerito vir Doctiss. resert acceptas. Ex eadem quippe causa ,sr
698쪽
mitas in cohaesio in vis elastica corporum ducuntur , ni scilicet corpuscula, ex quibus res quaeque compingitur xplanas inlatiores .multiplices liabent superlicies, tumque vix ea divelli possunt, quincircumjectae aeris partes loco suo dimoveantur, inmoles aeris incumbentis nonnihil attollatur. Nam a circumfuso unde quaque aere premuntur, non aliterae corpus aquae imi Bersu in ab aqua ubique com primitur. Quare ubi corpus aliquod rinum, ut ramus arboris inflectitur, partes illius convexa a se invicem , non sine vi aliqua divelluntur. Sed ubi vis cessat e X terior, tum partes guram , ac sit tunquaeque suum recuperant, i l ab acris subtilioris pondere maxime peraiicitur Sic crastum acrem in scio peto pneumatico compressu in iubtilio dato exitu non sine magno impetu propellit. Nam crassi aeris particulae a solidis corporibus instar scobis ligneae decisae, quantumvis minutae sint se insensiles, tamen vim suam elasticam tuentur ,- Sed ubi nimi im compressae in angustum arctiantur, tum eadem subtilis aeris vi explicantur, in pristinum statum restituuntur. Non quod inflexa corpora subtilis aer penetret: s nam id esticit tantinia substan stia aetherea, quae poros arcus inflexi ampliores subit; utriusque vero aeris, ac subtilis potissim im pondere restituitur C im major fit ii sexto, aut pressio corporum, ac subtili aeri patet aditas, tum corpus hangitur, partes corporis a se mutuo divelluntur. Qtio autena plui bum, alia metalla molliora, vi elastica non donentur , id non modo partium ii nura esticit, sed etiam hinc oritur, quod molles humidas habeant particulas. Unde plumbumi stannum contusa fiunt. molliora, non item ferrum i cuprum induriora quaeque corpora . Plura non addam: nam, ut spero, vir clarissimus hanc dissertationem. brevi emittet in publicum .
Ac de collisione corporum, qua vi elastica donantur, iam satis, XU, ut opinor, dicta sunt. Quod si corpora, quae colliduntur, mollia sint, non dura, cujusmodi sunt globuli ex argilla paululum exsiccata efficti, tum sane ab iis, quas exposuimus, collisionum legibus, discedent, ut suse demonstrat D. Mariolte Nam si duos hujus generis globu Tract Alos aequales eo , quo dictum fuit, modo filis appenderis . r. Si collisione
unus immotus supponatur, cum alter in e tu impegerit, tum impetus, correum.
seu velocitas motus utrique ex aequo distribuetur .ambo globuli una, in easdem partes progredientur, ad dimidiam scilicet altitudinem, ex qua globus alter decidit. Ex utroque enim unum corpus efficitur, ridem motus in duo corpora diffusus partem suae velocitatis dimidiam a initti .
699쪽
Quod si duo globuli aequa es, eadem velocitate, seu se
altitudine descendentes.sibi initi tuo occurrant, tum ambo ab iri 'lisione immobiles .inebunt. Quantum enim unus progredi ium ab altero repellitu G. ir, an, a. Idem accidet, si globuli sint inaequale S, sed quantum tinti ulterum mole superat, tantum ab eo velocitate vincatur; fetu ut loci utitur, sit reciproca ponderum, velocitatum proportio. it si alter alterius duplus, sed duplo tardius moveatur idem enim atque in secte, statera,' aliis machinis futurum est, in quibus fit aequilibri uiri cum minoris ponderis velocitas, aut distantia a centro immobili tari to maior est, quanto minus a minore pondere vincitur Ouod uti ii totius Mechanices principium est, idque late fusum hujus ea videtur Plautica ratio, quod corporis cujusque aut vis motrix, aut resistent tae duplici capite sit aestimanda; ex pondere nimirum&molli velocitate tauri si enim satis habeam virium, ut pondus ioo. librarum intra arteriae pulsum ad unius pedis altitudinem possi in attollere, duplicanda est potentia, seu altero tanto virium opus est, quo idem pondus intra musdem temporis spatium duplo ali us, seu ad duos pedes usque attollam Qtia igitur proportione crescit velocitas, eadem vis motrix aut momentum, ut vocant, augetur; unde si in bi lance, aut statera
pondus aliquod duplo magis distet a centro , seu puncto immobiliquam pondus alterum quo illud attolli possit, pondus oppositi imsi duplum amplius necesse est. Tum enim fit aequilibrium , cum cetectum ponderis velocitas, seu spatium eodem tempore decurrendum compensat. Utriusque idem est in statera aut libra momentu sic aut pondus non absolutum quidem nam quod majus est , idem for tius manum subiectam premit)sed relativum. Tum enim unum ab altero attolli non potest quantum hoc vincit pondere, tantum ab altero motus velocitate separatur.
XVI. Ex his colligitur, quam apte explicari possit, quae ab Aristotele
altertur, motus definitio Actus entis in potentia, quateni est in t tentia Nam ut ea omittam, qua ab aliis sunt allata , ea mihi facillima videtur illius definitionis explicandae ratio, quam vir Doctis si nuper exposuit. Motum eatenus considerat philosophus, quaten s ad rerum productionem, aut immntationem quandam rerum confert . Id vero tum fit, cum qu dedam inest corporibus aut agendi, aut patiendi potentia. Si quid potest globus bombardilis ad evertendum murum, hoc plus poterit, quo plus habebit materiae. Sed vim suam non exerit nisi per motum: nam si globus quiescat, nihil efficiet. Quare
motus est actus, seu principium agendia est, inquam, actus entis in
700쪽
potentia, seu ad agendum, seu ad patiendi imit illa potentiau quate- missa res ad aliquid prodiicendum conferre potest. Hoc enim potissimum iu Physicis spectat Aristoteles , non solam corporis de loco in locum translationem; quae saepe nihil et scit. Hoc igitur vocat actum entis in potentia , quod scilicet potest agere, aut pati. Euatenus in mystentia et nam sub ea ratione is motum considerat, quatenus per motum , corporum potentia in actum redigitur, atque ad novam aliquam productionem excitatum Hinc mechanici vim motricem potentiae nomine solent designare.
De ElementaS CAPUT PRIMUM. De Elementis in universum.
Actenus conjecturae locus fuit, prima rerum exordia non tam a nobis inventa sunt, nam quaesita et haec enim altilis in naturae occultis, quasi defossa latent, quam ut vel ulla cura, vel cogitatione erui post
sint. Nunc ad ea veniendum est, quae ipsis sensibus sit besse quodammodo videntur, quaeque, nisi me ratio fugit, vera sunt physica rerum principia Nam reliqua fortassis, de quibus superiori libro egimus, vel ab elementis ipsis non dissident , vel omino sunt commentitia inrationis ludibria. Quid enim illa
omnibus subjecta materies, nisi elementa, ex quibus corpora quaeque constant quae ut diversa ratione miscentur, varia itidem efficiunia, composita ideo ut mixtio sola, compositio, formas species rei cuique propria videatur. Jam uirtim elementa ex atomis, seu individuis corporibus, vel ex ramosis, inter se se implexis particulis compingantur: utris in illa corp(iscula juxta mechanicas leges an alio quodam modo moveantur quibus tandem figuris sint comprehensa, id magis divinare, .conjecturis persequi, quam sensu iudice aut decer
His ergo illis, quae alii aliter, ut libitum est, excogitant, de ipsis elementis primum in universum, deinde seorsum tentemus dicere ac si fieri potest , sensus inexperimenta rationi praeluceant, ne quod