장음표시 사용
31쪽
DE MORBI GENERIB Vs. De morbi de lautione.
O valle desinit Galenus etenim aliquando morbum vocat id , quod primo
actionem laedit: qua ratione priores actiones, quae se luentes offendunt , veluti concoistio nem corruptam , clua nutritionem seri impedit, eaque symptomata a quibus actiones labe sectantur, ut dolorem colorem iii aliquibus partibus xiii omnibus potentiam arsam inter morbos ponat necesse est. Solet Maliter eum definire, quod scilicet iαθεσις, id est dispositio, siue asse ius sit, praeter naturam , quae primo acti nem vitiat. Qti definitio , etsi ab omnibus recepta es , mihi tamen non inulto melior quam alia videtur: nam in primis ambiguo utitur genere, in quo etiam author sibi consentire non videtur . natura rei nonnullas ex reliquis partiabus reiicit Etenim in libro de Disserentiis sympto matum, scribit ille non solum morbum ipsum, sed etiam symptomata, causas morborum dispositiones esse praeter na- chiram : Quo loco etiam affectus , dispositionisque nomen, alterationem significare tradit eamque stabilem Mincitabitatu propterea actiones assectus vocari non posse censet quod in ipso ut aiunt fieri, naturam suam obtineant qua ratione alterationes , quae adhuc praesentibus suis causis nascuntur, illisque ablatis nondum firmam naturam sortita , euansscunt, ab effectus appellatione excludit, passion sque esse asserit disserre enim passionem ab affectu, quod illa sita l.
teratio, holus qui aditu fit circa materiam, siue qualitas quae adhuc est in motu,&per alterationem patitur, hic vero alteratio, qualitas, qua post motum in materia manet adeo ut passio in ipsa mutation e naturam suam obtineat,
affectus vero consistat in eo, quod es factum subsistit, dest in habitu permanentiamque per aliquod tempus obtinet. Itaque sanitatem, morbum necessario esse in genere a D sectus , quod etiam libro primo de Locis affectis, aperte testatur. Qitie profecto mihi non placent. Nam moriaborum causias dispositiones vocare , est ut credo nomi
32쪽
ne abuti. res ipsis inter se confundereri quandoquidem
ille definit, affectuna esse alterationem, raristotel oualitatem; causa autem alteratio non est, nec in qualitatis,sied in eorum qua comparata dicuntur genere continetur. Quod si ea, quae morbos pariunt,nonnunquam sunt qualitates; non tamen omnia, ita ut nequeat nomen affectus comune esse uniuersis causis 'ua qualitates sunt, non propterea alterationes vocari debent; siquidem alteratio est motus qui a qualitatibus differt, quae morbos gignunt:quamobrem frustra etiam ad canscinorbi differentiam si addere scribit, in morbi definitione, qu0d primo actionem laedat causa autem morbi interuenturnam in genere morbi, lus inter illa est differentia ,statim conspicitur; siquidem morbus dispositio est, causa autem minime. 'is' praeterea vocare alterationem, qualitatem,quisit inhabitu,& stabilis, est antiquam verbi significationem corrum,
pere: quandoquidem ut Arist aperte ostendit, contrariu omnino significat, nempe qualitatem quae facile dimoueri potest; diuersam ab ea, quae in habitu est, posita. Eam vero solum alterationem, qualitatem quae stabilis est siues ut ille aio est in facto esse id est interpretatur primo de Locis assectis potest ablata illum efficiente causa permanere morbum vocare: aut quod idem esto ut asserit in libro de Disserentiis symptoniatum, morbum , Tanitatem ponere in genere earum iterationum, qualitatum, quae sunt in permanentia ad aliquod tempus rationi artique nostrae nequaquana est consentaneum Etenim in colico dolore, Nephriti de Apoplexia, cinaffectibus, qui fiunt per consensum, morbi sunt et si illi, non nisi minimo ten pore, iam diu perdurent, quamdiu manet humor, aut vapor, aut alia quae eos peperit,causa. Atque in hoc pr0rsus sibi repugnat quippe cum scribat primo, secundo methodi medendi eos errare, qui morbum stabile malum disse definiebant contenditque nomen permanentia per aliquod tempus. quod illi tribuit in libro de Differentiis symptomatum ab eius dissi itione penitus subtrahendum tanquam id quod ad imorbi naturam explicandam, nequaquam pertineat sed differentiam inter morbum longum, breuem ponat, quod apertius prinio de locis affectis testatur, morbos. t qui res sint similare. esse iam, vocari, non solum cum facti sunt sed etiam cum fiunt id est, ablatis sui scausis amplius consister nequeunt,absurdum enim inquit esse, credere
33쪽
partes non esse assectas, nec morbo laborare, cum vehementi dolore torquentur etsi nulla remanet dispositio, 'ualitas morbosa in materies, eo ablato, quod dolorem inserebat: merito quidem nam si eas duntaxat alterationes, vae dicuntur factae, inter morbos sunt ponendae, fiet utique ut sola hectica inter febres, morbus sit nimirum cum in aliis solidae cordis partes non calefactat, sed esse incalefieri dicantur: non enim lassicit humores, aut spiritus excalefactos esse,ut morbus sit propterea quod viventis partis, non humorum aut aliorum , quae elementa aut conamunia sunt corporis in, strumenta, sanitas, morbus sunt affectiones. Ergo affectu- non semper est alteratio,& qualitas facta, aut si est, illud cerute falsum est morbu semper esse assectum, sed etiam aliquan a.do est passio. Quare per affectum, siue dispositionem defianiri commun ratione nequit Quod vero praeter naturam morbus sit verissimum est, id saepe ab eo probatum tamen in hoc etiam uariat, cum libro primo de locis assectis morbum ponit esse, quando primum corpus a naturali statu vel minimum egreditur adeo ut ob paruitatem nec a m dico cognosci, nec aegrotantium sensu percipi possit alibi vero negat omnino vitia ea inter morbos reponenda, quae ob suam magnitudinem hominis actiones euidenter, ut ille ait Gensibiliter non labefactant; de merito quidem,quando alioqui decreta eorum qui orarαθειαι , toties ab eo damnatam, inuexerunt, hoc modo stabiliuntur,mconualescentiucoditio,neuter i status,nsi paruo errore, medicina,eo etia parsim repugnate, tollutur, si omnes minimas a bona valetudine eversiones, praeter naturam reputare oportet At illud etiam verum non esse puto, quod morbus primo actionem la dat, id est, immediate, proxime sic enim primo interpretatur in libro de Disserentiis symptomatum nam inter eum&actionem media vis corporis, ut intemperies primo causa est facultatis agendi facultas autem ipsius actionis hic vero operis, quemadmodum ille libro primo de Naturalibuqfacultatibus, alibi passim ostendit, corruuntque hoc modo omnes libri,quos de facultatibus nostrum corpus regentibus conscripsit,si illa inter morbum in actionem no ponuntur. L ducetia nonnullae causae actiones primo,nulibq; interueniente morbo,veluti cococtio alimenti exuperate illius copia, tabefactatur,nullo modo interim assecto vetriculo, eo elixa
34쪽
iliore sed euicta fioda modo statim ipsa facultate. Quam ob te si pari distantia cum morbis, nonnuli causi actione corruispunt, aut eas inter Orbcs collocare oportebit, aut certe falsum est, quod i te scribit, morbos primo, causas vero secundario actionibus obesse. Non excludi vero ab hac desinitione quaedam symptomata, nonnulla alia verissimum si puto: nam etsi donemus dispositionis nomen stabilem siqnificare qualitatem post actionem derelictam, ut hoc concest separamus a morbo actiones priores, quae posteriores impediunt nec non dolorem, potentiam vitiatam,si quis haec neget esse di
positiones secundas tamen qualitates in partibus praeter naturam contractas, ab eo nequaquam secludimus. Est enim cor praeter naturam color, affectus, ut ille testatur in libro de Differentiis symptomatum, liquidem alteratio est,&qualitas quae post actionem agentis remanet, laeditque primo actionem, ut idem pariter docet libro primo de causis symptomatum, allucinationes inquam, quae fiunt in visione circa colores , non ob aliam proximam causam committi, quam quod color illux tunica sit immutatus. Qubd si humor etiam aliquas eorum qui oculos constituunt,idem praestat, non tamen ille, aut alius, hos errores qui fiunt in visione circa colo res parit: eo quod humor sit, vel obstruat aut aliud faciat, quam rod suo colore estici at,ut ea quae videntur,eodem colore praedita credantur adeo ut color qui in certis oculi partibus est Droximam reddat causam,cur satia, aut rubra, aut alterius co 'loris appareant, quae videntur: Atqui nemo huiusmodi olo rem qui visionem vitiat, morbum esse fatebitur quippe cum
qualitas sit mutata, ut postea ostendemus,ex ipso GIleno inter symptomata collocari debeat Quinetiam ob duritiem amollitiem, raritatem, lensitatem, substantiae crassitiem tenui 'talem' impuritatem matellae, aut instrumenti communi , e Galenus docet libro primo de Differentiis symptomatum obtipitatum animalem vitiatum his rebus, visionem labefactari, actione lardi contingit quae tamen vitia morbi natura mini me Galenus comprehendit, cum nec ad intemperiem, nec ad instrumentorum morbos ex illius opinione, it infra docebi naus pertiineant. Postremo ex actione morbum definire, dice. Teque partes eas grotare quae agere nequeunt,quod facit primo de locis affectis. in libro de differentiis morborum, vel etiam omnino laesam esse illorum substantiam, ut aperte testatur
35쪽
Ni tertio de causis symptomatum, aut vitiosam non posse esse actionem, nisi pars quae illam edit vitio sit affecta, ut habet libro primo methodi, alienum a ratione esse puto nam mulatarum partium actio aboletur cuiusmodi sunt nerui, vocis instrumenta . aliae partes, quae vim , aut materiam ab aliis suscipiunt integra manente propria substantia, quae tamen nullo morbo interim afficiuntur, sed ob aliarum, quibus vim materiamque sumunt, vitia sua officia exercere nequeunt vel certe illi remedia essent adhibenda, si modo aegrotantibus partibus mederi nos oportet; at id non facimus, propterea quod non aegrotant, etiam si suo munere actione priuentur Nam qualis quaeso halteratio, qualitantie neruos, obstructo cerebro occupauit ' Cur etiam hac ratione ventriculum morbo teneri non dicemus, quando nutrimenti desectu concoquere desinito quod certe ridiculii foret. Oporteret praeterea morbos similarium ad instrumenta quoque referri, si modo per febres, motus, aliaeque instrument
rum actiones impediuntur quod absurdum esset , alioqui
non solum solutio continui, sed omnes etiam intemperaturae , tris lue partibus commune morbi statuendae essent. Hinc illae fane dubitationes, quae Galenum in libro de locist affectis varie torquent, dum quaerit, an pars quae vi aliunde influente, vel materia destituitur, affecta dici possit id quod
nunc affirmat, alias negat. Huic ortae controuersiae, quae a recentioribus de morbi definitione contentiose agitantur, dum corneae tunica colorem eo quod laedat actionem,' alia musta symptomata, corrupta tota arte, morbos esse contendunt nimirum quod nulla ratione in morbi definitione actio ponatur. Quod Vipse Galenus initio libri dedisserentiis morborum probare nititur, morbum inquam ianitate in sua natura actionem nenii aquam inchidere cum sanos aegrotos di camus agnoscamusque esse, etiam si nihil agant. Addo quod morbum necessario sequitur actio laesa, adeo ut in illius definitione assumi ea nequaqu am debeat. Nec vero ut signum morbi in illius definitione actio recipienda est: quippe cum aliud sit rei naturam explicare aliud notas tradere, per quas res dignosci possit. Praeterea cum morbus non solum actiones laedat, sed etiam alienas qualitates corpori conciliet x
excrementa naturalia pariter mutet . Haec enim omni mo
boruit effectus ab eo ponuntur. cur potius actio, quam alia a
36쪽
uo in illius definitione assumi debet 3 praesertim quod ex is
tis clarius nonnunquam , quam ex actione intus latente, morbus innotescat qua ratione ulcus intestinorum ex muta. tione excrementorum hepatis morbum ex vitiato colore an morbo regio deprehendimus, nullo interim praebente indicio, illarum partium actione. Ex quibus quidem patet hanc mori, definitionem, nulli morbo conuen re: quia nullus morbus est, qui primo actionem laedat; nec omni si rida licui propterea quod multi sunt morbi , qui nequaquam
sunt dispositiones, siue affectus, vel habitu eri ne,
nec non aliis competat, veluti secundis qualitatibus, mina. teriae ac instrumenti publici totius corporis, vitiis quae tamen a morbi natura ratio excludit Rc mirum profecto est et ladem authorem de eadem re toties loquentem tantopere a seipso dissentire; unoque loco asserere quod alio improba.uit ' Quare cum tot ambiguitatibus plena sit huiusmodi dea
cabulis quid morbus sit exprimat, praestat aliter eum desim re; ad quod rei natura duce, quae neminem consimili patitur commode fiet. Itaque cum morbus aliquid sit eorum, quae corpori accidunt; sit autem quicquid est in corpore, vel constitutio siue coinpositio siue forma; vel causa constitutionis-
vel eiusdem effectus necesse prosecto est in aliquo istorum a nitatem, morbum poni. Est porro ove de similaribu partibus exempli causa dicamus ipsarum constitutio P tina Galeno teste, temperies: calidum vero frigidum , hii. midum,' siccum. materia quae constitutionita tem era
Inter effectus vero reputantur potentia , actio, opus, quod
bactione nascitur. Est quidem concocti ipsaeui h
tia: ipsa vero concoctio amo cibus concoctus excrementum corporis color, sapor, ossor,&caeter corporis secundaequalitatis sunt opera quae caepὰ exactione, compositione resiuitant spiritus vero intimores in corpore genit materiar' instrumenti rationem obtinent; quoniam ex illis par tes nutriviatur,&viuere pergunt, ac illorum beneficio proprias functiones exercent: At nemo in causis compositionis&est ectis sanitatem, aut morbum inueniet. 4st enim sanitas symmetria, adest mediocritas quaedam, morbus vero contra ametria, idesta immoderantia: quod nulla ex causis constituocionis
37쪽
ilonis est: nam calor, frigus, humiditas, siccitas, qua tem periemessiciunt, moderantiae, ammoderantia sunt causari symmetria, aut ametria nequaquam Nec materiae quidem vitia, ut suo loco postea diligentius ostendemus, sanitas morbus esse possunt, quandoquidem haec accidentia, . sema quaedam sunt, quae subiectae propinquae materiae, suis qualitatibus iam praeditae, accedunt Ac multo quidem minus communis instrumenti males, morbi erunt; quia morbus passio est viventis Nemo etiam effectus compositionis Gnitatem , aut morbum vocabit: quis enim excrementum, concoctum cibum, aut actionem ipsam, vel potentiam, aut aliquam ex qualitatibus corporis ut vocant secundis finitatem, aut morbum esse dicet 3 aut in illis ponec Sequuntur enim haec sanitatem morbum, tanquam umbra corpus. Ad haec sanos eos vocamus, qui nihil agunt, unde nec actio, nec opus, quod post actionem relinquitur, sanitas, vel morbus esse possunt, addo quod curatio non causis, nec effectis, sed morbis conuenire dicatur, quod materiae vicia aut om nia, aut certe plurima nullam medicinam recipiant morbis autem mederi possimus, quorum causis praeseruatio Galeni opinione debetur; effectus vero nullum medici ossicium squirant: quippe cum sublatis morbis illorum causis, sponte evanescant. Quare in humoribus, spiritibus, at ria quae substernitur in generatione partium , qualitatibus secundis , excrementis , Hactionibus partium sanitas , morbus ponendi non sunt, sed in ipsa constitutione, forma: Sic enim eos vocamus sanos, non qui posemi agere, ut Galeno in libro de differentiis morborum placet , quoniam hac ratione in potentia ipsa causis constitutionis sanitas,&morbus etiam constituerentur: agere enim possunt , qui agendi facultatem obtinent, sicausas constitutionis; sed qui partium structuram, compositionem secundum naturam sunt consequuti aegrotos vero qui praeter naturam sunt onstituti Quod quidem aperte ostendit initio libra de dili
rentiis morborum , cum ait sanitatem κατ-σκενla , dest, constitutionem, siue compositionem esse: At cum sanitas si cundum naturam sit, morbus vero praeter naturam, erit profecto, eo authore, illa nihil aliud , quam constitutio partium secundum naturam, hic vero eadem naturae contraria Veis tum siduis exactius loqui velit, potius in constitutione par trum
38쪽
constitutionem; aut quod in ea ex componentibus re in
39쪽
vitium,significat, laedit sane ipsa constitutio vitiata actionem, sed non primo , nec quicquid actioni incommodat, aut prodest primo, vel alio modo morbus, vel sanitas est; sed quod est constitutio vel compositio quod etiam ex Galen pater,
cum morbum inaequalitatem, aut constitutionem praeternaturam, nulla actionis facta mentione, esse describit. Este go morbus constitutio , siue compositio praeter natura morae quod absoluta sit haec definitio,ex his patet: quod nulli alteri
eorum, quae sunt praeter naturam omni morbo conueniat;
omneque compositionis vitium in aliquo genere morborum reperiatur competantque ei uniuersa qua morbo tribuuntur; Nam constitutioni corporis praeter naturam debetur curatio ex Galeni opinione, estque illa symptomatum causa , titul-que vitium siue permanens sit,sive abeat abeunte illius caula, morbus est, si praeter naturam est. Caeterum compositionem hoc loco intelligere oportet non pro quarto genere constituente partes instrumentarias: quemadmodum quum dicimus eas ex contai matione magnitudine, numero,& compositione similarium constitui, sed generalius pro constitutione apsa, vi copositionis nomen omnibus significat formam riualitatem quandam , quae ex mixtione componentium nostrum corpus resultat,quo modo domum ex lignis, lapidibus,calce,&caeteris huiusmodi inter se certo modo coniunctis,componi dicimus, quaeque actionum, qualitatum aliorum operum,quae in nostro corpore fiunt, per se causa est,& ipsius partis essentiam, velut quum temperiem, constitutionem, compositionemve partium similarium, eas recte compositas quum probam temperiem sunt sortitae, a qua proprie earum actiones proueniunt, ac denique in ipsa temperie earum naturam positam esse dicimus; quod autem compositio in partibus instrumentariis dicitur, quam Graeci GP ini vocant, coniunctionem me imperitos eodem nomine confundamus deinceps vocabimus. Secundum naturam capiendum est san1tatem esse compositionem, non quod a natiuitate huiusnaod1 sit constitutio:Nam multi claudi, caeci, aliis morbis infecti nascuntur,quemadmodum Euria nactis filiam nativa tabe laborasse scribit Hippocrates Nec quod persecti, sic enim si
nes,qui infirmam conditionem obtinent, a sanitate excluderemus,nec quae ad actiones necessarias in vita obeunda est apta,
quum hac ratione pueri aut senes, qui ob imbecillitate inepti
40쪽
: plurimas actiones redduntur ii modonti noti nil secundum naturam intelligendum secundi,
communem constitutionem Vitiei huta . ' priam: Praeter naturam vero quae ii se dy 'qui recedat, ut iam plane deundum hy, ' β
motibus ciuntur,quos tamen praeter naturam affecto, iudicamus.