장음표시 사용
192쪽
is Isti N cIpIORUM PIIILOSOPHI Elcnte tantum minitetur; interimque maculae sidus in ejus medio postum obsidentcs, densiores sient, pluresque ac plures, tam supra quam etiam intra illud congregabuntur. Sic exempli causa vortex Nita situs est, ut aperte cursum vorticis S magis impediat, quam ulli alii vicini: quapropter facile ab hoc vortice S abripietur, statim atque aliquot maculis illius sidus erit involutum: ita scilicet, ut cir-Nq. cum rentia Vorticis S, quae jam terminatur linea O PMd. terminetur postea linea OR totaqUe materia, quae continetur intra lineas PQ ORQ, ei accedat, ejusque cursum sequatur reliqua materia quae est inter lineas OR Q in alios vicinos vortices abeunte. Nihil nimaliud vorticem cinio situ, in quo nunc esse supponitur, potest conservares, quam magna Vis materiae primi clementi, in ejus centro existentis, quae globulos secundi ci cumquaque ita propellit, ut jus impulsu potius quam motibus vicinorum vorticum obsequantur quae vis interventu macularum debilitatur,xfrangitur. Vorte autem C inter quatuor SI G H duosque alios
1. Atilia Mn , qui supra istos quatuor intelligendi sunt, ita est constitutus, ut quamvis dentas, in us maculae circa ejus sidus concrea
- . 't everti quandiu isti sex sunt
., i Vltab Ucuas Ur se aequales. Quippe
raro h D vcrsus C itemque tres
alios M' sextum , supra ipsos positum, verti ab E
193쪽
versus C; vorticem autem C. ita inter hos sexisse constitutum, ut ipsos solos tangat, ijus centrum ab corum sex centris aequidistet axisque circa quem gyratur, si in linea DE. Qua ratione istorum septem vorticum motus inter se optime conveniunt & quantumvis multis maculis sidus vorticis C obruatur, adeo ut perexiguas, vel etiam plane nullas habeat vires, ad globulos coeli circa sepositos secum in orbem rapiendos non tamen ullaist ratio, cur alii sex illud e loco suo expellant, quamdiu inter
Sed ut sciamus , quo pacto tam multae maculae circa il cxvii lud generari potuerint, putemus ipsum initio non mino
rem disie, quam unum ex aliis sex ci circumjacentibus, ' μυὰ 'ita ut circumserentiam suam usque ad puncta ii 4 ex tenderet sidusque permagnum in centro suo habuisse, utpote quod componebatur ex materia primi clementi,
quae per D ex tribus vorticibus S, F, ,δ per Lex tribus aliis G, H, , versus C recta tendebat, ct inde non rogre a 4 diebatur, nisi in cosdem illos vortices versus K ML adeo
ut studidus satis virium habere potuerit ad totam materiam coeli 23 , secum in gyrum agendam. Sed quia, propter inaequalitatem, Mincommensurabilitatem quantitatum & motuum, quae in aliis partibus univcrsi reperitur nihil in perpetuo aequilibrio stare potest, ubi sorte vortex C minus virium habere coepit, quam alii circumjacentes , pars jus materiae in ipsos migravit, ct quidem cum impetu ita ut ea pars quae sic migravit, uerit major quam ista inaequalitas exigebat deoque rursus postea nonnihil materiae, in ipsum cx aliis remigravit, atque ita pervices . Cumque interim multi macularum cortices, circa
194쪽
iue Psti Ncipio stuM Pu ILOSOPHI Lcjus sidus generarentur, magis ac magis illius vires minuebantur, Midcirco singulis vicibus, minus materiae in illum regrediebatur quam abi- pso exiisset, donec tandem per-
exiguus evaserit, vel etiam totus fiterit absorptus solo ejus de- re excepto, tuod multi Imaculis
inliciaria vallatum, in matcriam a- torum vorticum abire non po- tost, nec etiam ab istis aliis vorti-
cibus loco, in quo est, extrudi, quamdiu isti vorticos sunt inter se aequales. Sed interim his maculae magis ac magis densari debent, ac tandem ubi unus aliquis ex vicinis vorticibus , aliis majord potentior evadet, ut si vortex H extendat suam supersiciem usque ad lineam 67, tunc facile hic vortex Ha tum sidus C, non amplius suidum clucidum, sed, Co-mqtae vel Planetae instar, durum & opacum, secum ab
Jam ver considerandum cst , qua ratione debeat si ita a moveri talis globus opacus4 duru , ex multarum ma Ob- 'cularum congerie compositus, cum primum ab aliquoies inpia vortice sibi vicino abreptus est. Nempe ita gyrat cum materia a qua abripitur ut quandiu minus habet agitationis quam ipsa, Versus centrum circa quod gyrat detrudatur. Et quia omnes partes ejusdem Vorticis non eadem celeritate moventur, nec sunt jusdem magnitudinis; sed a circumferentia usque ad certum terminum earum motus gradatim sit tardior, ac deinde ab
isto terniino usque ad centrum gradatim sit celerior,
195쪽
PAR TERTIA I I ipsae sunt minutiores, ut supra dictum D Si globus in illo vortice descendens adeo it solidus, ut prius
quam pervenerit ad terminum in quo partes vorticis omnium tardissime moventur, acquirat agitationem aequalci agitationi carum partium , inter quas versatur . non ulterius descendit, sed ex illo vortice in alios transit. R est Cometa cro minus habeat soliditatis, atque idcirco infra terminum illum descendat, ibi postea ad certam distantiam a fidem, quod illius vortieis contrum occupat, semper manens, circa ipsum rotatur,4 cst
Putemus, exempli causa, materiam vorticis AEIO 'nunc primum secum abripere Sidus N in consideremus 2
versus quam partem illud seret. Nempe cum omni icta materia gyrct circa centrum S ideoque inde rece dere conetur, ut supra explicui , non dubium cst iiiii se ea quae jam versatur in , pergendo per R ad O. detrudat hoc sidus secundum incam rcctam versus Silat. 3 que cx natura gravitatis infra expsicanda, intelligetur istum motum sideris , alteriusve cujusvis corporis vcmsus centrum vorticis in quo versatur, dici posse ejus de-stensum. Sic , inquam , ipsum detrudit initio, cum nondum intelligimus in coisse alium motum; sed statim etiam illud circumquaque ambiendo, secum deserim tu circulari ab N versus o cumque hic motus circularis, ei det vim recedendi a centro S pendet tantum ab ejus soliditate ut vel multum descendat versus S. nempe si perexigua sit ejus soliditas; et contra, si magna sit,ab S c
197쪽
ponuntur, cum ejus molen superficie comparatam. Qui p- .li
is, qua materia vorticis AEIO id deseri circulariter circa centrum S, aestimanda est a magnitudine supersicici,
secundum quam ipsi occurrit: quia quo majorist ista se
persicies, eo plus materiae in hoc agit Vis autem qua ista materia versus idem centrum S ipsum pellit, aestimandacst a magnitudine spatii quod ab co occupatur. QuamVis enim omnis illa materia, quae est in vortice AEIO conetur recedere ab S, non tamen omnis agit in dus , sed tantum ex iis pars, quae reipsa inde recedit cum hoc accedit; haecque cit aequalis spatio quod ab co sui occupatum. Denique vis quam idem sidus, a proprio suo motu acquirit, ad persevcrandum in codem illo motu , quam ipsus agitationem voco, non aestimanda st ab ejus superficie, nec a tota jus mole, sed tantum ab ea ejus molis parte, quae constat materia tertii clementi, hoccst, particulis materiae sibi mutuo adharrcntibiis ex quibus maculae ipsum involventes componuntur. Quantum enim ad materiam primi, vel tiam secundi clementi, quae in eo st, cum assidue cx ipso egrediatur,4 nova redeat in locum cxcutitis; non potest nova ista materia accedens vim reti-ncre, quae priori jam egressae sui impressa, irari creavix ulla ci sui impresia,sed tantum motus, qui aliunde inca crat, determinatus cst versus certam partemo atque haec determinatio a variis causis assidue potest mutari. Sic videmus hic si pra terram aurum plumbum Malia CX Is
metalla, cum lenae mota sunt majorem agitationem sive rea, in orem vim ad persevcrandum in suo motu retinere quam
198쪽
quam ligna ct lapides jusdem magnitudini R gurae;
tenis L etiam idcirco magis solida si putantur , sive plus habere in se materiae tertii elementi, ac pauciores Orosqui materia primi secundi replentur. Sed auri globulus cile potes tam minutus, ut non tantam Vim habiturus sit, ad motum sibi impresum retinendum, quam globus lapideus vel ligneus multo major. Potestquectiam masia auri tales figuras induere, ut globus ligneus ipsa minor, majoris agitationis si capax ; nempe si x- tendatur in fila aut radeas, aut spongiae instar multis minuti soraminibus excavetur, aut quocunque alio modo plus superficiei acquirat, pro ratione suae materiae ct molis, quam ille ligneus globus.
- . . .' Axque ita fieri potest ut Sidus , quamvis mole pera
Lbbiali hi magnum satis multis macularum corticibus invo- isses lutum , minus tamen haboat soliditatis sive i
sirio ibi, aptitudinis. ad motus suos retinendos , quam globuli, materia secundi clementi ipsum circumjacentes. Hi nim globuli pro ratione suae magnitudinis , sunt omnium solidissimi qui esse possint; quia nullos in ipsis meatus, alia materia solidiori repletos intelligimus Ἀs-guram obtinent sphaericam , quae omnium minimum habet superficie , pro ratione molis sub se contentae, ut Geometris est satis notum. Et praeterea, quamvis sit permagna disparitas inter ipsorum exiguitatem. magnitudinem alicujus sideris , haec tamen ex parte Compensatur, eo quod non vires singulorum x istis globulis, sed plurium simul istius deris viribus opponantur. Cum enim illi cum aliquo sidere, circa cen
199쪽
trum S rotantur, tonduntque nanes , nec non et'
iam istud suus, ut ab S recedant, iis inde recedendi quae est in sidere, superet vires simul junctas, quae sunt in tot ex istis globulis, quo requiruntur ad spatiun quod sidus occupat, replendum; tunc ipsum recedet ab S, cilicietque ut isti globuli in locum suum descendant: contra, s illi plus habeant virium, ipsum versus S cxpellent. Fieri cnim etiam facile potest, ut diis N multo plus CXXIV. habeat virium ad persevcrandum in suo motu secundum lineas metas, quam globuli materiae coelestis ipsum m circumjacentes , ctiam minus materiae tertii clamo ti inio contineatur , quam secundi, in tot ex istis globulis, quo requiruntur ad spatium ipsi aequale occupandum. Qui cum fiat a se mutuo disjuncti. varios habeant motus quam xis unctis tribus in illud agant. non possunt tamen omnes suas tres, ita simul junge
re, ut nulla carum pars inutilis fiat contra aut in mmnis materia tertii clementi cx qua maculae hoc situs involventes, acrque ipsum ambiens cCmponuntur, unam tantum massam facit , quae cum tota sinu in veatur, tota etiam vis, quam habet ad persevcrandum in suo motu , versus casdem partcs tendit. Similemque ob causam, videre licet in luminibus , si agmenta glacio vel ligna quae aquae innatant , majori vi persequi cursum suum, secundum lineas rectas, quam ipsam aquam ideo solere multo sortius in riparum s-nus impingere quamvis minus materiae tertii clementi in iis contineatur , quam in mole aquae ipsis aequali. o Denique
200쪽
16 Pars cI IORUM PHILos O pHl EC x x Denique fieri potest, ut idem sidus minus habeat solidita- υ,- tis, quam quidam globuli coelestes, 'magis quam alii pausim alipi lo minores tum propter jam dictam rationem tum etianthi 'bi' quia, licet non magis nec minus si materiae secundi cle- minui. menti, in istis globulis minoribus simul sumptis, quam in m joribus , cum aequale spatium occupant, est tamen in ipsis multo plus superficiei ' propter hoc a materia primi clementi quae angulos iis interjectos replet, nec non etiam a quibuslibet aliis corporibus, facilius a cursu suo re-Vocantur, atque Versus alias partes denectuntur, quam alii
Jam itaque si ponamus sidus , plus habere soliditatis quam globulos secundi clementi, satis remoto a centro vorticisci quos supponimus omnes esse inter se aequales, poterit quidem initio in varias partes ferri magis vel minus accedere versus S pro varia dispositione aliorum Vorticum, a quorum vicinia discedet; potest enim diversimode ab ipsis retineri vel impelli;ac etiar pro ratione suae soliditatis, quae quo major est, eo magis impedit ne aliae cauis, postea ipsum desectant de ea parte, in quam primum directum est Ucruntamen non valde magna vi potest impelli a vicinis vorticibus, quia supponiturjuXta illos prius quievise nec ideo etiam serri contra motum Orticis AEIO, versus cas partes quae sunt inter Idri, sed tantum versus illas quae sunt inter Adri ubi tandem debet pervenire ad aliquod punctum , in quo linea quam motu suo describit, tangat unum ex iis circulis secundum quos materia coelestis circa centrum S gyrat &postquam eo pervcnit, ita cursum suum ulterius persequitur, ut semper magis di magis recedat a centro S, donec ex Vortice