장음표시 사용
211쪽
PAR TERTIA I 'quae particulae molliores cum ignis vi a reliquis separantur, carbones, qui nigri crant in cineres non nisi ex duris solidis particulis consatos. atque ideo albos mutantur: nulla sunt corpora resectendis radiis magis apta quam alba, nulla minus quam nigra tertio, ut putemus partem illam rariorem Cometae , alia minus aptam csic ad motum, R idcojuxta leges Mechanicae debere semper esse in concava parte lineae curvae , quam Cometa motu suo describit, quia sic alia paulo tardius incedit in cum lineae istius cavitas semper respiciat centrum vorticis in quo est Cometa, ut hic cavitas ejus partis o rcspicit centrum
S, cavita partis 3 respiciti c. ideo illum ex uno vor
tice in alium transeundo converti ut videritus infigittis pagi i. per aerem volantibus, pennatam carum partemisi semper alia inferiorem cum ascendunt, A superiorem cum descendunt. Denique plures aliae rationes dari possent cur Cometae a nobis non videantur, nisi quamdiu transeunt per nostrum coelum: ex minimis enim momentis pendet, ut idem corpus radiis reseciendis aptum sit vel ineptum: R de Husmodi particularibus,siectis de quibus satis multa experimenta non habemus susiicere debent veris miles causae licet cae sorte non sint verae.
Praeter haec aulcm , observatur etiam circa Cometas longam radiorum veluti comam sulgere, a qua OmCn tartim eo-
suum acceperunt atque istam comam semper in parte
Sole praeter propter aversa videri adeo ut, si terra stet in hoomo linc recta inter Cometam ct Solem , crines in omnes ' partes dispersi circa illum appareant. Ei Cometa anni I cum primum visus est, comam praeserebat in sine
autem suae apparitionis, quia in opposita coeli regione Tu versabatur,
212쪽
i PRINcIMORUM PHILosopIII Eversabatur, comam post se trahebat. Haec tiam coma longior cst vel brevior tum ratione magnitudini Cometae, in minoribus cnim nulla apparet, nec etiam in magniS, cum a nostro aspectu recedentes perexigui esse videntur: tum etiam ratione loci, caeteris enim paribus, quo terra remotior cst a linea rccta, quae duci potest a Cometa ad Solem, co ipsus coma longiorist Minterdum latente Cometa sub radiis Solis, jus comae extremitas instar trabis igneae sola conspicitur. Ac denique coma ista interdum paullo latior est, interdum angustior interdum recta, interdum curva;&intcrdum a Sole directe aversa, interdum
cxxxiv. Quorum omnium rationes ut intelligantur , novum in quo tam genus refractionis, de quo in Dioptrica nonis juciis actum est, quia in corporibus terrestribus non notatur hic
, est considerandum. Nempe ex eo quod globuli coelestes,
non fiat omnes inter se aequales, sed paullatim minuantura certo termino, intra quem continetur sphaera Saturni, usque ad Solem, sequitur radios luminis, qui per majores ex istis globulis communicantur, cum ad minores deveniunt, non modo secundum lineas rectas progredi debere, sed etiam ex parte ad latera refringid dispergi.
i. ηδ Consideremus exempli caussa hanc figuram , in qua
multis globulis perexiguis incumbunt alii multo majores, ct ρη- putemusque ipsos esse omne in continuo motu, quemadmodum globulos secundi clementi supra descripsimus; adeo ut si unus cx ipsis versus aliquam partem pellatur, exempli caussa, A versus B ejus actio aliis omnibus qui reportentur in inca recta, ab ipso versus illam partem pro-rensa, siae mora communicetur. Ubi notandum est, actionem
213쪽
PAR TERTIA. 73 in quidem istam ab A usque ad C integram pervenire, sed aliquam tamen ejus partem a Cad B transire posse, Αac residuum versus D ME dispergi Globus cnimae non potest pellor globulum 2 versus B, quin simul etiam pellat globulos in a versus D LE Neque ostia ratio cum globus A pellit duos globos δ' versus quamvis enim haec diis actio a duobus illis globis ix ita excipiatur, ut videaturitiam desecti versus D ME, recta tamen tendit ad C: tum quia globi isti ix aequaliter utrimque ab aliis sibi vicinis sussulti totam illam restituunt globo 6;tum etiam quia continuus corum motus cilicit,ut nunquam per ullam temporis moram haec actio a duobus simul excipiatur, sed tantum, ut succcsive nunc ab unod mox ab altero transmittatur. Cum autem globus C. pellit tres simul I, 2, 3 versus B, non ita potest ejus actio, ab illis ad
214쪽
per aliqui ex ipsis actionem illam oblique excipiunt; cleoque quamvis praecipuum ejus radium recta versus B le-
ducant, innurneros tamen alios debiliores, utrimque versus Dd Edispergunt. Eodemque modo si pellatur globus F versus G, cum ejus actio pervenit ad H, ibi communicatur globuli 789 , qui praecipuum quidem ejus radium mittunt ad G sed alios etiam versus Dd B dispergunt. Hicque notanda est disserentia, quae oriturix obliquitate incidentiae istarum actionum in circulum H actio enim ab A ad C, cum perpendiculariter incidat in illum circulum, radios suos aequaliter utrimque dispergit versus DR E actio autem ab F ad H, quae in cundem oblique incidit, non dispergit suos nisi versus ipsius centrum saltem si obliquitas incidentiae supponatur esse graduum O;si vero
supponatur minor, nonnulli quidem ejus actionis radii, etiam in aliam partem mittentur, sed aliis multo debiliores, ct cleo vix sensibiles nisi cum ista obliquitas est valde parva;contra autem radii qui versus centrum circuli oblique sparguntur, eo sunt sortiores, quo ista obliquitas est ma
rivi Quorum omnium demonstratione percepta, facile stila in ran ferre ad globulos ccelestes;quamvis enim nullus nis ιαὶ sit locus, in quo sic majusculi ex istis globulis alios multo minores tangant, quia tamen ipsi gradatim sunt minores minores, a certo termino usq; ac Solem , ut dictum cst, facile credi potest non minorem sic disserentiam, inter illos qui sunt supra orbitam Saturni Millos qui suntjuxta
Orbitam terrae, quam inter majores ' minores mox descriptos atque inde intelligi essectum istius inaequalitatis.
215쪽
non alium csse debere in hac terrae orbita, quam si minimi majusculis inamediate succederent nec alium etiam in mcis intermediis, nisi quod lineae secundum quas isti radii
disperguntur, non sint rectae, sed paullatim in sex ς.Ncm
Orbita per quam,cria anni spatio dc sertur , si uimo ni Q in m notatum Σ3 a EFG terminus ille a quos ohu i cce illos, inopion gradatimine minores ' mi
nores usque ad Soelcm: quem totaVinum supra diximus, non habere figuram sphaerae persectae sed phaeroidis irregularis, Versus polos multo deprcssioris , quamvcrsus c. ipticam si Conicia in nostro coelo cxs-ficias. Putandum stradios Solis in hunc Cometam impii gentes, ita inde re-
216쪽
slecti versus omnes partes sphaeroidi DEFGH, ut ii qui
perpendiculariter incidunt in maxima quidem ex parte recta pergant usque ad , sed tamen etiam nonnulli ex ipsis hinc inde spargantur;&qui oblique incidunt in G, non tantum recta pergant versus sed etiam ex parte restangantur versus & denique qui incidunt in H recta non perveniant ad orbitam terrae, sed tantum res ex versus di , sicque de caeteris. Unde patet, si terra sit in orbi is suae parte 3 hunc Cometam ex ca visum iri, cum coma in o. mnes partes dispersa;quod genus Cometae Rosam vocant: radii enim directi C ad 3 ejus caput; alii autem debiliores, qui ex Ed aversus 3 roscctuntur, ejus crines exhibebunt. Si vero terra st in 1 idem Cometa ex ea Videbitat per radios rectos CG ejus coma, sive potius cauda versus Unam tantum partem protensa , per radios ccHd aliis locis, quae sunt inter Gin Hiersus ireflexos Eodemque modo, s terra sit in et Cometa ex ea videbitur ope radiorum rectorum ΕΛ, ω us coma ope obliquorum, qui sunt inter Ez&CDΣ; Nec alia crit disterentia, nisi quod oculo exsistente in et, Cometa mane videbitur, Rimma ipsum praecedet oculo autem exsistente in , Cometa videbitur vesperi,' caudam suam post se trahet. CXXXVII. Denique si oculus sit versus punctum S impedietur a i ,- radiis Solis ne Cometam ipsum videre possit, sed videbit tantum ejus comae partem, instar igne trabis, quae apparebit vel vesperi vel manta prout oculus propior erit puncto vel puncto et atque sorte una mane cali avdsperi poterit apparere, si oculus in ipso puncto medio 3 cxsi
h at quidem haec coma vel cauda interdum recta, into
217쪽
Paxs TERTIA. . 79 dum nonnihil incnrva cse debet interdumque in recta arim Zan. linea, quae transit per contra Cometaed Solis, intcrdum '
nonnini ab ea deflectens ac denique interdum latior, in sei a Doterdum angustior volitiam lucidior cum nempe radii la-
terales Vertus oculum convergunt. Haec enim omnia se-sis perre-quuntur ab irregularitate sphaeroidis DEFGH quippe versus polos ubi Hus figura deprcssiorist caudas Ometarum exhibere dcbc magis rectas ct latas in sexu qui cst inter polos & cclipticam magis curvas. 4 Solis Cp- post desectentes xsecundum istius sexus longitudinem magis lucidas ct angustas. Nec puto quicquam hactenus circa Cometas sui sic observatum salicii quod nec pro fabula nec pro miraculo sit habendum, cujus causia
hie non habeatur. Quaeri tantum potest cur non etiam comae circa stella ex XIX. fixas ac circa altiores planetas Jovem Saturnum ap--- pareant. Sed facilis responso est, primo cxio, quod non ' -- soleant videri in Cometis, cum corum diameter apparens ἡ-- non est major quam fixarum, quia tunc isti radii secundarii non habent satis virium ad oculos movendos Ac deinde quantum ad fixas quia cum lumen a Sole non mutuentur, sed illud cx se ips omittant, ista carum coma, si quaesis hinc inde in omnes partes spargi debet, atqueisietem brevis;jamque revera circa ipsas talis coma cita videtur: ncque enim uniformi linea circumscriptae, sed vagis radiis undique cinctae apparent;& non male forsan carum etiam scintillationem cujus tamen plurcs aliae causae se poς sunt huc reseremus. Quantum autem ad Jovem&Saturnum, non dubito quin, ubi aer si admodum purus, breves cum interdum comae, in partem a Sole aversam α protensae,
218쪽
protonis,circa ipsos videantur; ct scio me talesquid alicuabi olim legisse, quamvis auctoris non recorder quodque ait Aristotcles lib. L meteorologic cap. 6 de si S, ea etiam ab AEgyptiis comatas nonnunquam visa suisse puto de his planctis potius esse intelligendum; quod autem seri de coma, cujusdam ex stellis quae sunt in seniore canis, a soconspecta, vel ab aliqua in aere valde obliqua refractione, vel potius ab illius oculorum vitio processit;addit enim minus sui sic conspicuam, cum oculorum aciem in ipsam intendebat, quam cum remittebat. CXL. Nunc vero cxpositis iis omnibus quae ad Cometas spe- D p i' revortamur ad Planetas putemusque sidus, mi-Pianara noris agitationisisse capax, stive minus nabere oliditatis,
γ' quam globulos secundi clementi, qui sunt versus circumpng ij, serentiam nostri coeli, sed tamen aliquanto plus habere, qualia aliquos ex iis qui sunt versus Solem Unde intelligemus, illud statim atque a vortice Solis abreptum est, continuo versus ejus centrum descendere debere, donec devenerit ad cos globulo coelestes quibus in soliditate,sve in aptitudine ad perseverandum in suo motu perlineas rectas est aequale Cumque tandem ibi crit, non amplius ad Solem magis accedet, nec etiam ab co recedet,
nisi quatenus ab aliquibus aliis caussis nonnihil hinc inde propelletur, sed inter istos globulos coelestes libratum, circa Solem assidue gyrabit,&irit Planeta Quippe si propius accederet versus Solem , ibi versaretur inter globulos coelestes paullo minores, ac proinde quo superaret vi ad recedendum a centro circa quod gyrat; ct celerius motos, ac proindesa quibus ista cuivis simul cum agitatione augeretur, sicque inde rursus regredi deberet. Si
219쪽
PAR Tra Ti A. Si vero a Sole magis recederet, ci occurrerent globuli coelestes aliquanto minus celeriter moti ac proinde qui ejus agitationem minuerent;& paullo minores ac proinde qui vim obcrent ipsum versus Solem repellendi. Aliae autem causiae . quae Planetam circa Solem ita libra CXII. tum nonnihil hinc incle propcllunt, sunt Primo quod si a ' θ'..., tium in quo simul cum tota materia coeli rotatur, non sit mos ' perscci sphaericum nec elici linim ubi hoc spatium a primis. tius est, ut ista materiaices lentius fluat, quam ubi angustius.
Secundo quod materia primi clementi cx quibusdam cxta LVicinis Orticibus versus centrum primi eli luendo inde ad quo dam alios res uendo tum globulos secundi clementi tu mitiam Planctam inter ipsos libratum diversimode polii commo Verc. Tertio. quod meatus qui sunt in corpore istius Plane. XItae aptiorcsis possint ad particulas striatas alias, e pri y '' in clementi, quae ex certis coeli partibus veniunt, quam ad reliquas recipiendas unde sit ut istorum meatuum orificia quae circa polos macularum sidera involventium sor-mri supra diximus, versus istas coeli partes potius, quam versus alias obvertantur. Quarto, pa bam ante aliqui motus in isto Plancia e se XLIV. potuerint qui diutillime in eo perseverant licet aliae caussae repugnent. Utinim videmus turbinem . ab hoc loquod scine a puero intorqueatur, satis virium acquirere, ad persevcrandum in suo motu pC aliquot horae minuta, interimque aliquot millia gyrorum absolvere, quamvis molest exiguus xtum aer circum icens, tum etiam cr-ra cui insistit, cus motui duci sentur ita facile credit
220쪽
test,ex hoc solo quocialiquis Plancta cum primum factus η est suerit motus, cum a prima mundi origine ac hoc que tempus,absque ulla notabili imminutione celeritatis, circuitus suos continuare potuisse: quia multo brevius est tempus quinque vel sex millium annorum, a quibus mundus stetit, cum magnitudine alicujus Planetae compare tur,quam tempus unius horae minuti,cum exigui turbinis Mimole collatum. a. XLV. Quinto lenique quod vis ita persevcrandi in suo motu, sit multo firmiorci constantior in Planeta quam in nate
ria caelesti cum circumjacente acitiam firmior in magno Planeta quam in minore. Quippe ista vis in maioria cce lesti pendet ex eo, quod fias globuli simul conspirent m cundem motum:cumque sint a se mutuo disjuncti, parvis ex momentis fieri potest, ut modo plures, modo naucio rares ita simul conspirent. Unde sequitur Planctam nun quam tam celeriter moveri quam globulos coelestes eum ricircumjacentes;etsi enim aeque illum eorum motum quo
simul cum ipsis sertur, illi interim habent alios plures quatenus a se mutuo disjuncti sunt. Inde etiam sequitur' cum horum globulorum coelestium motus acceleratu
vel tardatur, vel innectitur, non tantopere, nec tam cito acceleram, vel tardari, Vel insecti motum Planctae inter ipsos versantis.
I omnia si considerentur, nihil occurret circa phae-S: iis nomen Planetarum, quod non plane conveniat cum lc- , . inibus natura a nobis expostis, cujusque ratio cx jam dictis non facile reddatur. Nihil enim vetat quo minus arbitremur, vastissimum illud spatium in quojam unicus vo te primi caeli continetur,initio in quatuordecim pluresve