Recentiores de authentia evangelii Matthaei quaestiones recensentur et ...

11쪽

quorum sententias intra explicatas diiudicabimus. Porro do WκNTius, Vir eruditiss. in l. noti . l. p. 17 sqq. authentiam evangelii nostri impugnavit dubitantor et caute quidem, a judicio usus vere haud spernendos cui in universum assentitur non in censura vid. Hauische alig. Lit Zoit an 1828. T. II tr. 187. col. 64M. in Schulgi sententiam repudiare studuerunt, G. . THEILIus in diario: Miner und Engelhard noue vriti Ournal. T. II. Iaso. 2. p. 18 sqq. raso. 3. p. 346 sqq. et A. L. Chr. HEYDENREicΗrus V. S. in eodem diario T. III. aso. 2. p. 29 sqq. et fasm in p. 585 sqq. 1825 ademque in i Zeitschrin Ur redigerwissensch. vo Heydenreic una IIustet T. I. asc. . p. 10 qq. Μarhurg, 828. Porro Arion in ineridiario critico modos. T. I. aso. a. p. 40 . G. BEN GEOus b. defunctus in

Sci ozTu Cl. in . Isagogo historico critica in libros novi foederis sacros Jenae. 1830, 8. p. 73 sqq. Laudasse etiam juvat L G. Mitr. 1 TR Iibellum Ueber die echthei de Herstet Capp. des v. nach atili ' Trier 1830. . vid praelati et I IL L. Qui de evan II eli nostro gententiani, in I. Epistolae PauIi p. ad Iiessalonicenses Perpetuo illustratas commentario Gryptiis Waldiae l830, 8. Prol ego m. p. XXX perpaucis en antiatam, infra. f. 44 et 5 memoravimus Ontri des Metti N. S. dubitationem insigni sane eruditione disputavit Gumii Riui in L. Ol. 1. laud. p. 23 sqq. Cui assentitur Anon. in Leipn iit Teit an l829. ori 154 ol. 1226 sqq) imprimis vero ait danda sunt quae Guerihi ob- sorvationibus Hoctiss. Opposuit r. iii CKius, praeeeptor te summeque mihi colendus. in Gotting. elehrt Angeigem an 1830. tr. 48. p. 74

res de inuthentia evangelii nostri quaestiones respexit et hypothesin in introduci p. I. . et q. a. amplexus Guerili ranae consimilem, Schulati

observationes, supra Citatas, in Introduci P. 13. Ot et in Comm . . P.

283. not. p. 535. et L reprobavit. Ceterorum, si qui memoratu adhuc digni

erunt, scriptorum uo loco aciemus mentionem.

Ouum recentiorum harum quaestionum una quaeque peculiariter in hacce dissertatione Plane I plicari apteque dijudicari ob loci angustias nequeat altera ero B PRris plurium V. D. sententiae maxima cum utilitate facile componi possint atque Conjungi, totan quaestionem adornare aggressi sumus trapartitam, ita ut e Ctione prima satur dear mentis externis sive historicis et de iis rebus, quae aptissime illis si Djungantur sectione secunda de argumentis intertiis, et tertia denique disceptetur, qualis Sit earum quaestionum rati apologetica.

12쪽

quaestione de origine sis authentia v. Matthaei nune emenda non modo haud alienum, sed neeesse potius esse putavimus, Matthaei p. vitam, quoad ex traditione licet, paucis adumbratam, Praemisisse. Vehementer interea dolendum, tam pauca de Nostro memoriae Baso mandata atque haec ipsa maximam partem certae historiae adminiculo carentia. Mirari ergo non possumus, tanta caligine Apostoli vitae v instissimis iam temporibua offusa, Hieron mum, antiquitatis Perserutatorem sagacissimum, nil habuisse, quod de hoc evangelista mem riae prodigerit x . Ex fonte primario, eodemque vetustissimo evangeliis tribus syn- opticis haurire licet, quanquam et his vitae Nostri parum lucis D funditur. Quae vero praeterea in scripti Patrum aliorumque script

cum eccles reperiuntur, Partim v v. canonicorum relata contestantur, partim ex traditione, oro facta, seriori et eo ipso minus certa pro

Quo anno et qua urbe natus sit oster, non constat. Perhibet quidem Nagaretham vicum natalem traditio satis incerta ' , oui quumsdes historica doctis inertio denegetur, evinci solummodo potest, Matiliaeum, sicuti reliquos riterioris admissionis Iesu discipulos, fuisse Galilaeensem Ouod ad ii Mallh. IX , . Marc. I l, 14. Luc. V, 25 attinet, Persuasum uobis habemus unum idemque ea continere faetum quo cuncesso, jure Oticluditur, Matthaeum p. duobus insignitum fuisse nominibus, apud Marcum enim et Lucam Levia nomen

occurrit Marco Alphaei filius compellatur, verumtamen probabit.

1 Hieron de vir illustr. e. III. id Ohubause in lib. praeelaro Dis Mevthei dervier ratiotiiset, Evv. R iuigaber 1823 p. 18.2 I id. Cave historia literaria Vol. 4. 13 sub I. , ad novisa. 3 Multurii an disputaverunt v. D. an unus idemque duobus tua nominibus Vir ubivis ligendus situ es de Werii Elul ins N. T. p. 174. et vinoe ad I. e. Hodie autem Iurimi reeta ei favent sententiae, qua at tuitur, nostrum, duodetam Apostolis adaeraptum, nomen assumsisse M-θαῖος α verbas ta et meoinatum a Dei donum a. q. Theodori quod Pauli p. illustrari potest exemplo. Admereatur quidem mydenrelevius in diario . T. Iii sese. 4. p. 398 sed male , opitior quamula iam ex Veteribus nonnulli, ab eiusdem antentiae partibua steterint.

13쪽

non est Alphaeum illum Iaeobi fuisse patrem, versimile, ἱrum hulo homonynum Sola Matthaei p. Ioetio in evV. ynopticia aliquido sius legitur Dum scilicet portitoria munere Capharnaum in telonio

Romano fungeretur, a Domano vocatus in numerum XII App. receditu est secundum totius vero narrationi contextum,atthaeua HV tori jam antea innotuit et sic invitatio ad comitatum interioris admi sionis quam verbo ἀκολουθata innuit scriptor melius explicatur. Totugisse autem aufficiat sententiam eorum, qui ex convivio statim post vocationem Apostoli celebrato et a Luca δοχὐμεν- apellato, evineer. studuerunt, Matthaeum virum fuisso opulentiorem. Eorum, quae P stea in Salvatoris comitatu patraverit Noater nulla pro dolor fit me lio, quid quod in Joannis evangelio atthaei no nomen quidem occurrit. Ex locis tantummodo, ubi Mausa commemorantur, colligas licet, et Matthaeum rerum illic narratarum participem fuisse. uua quum ita sint, nobis saltom firmatur, nostrum non tantopere i ter duodecim minuisse, quantopere . . Petrum et o nnem. Probandam vero censemus sententiam eorum, qui atthaeum modestia. causa de se reticuisse contendant; quod si statueris, non illustratur,

qua de causa ceteri N. . acriptores nil amplius de Nostri memoria prodiderint. Paucis deni rus respiciamus ad itinera a Nostro facta' . Matthaeum quoque Magistri praeceptum evangelii praedicandi studiose observasse, multi Veteris ecclesiae scriptores confirmant. Admodum vero do terrarum, quibus evan ueligarit, tractibus dissentiunt Eusebio teste h. o. III, 24 antea quidem v praedicaverat Iudaeochristianis Palaestinensibus, neque vero annum, quo peregre profectus ait, nequo gentea qua adierit, accurativa investigando descripsit, verbis usus

Scriptore aevi demum serioris itinera exaetius definierunt S erate h. e. L. I. c. 9. Rufinus . . . . . . . Isidor Hispat de vita et morte sanctorum c. 67, in diversissimi terria v. illum praedicasse perhibent' . Nec non in Aethiopiae urbe ad daber i secundum alio in urbe Arabica Beschber martyr obitas et Hierapoli in regno Parthico epultus Mae dicitur. Interea in hisce omnibus fides historica perquam desideratur, sunt enim seriorum modo scriptorum relata a pisauneque inter o repugnantia. M CL Fabri cod. Apoer P. II p. 636 sqq. et cave Antiq. Apost. p. 553 sqq.

5 Neque vero etiam in Aetis App. et Pauli epistolis legitur, hune merosolymis antalibi nostram eonvenis. quin mimim in modum in Aetia post evangelieae Matinthaei p. in Palaestina praedi tionis, quam laudat veteris Misaia traditis, eo vola ne vestigium reperitur. 6 Reioeta vero Soeratis velatisma, qua Noster et Maeedoniam tendit, ex eis in narrationibu eertius allem onIeceris, Matthaeum quoque quod idem do BarthoI--- ιThoma oonatae in orientam ad eri praedicandum a satis moture oontulisse, quod Aetomm App. silentio paululum omprobaretur, et ad reliqua de Matthaeo. is tradiis inius quadraret.

14쪽

Authentiam ov. Matth. externam perscrutatur in eo versamur, ut perlustremus et an quiramus, quid Vetus ecclesia de evangeliol illo conauerit memoriaeque prodiderit. Testimonia autem huc spectantia, d plicis illa generis, dupliciter esse distribuenda inter V V. D. conatat. Hi annumerantur Vestigia, quae probant, scriptorem anticiuum aliquem Matthaei v. verba adhibuisse non diserte quidem, se ita tantum, ut ex sententiae similitudine verborumque congruentia collia gero possimus, evangelium, de quo gatur, illa iam exstitias aetate. Ataui dilisentiori eorum investigatione commode supersedere nobis ti-eeat, ablegantibus lectorem benev ad praeclara Olfhausenii studia ) pra aertim quum haecce testimonia recentioribus de authentia V. Matth. quaestionibus non arcte sint implicita. Praeterea tandem hac ex parte nemo authentiam evangelii nostri addubitaverit; etenim, fac, haec vestigia, in scriptis P. Apostolicorum obvia, non exstare, authentia evangelii nostri parum eo infringeretur. Iam vero testimonia de eodem aeque dilucida, quin clariora sunt exhibita, quam de evangelio Ioannis. Cf. BARNAB episti c. d. o. . c. 7. c. 19. Similia occurrunt vestigia apud CLΕΜENTE Rom. i , Polycarpum' atque loMATium, quae Vero, veluti modo laudata, maxima ex parte non tam certa sunt, ut ne ex traditione, ore facta, promanare potuerint. Cf. Clement Rom. epist. I. ad Cor. c. 13 c. 46. OlIcarp. p. ad Philipp. c. a. c. 7. Ignat. p. ad myrn. c. I.

c. 6. ad Volycarp. c. . ad Ephes. e. 19. Interea si cui asserere placuerit locorum citatorum matth. evangelio assumtum esse nullum, nec Patres post. V. nostrum usurpasse, certe hoc non foret argumento, Μatth. evangelium tunc temporis nondum exstitisse talis nam colligendi ratio a temporum illorum vetustissimorum conditione ac natura omnino abliorret in Justinum . vero e V canonicis fuisse usum,

praeeunte Dan. r. Schiitato, Iuculenter probavit inerua l. '

Testimoniorem disertorum, ut ad has transeamus, ante saeonium secundum, dum Cano N. . iam formaretur, exstant nulla ἔ . Quod vero ad uni'ersam veteris ecclesiae traditionem attinet, quatenus eam subsequi licet, uno omne ore affirmant, Matthaeum apostolum angelium Scriptirae, eundemque Matthaeiaris nostri esse auctorem.

13 I. L p. 407 sqq. s. praeterea quos laudavit Sebotti a I. I. p. 25 not. 3. -

eus Hiem M a. ex auliae evangelio arcessitu esse videtur. Vid. Sehora L i.

27 not. 3. - id Pauli Conserv. I. p. 60. M id olatia in I. I. p. m. mi. 397 - 400. - 5 Vid. emsen Authentie aerio, Sohristen p. 7. -- 6 Vid. violiti liter. p. do mitium a. p. 103.1 Quanti astimonia Patrem historie aestimanda sint ae pondoranda, erudite raeloquaatatu, Guerae in L L p. 23 voti M.

15쪽

omnium vetustissimum APIAE, Ilierapoli, urbe Phrygias, episcopi, testimonium laudatur, ab usebio hist eccl. III. 39. d. Zimmermann. p. 214 verbis exhibitum hisce Ματθαῖος μὲν ουν δεμιιιαλέ- τα λογια συνετρά νατο συνετάξατο)' ἡρμήνευ ra Ἀντο αδ si livaro ἐν δυνατος ἔκαστος Floruit ille initio saeculi Il. et ab Irenaeo Ioannis apostoli auditor, Polycarpi sodalis atque αρχαῖος ἀνῆρ appellatur Retulit illa vero Papia prout ex ore Ioannis Presbyteri, viri apostolici, forsan e numero septuaginta Salvatoris discipulorum vocatur enim του κυρ υ μαθητης compererat in De vindicanda hac relatione et quid jure inde sit colli endum, infra videbinius. Secundo loco, quod ap. Elisebium exstat h. e. V. 10 p. 335. d. c.

testimonium afferatur Pantaeni, quippe qui medio saec. II.,Εuaebio est scholae lexandrinae catecheticae ante Clementem Alex praefuit, eruditione egregia ceteris omnibus antecellens, Stoicaeque philosophiae Praeceptis atque institutis imbutus, doctrinam quoque Christianam amplexus est, idque tanto studio, ὁ και κήρυκα οὐ κατὰ χριστο, ναγγελίωτοῖς ἐπ ἀνατολῆς ἔθνεσιν αναδειχθῶμαι μέχρι και η 'Iνδῶν στειλάμενον τῆς.

In Indiam ' profectus hebraicum bimatthaei evangelii exeniplar reperisse dicitur apud Christianos, a Bartholomaeo apostolo doctrina Christiana innutritos, et evangelio Matthaei hebraico' νῆ σου Ματθαίου τραφνωρούων τράμμασι ah ipso donatos. Hieronymua accuratius etiam idem retulit, in Catal scriptor eccles. c. 36. Opp. Tom. IV. . IL p. 112. ed. Martianay, Pantaenum in Indiam rogatum ab illius gentis legatis, a Demetrio Alexandriae episcopo illuc missum, redeuntem ovangelium ib2 Euseb. a. e. II, 39. d. e. p. 210. Iren eonis meres. V. 33 p. 333. d. Masanet. Literis consignaverat Papia V libros, πων κυρμαων Hir GK inscriptos, quorum et Iocus eiu expis fragmentum 3 Vid. Olabansen L . p. 2 sqq. Certo autem Papia eandem tuebatur sententiam, quam a noli obuisset, aliam huic aversam addidisset hane vero eur Eusebius

omiserit, ea a prora deest.

4 Indiamin. I. Ma Arabiam meridionalem ae felicem quanquam . DD. hae in redimentiunt vid. Neander Mechengeach. . d. p. 415 aqvi, verisimile est propisrea quod ineolae tractus illius appellabantur ΜΗ ' ef Asse inani Biblinth. Diietitat T. L p. 359. Hiehaeus Brisebe hi stomathie p. 16. T. Ei liliora Ein L Itis . .

T. I. p. 46B. Verissime asserit en SH ut in I. L p. I. Quae de Pantael O narrantur nihil eris conlinent, quod historiae aploratae coiitradicat . utra Paulis ap. alia mature GaI. 1, 17. Arabiam adierit'' duanne resalionem hau sile digitissimam nihilo seelua in dubitationem Postea occas et Reputa Porio, Laecalataeas regnatilibus Arabiam elicem Iudaeos incoluisse requentissimos et lictos elus terrae veges Samarolisiovis Iudai e fuisse amplexos CL Baanage xerxit habi Crit. Contra Barem P.

163. . . une de innarcha Aretae, Arabum regis, Paulo p. insidiant s. l. Romon Graueh. inermesch. . Aus, it de Iudenthum v. Cum his a. d. gfinal.

5 Matthaei p. suisse Minorem - , quidam conte rami, quod He fuit versimilitis evangelium eo. Hebraeos vid Ouhauam . . p. 46. . intima ne Mitudine uinuauhaei evanselio comunctum vid iusta s. . noti 10. et Li7.

16쪽

lad. hebrateis uteris scriptum. Alaxandriam saevi detulisset unde ovidenter patet, lis ira.te a meronymum adiisse fontes. Tortio nobis laudandum est Inauae testimonium Floruit ille episeo-- Lugdunensis et Tertulliano teste Libri ontr. Valentino Ioisomnium doctrinarum curiosissimus Nplorator, Polycarpi Smyrnensis, livem Eusebius h. . IIL Mylaudat rata ἄωοστολων ἐπιλίτην πω πρὸς τῶν

αὐτοπτῶν παι πιρροπῶν του κυρίου την ἐπ-oari ἐγκεχειρισμένον , familiaris, exeunte R.culo I. tque ineunte tertio, cujus verba huc spectan

τελιζομένων, αἰ θεμελιουντων τήν ἐκκλησίαν. Advera haeres L. III. c. l. p. da. d. e. f. Euseb. . . . . . p. 329. d. o. Deinde ideamus, quid ΟRIGENEs vir aetatis suae doctissimus, ecclosiaeque saeculi tertii decus atque ornamentum, dematthaei evangelio senserit. 'Ora πρῶτον μεν inquit ap. Euseb h. o. VI. c. 25. p. 433. d. o. 'L,,τέτραπται το κατα δε ποτὲ τελώνην, ἡ στερον δὲ ἀποστολον I, σου χρα οὐ Ματθανον, ἐκ/a3-ότα αὐτο τοῖς - Ιουδαμμοῖ πιστευσασιν, τράμμασιν ' varκοῖς σνντsταγμένον δευτερον ἡ τὸ κατο Μάρκον a. . . sae- ei quoque, eandem hanc sententiam traditione, ore facta, fuisse propagatam, ,ονυ ἐν παραδοσει μαθών . Duumvirorum denique testimonia restant alloganda . EusEBr atque H1ERONYΜr. Iue, qui ineunte praecipue saec. IV. floruit, testimonium

nobis exhibuit ex traditione veteris ecclesia peculiariter investipata depromtum, hisce quidem Verbis: h. e. III, 24 p . 79. d. c. Ματθαῖοσιὰν ναρ πρότερον Ἐβραίοις κηρυείς, ἐς μελλε και ἐφιτέρους ἰένα πατρίωτλώτr γραφε παραδους το κατ' ἀυτον εὐαγγέLον, το λεῖπον auro παρουσι σουτοι ἄφ δε ἐστέλλετο, διο τῆς τραφῆς ἀπεπλήρου η . Hic vero omnium P. eccles aine dubio eruditissimus, va trilinguis, domatthaei evangelio ita testatus est: Comment in Matth. praef. ,,Matthaeus primus evangelium in Iudaea hebraeo sermone edidit, ob eorum vel maximo ausam, qui in Iesum crediderant ex Iudaeis et nequaquam Iogia umbram succedente evangelii veritate servabant. Opp. T. IV. p. s. d. e. De vir illustr. . . , Matth. Primus in Indae propteroos . qui et circumcisione rediderant, Evanεelium Christi hebi aleis uteris verbisque eomposuit quod quis Postea in graecum transtulerit, non satis certum est'. tri praeterea Epist ad Damasum opp. T. V.

s. 48. ad Hedibiam ibid. p. 73. Comm. in ea. Opp. T. III p. 63. t mm in Ossam ibid. p. 13li ubi eandem innuit tu sententiam.

Reliqua vero Patrum testimonia quum aevo aeriori annumerenturia supra iam Hlog in Parum commutata, repetant, eo ipso levioris sunt momenti ).

vi ve tamen Epi nii arba, tanqtiam testimonis Me indaria, eonsere iuvabit,

17쪽

Traditione ergo istoria celesiae do Matthaei evangelio, in scriptis

Patrum xcitata, hoc ossicitur: Matthaeus apostolus Vangeliorem canonicorum primum uteris consignavit, idque hebraice originaliter in usum Iudaeo Chriatianorem Palaestinensium I Postea Vero an graecum sermonem translatum est, nesciunt a quonam et quoties.

Ouibus praemissis, quaestio nobis eruenda offertur num omnia, a vetisre ecclesia de Matthaei evangelio tradita, atthaeiano nostro comprobentur ac justiscentur. Ita ergo trimum aptissim disputabitne do linguamatthaei evangelii originali, dein de lectoribus, quibus destinatum, ac denique quo loco et tempore conscriptum sit hoc evangelium. Quaeritur, num Masthaei evangelium graecinn, primo an is Deo exhibiarum, versio sit e rex, originusi hebraico ive aramae continua et verbum e verbo expressa ITraditio veteris ecclesias, vidimus, hoc quidem contendit quum vero Patres temporum illorum laudati equo, comparatione eritica textus aramaei cum graeco instituta, philologia duos accurateque hanorem investigarint, neque omnino, quod infra g. 18. 25. patebit, valuerint, traditio illa firmissimo nobis non utitur documento, erroremque intercedere certe potuisse concedendum est. Recentioribus itaque reservatum fuit temporibus philologiae artisque criticae ope, qua nostra imprimis gaudet aetas, quaestionem illam, sub incudem revocatam, diligentius inquirere ac diiudicare. In duas easque diversissima partes abiisso, doctos, neminem fingit aliis veteris ecclesiae traditionem tuentibus defendentibusquo, aliis, illa reiecta, asseverantibus, Matthaeum graece Originaliter evam gelium nostrum conscripsisse.

Veteris ecclesiae traditionem tuentes et inguam evangelii nostri originalem syro chaldaicam sive aramaeam esse eontendentes, ad haeo potissimum provocarunt argumantaret LXX diseipulis'', prosecto seriori ac suppositaei T. I. v. o Append. d. Jo. Ib. Fabi teli Ne non testimonium in notitiis ibro, Athanasio alae Misenato: Synops aeripturae aerae' annota: το μὰν ον κατα Ματθαῖον σαπέλων θρωφ', αντον του - ιον τῆ -- --- Opp. Athanas T. II. p. 155ed Paris. Quibita eris probatur, sententiam de atth. evangelio, hebrate oriπι-

netenua seripto omnibus temporibus in Vetere ecclesia suisse eandem, una δε .mmvoe propagatam. Subseriptionum relationes coniecturarum instar habenda eensemus.

18쪽

Facile salie in hanc sententiam incidero potuerunt, quibus indoleaatquo character idiomatis linguae . . non alia innotuerat, ubiquo ex hebraismi Versionem o textu aramaico factam conjicientib N atris interea temporibus perpauci argumentum inde petierint praeel ris enim turgii ), H. Planchii ), Lobeckii ), atque imprimis ianeri Viri eruditiss. aliorumque studiis luce clarius illuxit,

braismos cum intinia linguae N. . natura esse conjunctos Apostoli, natu Iudas Palaestinenses, ramaico cogitata, graeco sermone usi, ar maeo colore tincta redderent necesso fuit ). Praeterea vero etiam bono est animadvertendum, traditionem Vangelii aramaicam, ore propagatam, ita in graecam transiisse ut in evangeliis canonicis nostris distingui amplius omnino non possit, quaenam ex aramae translata sint, quae minus. Ac denique numerum hebraismorum in atthaei evangelio esse tantum, quantum II voluerunt, probari nequit in Μarci evangelio . . nisi plures, totidem omen erte occurrunt braismi, neque autem propterea inde collegeris, arci evangelium uteria aramaicis originaliter esse oonsignatum. Contentione textus V. T.

LXX interpretia facta instiari non poteris, hic multo plures inveniri hebraismos, quam in . . Oua observatione innixus haud temere, opinor, conjectaveris, numerum hebraismorum inmatthaei ovangelio accepta versione perpetua, longe fore opiosiorem Primum una ergo argumentum nihil valere, jure censetur.

Seeundum, cui illi institerunt argumento, positum est inerr oribus, ab interprete Matthaei graec commissis, ita ut loci, in quibus rep

risse istos putaverunt, rejecta hac sententia, recte intelligi nequeant δ . Ne vero acta agamus, nimisque dissertationem prolongemus in sin- Iis illis erroribus, maximam partem solis, accurat repudiandis non morabimur. In universum autem Vere contendas licet Iocorum, a b.

Eiehhornio l. e. aliisque haud raro ingeniosissime ac mira interpretandii Vid. quae verissime obseratam Guerivo I. p. 37. 2 Stura. 4.Mo diadecto Alexandrina' ed. II. Lips. 180s. s. M . Platia isDe vera instram atque indiae rationis Maeoae N. .' Commentat. --

19쪽

sagacitat contorto in nullum probare probandum ). Etenim omplures errorum illorum, quos invenisse sibi videbantur, jam affatim retunduntur observatione, qua iisdem tantummodo subeat translatio vomborum aramaeorum in raecum aermonem, orbotenua ac nimis reuis giose expressa, eaque Iam re facta, priusquam traditio vangeliea scriptis ni aridaretur. Nento e. g. Μatth. 18, o hujusmodi errorem prehenderit bene enim animadvertendum, ,discipulorum' appellati nem, Hebraeis usitatissimam in dicendi consuetudinem traditionis evangelii graeca transiisse. Praeterea et LXX interprete eundem loquendi usunt retinuerunt ); versionem vero Alexandrinam haud exuruam exercuissae vim ad rationem traditionia Evangelicae conformanisam, satis constat. Quin adeo Matth. 10 42. Parallelismomun ratione habita praecedentium, μιρο hoc ipso loco accurativa d ignantur verbis: isse μιν μαθητοῖ). Interdum vero ne minimam quidem veri speciem prae a ferunt errores isti sciatii. lta . . atth. 2, P, ubi verba α, Ἀραβωι, quae apud luatinum, in Dialve o Tryph. p. 303. d. ol leguntur, versionem illa Μatthaei ἀπο ἀνατολῶν rectiorem, exhibuisse dicuntur' . . vero Et hornium veluti in hoc ita in oninibus foro

aliis errorum ab interprete graeco commissorum exemPlis errasae, insigni ingenii oumine evidenter probavit en Paulus in I. Theol. x get. Consorv. Heideib. 1822. . p. 30 sqq. quibus luculenter apparet. sententiam illam V. D. de vi moax erroribus falaae plerumque textu graeci interpretationi esse superstructam ). Quodsi tandom eadem ratione uti liceret, in quovis alio . . libro talea errore facila d

tegerontur, icuti Boltentu quoque, comparationi linguarum semitio rum nimium indulgens, in IV eum canonieis eorum excutiendorum studio insudavit. Verumtamen etiamsi conce um ait de orroribuaillis, passim dispersia, rem vero ita os habere, quemadmodum V v. DD. modo laudati atatuerunt, neque tamen tantae uni multitudinis, ut colligere inde ulla ratione possis, Matthaeianum Gatrum versionem continuam esse e textu originali aramaico factam.

Commentauonea et Aneedo vel liuer rarria a speetantia Boinae 1828 8. qni p. II. verba depromati verissima haee: Quot sane errore in interpretando S. Codie admissi sunt, ex perpetua hac ad Syriasmum reeurrendi libidine in rebus quae isti iuvareatione non egebant' respiciens ad Bollensi tenuiniana nimium aepe artiges a.

sverive in L L p. 37. optime animadvertit oueh--m os lar dari man aristinitiainwelaen ollen, et uno de hebrauehe ex Ru havnt se'. Convenit vero inter'. D. evangelia Matthaei hebraica, a Seb. unotero et Ioan Taurato Ioan de illet saee. XVI. mis publieais e raeeo prosecis me. vid. Busta in Da L p. 37. et quo ibi laudarit.

p. 322 323.

20쪽

Tertitim denigne, quod adhibuerunt archetypi aramaici propugnatores, argumentum restat, ex satis longa annorum serie gravissimum

Contendunt nimirum, Matthaeum apostorum in citandis . . effatis aevaticiniis non ad versionem Alexandrinam, Sed ad textum hebraeum oriaginalem confugisse. Eich hornius in l. inI. ins I. p. 469 sqq. eoncedit quidem inmatthaei evangelii partibus, ex vangelio primitivo petitis, arci Lucaeque evangeliis communibus et jam maturius is graecum sermonem translatis, versionem lex fuisse usurpatam vel saltem alterutrius textus originalis aut Versionis adhibitae, verisimilitudinem esse parem. His vero concessis, si quaestionem strictim modo propositam accuratius spectaveris, hoc quoque argumentum, primo obtutu firmissimum, vehementer debilitatur, quum sectione designatae majorem Matthaeiani nostri partem effetant ). in iis vero Iocis, quae Nabinae in adornando evangelio fuerint propria, textum solummodo V. T. hebraicum usurpatum esse, contendit Ille Accuratiori interea lo-

eorum 2 6 5 8 4, 15 8, 17 9, 13 12, 18-21. 13, 35. 2l 4 27,

9. o. ab ichhornio laudatorum contentione cum versione Alex facta, satis luculenter apparet et illa Ioca ex hac penctere atque indolem ipsorum ex citandi ratione liberiori optime explicari, praesertim quum in Iocis exeitatis scriptor fers semper ipse ad vaticinia V. . respiciat eademque sententiae suae liberius accommodet os imprimis 2 15 8, 7 27, 9. 10.3 quod en Paulus evidenter prosperrimoque probavit anco su , ad curua observati sagacissimas brevitatis studiosi ablegamus Iectorem benevol. id jusd Conserv. I. p. 35 M. Huc denique ac-eedit, quod ichhornius ipse quatuor loca excepit c. 1, 23. 27, 35. 21, 6. 3, 14. 15 - ε ettius V. S doctissime, pro sua de origine evangeliorum synopi sententia, statuit, Lini ins . T. p. 176. se matthaeum in locis sibi propriis, ubi vaticinia . . a versione lex. non dependens transtulerit, eundem a traditione evangelica non pependisso. interim et in locis communibue haud raro a versione Alex. declinat Noster vid. not. l); qua de ausa conjicere audemus scriptoria Μatthaeiani nostri, in V. . bene versati animo, sensum textu orneinalia dum scriboret, interdum fuisse obversatum. Ergo et temtium illud argumentum intercidit.

Contrariam ver sententiam, Matthaei evangelium graecis originaliter literis consignatum esse amplexi '), aperte videntes, eandem illam, indolemidem Matthaeiani nostri intem constimatam, acerrime impugnara et ris ecclesiae traditione, hanc omni modo debilitare ac falsitatis arguere, aedia maximoque studi de damni. Puum itaquo asseverarent illi, Matthaeum ap. grasce originaliter evangolium nostrum acripsi ε 3

1 Atqui In his iptis aerariasilina hau raro a verelone Alea liberi AEnac Mater, et. -- 4, 10 11 1s. 21, 3. 22. 3i. 37 26. i. ix Nuperrime sevotium cia in L L p. 6s ei dem sententiae fautorem deprehendimus.