장음표시 사용
151쪽
t4s DE VENETORUM fringamus. Hic magistratus in nostra 'repub. non fuit prius institutus, quam in cotinente aestuarijs uste finitima Venetum imperium extendi coepit. Ad hos a praetoria iudicijs prouocatio est, aliorum v e magistratuum qui extra urbem populis qui in nostram uenerunt societatem ius dicut.Veteres enim avis ditores utris , urbanis scilicet oc extoris,causis haudquaqua satisfacere po/lerant. Quamobre eam appellatione etiam sortitus est, ut nouorum siue reiscentium diceretur. Nam post constitutam rempublicam impertu Venetum extendi incepit in Venetia oram, quae ad ueteres dominos ueluti quodam. Postliminio uolens ac libens rediit.Eυ enim ut in exordio operis ostendimus,
nobilissimi quil prouinciae Venetae
harbarorum impetum Italiaet totius devastationem fugietes se in nostra ae stuaria receperunt, urbemi hanc opulentissimam condidere. Cui etiam notamen Venetiae indiderunt multitudinis numero: ut significatum posteris esset eo omnium ciuitatum Venetiae regio
152쪽
his nobilitatis florem conuenisse. Igutur cum breui imperium Venetum creuisset in immensum, unus haudqua quam magistratus urbanis 5c exteris causis satis esse poterat. Iccirco nouus hic institutus est, nouumq; quadragi tauirale collegium. Prouocatio quo P, quae ab aliis qui extra ius dicunt sit, ad horum subsellia desertur. atq3 hoc de-hium collegio disceptante omnes eius/modi causae discernuntur. eadem in o mnibus ratio est, par ιε modus huius magistratus di collegii, quem modo ab auditoribus ueteribus & collegio quadragintauirali urbanarum causa rum iudice seruari solere docuimus. iblud tantum ius auditoribus recentibus additum est, quod in causis quae sum/niam quadraginta nummorum aureo rum non excesserint latam sententi/am, a qua ad eos sit prouocatum, mO derari queunt, eiust partem si ita ip/sis uideatur, abrogare, partem uero comprobare, dum modo omnes in eandem sententiam conueniant. quod ea de causa institutum, ne exteris honii
153쪽
a4s DE VENETORUM nibus 5c aduenis, quorum praecipue ratione haberi debere summi philosophi tradidere, maius negocium fieret, sed sinc magno rei familiaris dispendio Ita
lium exitum inuenirent. Hoc iure ueteres priuati sunt. necesse enim illis est ut aut totam sententiam approbet, uel totam rescindant, ato irritam faciant.
Sic noui hi in intercedendo reliquis oγmissis parti intercedere possitnt: atuerteres contreti aut enim toti intercedunt, aut uniuersam integra dimittui. Hoc spacto exterorum lites breuiori spacio dirimutur, quam causae urbans:quam uis patronoru ta iurisconsultorum uersutia , quae nihil etiam contra fas inta, ctum relinquit, in immensum quae uis lites protrahutur. quod ubi p gentium fieri solet, ubi no temere sed statuto ordine iudicia fiunt. Explicata sere a nota his est iudicioru ratio, superest ut pau/cis perstringamus eos magistratus qui primi in causis urbanis ius dicut, a qui
hus ad ueteres auditores prouocatio/nes fiunt N ad collegium quadraginta uirorum: quoru iudicum sex sunt sub
154쪽
REPVB. LIB. INI 14ssellia pro qualitate causarum & perstanarum distributa. nam aut lites sunt de mercatura rebus* ad negociatores spectantibus,uel de aedibus oc fundis quae intra aestuaria suerint: aut de possessionibus & agris quae in terra continentilant, ut de quibusvis aliis cotractibatipulationibus cp:personael quslites in
ter se conserui, aut sunt ciues, aut exteri, seu ciues cu exteris: uel demu cu pu
pillis res habet, aut agunt uiduae sceminae post obitu mariti de dotibus recu Perandis .ne ergo inter tot diuersorum generum iudicia turbatio esset, neue aliud alii impedimentum afferret, Plu ra instituta suere iudicum subsellia: ita ut quantum fieri posset unusquisq; pro ratione negocii et litis suos iudices coognosceret. quae enim lites ad aedes siue fundos intra fines Uenetiam positos, id est in aestuariis existetes pertinet, hae omnes a iudicibus qui proprietatum
nominantur dijudicantur: quos etiam adeunt uiduae dotes ab haeredibus ma ritorum defunctorum repetere uolen teS. Hanci appellationem habuerunt
155쪽
εες DE VENETOR vesquod maiores nostri ea tantum ciuium suorum propria existimarunt, quae in aestuariis est ent posita, utpote quae ad alienos dominos non facile transferri possent. Caetera uero in continenti existentia, siue agri siue domus fuissent, urpote qus facile inuito a dominis pocsent auferri , iniuriael magis exposita essent, mobilia dici uoluerunt. quod si
defundis continentis orae controuer
sa fuerit,.iudices procuratorum sunt adeudi. 1jsdem iudicibus cum pupillis qui adhuc tutores habeant,contendas oportet. qua de re ii iudices id quoque nomen obtinuerunt.nam apud Vene/tos curatores θc tutores, ec procurato res apellari consueuertit. Si item lis de mercimoniis interciderit 5c ad mercaturam spe fiet, subsellia iudica adeum tur qui ex ea re iudices seu cosules mercatorum nominantur. hi maiori quo dam compendio iudicant quam alii forenses magistratus:quod ea ratione in
stitutum eu, ne longioribus litibus impedimentum moraue fieret negocijs mercatorum, quae assiduam quandam operam
156쪽
REPVB. LIB. IIII i et roperam exigui. At si inter exteros homines lis fuerit, uel quispiam ciuiu ho spiti diem dixerit, opus est accedat tu dices qui ab aduenis nomen habent.
Caeterae uero omnes causae contractus
ac stipulati, ex quibus quispiam ab alieno sibi aliquid deberi contendat, idq; iudicio petat,iudicibus uentut qui petitionum nuncupantur:hiq3 praetoris urhani uicem gerunt. Sunt praeterea mi
nimae quaedam, quibus diiudicandis praefecti sunt iudices mobiliu disti. Estoc praeter hos magistratus alius, qui siquid inuentum fuerit aut olim reconditum aut nuper amissum, an ad aerariis aut ad priuatum quempia, an uero ad eum qui reperit, res ea pertineat decernit, omnes 3 huiusmodi controuersias diiudicat. Expedita uniuersa iudicioruratione ad eos magistratus accedamus
qui aerarii curam habent, quibus ue pecuniae publicae administratio comissa est. Hi fortasse alicui plures esse uidebuntur quam par sit, paucioribus Q uniuersae rei pecuniarissatisfieri posse. Verum hac in parte id est animaduerten
157쪽
332 DE VENETORUM dum patres nostros summam diligen tiam adhibuisse ne in administrandis pecuniis publicis aliqua fraus fieret. arhitrati enim sunt ex aerario ueluti alis mentum uniuersis reipublics partibus suppeditari, quo deficiente seu immi nuto deficere quoq; rempublicam aut minui opus est . Quocirca lege etiam secerunt,qua sancitum est,ut si quis ci uis peculatus damnatus fuerit, perpe tua ignominiae nota singulo quo an
no repetita inureret. Maiori enim consilio coacto in concione ciuium Omnisum statuta die gb Advocatore omnes illo crimine damnati pronunciantur: ut qui tantum scelus ausi sunt, perpe tuae ignominiae poenas luat. Sed ne ab
instituto longius digrediamur, magia stratus qui aerarii curam habent, duo/rum ueluti generum sunt. Qua ratione
Publicae quoq; pecuniae diuisae sunt. nauel ex publicis uel ex uectigalibus in
aerarium conserunt:uel interdum cum . reditus reipublicae impensis minime satisfacere posse uideatur, a ciuibus pro
suiust censu soluitur. saepe etenim id necessum
158쪽
REPUB. LIB. HII et 3 necessiim mari aut terra ingruentibus hellis, quibus ciuitas nostra freque ter uexari solet: siue Turcis in nostram ditionem irruentibus,quoru impetum non sine maximo detrimento comptu res annos sustinuimus, acerbissimum hoste in uniuersam rempublicam Chrisianassilente continuimus.Aut Christianis principibus quibus imperii Voneti amplitudo quandoq; ossicit, in perniciem nostra conspirantibus: ut anno
ab hinc π v. cum omnes fere Christiani principes inito inter se foedere in exitium imperii nostri conspirassent. sed
diis bene iuuantibus impetus omnium sunt repressi , rest pene collapsa in inintegrum restituta est.Duplex ergo cum sit publicae pecuniae genus, duplices quoque magistratus ei rei sunt praesocii. Quidam enim pecuniae ex censu crauium collatae praeficiuntur:alii uero re
ditibus oc uectigalibus reipublicae. Vectigalia quidem exiguntur ab his quae
exportatur ex urbe, aut in urbe importantur . Quaeda uero ex civitatib. quae
in societatem imperii Veneti sunt as
159쪽
x34 DE VENETORVM tmis Urbana ueregalia cu propter maximam mercium copiam mercatoruo conuentum, tum ob ingentem homonum multitudinem qui hac ciuitatem incolunt, maiora sunt quam quae sibi quis persuaserit. mercium reruc, urba,narum uaria sunt genera: ideo diuersi
magistratus sunt instituti, prouti commodum uisum fuit his qui locandis exigendis hisce uectigalibus praesunt:quos si singulatim enumerare fastidio potius afficere quam quod ex ea narratione aliquid uoluptatis essem allaturus . Illos etia magistratus qui te porarii sunt, quod interdum teporum
ratio ita poscere uideatur, praetermittedos esse duco . In summa, horum Om nium magistratuu ossicium illud est, ut caueant ne per dolum aliquid pecunis publicae auertatur, aut per inertiam pereat . Ipsi quo Q omnes controuersias quae ad id genus pecuniae pertinet diiudicant. Omnis uero ea pecunia qus ab ijsce magistratibus exigitur, continuo ad gubernatores redituu publicorum desertur.Eam namin appellationem is
160쪽
magistratus obtinuit qui huic summae praesectus est. Sed quoniam ea cura magni est momenti, no nisi insignioribus ciuibus deferri sole qui ut Itbetius hoc
Minus sibi peterent, aut ne demanda/tum reiicerent, magnu emolumentum oneri alioquin graui adiunctum est, authoritas quoq; non contemnenda mi Olenim apparitores,uiatoreS, lictores,o mneq; id genus ministrorum reipublicae creant, quibus Omnibus ex aere pu-hlico stipendium perseluitur. id ueroqvud reliquum fuerit, ad quaestores urhanos defertur . ad quem magistratum omnis tande summa aeris publici, a quibuscunq3 quaestoribus extiterit siue magistratibus allata, qui seu extra urbem seu in urbe pecuniae publicae exigendae curam habent, peruenit . at urbani hi quaestores eam pecunia ex senatus deincreto in usus publicos impendunt, in codicibusue suis oc acceptum reserunt ec expensum ferunt. quod munus quuoperosum laboris n5 exigui sit, ideo ciuibus iunioribus committi consueuit: qui tametu nobilitate genetis, tum in